Victoriameer: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Geskep deur die bladsy "Lake Victoria" te vertaal
Lyn 1: Lyn 1:
{{Inligtingskas Waterliggaam
| Naam = Victoriameer
| Beeld = Victoriasee.jpg
| Beeld_byskrif = Satellietbeeld van die Victoriameer
| Kaart = Kaart Victoriameer.png
| Kaart_byskrif = Kaart van die Victoriameer
| Koördinate = {{Koördinate|1|S|33|O|type:waterbody_scale:5000000|aansig=inlyn,titel}}
| Ligging = [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Kenia]]
| Soort = Binnemeer
| Oppervlakte = 68 800 km² (26 600 myl²)
| Gem_diepte = 40 meter (130 voet)
| Maks_diepte = 83 meter (272 voet)
| Volume = 2 750 km³ (660 myl³)
| Oppervlakhoogte = 1 133 meter (3 717 voet)
| Lengte = 337 km (209 myl)
| Breedte = 250 km (160 myl)
| Opvangsgebied = 184 000 km² (71 000 myl²)
| Omtrek = 3 440 km (2 140 myl)
| Invloei = [[Kagerarivier]]
| Uitvloei = [[Wit Nyl]]
| Eiland = 84
| Nedersettings = Bukoba, Tanzanië<br />Mwanza, Tanzanië<br />Musoma, Tanzanië<br />Kisumu, Kenia<br />Kendu Bay, Kenia<br />Homa Bay, Kenia<br />[[Kampala]], Uganda<br />[[Entebbe]], Uganda<br />[[Jinja]], Uganda
| Gevries =
| Rangorde_volume =
}}


{{Inligtingskas Waterliggaam|Volume={{convert|2424|km3|mi3|abbr=on}}<ref name="auto2" />}}
[[Lêer:African Great Lakes.svg|duimnael|links|Kaart van die [[Groot Mere van Afrika]]:<br />[[Albertmeer]] (''Lake Albert'')<br />[[Edwardmeer]] (''Lake Edward'')<br />[[Kivumeer]] (''Lake Kivu'')<br />[[Kyogameer]] (''Lake Kyoga'')<br />[[Malawimeer]] (''Lake Malawi'')<br />[[Mwerumeer]] (''Lake Mweru'')<br />[[Rukwameer]] (''Lake Rukwa'')<br />[[Tanganjikameer]] (''Lake Tanganyika'')<br />[[Turkanameer]] (''Lake Turkana'')<br />Victoriameer (''Lake Victoria'')]]
[[Lêer:Africa Lake Victoria 10 006.jpg|duimnael|links|Uitsig oor die meer vanaf ''Speke Resort'' in Munyonyo, Kampala, Uganda.]]
[[Lêer:Victoria_Nyanza.jpg|duimnael| Victoria Nyanza. Die swart streep dui Stanley se roete aan. ]]
'''Victoriameer''' ({{Lang|luo|Nam Lolwe}} in Luo ; {{Lang|lg|'Nnalubaale}} in [[Luganda]]; {{Lang|rw|Nyanza}} in sommige [[Bantoetale]] ) <ref name="WDL1">{{Cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/2557|title=The Victoria Nyanza. The Land, the Races and their Customs, with Specimens of Some of the Dialects|year=1899|publisher=[[World Digital Library]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529091640/https://www.wdl.org/en/item/2557/|archive-date=29 May 2016|access-date=18 February 2013}}</ref> is een van die [[Groot Mere van Afrika]] .
Die '''Victoriameer''' ([[Engels]]: ''Lake Victoria'', [[Swahili]]: ''Viktoria Nyanza'') is die grootste meer in [[Afrika]], geleë op die grensgebied van [[Kenia]], [[Tanzanië]] en [[Uganda]], met 'n oppervlakte van 68&nbsp;800 vierkante kilometer en 'n diepte van tot 83 meter en 'n gemiddeld van 40 meter diep. Die meer is genoem na [[Victoria van die Verenigde Koninkryk|koningin Victoria]] en is deel van die [[Groot Mere van Afrika]] en die [[Groot Skeurvallei]].


