Walter Battiss

Walter Battiss
Gebore	Walter Whall Battiss 6 Januarie 1906 Somerset-Oos
Sterf	20 Augustus 1982 (op 76) Port Shepstone
Beroep	Kunsskilder en skrywer
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Eggenoot	Grace Anderson
Webwerf
Walter Battiss

Die ou offisiersmenasie in Pauletstraat huisves die Walter Battiss-kunsmuseum, waar die grootste versameling van sy skilderye tentoongestel word.

Binnekant van die Walter Battiss-kunsmuseum.

Walter Battiss (1906–1982) was 'n Suid-Afrikaanse kunstenaar en deskundige op die gebied van Boesmanskilderye. Hy word as een van Suid-Afrika se eerste en belangrikste abstrakte skilders beskou. Van sy werk kan in die Walter Battiss-kunsmuseum in Somerset-Oos besigtig word.

Battiss is sterk deur Afrikakuns beïnvloed, wat hy ook indringend bestudeer het. Sy kunswerke gee uitdrukking aan die krag en misterie van Afrika en die waardigheid van die Afrikamens. Hy is bekend as die skepper van die "Fook-eiland"-konsep, die eiland van die verbeelding, ’n utopiese samestelling van die eilande wat hy besoek het. Talle bekende Suid-Afrikaners was ereburgers van Battiss se Fook-eiland, met paspoorte en al.

Lewensloop

Walter Whall Battiss is op 6 Januarie 1906 op Somerset-Oos in die Kaapland gebore. In 1917 trek hy saam met sy gesin na Koffiefontein in die Vrystaat, waar hy 'n belangstelling in argeologie en primitiewe kuns ontwikkel. In 1919 trek hulle na Fauresmith, waar hy in 1923 matrikuleer.

Battiss word in 1924 as 'n klerk in Rustenburg se landdroskantoor aangestel. Later studeer hy aan die Kunsskool van die Witwatersrandse Tegniese Kollege en onder Emily Fern aan die Universiteit van Suid-Afrika. Hy ontvang ook opleiding as kunsonderwyser in Johannesburg. As onderwyser en lektor het hy 'n besielende invloed op jong kunstenaars uitgeoefen en sy invloed kan vandag in die werk van talle gevestigde kunstenaars aangetoon word.

Hierdie prehistoriese rotskuns sou later in sy lewe 'n groot invloed op sy werk uitoefen. In die dertigerjare deurreis hy Suid-Afrika en leer die land deeglik ken. Hy doen navorsing in verband met rotstekeninge en in 1940 ontdek hy 'n merkwaardige versameling rotstekeninge naby Zastron. In 1948 onderneem hy 'n ekspedisie na die Namibwoestyn, waar hy 'n ruk lank saam met die Boesmans leef om hul kultuur beter te leer ken.

Battiss het sy kennis van die Suid-Afrikaanse rotskuns in verskeie publikasies opgeteken en die volgende boeke is deur hom geskryf: The Amazing Bushman; South African Paint Pot; Homecoming; Art in South Africa; The Artists of the Rocks; Fragments of Africa; Bushmen Art en Limpopo. Battiss het die Boesmantekeninge aanvanklik vir akademiese doeleindes nageteken, maar later integreer hy die Boesmanmotiewe in sy werk  en skep op die wyse nuwe vorme en fasette in die Suid-Afrikaanse skilderkuns.

Hy verbeeld die mens van Afrika se mistiek en erken daardeur die inboorling se aristokratiese verlede. Sy belangstelling in die prehistoriese kuns het nie alleen bygedra tot 'n verruiming van die plaaslike kuns nie, maar ook gelei tot nuwe insigte in sy eie kunsbeoefening. Na hy in 1938 met die Europese kuns in aanraking was, begin sy werk 'n breër visie vertoon en ontwikkel hy gaandeweg 'n eie styl, hoewel die invloed van die Boesmankuns, veral ten opsigte van die simboliek, nog duidelik in sy werk merkbaar was.

In baie opsigte het Battiss 'n leidende rol in die Suid- Afrikaanse kunslewe gespeel, soos met die stigting van die Nuwe Groep in 1938. Hy was ook die stigter en eerste president (in 1953) van die Suid-Afrikaanse Raad van Kunstenaars en die eerste kunstenaar wat werke geskryf het oor die Suid-Afrikaanse rotskuns en die estetiese waarde van Swart kuns.

Sedert 1927 het Battiss 'n hele aantal suksesvolle uitstallings gehou. Hy presteer ook op internasionale vlak en het reeds vier maal op die Biënnale in Venesië en drie maal op die Biënnale in Sao Paulo uitgestal. Verder het hy in 1948 aan die uitstalling van Suid-Afrikaanse skilders en die Tate-galery in Londen deelgeneem, en het ook in die Victoria and Albert-museum en in die Agnews-galery, albei in Londen, uitgestal.

