Regency-tydperk
Regency-tydperk
1812 - 1830
George IV as prinsregent
Voorafgegaan deur
Georgiaanse tydperk
Opgevolg deur
Victoriaanse tydperk
Die term Regency-tydperk verwys in die Verenigde Koninkryk na die periode tussen 1811 en 1830 toe die Prins van Wallis as Regent van Engeland benoem is nadat sy vader, koning George III, as gevolg van 'n geestessiekte sy amp as monarg nie meer behoorlik kon uitoefen nie. Met die afsterwe van die koning in 1820 het sy seun hom as George IV opgevolg.
Chronologiese afbakening
[wysig | wysig bron]Die term Regency word soms gebruik om na 'n wyer historiese tydraam te verwys as slegs die dekade van die prins van Wallis se formele regentskap. So is juis die periode tussen 1795 en 1837 - dus die laat regeringsjare van koning George III asook die regeringstye van sy seuns George IV (as prinsregent en koning) en William IV deur sekere strominge in die Britse boukuns, literatuur, modes, politiek en die kulturele lewe oorheers.
'n Ander historiese benadering is om die Regency-tydperk as 'n oorgangsfase tussen die Georgiaanse en Victoriaanse periodes te beskou. Hier val die fokus op die tydperk tussen 1811 (die formele begin van die regentskap) en 1837 toe koningin Victoria die Britse troon as opvolger van William IV bestyg het.
Indien die klem op die verskille tussen die Regency-periode en die 18de eeu val, word die latere Franse Rewolusionêre Oorloë en Napoleontiese Oorloë dikwels by die Regency-periode ingesluit.
Historiese agtergrond
[wysig | wysig bron]Die tydperk tussen 1812 en 1830 het die oorgang van Georgiaanse weelderigheid na die Victoriaanse periode met al sy gevoelighede gemarkeer. Die nywerheidsomwenteling, wat teen die middel van die 18de eeu begin het, het vir die westelike halfrond 'n tydperk van konstante tegnologiese innovasie en sosiale veranderings ingelui, terwyl dit op politieke gebied in voortgesette oorloë en rewolusionêre fases vasgevang was.
Vir byna die hele eerste helfte van die Regency-tydperk was Engeland en Frankryk in die Napoleontiese Oorloë in 'n bitter stryd gewikkel. In 1815 is Napoléon Bonaparte se pogings om die vasteland van Europa te oorheers in die Slag van Waterloo die finale nekslag toegedien. Die Britse heerskappy oor Indië, die Wes-Indiese eilande en die Persiese Golf is deur vredesooreenkomste bevestig.
Die Verenigde State het daarin geslaag om hul onafhanklikheid gedurende die Regency-tydperk te handhaaf, ondanks die Brits-Amerikaanse Oorlog wat vanaf 1812 twee jaar lank hoofsaaklik met seegevegte langs die Kanadese grens gevoer is. In 1814 is die vrugtelose oorlog met die Vrede van Gent beëeindig, maar die Amerikaanse binnelandse beleid is deur die eerste Seminole-oorlog in 1817 en toenemende politieke verskille oor die kwessie van slawerny oorskadu.
Die Regency-era was die tydperk waarin verskeie Suid-Amerikaanse kolonies, waaronder Mexiko, Brasilië, Venezuela en Chili, hul onafhanklikheid verwerf het. In Spanje het 'n rewolusie tot die herstelling van die grondwet van 1812 gelei. Ná die einde van die Russies-Turkse oorlog in 1829 het Griekeland met die vrede van Adrianopel onafhanklik van Turkye geword.