Die meer is deur die ontdekkingsreisiger John Hanning Speke in sy verslae Victoriameer herbenoem, na [[Victoria van die Verenigde Koninkryk|Koningin Victoria]]. Hy was die eerste [[Verenigde Koninkryk|Brit]] om dit te dokumenteer. (Daar is sedertdien erken dat die inheemse gidse die naam Nyanza-meer gebruik het om dit aan hom te beskryf.) Speke het dit in 1858 gedoen terwyl hy saam met Richard Francis Burton op 'n ekspedisie was om die [[Nylrivier|bron van die Nylrivier op]] te spoor. Hierdie ekspedisie is finansieel deur die Royal Geographic Society geborg.
Die grootste stad aan die meer is [[Kampala]], die [[hoofstad]] van Uganda. Dit is naby die noordoewer van die meer geleë, waar dit laat in die negentiende eeu gestig is. Daar woon sowat 30 miljoen mense aan die meeroewer in 2007.


Met 'n oppervlakte van ongeveer 59 947 vierkante kilometer <ref>{{Cite journal|title=Shoreline, Lake Victoria, vector polygon, ~2015}}</ref> <ref name="auto3">{{Cite journal|title=Lake Victoria Statistics from this Dataverse}}</ref> is Victoriameer Afrika se grootste meer per gebied, die wêreld se grootste [[Trope|tropiese]] meer, <ref>{{Cite web|url=http://www.eoearth.org/view/article/154134/|title=Lake Victoria|last=Saundry|first=Peter}}</ref> en die wêreld se tweede grootste [[Vars water|varswatermeer]] volgens oppervlakte ná [[Bowemeer|Lake Superior]] in Noord-Amerika. <ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/place/Lake-Victoria|title=Lake Victoria|website=Encyclopædia Britannica}}</ref> Wat die volume betref, is Victoriameer die negende grootste kontinentale meer ter wêreld, met ongeveer 2 424 kubieke kilometer se water. <ref name="auto4">{{Cite journal|title=Bathymetry TIFF, Lake Victoria Bathymetry, raster, 2017, V7}}</ref>
Uit die Victoriameer ontspring die [[Wit Nyl]], een van twee bronne van die [[Nylrivier]].


Victoriameer het 'n maksimum diepte van tussen 80 en 84 meter en 'n gemiddelde diepte van 40 meter. Sy opvangsgebied strek oor 169 858 vierkante kilometer.<ref>{{Cite journal|author=Stuart|title=Basin, Lake Victoria Watershed (inside), vector polygon, ~2015}}</ref> Die meer se oewer beslaan 7 142 kilometer, gedigitiseer teen die 1:25 000-vlak,<ref>{{Cite journal|title=Shoreline, Lake Victoria, vector line – 2015 – LakeVicFish Dataverse|author=Hamilton}}</ref> met eilande wat 3,7% van hierdie lengte beslaan. Die meer se area strek oor drie lande: [[Kenia]] (6% of 4 100 vierkante kilometer[[Uganda|, Uganda]] (45% of 31 000 vierkante kilometer [[Tanzanië|en Tanzanië]] (49% of 33 700 vierkante kilometer.
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Lake Victoria}}
* {{en}} [http://www.eac.int/lvdp/ Victoriameer se ontwikkelingsprogram]
* {{en}} [http://www.lvfo.org/ Victoriameer se organisasie van visserye]


