Gaan na inhoud

Aardedag

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Globale selfie – Aardedag, 22 April 2014.

Aardedag is 'n jaarlikse gebeurtenis wat gevier word op 22 April. Op hierdie dag word daar wêreldwyd geleenthede aangebied om ondersteuning vir die beskerming van die omgewing te werf. Dit was die eerste keer in 1970 gevier en word nou gekoördineer deur die Earth Day Network[1] en word elke jaar in meer as 193 lande gevier.[2]

Vir Aardedag 2016 is die belangrike Parys-ooreenkoms geskeduleer om onderteken te word deur die Verenigde State van Amerika, Sjina asook 120 ander lande.[3][4] Hierdie ondertekening voldoen aan 'n belangrike vereiste vir die inwerkingtreding van die historiese konsep klimaatverdrag wat deur konsensus aanvaar is deur die 195 nasies wat teenwoordig was by die 2015 Verenigde Nasies Klimaatsveranderingkonferensie in Parys.

In 1969 tydens 'n UNESCO Konferensie in San Francisco, het vredesaktivis John McConnell voorgestel dat 'n dag tot eer van die Aarde en die konsep van vrede gehou moes word; wat gevier sou word op die eerste dag van die lente in die noordelike halfrond, 21 Maart 1970. Hierdie dag van die natuur se ewewig is later goedgekeur in 'n proklamasie geskryf deur McConnell en onderteken deur die Sekretaris-Generaal, U Thant, by die Verenigde Nasies. 'n Maand later is 'n aparte Aardedag gestig deur die Verenigde State Senator Gaylord Nelson as 'n omgewingstudie wat vir die eerste keer gehou is op 22 April 1970. Nelson het later die Presidential Medal of Freedom ontvang as erkenning vir sy werk.[5] Terwyl hierdie Aardedag gefokus was op die Verenigde State van Amerika,  is daar ook 'n organisasie gestig deur Denis Hayes, wat die oorspronklike nasionale koördineerder in 1970 was, wat die dag internasionaal gemaak het in 1990 en georganiseerde byeenkomste in 141 nasies aangebied het.[6][7] Talle gemeenskappe vier Aardeweek wanneer al die aktiwiteite gefokus is op die omgewingskwessies wat die wêreld in die gesig staar.

Aardedag 1970

[wysig | wysig bron]
Amerikaanse Senator Edmund Muskie praat by Fairmount Park, Philadelphia op Aarde dag, 1970

Die eerste Aardedag-vieringe het plaasgevind in twee duisend kolleges en universiteite, ongeveer tien duisend primêre en-sekondêre skole en honderde gemeenskappe in die Verenigde State van Amerika. Meer belangrik het dit 20 miljoen Amerikaners in die lenteson uitgebring vir vreedsame betogings in die guns van omgewingshervorming."[8] Dit word nou gehandhaaf in 192 lande en word gekoördineer deur die nie-winsgewende Earth Day Network, onder voorsitterskap van die eerste Aardedag organiseerder, Denis Hayes, volgens wie die Aardedag nou "die grootste sekulêre vakansiedag in die wêreld is en  gevier word deur meer as 'n miljard mense elke jaar."[9] Omgewingsgroepe probeer om Aardedag as 'n dag van aksie daar te stel om  menslike gedrag te verander  en beleidsverandering uit te lok.[10]

Voorspellings tydens Aardedag 1970

[wysig | wysig bron]

Gedurende  Aardedag 1970 is daar weens bepaalde aannames aangaande die voortgesette eksponensiële jaarlikse bevolkingsgroei van 2% of meer[11] en die onveranderde of verhoogde klimaatimpak per persoon, die volgende voorspellings gemaak:[12]

