Karelsuniversiteit

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Karelsuniversiteit

Gestig:1348
Tipe:Openbare universiteit
Befondsing:8.9 miljard CZK[1]
Rektor:Tomáš Zima
Personeel:4026[1]
Studentetal:51438[1]
Voorgraadse studente:32520[1]
Nagraadse studente:9288[1]
Doktorale studente:7428[1]
Ligging:Praag, Tsjeggië
Kampus:Stedelik
Kleure:Rooi en Wit[2]
        
Affiliasies:Coimbra Groep
Europese Universiteit-assosiasie
Europaeum
Webtuiste:http://www.cuni.cz/UKEN-1.html

Die Karelsuniversiteit, ook bekend as Karelsuniversiteit in Praag (Tsjeggies: Univerzita Karlova; Latyn: Universitas Carolina; Duits: Karls-Universität) of histories as die Universiteit van Praag (Latyn: Universitas Pragensis), is die oudste en grootste universiteit in die Tsjeggiese Republiek. Dit is in 1348 gestig en was die eerste universiteit in Sentraal-Europa.[3] Dit is een van die oudste universiteite wat deurlopend operasioneel was vanaf sy stigting oftewel waarvan die aktiwiteite nooit gestaak is nie.[4] Vandag bestaan die universiteit uit sewentien fakulteite wat geleë is in Praag, Hradec Králové en Plzeň. Die universiteit se akademiese uitgewers-huis is Karolinum Press. Die universiteit bedryf ook verskeie museums en twee botaniese tuine.

Die universiteit se seël bevat sy beskermheer Keiser Karel IV, met sy wapen as Koning van die Romeine en Koning van Boheme wat voor Sint Wenceslaus, die beskermheilige van Boheme, kniel. Om dit is die inskrywing Sigillum Universitatis Scolarium Studii Pragensis (Afrikaans: Seël van die Praag akademie).[5]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Monument van die universiteit se beskermheer, Karel IV, Keiser van die Heilige Romeinse Ryk in Praag (gebou in 1848)

Middeleeuse universiteit (1349–1419)[wysig | wysig bron]

Die inspirasie vir die stigting van 'n middeleeuse universiteit in Praag was die Keiser van die Heilige Romeinse Ryk, Karel IV.[6] Hy het sy vriend en bondgenoot, Pous Clemens VI, gevra om die universiteit op te rig. Op 26 Januarie 1347 het die pous die magtiging (pouslike Bull) uitgereik vir 'n universiteit in Praag, welke universiteit gebaseer sou word op die Universiteit van Parys met die volle aantal (4) fakulteite, d.w.s. insluitende teologie. Op 7 April 1348 het Karel, die koning van Boheme, aan die nou-opgerigte universiteit sekere voorregte en kwytskeldings verleen uit hoofde van sekulêre magte vervat in 'n Goue Bull[7] en op 14 Januarie 1349 het hy dié aksie herhaal as Koning van die Romeine. Die meeste Tsjeggiese bronne in 19de eeuse ensiklopedieë, algemene historieë en materiaal van die universiteit self -gee die jaar van 1348 aan as die stigtingsjaar van die universiteit eerder as 1347 of 1349. Dit is veroorsaak deur 'n anti-geestelike gees in die 19de eeu wat deur beide die Tsjegge en die Duitsers gedeel is.

'n Onderwyser en studente word uitgebeeld in 'n Middeleeuse manuskrip

Die universiteit het in 1349 geopen. Die universiteit is ingedeel in afdelings bekend as nationes: onderskeidelik dié van Boheme, Beiere, Pole en Sakse. Die Boheemse natione het Boheme, Morawiërs, suidelike Slawiërs en Hongare ingesluit; die Beierse natione het Oostenrykers, Swabe, Franke en studente uit die Ryn-provinsies ingesluit; die Poolse natione het mense van Silesië en Pole ingesluit; die Saksiese natione het inwoners uit Meissen, Thüringen, Bo- en Benede Sakse, Denemarke en Swede ingesluit. Etnies Tsjeggiese studente het 16 tot 20% van alle studente opgemaak.[8] Aartsbiskop Arnošt van Pardubice het 'n aktiewe deel gespeel in die grondlegging van die instituut deur die geestelikes te vra om by te dra en is aangestel as die universiteit se kanselier.

Die lesings is gehou in die kolleges, waarvan die oudste (wat in 1366 gestig is) vernoem is na keiser Karel (Karolinum). In 1372 het die regsfakulteit 'n onafhanklike universiteit geword.[9]

In 1402 het Jerome van Praag in Oxford die Dialogus en Trialogus van John Wycliffe gekopieer. Die dekaan van die fakulteit van Filosofie, Jan Hus, het die Trialogus in Tsjeggies vertaal. In 1403 het die universiteit sy lede verbied om Wycliffe se leerstellings te volg, maar dit het in gewildheid toegeneem.