== Geologie ==
{{Saadjie}}
[[Lêer:Topography_of_Lake_Victoria.png|duimnael|Topografiese kaart van Victoriameer]]
Geologies is Victoriameer ongeveer 400 000 jaar oud. Dit het gevorm toe riviere wat weswaarts vloei deur 'n steil korsblok opgedam is. Gedurende sy geologiese geskiedenis het Victoriameer veranderinge ondergaan. Geologiese bewysstukke vanaf die meer se bodem toon dat Victoriameer minstens drie keer sedert sy vorming heeltemal opgedroog het. Hierdie droogtesiklusse hou waarskynlik verband met [[Kwartêre Ystydperk|ystydperke]] in die [[Kwartêre Ystydperk|verlede]]. Die Victoriameer het ongeveer 17 300 jaar gelede laas opgedroog, en het 14 700 jaar gelede weer opgevul, <ref name="Verheyen2003">{{Cite journal|author=Verheyen|year=2003|title=Origin of the Superflock of Cichlid Fishes from Lake Victoria, East Africa|pages=325–329}}</ref> toe die begin van die vogtige tydperk in Afrika aangebreek het. <ref>{{Cite journal|author=deMenocal|title=Abrupt onset and termination of the African Humid Period|pages=347–361}}</ref>


== Hidrologie en limnologie (meerkunde) ==
{{Normdata}}
Victoriameer ontvang 80% van sy water uit direkte reënval. Gemiddelde verdamping op die meer is tussen 2 en 2,2 meter per jaar, amper dubbel die neerslag van oewergebiede . Victoriameer ontvang sy water bykomend van riviere en duisende klein [[Stroom|strome]] . Die [[Kagerarivier]] is die grootste rivier wat in hierdie meer vloei, met sy [[Rivierdelta|mond]] aan die westelike oewer van die meer. In die Keniaanse sektor is die belangrikste riviere die Sio, Nzoia, Yala, Nyando, Sondu Miriu, Mogusi en Migori .
[[Lêer:Rift_en.svg|regs|duimnael| Victoriameer en die [[Groot Skeurvallei]] ]]
Die enigste uitvloei vanuit die Victoriameer is die Nylrivier, wat naby Jinja in Uganda uitvloei. Dit maak die Victoriameer die belangrikste bron van die langste tak van die Nylrivier. Die boonste gedeelte van die Nyl staan algemeen bekend as die Victoria-Nyl totdat dit die [[Albertmeer]] bereik. Hoewel dit deel vorm van dieselfde rivierstelsel wat as die [[Wit-Nyl|Wit Nyl bekend staan,]] geld hierdie naam streng gesproke eers nadat die rivier die Uganda-grens na Suid-Soedan in die noorde oorgesteek het.

Die meer vertoon [[Eutrofikasie|eutrofiese toestande]]. In 1990-1991 was suurstofkonsentrasie in die gemengde laag hoër as in 1960-1961, met byna aanhoudende suurstofoverversadiging in oppervlakwater. Suurstofkonsentrasie in hipolimnetiese water (dit wil sê die laag water wat onder die termokline lê, sirkuleer nie en bly altyd koud) was gedurende 1990-1991 vir 'n langer tydperk laer as in 1960-1961, met waardes van minder as 1 mg per liter wat in water so vlak as 40 meter voorkom, vergeleke met 'n vlakste voorkoms van meer as 50 meter in 1961. Die veranderinge in oksigenering word beskou as in ooreenstemming met metings van hoër alge-biomassa en produktiwiteit. Hierdie veranderinge het om verskeie redes ontstaan, soos opeenvolgende brande wat in die kom ontstaan het, roet en as neerslag wat oor die breë gebied van die meer versprei het; verhoogde nutriënt-invloei vanaf riviere, en verhoogde besoedeling as gevolg van nedersetting langs die oewers. {{Feit|date=April 2017}}
<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2017)">aanhaling nodig</span></nowiki>'' &#x5D;</sup>