Vir die Verenigde Koninkryk was die Regency-periode 'n bloeitydperk van kuns en argitektuur, maar die prinsregent is deur sy onderdane allesbehalwe hoog aangeslaan. Hy was 'n man van mooi geaardheid en voortreflike maniere, 'n goeie sanger en tjellis en beskermheer van die kunste. Maar sy neiging tot alkoholisme en speelsug het algemene misnoeë gewek, en onderdane was vinnig moeg vir sy geldverspilling. Terwyl sy swak gesondheidstoestand kommer gewek het, is hy as onbetroubaar geag. Die persoonlike haatgevoelens, wat hy teenoor sy vader, 'n aanhanger van die Tory-party, gekoester het, het hom daartoe gedryf om in die parlement 'n politieke alliansie met die Whig-opposisie te smee.
In 1785 het hy heimlik met Maria Fitzherbert getrou, wel wetende dat die huwelik onwettig was - Fitzherbert was al getroud en Rooms-Katoliek. So het hy steeds daaroor gelieg. In 1795 het hy met prinses Caroline van Brunswyk in die huwelik getree, maar allesbehalwe hartlike liefdesgevoelens vir haar getoon. Nadat die regent se dogter en enigste erfgenaam, prinses Charlotte, ná die geboorte van haar kind gesterf het, het die kwessie van troonopvolging 'n dringende politieke vraagstuk geword.
Hertoë het begin om vinnig met aanvaarbare prinsesse te trou, in 'n poging om self die toekomstige monarg van Engeland te verwek. Die hertog van Kent het as vader van die latere koningin Victoria in sy poging geslaag.
Kunslewe
[wysig | wysig bron]Literatuur en digkuns
[wysig | wysig bron]Die Regency-periode was 'n bloeitydperk vir skrywers van Romantiese literatuur en digkuns soos Lord Byron, William Blake, William Wordsworth, John Keats, Percy Bysshe Shelley en Jane Austen. Van hierdie digters en skrywers se belangrikste werke het gedurende die Regency-tydperk ontstaan. Die Romantiese beweging, wat sedert die laat 18de eeu sy invloed op die artistieke en intellektuele lewe in Europa laat geld het, het 'n kulturele teengewig teen die maatskaplike, politieke en adellike norme van die Verligting gevorm en was sterk gekant teen rasionale natuurbeskouings. Sterk gevoelens is as 'n belangrike bron van estetiese ervaring beskou, en so het vir Romantici gevoelens soos eerbied, vrees en angs sentraal gestaan wanneer hulle met die verhewenheid van die natuur gekonfronteer is.
Die Romantiese stroming in die Britse literatuur begin met die Lyrical Ballads, 'n gemeenskaplike werk van die digters Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge waarin hulle Jane Austen se digkuns ten gunste van 'n meer opregte en direkte styl, wat hulle aan volkstradisies ontleen het, verwerp het. Die Franse Rewolusie het albei digters geïnspireer om utopiese sosiale gedagtes te ontwikkel. Blake word as die treffendste voorbeeld van Romantiese gevoeligheid in die Engelse literatuur beskou, terwyl Byron, Shelley en Keats se werke deel uitmaak van 'n latere fase van Romantisisme in die Verenigde Koninkryk.
Austen was allesbehalwe 'n passievolle romantikus soos haar werke, wat almal as liefdesverhale gekategoriseer kan word, insinueer. Haar skrywersloopbaan het sy hoogtepunt bereik toe die Romantiese beweging in die Engelse literatuur sy bloeitydperk beleef het. Met haar romans, waaronder bekende werke soos Pride and Prejudice, Sense and Sensibility en Emma, gee insig oor die lewens van vroue in haar periode. Haar volmaakte literêre styl en haar spel met ironie maak van Jane Austen een van die bekendste en invloedrykste romanskrywers van haar tyd.
Musiek
[wysig | wysig bron]
Die mees befaamde komponiste gedurende die Regency-tydperk sluit Ludwig van Beethoven, Gioacchino Rossini, Franz Peter Schubert, Franz Liszt en Felix Mendelssohn in. Beethoven het met sy musiek die oorgangsperiode tussen die Klassieke en die Romantiese tydperk in westerse klassieke musiek oorheers. Die laat periode van sy musikale werk, wat omstreeks 1816 begin en met sy afsterwe in 1827 geëindig het, is deur komposisies van intellektuele diepte, sterk persoonlike trekke en eksperimente met verskillende musiekvorme gekenmerk.