Tydens die westelike skeuring het die Boheemse-natio die kant van koning Wenceslaus (Keiser van die Heilige Romeinse Ryk) geneem en die konsilie van Pisa (1409) ondersteun. Die ander nationes het hul ondersteuning verleen aan Pous Gregorius XII. Derhalwe was die stem 1:3 teen die Boheme. Jan Hus en ander Boheme het egter Wenceslaus se opposisie teen Gregorius uitgebuit. Die koning het by wyse van die Dekreet van Kutná Hora (Duits: Kuttenberg) op 18 Januarie 1409 die universiteit se grondwet ondermyn deur aan die Boheme drie stemme toe te ken. Slegs 'n enkele stem het vir die ander nationes oorgebly, vergeleke met een stem vir elke natione soos tevore. Die resultaat van hierdie "coup" was die emigrasie van buitelandse (meestal Duits) professore en studente wat in Mei 1409 die Universiteit van Leipzig gestig het. Voor hierdie gebeurtenis het die universiteit omtrent 200 doktorale- en magister studente asook vyfhonderd baccalaureus studente (in totaal 30,000 studente) gehad. Die universiteit het 'n groot deel van sy studente- en personeelkorps verloor. Skattinge van die verlies wissel van 5000 tot 20,000, insluitende 46 professore. In die herfs van 1409 is Jan Hus verkies tot rektor van die nou Tsjeggies-gedomineerde universiteit.

Derhalwe het die Praagse universiteit die grootste deel van sy studente en fakulteit verloor. Van die oomblik af het die universiteit spoedig verval tot 'n blote streeksinstelling met 'n lae status.[10] Die fakulteite van teologie en regte het gou verdwyn (in 1419), en slegs die Fakulteit van kunste het bly voortbestaan.

Protestantse akademie (1419–1622)[wysig | wysig bron]

Die Karolinum – die oudste gebou van die Karelsuniversiteit wat in die 14de eeu gebou is.

Die Fakulteit van kunste van die Karelsuniversiteit in Praag het die sentrum van die Hussiete-beweging, en die hoof doktrinale gesagsliggaam van die Ultrakwiste, geword. Geen grade is in die jare 1417 tot 1430 toegeken nie en by tye was daar slegs agt of nege professore aanwesig. Keiser Sigismund, die seun van Charles IV, het wat oorgebly het as sy persoonlike eiendom opgeneem en daar is op beskeie vlak vooruitgang gemaak. Keiser Ferdinand I het die Jesuïete na Praag opgeroep, en in 1562 het hulle 'n akademie gestig- die Clementinum. Van 1541 tot 1558 was die Tsjeggiese humanis Mattheus Collinus (1516–1566) 'n professor van Grieks aan die instelling.[11] Vooruitgang is ook gemaak toe keiser Rudolf II residensie opgeneem het in Praag. In 1609 is die verpligte selibaatskap van professors afgeskaf.[12] In 1616 het die Jesuïete Akademie 'n universiteit geword. (Dit kon akademiese grade toeken.) [12]

Die Jesuïete is in 1618 tot 1621, aan die begin van die Dertigjarige oorlog wat in Praag begin is, deur anti-Katolieke en anti-imperialistiese Boheme uitgesit. Teen 1622 het die Jesuïete 'n dominante invloed oor die keiser gehad. 'n Ryksdekreet van 19 September 1622 het die Jesuïete beheer oor die gehele skoolsisteem van Boheme, Morawië en Silesië gegee. Die laaste vier professors by die Karolinum het bedank en die Karolinum en nege kolleges het na die Jesuïete oorgegaan. Die reg om grade toe te ken, kanselierskappe te hou en sekulêre professors aan te stel is ook aan die Jesuïete toegestaan.

Karel-Ferdinand Universiteit (1622–1882)[wysig | wysig bron]

Kardinaal Ernst Adalbert von Harrach het die samesmelting van die universiteit met ander instellings en die onttrekking van die episkopalistiese reg tot die kanselierskap teengestaan en die optrek van die Goue Bull vir die bevestiging van die toegif aan die Jesuïete verhoed. Kardinaal Ernst het die Collegium Adalbertinum befonds, en in 1638 het keiser Ferdinand III van die Heilige Romeinse Ryk die onderrig-monopolie wat deur die Jesuïete geniet is beperk. Hy het hulle ontneem van die regte, eiendomme en argiewe van die Karolinum en die universiteit weereens onafhanklik verklaar onder 'n ryksbeskermheer. Gedurende die laaste jare van die Dertigjarige oorlog is die Karelsbrug in Praag op dapper en moedige wyse deur studente van die Karolinum en Clemtinum beskerm. Sedert 1650 neem gegradueerdes 'n eed om die onbevlekte ontvangs van die Heilige Maagd te onderhou, wat elke jaar hernu word.

Die Barok biblioteeksaal van die Clementinum wat oorspronklik aan die universiteit behoort het en vandag deel vorm van die Nasionale Biblioteek van die Tsjeggiese Republiek

Op 23 Februarie 1654 het keiser Ferdinand III van die Heilige Romeinse Ryk die Karolinum en Clementium laat saamsmelt en 'n enkele universiteit geskep met vier fakulteite-die Karel Ferdinand-universiteit.[13] Die Karolinum het op die stadium slegs beskik oor 'n Fakulteit van kunste (Praag), die enigste fakulteit wat die Hussiete-oorloë oorleef het. In die tyd het die universiteit bekendgestaan as die Karel-Ferdinand-universiteit (Latyn: Universitatis Carolinae Ferdinandeae). Die verwaarloosde Karolinum is in 1718 op onkoste van die staat herbou.