== Batimetrie ==
[[Lêer:Lake_Vic_Bathy.jpg|duimnael| Victoriameer se batimetriese model <ref name=":0">{{Cite journal|title=Bathymetry TIFF, Lake Victoria Bathymetry, raster, 2016 – LakeVicFish Dataverse|doi=10.7910/dvn/soeknr|date=2018-05-17}}</ref> ]]
Die meer word beskou as 'n vlak meer, die groot geografiese gebied wat hy beslaan in ag genome, met 'n maksimum diepte van ongeveer 80 meter en 'n gemiddelde diepte van 40 meter. <ref>{{Cite web|url=http://faculty.salisbury.edu/~sehamilton/LV_Bathy/|title=LV_Bathy|website=faculty.salisbury.edu|access-date=24 October 2016}}</ref> 'n Projek van 2016 het tienduisend punte gedigitaliseer en die eerste ware batimetriese kaart van die meer geskep. Die diepste deel van die meer word ten ooste van die meer naby Kenia gevind, terwyl die meer in die algemeen vlak is in die weste langs die Ugandese kuslyn en in die suide langs die Tanzaniese kuslyn.

== Inheemse natuurlewe ==

=== Soogdiere ===
Baie soogdierspesies leef in die omgewing van die Victoriameer, en sommige daarvan hou nou verband met die meer en die vleilande. Hieronder [[Kleinotter|tel]] die [[seekoei]], [[Groototter|Afrika-kloulose otter]], [[Kleinotter|gevlekte otter]], [[Watermuishond|moeras-muishond]], [[Waterkoedoe|sitatunga]], [[Waterbok|defassa-waterbokkie]], rietrot en reuse-[[Waterbok|otter]] .

=== Reptiele ===
Die Victoriameer en sy vleilande het 'n groot bevolking van [[Nylkrokodil|Nyl-krokodille]], sowel as [[Moeraswaterskilpad|Afrika-helmskilpaaie]], veranderlike modderskilpaaie en Williams se modderskilpad. <ref name="Spawls2002">Spawls, Howell, Drewes, and Ashe (2002). ''A Field Guide to the Reptiles of East Africa''. Academic Press, London. {{ISBN|0-12-656470-1}}.</ref> Hierdie skilpad is beperk tot die Victoriameer en ander mere, riviere en moerasse in die boonste Nylkom.

