Varingblom
Die varingblom is ’n magiese plant in die Slawiese mitologie (Oekraïens: Цвіт-папороть, Pools: Kwiat paproci, Belarussies: Папараць-кветка, Russies: Цветок папоротника) en die Baltiese mitologie (Lets: Papardes zieds, Esties: Sõnajalaõis, Litaus: Paparčio žiedas).
Letse en Estiese tradisie[wysig | wysig bron]
In die Letse en Estiese kultuur maak die varingblom sy verskyning net een keer per jaar in die nag van Jāņi (Jaaniõhtu of Jaaniöö in Estland), wanneer volgens 'n voor-Christelike tradisie feesvierings ter geleentheid van die somersonstilstand plaasvind. Hier is dit ’n simbool van vrugbaarheid. Tydens hierdie "magiese" nag vaar jong paartjies die woude in "om die varingblom te gaan soek", ’n eufemisme vir seks. Dit kan tot swangerskap lei, wat ook die varingblom genoem word.
Na aanleiding van hierdie tradisie is Papardes zieds ("varingblom" in Lets) die naam van ’n nie-regeringsorganisasie in Letland wat opvoeding aanmoeding oor sake rakende seks, vrugbaarheid en verhoudings.
Litause tradisie[wysig | wysig bron]
Die somersonstilstand of Midsomerfees (Fees van Rasa en Joninės) is in Litaue tradisioneel as 'n dag gevier waarop teenoorgesteldes verenig en mense gelouter is. Die nag van die sonstilstand het magiese betekenis – volgens die Litause mitologie word aan plante en water helende krag verleen sodat hulle as geneesmiddel gebruik kan word, maar ook om die vrugbaarheid van grond te verhoog.[1]
Middernag is die magiese tydstip van vereniging waartydens die varingbloeisel oopgaan. Vir die Baltiese mense was dit duidelik dat blomme uit saad ontwikkel, en hier sou ook varings geen uitsondering wees nie. Aangesien varingblomme egter nooit raakgesien is nie, het mense geglo dat varings slegs op die geheimsinnigste oomblik van die jaar – om middernag tydens die somerstilstand – sou gaan blom. Aan mense wat in hierdie nag op varingbloeisels afkom en hulle breek word volgens ou oorlewerings magiese kragte verleen: hulle beskik oor alle wysheid van die wêreld,[2] is in staat om die taal van diere te verstaan, verborge skatte te vind en die dood van 'n mens te voorspel. 'n Ou Litause segswyse verbind slimheid met die opsporing van 'n bloeiende varingkruid (gudri kaip paparčio žiedą suradusi / turinti: "slim soos iemand wat 'n varingblom gevind het").
Litauers trek in hierdie nag na die woude om varingblomme op te spoor. Met esboomtakkies voltooi hulle 'n magiese sirkel om bose geeste en hekse – wat selfs probeer om varingbloeisels te vind – buite hou. Sodra mense op 'n magiese blom afgekom het, knie hulle neer en begin bid. Daar is magte van die duisternis wat pogings onderneem om die biddendes angs in te jaag en hulle met vreemde geluide af te lei sodat hulle die magiese oomblik, wanneer die bloeisel 'n kort rukkie lank open, mis.
Die grieselige dinge wat mense in hierdie nag in die woud hoor of sien versinnebeeld haar of sy sondes, en eers nadat hulle hul loutering deurstaan het, sal hulle in staat wees om te sien hoe die magiese varingblom oopgaan. Sy glansende rooi of reënboogkleure versinnebeeld die vereniging van vuur en water.
Slawiese tradisie[wysig | wysig bron]
Volgens die Slawiese legende gaan hierdie blom net vir ’n kort rukkie oop op die aand voor die somersonstilstand. Die blom bring geluk aan die persoon wat dit vind. In verskillende weergawes van die verhaal bring die blom geluk, gesondheid of die vermoë om die taal van diere te verstaan.
Blommende varings[wysig | wysig bron]
Hoewel varings nie blomme dra nie, glo kenners dat die mite van die blommende varing op die werklikheid gegrond is. In die verlede was die groepering van plante nie so presies soos vandag nie. Sommige blomplante lyk soos varings, en van hulle het blomme wat snags oopgaan.[3] Sekere varings, soos die Osmunda regalis, dra ook trosse spore wat soos blomme kan lyk en hulle is algemeen bekend as "blommende varings".
Verwysings[wysig | wysig bron]
- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Duitse Wikipedia-artikel de:Farnblüte
- ↑ Günther Schäfer: Litauen. Bielefeld: Peter Rump 2009, bl. 334-335
- ↑ Virginija Masiulionytė en Diana Šileikaitė: Ausdrucksmöglichkeiten der Schlauheit in der deutschen und litauischen Phraseologie. In: Kalbotyra, nommer 59 (3), 2008, bl. 207. Aanlyn beskikbaar: Kalbotyra[dooie skakel]
- ↑ ""Saint John's Wreaths and Fern Flower"". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 September 2007. Besoek op 30 Augustus 2009.
| Hoofgode |  | |
|---|---|---|
| Ander gode | ||
| Legendariese helde | ||
| Magiese figure en plante | ||
| Geeste en demone | ||
| Geskrifte | ||