Die herbouing en die burokratiese hervormings van die universiteit in die tyd van die Habsburg vorstehuis in 1752 en 1754 het die universiteit ontneem van baie van sy voormalige voorregte. In 1757 is 'n Augustiniaan en Dominikaan aangestel om teologiese onderrig te gee. Daar was egter 'n geleidelike bekendstelling van verligte hervormings en die proses het teen die einde van die eeu 'n hoogtepunt bereik toe selfs nie-Katolieke die reg gegee is om te studeer. Op 29 Julie 1784 het Duits Latyn as voertaal vervang.[14] Vir die eerste keer is Protestante toegelaat en kort daarna ook Jode. Die universiteit het die benodigdheid vir 'n leerstoel vir die Tsjeggiese taal en letterkunde erken. Keiser Leopold II van die Heilige Romeinse Ryk het op 28 Oktober 1791 die leerstoel deur 'n dekreet gevestig. Op 15 Mei 1792 is die geskiedkundige Franz Martin Pelzel (Tsjeggies: František Martin Pelcl)[15] aangestel as professor van die leerstoel. Hy het op 13 Maart 1793 met sy lesings begin.[16]

Tydens die rewolusie van 1848 het beide Duitse en Tsjeggiese studente geveg vir die byvoeging van Tsjeggies as voertaal aan die Karel-Ferdinand-universiteit. As gevolg van die demografiese veranderinge van die 19de eeu het Praag teen 1860 nie meer beskik oor 'n meerderheid Duitstalige inwoners nie. Teen 1863 was twee-en-twintig kursusse in Tsjeggies en die res (uit 187 lesings) in Duits. In 1864 het die Duitsers die stigting van 'n aparte Tsjeggiese universiteit voorgestel. Tsjeggiese professore het die voorstel verwerp omdat hulle nie ontneem wou wees van die kontinuïteit van die universiteit se tradisies nie.

Skeuring in Tsjeggiese en Duitse universiteite[wysig | wysig bron]

Dit het gou duidelik begin word dat nòg die Tsjegge nòg die Duitsers tevrede was met die tweetalige reëling wat die universiteit na die rewolusie van 1848 aangeneem het. Die Tsjegge het ook geweier om die idee van die herinstelling van die 1349 Natio-universiteit (Nasies-universiteit) te ondersteun en in stede daarvan hul ondersteuning verleen aan die idee om die universiteit se eenheid te behou maar dit in verskillende universiteits-kolleges te verdeel, een Tsjeggies en een Duits. Dit sou beide die Tsjegge en Duitsers toelaat om die gesamentlike tradisies van die universiteit te behou. Die Duitssprekendes het egter gou die voorstel ge-veto: hulle het voorgestel dat die Karelsuniversiteit verdeel word in twee aparte instellings.

Doktorale diploma van die astroloog Friedrich Hopfner wat in 1905 uitgereik is deur die Duitse Karel-Ferdinand Universiteit in Praag

Na uitgebreide samesprekings is die Karel-Ferdinand universiteit in 'n Duitse Karel-Ferdinand (Duits: Deutsche Karl-Ferdinands-Universität) en 'n Tsjeggiese Karel-Ferdinand Universiteit (Tsjeggies: Česká universita Karlo-Ferdinandova) verdeel by wyse van 'n wet van die Keiserlike Raad (Oostenryk) wat op 28 Februarie 1882 deur Keiser Frans Ferdinand bekragtig is.[17] Elke afdeling was heeltemal onafhanklik van die ander en het gelyke status geniet. Die twee universiteite het egter mediese en wetenskaplike institute gedeel, asook die ou kentekens, die aula, biblioteek, en botaniese tuine maar algemene fasiliteite is deur die Duitse universiteit geadministreer. Die eerste rektor van die Tsjeggiese Universiteit was Václav Vladivoj Tomek.

In 1890 het die Koninklike en Keiserlike Tsjeggiese Karel-Ferdinand Universiteit 112 lektore en 2,191 studente gehad en die Koninklike en Keiserlike Duitse Charles-Ferdinand Universiteit 146 lektore en 1,438 studente. Beide universiteite het beskik oor drie fakulteite; Die Teologiese Fakulteit is tot 1891 gedeel, toe dit ook verdeel is. In die wintersemester van 1909-10 het die Duitse Karel-Ferdinand Universiteit 1,778 studente gehad, en diè het bestaan uit 58 teologiestudente, vir beide die sekulêre priesterskap en godsdienstige ordes; 775 regstudente; 376 geneeskundestudente en 589 filosofiestudente. Omtrent 80 van die studente was vroulik. Die professore is as volg ingedeel: teologie, 7 gereelde professore, 1 assistent-professor, 1 dosent; regte, 12 gereelde professore, 2 assistent-professore, 4 dosente; medisyne, 15 gereelde professore, 19 assistente, 30 dosente; filosofie, 30 gereelde professore, 8 assistent-professore, 19 dosente, 7 lektore. In die wintersemester van 1909-10 het die Tsjeggiese Karel-Ferdinand Universiteit 4,319 studente gehad, en diè het bestaan uit 131 teologiestudente, vir beide die sekulêre priesterskap en godsdienstige ordes; 1,962 regstudente; 687 geneeskundestudente en 1,539 filosofiestudente. Omtrent 256 van die studente was vroulik. Die professore is as volg verdeel: teologie, 8 gereelde professore, 2 dosente; regte, 12 gereelde professore, 7 assistent-professore, 12 dosente; geneeskunde, 16 gereelde professore, 22 assistente, 24 dosente; filosofie, 29 gereelde professore, 16 assistent-professore, 35 dosente en 11 lektore.

