Stellaland

Stellaland was vanaf 1882 tot 1885 'n onafhanlike republiek in die noordelike deel van die destydse Kaapkolonie en nou deel van Suid-Afrika.

Kaart van Stellaland en omliggende gebied

Vandag word die naam steeds gebruik om die streek aan te dui wat die dorpe Vryburg, Stella en Reivilo insluit, asook kleiner plekke soos Bray, Tosca en Vostershoop.

Die naam kom van Stella, die Latynse woord vir ster en is blykbaar gekies omdat daar 'n komeet in die nagruim sigbaar was tydens die gevegte wat aanleiding gegee het tot die stigting van die republiek. Daar is ook 'n dorp met die naam Stella naby Vryburg.

Geskiedenis

Die republiek het ontstaan nadat Boere betrokke geraak het by 'n konflik tussen twee swart stamme, die Batlaping en die Korannas. Albei groepe het wit huursoldate gewerf. David Massouw, die leier van die Korannas, het aan die Boere plase beloof. Toe die konflik in Julie 1882 beëindig is, het 416 van die Boere wat plase ontvang het, hulleself as vryburgers beskou en Stellaland op 26 Julie 1882 as hulle eie onafhanklike republiek uitgeroep.

Vryburg, die hoofdorp, is toe uitgelê op 'n plek wat die Tswanas as Huhudi (Tswana vir "lopende water") ken.

Gerrit Jacobus van Niekerk (1849-1896) was die eerste (en enigste) president van die republiek wat in Augustus 1883 formeel geproklameer is.

Stellaland het 'n eenvoudige administrasiestelsel ontwikkel en op 23 Februarie 1883 ’n Volksraad in plek gestel. Die grondwet van die Zuid-Afrikaansche Republiek is aanvaar.

Op 7 Augustus 1883 verenig dit met Goosen, 'n naburige onafhanklike gebied, om die "Verenigde State van Stellaland" te vorm. Stellaland wou met die Transvaalse Republiek verenig, maar die Britse regering het dit teengestaan en wou nie hê dat die westelike grens van die Transvaal gehandhaaf moet word. In Februarie 1885 het 'n Britse ekspedisiemag onder Sir Charles Warren die dorp ingeneem en op 30 September 1885 die gebied by Brits-Betsjoenaland ingelyf, wat toe in 1895 deel van die Kaapkolonie geword het. In 1910 het die Kaapkolonie die Kaapprovinsie (een van die vier provinsies van die Unie van Suid-Afrika en later die Republiek van Suid-Afrika) geword. Gedurende die tuisland-era, was Vryburg en omstreke 'n "wit eiland" in die onafhanklike tuisland Bophutatswana. Sedert 1994, toe die land in nege provisies ingedeel is, is hierdie gebied deel van die Bophirima("Westelike")-streek van die Noordwes-provinsie van Suid-Afrika.

Vlag

Lêer:Stellaland early1883.png

Vroeë vlag van Stellaland

Lêer:Stellaland late1883.png

Latere vlag van Stellaland

Die eerste vlag, wat in 1882 in gebruik geneem is, het Stellaland se wapen op 'n groen agtergrond vertoon. In 1883 is die wapen vervang deur 'n wit ster. Die agtergrond van die finale weergawe het uit twee helftes bestaan - groen aan die linkerkant en rooi aan die regterkant.

Een van die redes waarom Stellaland so baie verskillende vlae gehad het, was blykbaar dat mev. Van Niekerk, die president se vrou, al die vlae self moes maak en nie altyd materiaal en garing van die vereiste kleure byderhand gehad het nie.

Posseëls

Posseël van Stellaland

In Februarie 1884 het Stelland hulle eie posseëls uitgegee, met 5 verskillende waardes. Hierdie seëls is vandag baie skaars en sommige eksemplare is meer as R5000 werd.

Bronnelys

• Erasmus, B.P.J., Op Pad in Suid-Afrika, Jonathan Ball Uitgewers, Johannesburg, 2004.
• vertaalde gegewe uit Standard Encyclopædia of Southern Africa
• Flags of the World