Daar was van sy werk op verskeie uitstallings van Suid-Afrikaanse kuns in Nederland, België en Duitsland verteenwoordig. Onder sy openbare opdragte tel ʼn muurskildery in die Pretoriase stadsaal (1955) en een in die Provinsiale Administrasiegebou (1962), ook in Pretoria. In 1948 verwerf hy 'n bronsmedalje en diploma vir skilder- en houtsneewerk op die International Olympiad-uitstalling in Londen en in 1952 word hy deur die Londense Universiteit genooi om 'n reeks lesings oor Suid-Afrikaanse kuns te gee.

Battiss dien ook in verskillende advieskomitees en skakel met oorsese liggame. Dis nie moontlik om Battiss se kuns streng volgens periodes in te deel nie. In die opsig noem hy homself "'n verkleurmannetjie" en daarin vind hy aansluiting by Picasso, ʼn kunstenaar wie se latere werk moeilik afgebaken kan word. In die twintigerjare het Battiss graag die landskap uitgebeeld.

Sy styl was aanvanklik konvensioneel en kan as impressionisties-realisties beskryf word. Hy het ook van die begin af in grafiese kuns belang gestel en hy was die eerste Suid-Afrikaanse kunstenaar wat die syskermdruk as medium gebruik het. Hy was ook van die eerste plaaslike kunstenaars wat die moontlikhede van abstrakte kuns ontgin en verdedig het in 'n stadium toe die meeste vakmanne en lede van die kunspubliek heeltemal of gedeeltelik afsydig daarteenoor gestaan het.

In die vroeë veertigerjare begin hy ekspressionisties werk. Hierna skilder hy vir 'n ruk lank suiwer abstrak, maar keer weer terug na die figuratiewe en die ekspressionisme. Teen die sewentigerjare begin sy mensfigure en diere simboliese vorme aanneem. Uit 'n suiwer realistiese styl ontwikkel hy gaandeweg 'n baie kenmerkende styl, waarin die ekspressionistiese simboliek opvallend is.

Battiss reis gereeld, en veral eilande hou vir hom 'n sterk bekoring in. Dit kan moontlik teruggevoer word na die mate van isolasie wat hy as Engelssprekende kind in 'n oorwegend Afrikaanssprekende gemeenskap ervaar het. In later jare het hy dikwels gesê: "Ek is 'n eiland... " Die eilandtema kom dikwels in sy werk voor en moontlik was dit ook die aanleiding tot sy fantasie-eiland, wat hy Fook (afgelei van "fake") noem.

Sy besoek aan die Griekse eilande in die sestigerjare het 'n nuwe fase in sy kuns ingelui en stof gebied vir sy boek Nesos (Grieks vir "eiland"). Later het hy ook die Seychelle-eilande, Mauritius, die Comoros- en die Suidsee-eilande besoek en in vitale werke sy indrukke van hierdie plekke en hulle mense weergegee. Battiss is wakker en intelligent, speels, dodelik ernstig en verbasend produktief.

Sy aanhangers en kenners van sy werk noem hom "die mees enigmatiese figuur in die Suid-Afrikaanse kuns". Die ligte verbeeldingsvlugte, eksotiese fantasieë, ryk kleurgebruik, boeiende temas wat aan die werklikheid ontleen is, en die meesleurende dinamiek in sy werk spreek van 'n skeppende gees wat onvermoeid ook ontdekkingsreisiger bly.

Deur die jare het hy tred gehou met nuwe neigings in die kunswêreld en telkens op verbasende wyse daarvan rekenskap gegee in sy werk. In 1981 skenk hy al sy werke aan die pas geopende Walter Battiss-kunsmuseum op sy geboortedorp, Somerset-Oos. Hy is op 20 Augustus 1982 op 76-jarige ouderdom in Port Shepstone aan 'n hartaanval oorlede.

Sien ook

• Lys van Suid-Afrikaanse kunstenaars
• Hulle het ons eeu gevorm

Bronne

• Battiss, Walter: Graphic reproduction. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 5, nr. 1, Julie 1955
• Harmsen, Frieda: Sanctuary unveiled for Walter Battiss. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 32, nr. 1, Desember 1982
• Meiring, A.L.: Walter Battiss. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 3, no. 2, September 1953
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840I9435, volume 2, 195, 196
• Ensiklopedie van Suidelike Afrika, Eric Rosenthal, 1967

Eksterne skakels

• Webtuiste van die Walter Battiss-kunsmuseum Geargiveer 10 Junie 2016 op Wayback Machine
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Walter Battiss.