Die hoogtepunt van die Duitse Universiteit was die era wat die Eerste Wêreldoorlog voorafgegaan het toe dit die tuiste was van wêreldbekende wetenskaplikes soos die fisici en filosowe Ernst Mach, Moritz Winternitz en Albert Einstein. Bykomend hiertoe het die Duitstalige studente bekende indiwidue soos die toekomstige skrywers Max Brod, Franz Kafka, en Johannes Urzidil ingesluit.[18] Die "Lese- und Redehalle der deutschen Studenten in Prag" (Die "Lees- en Lesingsaal van die Duitse studente in Praag") wat in 1848 gestig is was 'n belangrike sosiale en wetenskaplike sentrum. Hulle biblioteek het in 1885 meer as 23,519 boeke asook 248 wetenskaplike joernale, 19 dagblaaie, 49 tydskrifte en 34 vermaaksuitgawes bevat. Gereelde lesings is gehou met wetenskaplike en politiese temas.

Selfs voor Oostenryk-Hongarye in 1918 ontbind is en opgevolg is deur nasionale state soos Tjeggoslowakye, het Tsjeggiese politici geëis dat die kentekens uit 1348 eksklusief deur die Tsjeggiese universiteit behou word. Wet No. 197/1919 Sb. z. a n. het die Protestante teologiefakulteit gevestig, maar nie as deel van die Karelsuniversiteit nie.[19] Dit het egter op 10 Mei 1990 verander toe dit 'n fakulteit van die universiteit geword het.[20] In 1920 is die sogenaamde Iuridictum:Lex Mareš (No. 135/1920 Sb. z. a n.) uitgereik wat vernoem is na sy skepper, professor František Mareš. Dit het bepaal dat die Tsjeggiese universiteit die opvolger was van die oorspronklike universiteit.[21] Dit het die Habsburgse naam Ferdinand uitgelaat en sou voortaan bekendstaan as die Karelsuniversiteit, terwyl die Duitse universiteit nie genoem is in die dokument nie en voortaan amptelik bekend sou staan as die Duitse Universiteit in Praag (Duits: Deutsche Universität Prag).[22][23]

In 1921 het die Duitsers dit oorweeg om hul universiteit te skuif [24] na Liberec (Duits: Reichenberg), in Noord-Boheme. In 1930 het omtrent 42,000 Praagse inwoners Duits as huistaal gepraat, terwyl miljoene Duitssprekendes in noord-, suid- en wes Boheme, in Tsjeggies-Silesië en dele van Morawië naby die grense met Oostenryk en Duitsland gewoon het.

Die kenteken van die universiteit; 'n strydpunt tussen die universiteite

In Oktober 1932, na Naegle se dood, het die Tsjegge weer 'n kontroversie oor die kentekens veroorsaak. Etniese spanning het verhoog, alhoewel sommige professors van die Duitse Universiteit lede van die Tsjeggoslowaakse regering was. Enige ooreenkoms om die kentekens vir beide die universiteite te gebruik is verwerp. Op 21 November 1934 moes die Duitse-universiteit die kentekens oorhandig aan die Tsjegge. Die senaat van die Duitse-universiteit het 'n afvaardiging gestuur na die Minister van Onderwys, Krčmář, om daarteen te protesteer. Op die middaguur van 24 November 1934 het duisende studente van die Tsjeggiese-universiteit voor die gebou van die Duitse universiteit geprotesteer. Die Tsjeggiese rektor, Karel Domin, het 'n toespraak gegee wat die skare aangemoedig het om aan te val terwyl die Duitse studente probeer weerstand bied het. Op 25 November 1934 het die rektor, Otto Grosser (1873–1951) onder dreigemente van geweld die kentekens oorhandig. Die gebeure van 1934 het die verhoudinge tussen die twee universiteite en volke skade berokken.

Die gety het egter in 1938 gedraai na die München-ooreenkoms, toe Duitse troepe die grensgebiede van Tjeggoslowakye binnegeval het (die sogenaamde Sudetenland), net soos Poolse en Hongaarse troepe elders gedoen het. Op 15 Maart 1939 het die Duitsers Tjeggoslowakye gedwing om te skeur en die land is deur die Duitsers geokkupeer as die Protektoraat van Boheme en Morawië. Reichsprotektor Konstantin von Neurath het die historiese kentekens aan die Duitse universiteit oorhandig, wat amptelik hernoem is na die Deutsche Karls-Universität in Prag. Op 1 September 1939 is die Duitse-universiteit onder die gesag geplaas van die Ryksdepartement van Opvoeding in Berlyn en op 4 November 1939 is dit geproklameer as 'n Reichsuniversität.[25]