  • Denis Hayes, die hoof organiseerder vir die eerste Aardedag, het geskryf: "Dit is reeds te laat om massa hongersnood te verhoed."
  • Senator Gaylord Nelson, die stigter van Aardedag, het gesê: "Dr. S. Dillon Ripley, sekretaris van die Smithsonian Institution, is van mening dat daar oor 25 jaar, iewers tussen 75 en 80 persent van al die spesies van lewende diere uitgesterf sal wees."
  • Peter Gunter, 'n professor aan die North Texas State University, het gesê: "...teen 1975 sal wydverspreide hongersnood begin in Indië; dit sal versprei om teen 1990 Indië, Pakistan, China, die midde-Ooste en  Afrika in te sluit. Teen die jaar 2000, of moontlik vroeër, sal Suid en -Sentraal Amerika bestaan onder hongersnood toestande. Teen die jaar 2000, dertig jaar van nou af, sal die hele wêreld, met die uitsondering van die Wes-Europa, Noord-Amerika en Australië, in hongersnood leef."
  • Paul Ehrlich, outeur van The Population Bomb, het voorspel dat 4 miljard mense tussen 1980 en 1989, insluitend 65 miljoen Amerikaners, sou sterf weens hongersnood.
  • Life Magazine het geskryf: "... teen 1985 sal lugbesoedeling die hoeveelheid sonlig wat die aarde bereik, met die helfte verminder."
  • Ekoloog Kenneth Watt  het gesê: "Die wêreld het vir twintig jaar dramaties afgekoel. Sou die huidige tendense voortduur, sal die wêreld meer as vier grade kouer wees vir die globale gemiddelde temperatuur in 1990, maar elf grade kouer in die jaar 2000. Dit is ongeveer dubbeld wat dit sou neem om ons  in 'n ystydperk te plaas".
  • Watt het ook gesê: "Teen die jaar 2000, as die huidige tendense voortduur, sal ons ru-olie teen so 'n tempo gebruik … dat daar nie meer ru-olie sal wees nie."

Aardedag 1990

[wysig | wysig bron]

Met die mobilisering van 200 miljoen mense in 141-lande en die verheffing van omgewingskwessies tot die wêreldverhoog, het Aardedag aktiwiteite in 1990 'n groot hupstoot gegee aan wêreldwye herwinningspogings  en het gehelp om die weg te baan vir die 1992 Verenigde Nasies Aardeberaad in Rio de Janeiro. In teenstelling met die eerste Aardedag in 1970, was hierdie 20ste herdenking aangevoer met sterker bemarking, groter toegang tot televisie en radio asook multimiljoen-dollar begrotings.[13]

Aardedag 2000

[wysig | wysig bron]

Aardedag 2000 het die ambisieuse gees van die eerste Aardedag gekombineer met die internasionale voetsoolvlak-aktivisme van Aardedag 1990. Hierdie was die eerste jaar wat die Internet hoofsaaklik gebruik is om dit te organiseer en was van onskatbare waarde op nasionale sowel as internasionale vlak. Kelly Evans,'n professionele politieke organiseerder, het as die uitvoerende direkteur gedien van die 2000 veldtog. Die gebeurtenis het uiteindelik meer as 5,000 omgewingsgroepe buite die Verenigde State gewerf en honderde miljoene mense bereik in 'n onoortroffe 183 lande.[14] Leonardo DiCaprio was die gasheer by die geleentheid.[14]

Daaropvolgende Aardedag gebeurtenisse

[wysig | wysig bron]
Aardedag 2007 by die San Diego City College in San Diego, Kalifornië

Om Aardedag te omskep in 'n volhoubare jaarlikse gebeurtenis, eerder as een wat net elke 10 jaar plaasvind, het Nelson en Bruce Anderson – die twee hooforganiseerders  van New Hampshire 1990 – Aardedag VSA geskep. Hul  kon bou op die momentum wat geskep is deur duisende gemeenskapsorganiseerders regoor die wêreld.  Aardedag VSA het die daaropvolgende vyf Aardevieringe gekoördineer tot 1995, insluitend die bekendstelling van EarthDay.org. Na afloop van die 25ste herdenking in 1995,  is die koördinering oorhandig aan Earth Day Network.

Aardedag 2007 was een van die grootste Aardedae tot op datum, met baie mense wat deelgeneem het aan die aktiwiteite in duisende plekke insluitend Kiev, Oekraïne; Caracas, Venezuela; Tuvalu; Manila, Filippyne; Togo; Madrid, Spanje; Londen; en New York.