=== Cichlidae-vis ===
[[Lêer:Pundamilia_(Haplochromis)_nyererei_male.jpg|duimnael| In teenstelling met baie ander cichlidae-vissoorte in die Victoriameer'','' kom ''Haplochromis nyererei'' algemeen voor. Sy oë is veral sensitief vir lig, veral rooi, wat minder beïnvloed word deur die afname in die helderheid van die water as gevolg van [[Eutrofikasie|eutrofiering]] as [[Kleur|kleure met 'n kort golflengte]] <ref name="Witte2000">{{Cite journal|title=Recovery of cichlid species in Lake Victoria: an examination of factors leading to differential extinction|doi=10.1023/a:1016677515930}}</ref> ]]
Die Victoriameer was voorheen baie ryk aan visse, insluitend baie endemiese soorte, maar 'n groot persentasie daarvan het gedurende die afgelope 50 jaar uitgesterf. <ref name="Witte1992">{{Cite journal|year=1992|title=Species extinction and concomitant ecological changes in Lake Victoria|url=|journal=Netherlands Journal of Zoology|volume=42|issue=2–3|pages=214–32|doi=10.1163/156854291X00298}}</ref> Die hoofgroep in Victoriameer is die haplochromine-cichlidae-visse (''Haplochromis'' ''[[Sensu|sensu lato]]'' ) met meer as 500 spesies, byna almal endemies, <ref name="Verheyen2003">{{Cite journal|year=2003|title=Origin of the Superflock of Cichlid Fishes from Lake Victoria, East Africa|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=300|issue=5617|pages=325–329|doi=10.1126/science.1080699}}</ref> <ref name="Meier2017">{{Cite journal|year=2017|title=Ancient hybridization fuels rapid cichlid fish adaptive radiations|url=|journal=Nature Communications|volume=8|issue=|doi=10.1038/ncomms14363}}</ref> <ref name="DeWeerdt2004">DeWeerdt, S. (28 February 2004). [https://www.newscientist.com/article/mg18124365-300-dark-secret-of-the-lake/ Dark secret of the lake.] New Scientist. Retrieved 26 March 2017.</ref> met 'n geskatte 300 wat nog nie beskryf is nie. <ref name="Sayer2018">Sayer, C.A., L. Máiz-Tomé, and W.R.T. Darwall (2018). Freshwater biodiversity in the Lake Victoria Basin: Guidance for species conservation, site protection, climate resilience and sustainable livelihoods. Cambridge, UK and Gland, Switzerland: IUCN. {{Doi|10.2305/IUCN.CH.2018.RA.2.en}}</ref> Dit is baie meer visspesies as enige ander meer ter wêreld, behalwe [[Malawimeer|die Malawimeer]] . <ref name="Turner2001">{{Cite journal|year=2001|title=How many species of cichlid fishes are there in African lakes?|journal=Molecular Ecology|volume=10|issue=|pages=793–806|doi=10.1046/j.1365-294x.2001.01200.x}}</ref> Dit is die resultaat van 'n snel aanpasbare bestraling in die afgelope ongeveer 15 000 jaar. <ref>{{Cite journal|year=2008|title=The late Pleistocene desiccation of Lake Victoria and the origin of its endemic biota|journal=[[Hydrobiologia]]|volume=596|issue=1|pages=5–16|doi=10.1007/s10750-007-9158-2}}</ref> Hul buitengewone verskeidenheid en spoed van [[evolusie]] was al die onderwerp van talle wetenskaplikes wat die kragte wat die rykdom van lewe oral dryf, bestudeer. <ref name="Lowe2009">{{Cite journal|year=2009|title=Fisheries and cichlid evolution in the African Great Lakes: progress and problems|url=|journal=Freshwater Reviews|volume=2|issue=|pages=131–51|doi=10.1608/frj-2.2.2}}</ref> Die Victoria-haplochromines vorm deel van 'n ouer groep van meer as 700 verwante spesies, insluitend dié van verskeie kleiner mere in die streek, veral [[Kyogameer|Kyoga]], [[Edwardmeer|Edward]]-George, Albert en [[Kivumeer|Kivu]].
[[Lêer:Haplochromis_thereuterion.jpg|duimnael| ''Haplochromis <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Haplochromis_thereuterion" rel="mw:ExtLink" title="Haplochromis thereuterion" class="new cx-link" data-linkid="255">thereuterion-visse</a> oorleef in klein getalle'' . Aanvanklik het hulle uitgesterf, maar toe dit herontdek is, het dit van habitat verander (van naby die wateroppervlak na rotsagtige areas) en voedingsgedrag (van oppervlakinsekte na inseklarwes) <ref>Steeves, G: [http://www.cichlid-forum.com/articles/hap_thereuterion_pt1.php "'Haplochromis' thereuterion".] Cichlid-Forum. Retrieved 28 March 2017.</ref> ]]
Die Victoria-haplochromines is duidelik [[Geslagsdimorfie|seksueel dimorf]] (mans relatief helderkleurig; wyfies vaal). <ref>{{Cite journal|last=Rijssel|title=Prevalence of disruptive selection predicts extent of species differentiation in Lake Victoria cichlids|journal=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|volume=285|issue=1871|doi=10.1098/rspb.2017.2630}}</ref> Hul ekologie is buitengewoon uiteenlopend en vorm ten minste 16 groepe, waaronder detritivore, zooplanktivores, insekvreters, garnaalvreters, en weekdiere. <ref name="Lowe2009">{{Cite journal|last=Lowe-McConnell|year=2009|title=Fisheries and cichlid evolution in the African Great Lakes: progress and problems|journal=Freshwater Reviews|volume=2|issue=|pages=131–51|doi=10.1608/frj-2.2.2}}</ref> As gevolg van predasie deur die Nyl-baars, [[eutrofikasie]] en ander veranderinge in die ekosistelsel, word beraam dat minstens 200 spesies (ongeveer 40%) van die Victoriameer-haplochromines uitgesterf het, <ref name="DeWeerdt2004">DeWeerdt, S. (28 February 2004). [https://www.newscientist.com/article/mg18124365-300-dark-secret-of-the-lake/ Dark secret of the lake.] New Scientist. Retrieved 26 March 2017.</ref> <ref name="Rijssel2013">{{Cite journal|last=van Rijssel|year=2013|title=Adaptive responses in resurgent Lake Victoria cichlids over the past 30 years|journal=Evol. Ecol.|volume=27|issue=|pages=253–67|doi=10.1007/s10682-012-9596-9}}</ref> insluitend meer as 100 onbeskryfde spesies. <ref name="Sayer2018">Sayer, C.A., L. Máiz-Tomé, and W.R.T. Darwall (2018). Freshwater biodiversity in the Lake Victoria Basin: Guidance for species conservation, site protection, climate resilience and sustainable livelihoods. Cambridge, UK and Gland, Switzerland: IUCN. {{Doi|10.2305/IUCN.CH.2018.RA.2.en}}</ref> Aanvanklik is gevrees dat hierdie getal selfs hoër was, na sommige ramings selfs 65% van die totale spesie, <ref>{{Cite journal|last=Goldschmidt|year=1993|title=Cascading Effects of the Introduced Nile Perch on the Detritivorous/Phytoplanktivorous Species in the Sublittoral Areas of Lake Victoria|journal=Conservation Biology|volume=7|issue=3|pages=686–700|doi=10.1046/j.1523-1739.1993.07030686.x}}</ref> maar verskeie spesies wat moontlik uitgesterf het, is herontdek nadat die Nyl-baars se getalle in die negentigerjare begin afneem het. <ref name="IUCNef">IUCN Red Lists: [http://www.iucnredlist.org/initiatives/freshwater/eastafrica/geographicpatternsea Geographic Patterns]. Eastern Africa. Retrieved 25 March 2017.</ref> Verskeie van die oorblywende spesies word ernstig bedreig en addisionele uitwissings is moontlik. <ref name="Fiedler1998">Fiedler, P.L. and P M. Kareiva, editors (1998). Conservation Biology: For the Coming Decade. 2nd edition. pp. 209–10. {{ISBN|978-0-412-09661-7}}</ref> Sommige spesies het in nabygeleë klein satelliet-mere oorleef, het in refugie onder rotse of rante oorleef (wat hulle teen die Nyl-baars beskerm het), <ref name="Chapman1996">{{Cite journal|last=Chapman|year=1996|title=Wetland ecotones as refugia for endangered fishes|journal=Biological Conservation|volume=78|issue=|pages=263–70|doi=10.1016/s0006-3207(96)00030-4}}</ref> of het by die mensgemaakte veranderinge in die meer self aangepas. Sulke aanpassings sluit in 'n groter [[Kieu|kieue]] (aanpassing vir suurstofarm water), veranderinge aan die voedingsapparaat, veranderinge aan die oë (wat hulle beter sig in troebel water gee) <ref name="Witte2000">{{Cite journal|last=Witte|year=2000|title=Recovery of cichlid species in Lake Victoria: an examination of factors leading to differential extinction|journal=Reviews in Fish Biology and Fisheries|volume=10|issue=|pages=233–41|doi=10.1023/a:1016677515930}}</ref> en kleiner kop, wat vinniger swem moontlik gemaak het. <ref>{{Cite journal|last=Zeeuw|year=2013|title=Two new species of zooplanktivorous haplochromine cichlids from Lake Victoria, Tanzania|journal=ZooKeys|volume=256|issue=|pages=1–34|doi=10.3897/zookeys.256.3871}}</ref> Die visetende visse, weekdiere en inseketende visse haplochromines het is veral hard getref met talle spesies wat uitgesterf het. Ander het in hul suiwer vorm uitgesterf, maar oorleef as [[Hibried|basters]]. Sommige van die bedreigde cichlidae-spesies in die Victoriameer het 'versekering'-bevolkings in dieretuine, openbare akwariums en by privaat versamelaars, en 'n paar spesies is [[Uitgestorwe in die natuur|in die natuur uitgesterf]] maar oorleef nog in gevangenskap. <ref>Yirka, B. (27 November 2015). [https://phys.org/news/2015-11-evolution-diversification.html Study shows evolution does not always mean more diversification.] Phys.org, press release. Retrieved 28 March 2017.</ref> <ref>Lévêque, C. (1997). ''Biodiversity Dynamics and Conservation: The Freshwater Fish of Tropical Africa''. p. 358. {{ISBN|978-0-521-57033-6}}</ref> <ref>Steeves, G: [http://www.cichlid-forum.com/articles/new_hobby_haps_pt1.php "New to the hobby Haplochromines".] ''Cichlid-Forum''. Retrieved 28 March 2017.</ref> <ref>Rizza, D: [http://www.wetwebmedia.com/ca/volume_6/volume_6_3/vic_chichlids.html "Looking At Victoria Cichlids".] ''Conscientious Aquarist Magazine''. Retrieved 28 March 2017.</ref> <ref>McAndrews, R. and D.I. Warmolts (25 May 2015). [http://www.bostonaquariumsociety.org/index.php?option=com_content&view=article&id=89:progress-in-breeding-freshwater-fish-by-douglas-i-warmolts-columbus-zoological-gardens-and-russ&catid=42:general&Itemid=74 "Progress in breeding freshwater fish".] Boston Aquarium Society. Retrieved 14 April 2017.</ref>