Op 28 Oktober 1939 is Jan Opletal tydens 'n protesaksie geskiet. Sy begrafnis op 15 November 1939 het in 'n verdere betoging ontaard.[26] Op 17 November 1939 (nou bekend as Internasionale Studentedag) is die Tsjeggiese-universiteit en alle ander hoër onderwysinstellings gesluit. Dit sou voortgaan tot die einde van die Tweede Wêreldoorlog. Nege studenteleiers is tereggestel en omtrent 1,200 Tsjeggiese studente geïnterneer in die Sachsenhausen konsentrasiekamp. Hulle is eers in 1943 vrygelaat. Omtrent 20 [27] of 35[28] geinterneerde studente het in die kamp omgekom. Op 8 Mei 1940 is die Tsjeggiese-universiteit amptelik hernoem na die Tsjeggiese Karelsuniversiteit. (Tsjeggies: Česká universita Karlova) deur regeringsregulasie 188/1940 Coll.

Die Tweede Wêreldoorlog het die einde van die naasbestaan van die universiteite in Praag meegebring.

Teenswoordige universiteit (sedert 1945)[wysig | wysig bron]

Fasade van die moderne ingang na die Karolinum, sentrum van Karelsuniversiteit

Alhoewel die universiteit begin herstel het na 1945 het dit vir 'n geruime tyd nie akademiese vryheid geniet nie. Na die kommunistiese staatsgreep van 1948 het die nuwe regime begin om "suiwerings" te reël en alle vorme van meningsverskille en onenigheid met die amptelike ideologie te onderdruk, wat sou voortduur vir die volgende vier dekades. Die tweede golf "suiwerings" het tydens die Tsjeggoslowaakse Normalisasie-tydperk plaasgevind wat begin het in die 1970's.[29] Die situasie het slegs in die 1980's begin verbeter; studente het verskeie aktiwiteite georganiseer en verskeie vreedsame betogings het in die nasleep van die buitelandse rewolusies van 1989 plaasgevind.[30] Dit was die begin van die Fluweel Rewolusie van 1989 waarin beide studente en fakulteitslede 'n groot rol gespeel het. Václav Havel— 'n skrywer, dramaturg en filosoof— is vanuit die geledere van die onafhanklike akademiese gemeenskap gewerf en in Desember 1989 aangestel as president van die nuwe republiek.

Ligging[wysig | wysig bron]

Die Karelsuniversiteit beskik nie oor een gesamentlike kampus nie. Die akademiese fasiliteit is regdeur die stad van Praag geleë, en drie van die fakulteite is geleë in ander stede. (twee van hulle in Hradec Králové en een in Plzeň). Die historiese hoofgebou uit die 14de eeu, die Karolinum, is geleë in die ou stad van Praag en maak die universiteit se sentrum uit. Dit is die setel van die rektor en van die akademiese senaat van Karelsuniversiteit. Die Karolinum is ook die ligging vir amptelike akademiese seremonies soos gradeplegtighede.

Die botaniese tuin van die Karelsuniversiteit in Praag word onderhou deur die Fakulteit van Wetenskappe en is geleë in die "Nuwe Stad" van Praag.

Organisasie[wysig | wysig bron]

Fakulteite[wysig | wysig bron]

Fakulteit van Kunste (filosofie), Karelsuniversiteit in Praag

Die vier oorspronklike fakulteite van die Karelsuniversiteit was die Regsfakulteit, Geneeskunde, Kuns (filosofie) en teologie (nou Katolieke teologie). Vandag bestaan die Karelsuniversiteit uit sewentien fakulteite wat hoofsaaklik gebaseer is in Praag, met twee kampusse in Hradec Králové en een in Plzeň.

  • Fakulteit van Katolieke Teologie
  • Fakulteit van Protestantse Evangeliese Teologie
  • Hussiet Teologiese Fakulteit
  • Fakulteit van Regte
  • Eerste Fakulteit van Medisyne
  • Tweede Fakulteit van Medisyne
  • Derde Fakulteit van Medisyne
  • Fakulteit van Medisyne in Plzeň
  • Fakulteit van Medisyne in Hradec Králové
  • Fakulteit van Farmakologie in Hradec Králové
  • Fakulteit van Kunste in Praag
  • Fakulteit van Wetenskappe
  • Fakulteit van Wiskunde en Fisika
  • Fakulteit van Opvoeding
  • Fakulteit van Maatskaplike Wetenskappe, Praag
  • Fakulteit van Fisiese Opvoeding en Sport
  • Fakulteit Lettere en Wysbegeerte, Praag

Akademiese instellings[wysig | wysig bron]

  • Instituut van die Geskiedenis en Argiewe van die Karelsuniversiteit
  • Sentrum vir Teoretiese Studies
  • Sentrum vir Ekonomiese Navorsing en Nagraadse Opvoeding (CERGE-EI) saam met die Akademie van Wetenskappe van die Tsjeggiese Republiek)
  • Omgewingsentrum

Ander eenhede[wysig | wysig bron]

  • Rekenaarwetenskap Sentrum
  • Sentrum vir die Oordrag van Kennis en Tegnologie
  • Instituut vir Taal en Voorbereidende Studies
  • Sentrale Biblioteek van die Karelsuniversiteit
  • Agentskap van die Raad van Hoëronderwys-instellings

Ranglyste[wysig | wysig bron]

