Cumbria

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Cumbria

Vlag

Wapen
Ligging in Engeland
Seremoniële graafskap Cumbria
Hoofstad Carlisle
Oppervlakte 6 768 km²
Bevolking 498 400 (2017)
Bevolkingsdigtheid 73 inw./km²
Administratiewe (nie-metropolitaanse) graafskap
Streek Cumbria
Administratiewe setel Carlisle
ISO 3166-2: GB-CMA
Oppervlakte 6 768 km²
Bevolking 499 800 (2011)
Bevolkingsdigtheid 74 inw./km²
Webtuiste www.cumbria.gov.uk
Distrikte en Unitêre owerhede
  1. Barrow-in-Furness
  2. Suid-Lakeland
  3. Copeland
  4. Allerdale
  5. Eden
  6. Carlisle
Buttermere Valley naby Cockermouth, genoem na die Buttermere-meer (in besit van die National Trust)
Foto: Michael Walsh
Bluebells bloei in Mei naby Cockermouth
Foto: Michael Walsh
Buttermere-meer
Foto: Michael Walsh
Swane op die Buttermere-meer
Foto: Michael Walsh

Cumbria (uitgespreek /ˈkʌmbriə/) is 'n graafskap in noordelike Engeland, in die Verenigde Koninkryk. Die graafskap sluit in die nedersettings van Carlisle, Barrow-in-Furness, Cockermouth en Penrith. Cumbria het 'n bevolking van ongeveer 500 000. Ongeveer een derde van Cumbria (2362 km2) bevat die Meredistrik (Lake District), 'n bergagtige nasionale park met 'n spitspunt (Scafell Pike) van 978 m - die hoogste berg in Engeland.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die graafskap Cumbria is in April 1974 tot stand gebring deur 'n samesmelting van die administratiewe graafskappe Cumberland en Westmorland, waaraan dele van Lancashire (die gebied bekend as Lancashire North of the Sands) en die West Riding of Yorkshire gevoeg is.[1]

Gedurende die Neolitiese tydperk het die gebied 'n belangrike sentrum vir die vervaardiging van klipbyle gehad (die sogenaamde 'Langdale Axe Factory') waarvan produkte regoor Groot-Brittanje gevind is.[2] Gedurende hierdie periode is klipkringe en mure regoor die graafskap gebou en "Cumbria het een van die grootste aantal bewaarde veldmonumente in Engeland". [3]

Alhoewel dit nie 'n deel van die streek was wat oorgeneem is tydens die aanvanklike verowering van die Romeine in 43 n.C. nie, is die meeste van die hedendaagse Cumbria later verower in reaksie op 'n opstand wat die Romeinse heerser van die Brigantes in 69 nC afgesit het. Die Romeine het tydens hul besetting 'n aantal vestings in die gebied gebou, waarvan die bekendste die UNESCO-wêrelderfenisgebied Muur van Hadrianus wat deur die noorde van Cumbria gaan.[4]

Aan die einde van die tydperk van die Britse geskiedenis, bekend as Romeinse Brittanje (ongeveer 410 nC), was die inwoners van Cumbria Cumbric-sprekende inheemse Romein-Britte wat waarskynlik afstammelinge van die Brigantes en Carvetii was (soms beskou as 'n substam van die Brigantes) wat deur die Romeinse Ryk omstreeks 85 nC verower het. Op grond van inskripsies uit die omgewing lyk dit of die Romeinse civitas van die Carvetii gedeeltes van Cumbria bedek het. Die name Cumbria, Cymru (die inheemse Walliesse naam vir Wallis), Cambria en Cumberland is afgelei van die naam wat hierdie mense hulself gegee het, *kombroges in Algemene Brittonies (waaronder Cumbries), wat oorspronklik 'landgenote' beteken het.[5][6]

Alhoewel voorheen geglo is dat Cumbria die kern van die Brittoniese koninkryk Rheged van die vroeë Middeleeue gevorm het, blyk dit dat onlangse ontdekkings naby Galloway dit weerspreek.[7] Die res van die eerste millennium is Cumbria betwis deur verskeie entiteite wat oor die gebied geveg het, waaronder die Keltiese koningkryk van Strathclyde en die Angliese koninkryk Northumbria. Die meeste van die hedendaagse Cumbria was 'n vorstedom in die Koninkryk van Skotland ten tyde van die Normandiese verowering van Engeland in 1066 en is dus uitgesluit van die Domesday Book-opname van 1086. In 1092 is die streek deur Willem II binnegeval en opgeneem in Engeland.[8] Desondanks is die streek oorheers deur die vele Anglo-Skotse oorloë van die laaste Middeleeue en die vroeë moderne tydperk en die gepaardgaande Grensherlewendes wat die dinamiese politieke situasie in die streek uitgebuit het. Daar was minstens drie beleërings van Carlisle wat tussen Engeland en Skotland geveg is, en nog twee beleërings tydens die Jakobiet-opstand.