Die uitwissing van cichlidae-visse in die genus ''Haplochromis'' is ook te wyte aan die eutrofikasie van die meer. Die vrugbaarheid van tropiese waters hang af van die tempo waarteen voedingstowwe in die oplossing gebring kan word. Die invloedryke riviere van die Victoriameer lewer min voedingstowwe in verhouding tot sy grootte. As gevolg hiervan word die meeste van die Victoriameer se voedingsstowwe vermoedelik opgesluit in die neerslag op die bodem. <ref name="Beauchamp54">{{Cite journal|author=R.S.A. Beauchamp|title=Fishery research in the lakes of East Africa}}</ref> Vegetatiewe stof vergaan stadig. Diere verval egter aansienlik vinniger, dus is die vrugbaarheid van die meer afhanklik van die tempo waarteen hierdie voedingstowwe deur visse en ander organismes opgeneem kan word. Daar is min twyfel dat ''Haplochromis'' 'n belangrike rol gespeel het om detritus en plankton weer in die oplossing te kry. <ref name="Lucy Richardson">{{Citation|author=Lucy Richardson|title=The lessons of Lake Victoria Uganda|url=http://www.gulgasht.com/africa/lucy-richardson-story-from-lake-victoria-uganda.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140926071844/http://www.gulgasht.com/africa/lucy-richardson-story-from-lake-victoria-uganda.html|archivedate=2014-09-26}}</ref> <ref name="KaufmanOchumba93">{{Cite journal|author=Les Kaufman|title=Evolutionary and conservation biology of cichlid fishes as revealed by faunal remnants in northern Lake Victoria}}</ref> <ref name="Goldschmidt93">{{Cite journal|author=Tijs Goldschmidt|title=Cascading effects of the introduced Nile perch on the detrivorous/phytoplantivorous species in sublittoral areas of Lake Victoria}}</ref> Met ongeveer 80% van die ''Haplochromis-'' spesies wat aan detritus voed, en ewe in staat is om van mekaar af te voed, het hulle 'n hegte, interne herwinningstelsel gevorm, wat voedingstowwe en biomassa vertikaal en horisontaal deur die waterkolom stuur, via predasie deur mense en landdiere. Die verwydering van ''Haplochromis'' kon egter daartoe bygedra het dat die [[Algebloei|alge-bloeisels]] toegeneem het, <ref name="OchumbaKibaara">{{Cite journal|author=Peter B. O. Ochumba|title=Observations on blue-green algal blooms in the open waters of Lake Victoria, Kenya}}</ref> wat op sy beurt verantwoordelik kan wees vir massa vissterftes.