Volgens die QS Vak-ranglys is die Karelsuniversiteit tussen die beste 51–100 universiteite in die wêreld wat aardrykskunde en linguïstiek betref.[31]

QS Vakke 2011 2018
Natuurlike Wetenskappe 174 197()
Ingenieurswese en Tegnologie 325 401-450()
Lettere en Wysbegeerte 184 193()
Maatskaplike Wetenskappe en Bestuur 229 302()
Menswetenskappe en Medisyne 250 219()
Shanghai Vakvelde[32] 2012 2018
Wiskunde 151–200 151–200(geen verandering nie)
Fisika 151–200 76–100()

Internasionale samewerking[wysig | wysig bron]

In Duitsland werk die Karelsuniversiteit in Praag saam met die Goethe-universiteit in Frankfurt am Main. Beide stede is ook verbind by wyse van 'n vennootskap.[33]

Tabel van noemenswaardige fakulteitslede en studente[wysig | wysig bron]

Noemenswaardige studente[wysig | wysig bron]

Onverdeel, voor 1882 Tsjeggiese Universiteit
(1882–1939 en 1945–teenswoordig)
Duitse Universiteit
(1882–1945)
  • Bernard Bolzano (1781–1848), wiskundige en filosoof
  • Vincenz Czerny (1842–1916), snydokter
  • Josef Dobrovský (1753–1829), filoloog en historikus
  • Samuel Fritz (1654–1730), Jesuïet sendeling en kartograaf
  • Anton Gindely (1829–1892), historikus
  • Jan Hus (1369–1415), godsdienstige denker en hervormer
  • Karel Hynek Mácha (1810–1836), digter en skrywer
  • Giovanni Kminek-Szedlo (1828–1896), Egiptoloog
  • Jan Marek Marci (1595–1677), dokter
  • Jan Evangelista Purkyně (1787–1869), fisioloog
  • Agustín Stahl (1842–1917), wetenskaplike
  • Ferdinand Stoliczka (1838–1874), paleontoloog
  • Matthias of Trakai (c. 1370–1453), Biskop van Vilnius
  • Jan Erazim Vocel (1803–1871), digter, argeoloog, historikus
  • Václav Bělohradský (g. 1944) filosoof
  • Antonín Holý (1936–2012) Tsjeggiese chemikus wat 'n belangrike rol gespeel het in die skepping van medisyne om MIV en Vigs te behandel
  • Edvard Beneš (1884–1948), sosiloog, tweede president van Tsjeggo-Slowakye
  • Adalbert Czerny (1863–1941), pediater
  • Karel Čapek (1890–1938), skrywer
  • Eduard Čech (1893–1960), wiskundige
  • Stanislav Grof (b. 1931), 'n stigter van transpersoonlike psigologie
  • Jaroslav Heyrovský (1890–1967), chemikus, Nobelpryswenner
  • Václav Hlavatý (1894–1969), Tsjeggies-Amerikaanse wiskundige
  • Miroslav Holub (1923–1998), skrywer en immunoloog
  • Bohumil Hrabal (1914–1997), skrywer
  • Jan Janský (1873–1921), ontdekker van bloedtipes
  • Karel I van Oostenryk (1887–1922), laaste keiser van Oostenryk, laaste koning van Boheme (Tsjeggiese en Duitse universiteite)
  • Jan Kavan (g. 1946), politikus en diplomaat
  • Luboš Kohoutek (g. 1935), astroloog
  • Henry Kučera (g. 1925), linguis/kognitiewe wetenskaplike
  • Martin Kukučín (1860–1928), Slowaakse skrywer
  • Milan Kundera (g. 1929), skrywer
  • Lyubomir Miletich (1863–1937), Bulgaarse akademikus
  • George Placzek (1905–1955), fisikus
  • Jan Stráský (g. 1940), politikus
  • Ota Šik (1919–2004), ekonoom
  • Vavro Šrobár (1867–1950), Tsjeggo-Slowaakse dokter en politikus van Slowaakse oorsprong
  • Peter Tomka (g. 1956), regter van die Internasionale Geregshof
  • Ivana Trump (g. 1949), entrepreneur
  • Vladislav Vančura (1891–1942), skrywer
  • Michał Vituška (1907–1945), Belarussiese leier van die Belarussiese Swart Katte
  • Wilhelm Winkler (1884–1984), statistikus
  • David Navara (g. 1985), skaakmeester
  • Ferdinand Blumentritt
  • Johann Böhm
  • Max Brod (1884–1968), skrywer
  • Carl Ferdinand Cori (1896–1984), biochemikus, Nobelprys-wenner
  • Gerty Cori (1896–1957), biochemikus, Nobelprys-wenner
  • Carl Friedrich Heinrich Credner
  • Karl Deutsch (1912–1992), maatskaplike en politiese wetenskaplike
  • Viktor Fischl (1912–2006), digter en diplomaat
  • Karl Hermann Frank
  • Hermann Grab
  • Erich Heller
  • Friedrich Hopfner
  • Franz Hofmeister
  • Franz Kafka (1883–1924), skrywer
  • Karel I van Oostenryk (1887–1922), laaste keiser van Oostenryk, laaste koning van Boheme (Duitse en Tsjeggiese universiteite)
  • Egon Erwin Kisch (1885–1948), skrywer en joernalis
  • Wilhelm Klein
  • Paul Kornfeld
  • Arthur Mahler
  • August Leopold von Reuss
  • Rainer Maria Rilke
  • Johannes Urzidil (1896–1970), skrywer en joernalis
  • Felix Weltsch
  • Max Wertheimer (1880–1943), psigoloog
  • Wolf W. Zuelzer (1909–1987), pediatriese patoloog