In Europese balsale het wals, oorspronklik 'n stadige volksdans in 3⁄4-tyd wat in die laat 18de eeu in Weense danssale oorgeneem is en daar tot 'n verfynde en vinniger dans ontwikkel het, in die Regency-periode gewild geraak en ouer balsaaldanse soos cotillion en Scotch reel vervang. Die standaardvorm van Weense wals is deur die Oostenrykse komponiste Franz Lanner en Johann Strauß ontwikkel.
Skilderkuns
[wysig | wysig bron]Invloede uit die vroeë Georgiaanse periode het die Regency-skilderkuns steeds oorheers. Kenmerkende voorbeelde is Jacques-Louis David se portrette uit die rewolusionêre tydperk in Frankryk en Joseph Turner se dramatiese olieskilderye wat stormagtige weerstoestande uitbeeld. David het as skilder groot invloed op die neo-klassieke styl uitgeoefen en met sy historiese skilderye die oorgang van ligsinnige Rokoko-skilderkuns na die strengheid en erns van klassieke werke gemarkeer. Sy bekendste werke sluit portrette van Napoléon Bonaparte in die "Empire-styl" in waarvoor warm Venesiaanse kleure gebruik is.
Ander bekende skilders in die Regency-tydperk was John Constable wat 'n voorkeur vir landskapstonele getoon het; Antoine-Jean Gros wat amptelik aangestel is om Napoléon se veldslagte op doek te skilder; en Sir Thomas Lawrence wat 'n bekoorlike portret van die koningin geskep het.
Meubels
[wysig | wysig bron]Die Regency-meubelstyl het vanaf 1800 saam met die Sheraton-styl ontwikkel. Meubels is dikwels volgens antieke Griekse en Romeinse voorbeelde ontwerp, terwyl ook die Franse Empire-styl met sy voorkeur vir Egiptiese stylelemente sy invloed laat geld het. Meubels is daarnaas volgens Sjinese voorbeelde beskilder en klein- en sitmeubels met bladgoud oortrek - Regency-ontwerpers het aangeneem dat antieke meubels op dieselfde manier versier is. Ook diermotiewe soos leeukoppe en dolfyne was gewild by die ontwerp van armleunings en stoelpote.
Stoelpote was dikwels geboë soos sabels, 'n stylelement wat byvoorbeeld by die Trafalgar-leunstoel gebruik is wat ter ere van Lord Nelson se oorwinning in die seeslag van Trafalgar so genoem is. 'n Standaardwerk vir meubelontwerpe in die Regency-tydperk was Thomas Hope se Household Furniture and Interior Decoration wat in 1807 gepubliseer is.[1]
Gewoonlik is edelhoutsoorte soos mahonie en palisander (Engels: rosewood) vir die vervaardiging van kosbare Regency-meubels gebruik, terwyl bekostigbare meubels van beukehout gemaak en met 'n palisanderhoutpatroon beskilder is. Die strak lyne van Regency-meubelkuns het die industriële vervaardiging van meubelstukke vergemaklik.
Die invloed van Regency-meubelkuns op die burgerlike woonstyl in die Verenigde Koninkryk was egter tydelik beperk, en teen die einde van die periode, omstreeks 1830, het ontwerpers teruggekeer na die Georgiaanse styl wat in hierdie tyd reeds Victoriaanse trekke getoon het.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "beyars.com: Das grosse Kunstlexikon von P.W. Hartmann - Regency Style". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2013. Besoek op 10 Julie 2013.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Meubelkuns
- The Johnston Collection, Melbourne, Australië: The Yellow Drawing Room Geargiveer 27 September 2013 op Wayback Machine
Mode