=== Skaaldiere ===
Vier spesies varswaterkrappe kom in die Victoriameer voor: ''Potamonautes niloticus'' kom wydverspreid voor en ''P. emini'' is aangeteken in die omgewing van Bukoba in Tanzanië, maar albei word ook elders in Afrika aangetref. <ref>Cumberlidge, N. (2009). "Freshwater Crabs and Shrimps (Crustacea: Decapoda) of the Nile Basin". Chapter 27, pp. 547–61 in : Dumony, H.J. (editor). ''The Nile. Origin, Environments, Limnology and Human Use. Monographiae Biologicae'', Vol. 89. Springer, New York. {{ISBN|978-1-4020-9726-3}}.</ref> Laasgenoemde is in 2017 die eerste keer wetenskaplik beskryf en daar is baie min oor hulle bekend: ''P. entebbe'' is slegs naby [[Entebbe|Entebbe waargeneem]] (die enigste bekende monster is in 1955 versamel en dit is onbekend of dit in of naby die meer was) en ''P. busungwe'' slegs op Busungwe-eiland in die noordwestelike deel van die meer. Laasgenoemde is waarskynlik die kleinste varswaterkrap in Afrika met 'n breedte van ongeveer 1,6 cm, hoewel ''P. kantsyore'' van die [[Kagerarivier|Kagera-rivier]], en ''Platythelphusa maculata'' en ''P. polita'' van die Tanganyikameer amper net so klein is. <ref>{{Cite journal|year=2017|title=Description of three new species of Potamonautes MacLeay, 1838 from the Lake Victoria region in southern Uganda, East Africa (Brachyura: Potamoidea: Potamonautidae)|url=|journal=European Journal of Taxonomy|volume=371|issue=|pages=1–19|doi=10.5852/ejt.2017.371}}</ref>