Noemenswaardige akademici[wysig | wysig bron]

onverdeel voor 1882 Tsjeggiese Universiteit
(1882–1939 en 1945–tot die hede)
Duitse Universiteit
(1882–1945)
  • Jan Gebauer
  • Anton Gindely
  • Jan Hus – godsdienstige denker en hervormer
  • Jan Jesenius – dokter en politikus van Slowaakse oorsprong
  • Ignatz Mühlwenzel – wiskundige en oogkundige
  • František Josef Studnička
  • Johannes Vodnianus Campanus – outeur, dramaturg
  • Stanislav Vydra
  • Bohuslav Balcar
  • Václav Bělohradský
  • Edvard Beneš
  • Eduard Čech
  • Karel Domin
  • Miroslav Fiedler
  • Jan Gebauer
  • František Graus
  • Jan Hajič
  • Eva Hajičová
  • Václav Hampl
  • Miroslav Hroch
  • Bedřich Hrozný
  • Vojtěch Jarník – wiskundige
  • Konstantin Josef Jireček
  • Erazim Kohák
  • Karel Kosík
  • Tomáš Garrigue Masaryk – filosoof, politikus, 1ste president van Tsjeggo-Slowakye
  • Vilém Mathesius
  • Josef Matoušek
  • Jan Mukařovský – Literêre teoretikus, linguis (taalkundige)
  • Alois Musil – orientalis
  • Milan Nakonečný
  • Jaroslav Nešetřil – wiskundige
  • Jan Patočka – filosoof
  • Josef Ladislav Píč
  • Antonín Rezek
  • Stanislav Segert
  • Petr Sgall
  • František Josef Studnička
  • Vojtěch Šafařík
  • František Šmahel
  • Pavel Tichý
  • Dušan Třeštík
  • Petr Vopěnka
  • Ivan Wilhelm
  • Zdenek Herman
  • Friedrich Adler
  • Alfred Amonn
  • Gustav Becking
  • Albert Einstein – teoretiese fisikus
  • Phillip Frank – teoretiese fisikus
  • Gerhard Gentzen
  • Heinrich Hilgenreiner
  • Otto Kahler
  • Gustav Karl Laube
  • Ernst Mach – teoretiese fisikus
  • Günther von Mannagetta und Lërchenau Beck
  • Hans Petersson
  • Josef Pfitzner (1901–1945), Nasionaal-Sosialistiese politikus, geskiedkundige en Standartenführer in die Sturmabteilung wat vir oorlogsmisdade tereggestel is
  • Ernst Pringsheim, Sr.
  • Ernst Pringsheim, Jr.
  • Friedrich Reinitzer –
  • Samuel Friedrich Stein
  • Friedrich Weleminsky
  • Moritz Winternitz
  • Alfred Woltmann

Leierskap[wysig | wysig bron]

  • Prof. MUDr. Tomáš Zima, DrSc., MBA het prof. RNDr. Václav Hampl, DrSc. op 1 Februarie 2014 opgevolg as rektor van die Karelsuniversiteit.