Na die Jakobiet-opstande van die agtiende eeu het Cumbria 'n meer stabiele plek geword, en soos in die res van Noord-Engeland, het die Industriële Revolusie 'n groot groei in stedelike bevolkings veroorsaak. In die besonder het die westkusdorpe Workington, Millom en Barrow-in-Furness groot yster- en staalfabrieke ontwikkel, terwyl Barrow ook 'n beduidende skeepsboubedryf ontwikkel.[9] Kendal, Keswick en Carlisle het almal meulstede geword, met tekstiele, potlode en koekies onder die produkte wat in die streek vervaardig word. In die vroeë negentiende eeu het die graafskap bekendheid verwerf toe die “Lake Poets” en ander kunstenaars van die Romantiese beweging, soos William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge, gewoon het geïnspireer deur die mere en die berge van die streek. Later het die kinderboekskrywer Beatrix Potter ook in die streek geskryf en 'n groot grondeienaar geword en met haar dood baie van haar eiendom aan die National Trust toegeken.[10] Op sy beurt het die groot hoeveelheid grond wat die National Trust besit, gehelp met die vorming van die Lake District National Park in 1951, wat steeds die grootste Nasionale Park in Engeland is en die identiteit en ekonomie van die graakskap oorheers het.

Die Windscale-brand van 10 Oktober 1957 was die ergste kernongeluk in die geskiedenis van Groot-Brittanje.[11]

Kultuur en toerisme[wysig | wysig bron]

Cumbria is ryk aan natuurskoon: die Meredistrik is 'n belangrike toeriste-aantreklikheid. Die Yorkshire-dale in die suide is ook 'n bestemming vir toeriste. Bronne van inkomste in Cumbria is skaapboerdery en -mynbou (lood, silwer, ystererts en steenkool ingesluit) en die gepaardgaande bedrywe. In Cumbria word oorblyfsels gevind van die Muur van Hadrianus, die groot Romeinse muur wat deur keiser Hadrianus gebou is om die Romeine te beskerm teen invalle uit die noorde.

In die distrik Copeland is 'n smalspoorlyn met stoomlokomotiewe; die Ravenglass- en Eskdale-spoorweg. Cumbria is die oorsprongsgebied van die veelsydige Fell Pony, wat vroeër as 'n pakdier in mynbou gebruik is. Cumbria is een van die dun bevolkste provinsies in Engeland met 73,4 mense per km2.

Cumbria is die derde grootste graafskap in Engeland volgens gebied. Dit word noordoos begrens deur Northumberland, die ooste deur County Durham, die suidooste deur Noord-Yorkshire, die suide deur Lancashire, die weste deur die Ierse See, die noordweste deur die Skotse raadsgebiede Dumfries en Galloway , en die noorde deur Skotse Grense.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ "Local Government Act 1972". www.legislation.gov.uk. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2018. Besoek op 16 Augustus 2018.
  2. ↑ Castleden, Rodney (1992). Neolithic Britain: New Stone Age Sites of England, Scotland, and Wales. Routledge. ISBN 9780415058452. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2018. Besoek op 20 Augustus 2018.
  3. ↑ Barrowclough (2010), bl. 105.
  4. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Frontiers of the Roman Empire". whc.unesco.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2018. Besoek op 20 Augustus 2018.
  5. ↑ "Cymric". Online Etymological Dictionary. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 April 2010. Besoek op 25 September 2010.
  6. ↑ Davies, John (2007) [1990]. A History of Wales. Penguin Books. pp. 68–69.
  7. ↑ Ronan, Toolis (31 Januarie 2017). The lost Dark Age kingdom of Rheged : the discovery of a royal stronghold at Trusty's Hill, Galloway. Bowles, Christopher R. Oxford. ISBN 9781785703126. OCLC 967457029.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  8. ↑ 1954-, Sharpe, Richard (2006). Norman rule in Cumbria, 1092-1136. Cumberland and Westmorland Antiquarian and Archaeological Society. ISBN 978-1873124437. OCLC 122952827.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  9. ↑ Gill, Jepson (15 November 2017). Barrow-in-Furness at work : people and industries through the years. Stroud. ISBN 9781445670041. OCLC 1019605931.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  10. ↑ Sarah, Gristwood (9 Junie 2016). The story of Beatrix Potter. London. ISBN 9781909881808. OCLC 951610299.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  11. ↑ Richard Black (18 Maart 2011). "Fukushima - disaster or distraction?". BBC.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Cumbria&oldid=2358489"