Geskiedenis van die Dag-en-nag-ewening Aardedag (20 Maart)

[wysig | wysig bron]

Die ewenings Aardedag word gevier op die Maart Dag-en-nag-ewening (20 Maart) om die presiese oomblik aan te dui van die astronomiese lente in die Noordelike Halfrond en astronomiese herfs in die Suidelike Halfrond. 'n Dag-en-nag-ewening in sterrekunde is die punt in tyd (nie 'n hele dag nie) wanneer die son direk bo die Aarde se ewenaar is; dit vind plaas rondom 20 Maart en 23 September elke jaar. In die meeste kulture word die eweninge en sonkeerpunte beskou as die begin van seisoene of die skeiding tussen seisoene.

John McConnell[15] het die eerste keer die idee geopper van 'n globale vakansie genaamd "Aardedag" by die 1969 UNESCO – Konferensie oor die Omgewing. Die eerste Aardedag proklamasie was uitgereik deur die San Francisco burgemeester Josef Alioto op 21 Maart 1970.  Die VN se Sekretaris-generaal, U Thant, het McConnell se wêreldwye inisiatief ondersteun om hierdie jaarlikse gebeurtenis te vier. Op 26 Februarie 1971 het hy 'n verklaring tot daardie effek onderteken wat lui:

"May there be only peaceful and cheerful Earth Days to come for our beautiful Spaceship Earth as it continues to spin and circle in frigid space with its warm and fragile cargo of animate life."[16]

Op die oomblik van die ekwinoks is dit tradisie om Aardedag te gedenk met die lui van die Japannese Vredesklok, wat deur Japan geskenk is aan die Verenigde Nasies.[17] Oor die jare het talle vieringe wêreldwyd plaasgevind in verskeie plekke op dieselfde tyd as die VN feesvieringe. Op 20 Maart 2008 is daar bykomend tot die seremonie by die Verenigde Nasies ook seremonies gehou in Nieu-Seeland; die klokke is gelui in Kalifornië, Wene, Parys, Litaue, Tokio en baie ander plekke. Die ekwinoks Aardedag by die VN word georganiseer deur die Earth Society Foundation.[18]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Earth Day Network. Earthday.net. URL besoek op 22 April 2011.
  2. ↑ Earth Day International. URL besoek op 15 April 2013.
  3. ↑ "Here's Why the U.S. and China Are Signing the Historic Paris Agreement on Earth Day". whitehouse.gov (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2017.
  4. ↑ Paris Climate Treaty: 'Significant step' as US and China agree to sign.
  5. ↑ Earth Day | Care2 Healthy Living. Care2.com. URL besoek op 24 April 2013.
  6. ↑ "Staff — The Builtt Foundation" (in Engels). Bullitt.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 November 2014. Besoek op 22 April 2011.
  7. ↑ The Rumpus Interview With Earth Day Organizer Denis Hayes. The Rumpus.net. URL besoek op 22 April 2011.
  8. ↑ Jack Lewis (November 1985). "The Birth of EPA" (in Engels). United States Environmental Protection Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 September 2006.
  9. ↑ About Earth Day Network. URL besoek op 15 April 2013.
  10. ↑ Earth Day: The History of A Movement. Earth Day Network. URL besoek op 16 Augustus 2013.
  11. ↑ Growth rate of world population (1950–2050)
  12. ↑ Earth Day, Then and Now Geargiveer 3 September 2009 op Wayback Machine, Reason Magazine, May 2000
  13. ↑ "The Business of Earth Day" (in Engels). Nytimes.com. 12 November 1989. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 April 2020. Besoek op 22 April 2012.
  14. ↑ 14,0 14,1 Gerth, Jeff (23 April 2000). "Peaceful, Easy Feeling Imbues 30th Earth Day". The New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2020. Besoek op 15 April 2013.
  15. ↑ EarthSite. "EarthSite". URL besoek op 22 April 2010.
  16. ↑ "Earth Day 2004" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2014. Besoek op 15 April 2013.
  17. ↑ "Earth Day 2010" (in Duits). Dorf Wiki. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Desember 2019. Besoek op 22 April 2013.
  18. ↑ "Seeds of Change – Heiner Benking's Blog – quergeist.info" (in Engels). Newciv.org. 21 Maart 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Desember 2019. Besoek op 22 April 2013.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Aardedag&oldid=2583581"