Voetnotas[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 "Facts and figures(sourced from Annual Report 2016 and Annual Financial Report 2016)" (in Engels). Karelsuniversiteit. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2019. Besoek op 7 April 2018.
  2. "Opatření rektora č. 31/2016". Univerzita Karlova (in Tsjeggies). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2020.
  3. Joachim W. Stieber: "Pope Eugenius IV, the Council of Basel and the secular and ecclesiastical authorities in the Empire: the conflict over supreme authority and power in the church", Studies in the history of Christian thought, Vol. 13, Brill, 1978, ISBN 90-04-05240-2, bl.82; Gustav Stolper: "German Realities", Read Books, 2007, ISBN 1-4067-0839-9, p. 228; George Henry Danton: "Germany ten years after", Ayer Publishing, 1928, ISBN 0-8369-5693-1, bl. 210; Vejas Gabriel Liulevicius: "The German Myth of the East: 1800 to the Present", Oxford Studies in Modern European History Series, Oxford University Press, 2009, ISBN 0-19-954631-2, bl. 109; Levi Seeley: "History of Education", BiblioBazaar, ISBN 1-103-39196-8, bl. 141
  4. "Archived copy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Julie 2015. Besoek op 15 Augustus 2015.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  5. "Description of the Charles University seal" (in Engels). Measuring Health and Disability in Europe. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Februarie 2012. Besoek op 21 Junie 2009.
  6. Karel was sedert 11 Julie 1346 die anti-koning van die Romeine, sedert 26 Augustus 1346 Koning van Boheme, sedert 17 Junie 1349 die wettige koning van die Romeine as Karel IV, en vanaf 5 April 1355 die keiser van die Heilige Romeinse Ryk.
  7. "Littera fundationis Universitatis Carolinae Pragensis" (in Latyn). 7 April 1348. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2018.
  8. Chyský, Václav (Maart 2005). "Sedmdesátileté výročí insigniády z jiného pohledu". CS Magazin (in Tsjeggies). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2019. Besoek op 21 Junie 2009.
  9. Praag; Universität, Bohemia (1834). Album, seu Matricula Facultatis juridicae, 1372–1418, e codice membranaceo illius aetatis nunc primum luce donatum: Codex diplomaticus universitatis ejusdem (in Latyn).
  10. Lexikon des Mittelalters: "Prag. Universität", J.B. Metzler, Vol. 7, cols 163–164
  11. "KOLÍN (Kalina) z CHOTĚŘINY Matouš (Mattheus Collinus a Choterina)". KDO BYL KDO v našich dějinách do roku 1918 (in Tsjeggies). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Augustus 2016. Besoek op 7 Junie 2019.
  12. 12,0 12,1 "Timeline of Charles University in Prague" (in Engels). Karelsuniversiteit. 12 Junie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 November 2018.
  13. Čapka, František (1999). "VII. Vláda Habsburků a protireformace". Dějiny zemí Koruny české v datech (in Tsjeggies). Praag: Libri. ISBN 978-80-85983-67-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2014. Besoek op 21 Junie 2009. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  14. "History of Charles University" (DOC). Karelsuniversiteit. 18 Mei 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Maart 2020. Besoek op 21 Junie 2009.
  15. "František Pelcl" (in Tsjeggies). Instituut van die Tsjeggiese Taal van die Akademie van Wetenskappe van die Tsjeggiese Republiek. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2015. Besoek op 17 Maart 2012.
  16. Čapka, František (1999). "VIII. Od osvícenského absolutismu k národnímu obrození". Dějiny zemí Koruny české v datech (in Tsjeggies). Praag: Libri. ISBN 978-80-85983-67-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2014. Besoek op 21 Junie 2009. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  17. Čapka, František (1999). "X. Směřování k samostatnému státu". Dějiny zemí Koruny české v datech (in Tsjeggies). Praag: Libri. ISBN 978-80-85983-67-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2014. Besoek op 21 Junie 2009. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  18. "Johannes Urzidil–život–chronologie" (in Tsjeggies). Společnost Johannese Urzidila. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2016. Besoek op 21 Junie 2009.
  19. "Národní shromáždění československé 1918–1920, 43. schůze, část 2/10". Společná česko-slovenská digitální parlamentní knihovna (in Tsjeggies). 8 April 1919. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Oktober 2012.
  20. "A brief history of the Protestant Theological Faculty of Charles University" (in Engels). Protestantse Teologiefakulteit van Karelsuniversiteit. 12 Maart 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2019.
  21. "Národní shromáždění československé 1918–1920, 105. schůze, část ⅜". Společná česko-slovenská digitální parlamentní knihovna (in Tsjeggies). 1 Januarie 1920. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016.
  22. "Registries of the German University in Prague". is.cuni.cz (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2019.
  23. name="history of CUNI">"History of Charles University". www.cuni.cz. Karelsuniversiteit in Praag. Besoek op 23 Maart 2015.
  24. "Zákon o přeložení sídla německé university v Praze" (in Tsjeggies). Senát Národního shromáždění. 16 Desember 1921. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2012.
  25. Hlaváčková, Ludmila (Desember 1994). "Německá lékařská fakulta v Praze (1883–1945)". Vesmír (in Tsjeggies) (73).
  26. Čapka, František (1999). "XI. Léta první i druhé republiky a protektorátu". Dějiny zemí Koruny české v datech (in Tsjeggies). Praag: Libri. ISBN 978-80-85983-67-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2014. Besoek op 27 Junie 2009. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  27. Svoboda, Petr (2005). "17. listopad 1939 je opředen mýty, říká historik Petr Koura". IForum (in Tsjeggies). Karelsuniversiteit. ISSN 1214-5726.
  28. Chalupský, Josef (Desember 2002). "17. listopad 1939". Zprávy ČPS (in Tsjeggies). Česká Parazitologická Společnost (4/10). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2021. Besoek op 7 Junie 2019.
  29. "History of CU" (in Engels). Cuni.cz. 4 April 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Maart 2019. Besoek op 12 Augustus 2014.
  30. "A University Fit for a King" (in Engels). Prague-life.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2015. Besoek op 12 Augustus 2014.
  31. "Charles University Rankings". Top Universities. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 September 2019. Besoek op 12 Augustus 2014.
  32. "Charles University in Prague in World Top 500 Universities". Shanghairanking.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2020. Besoek op 12 Augustus 2014.
  33. International cooperation – Germany. Webblad van die Goethe-universiteit Frankfurt am Main. Datum besoek: 22 November 2012

Verwysings[wysig | wysig bron]

Verdere leesmateriaal[wysig | wysig bron]

  • Chad Bryant: Prague in Black. Nazi Rule and Czech Nationalism. Harvard Press
  • František Kavka: The Caroline University of Prague. A short history
  • Peter Demetz: Prague in Black and Gold. Scenes from the Life of European City

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Koördinate: 50°05′18″N 14°24′13″O / 50.0884°N 14.4037°O / 50.0884; 14.4037