Die enigste garnaal is ''Caridina nilotica'', <ref>{{Cite journal|year=2006|title=The shrimp Caridina nilotica in Lake Victoria (East Africa), before and after the Nile perch increase|url=|journal=Hydrobiologia|volume=563|issue=1|pages=31–44|doi=10.1007/s10750-005-1385-9}}</ref> wat algemeen en wydverspreid in die Victoriameer voorkom. <ref name="Lowe2009">{{Cite journal|year=2009|title=Fisheries and cichlid evolution in the African Great Lakes: progress and problems|url=|journal=Freshwater Reviews|volume=2|issue=|pages=131–51|doi=10.1608/frj-2.2.2}}</ref>

=== Weekdiere ===
Die Victoriameer is die tuiste van 28 spesies varswaterslakke (bv. ''Bellamya'', ''Biomphalaria'', ''Bulinus'', ''Cleopatra'', ''Gabbiella'' en ''Melanoides'' ), insluitend 12 endemiese spesies of subspesies. <ref>Brown, D. (1994). ''Freshwater snails of Africa and their medical importance.'' 2nd edition. {{ISBN|0-7484-0026-5}}</ref> Daar is 17 spesies van [[Tweekleppige|tweekleppiges]] ( ''Corbicula'', ''Coelatura'', ''Sphaerium'', en ''Byssanodonta'' ), insluitend 6 endemiese spesies of subspesies. <ref>{{Cite journal|author=Mwambungu|title=The diversity of benthic molluscs of Lake Victoria and Lake Burigi|url=}}</ref> Dit is waarskynlik dat daar nog slakspesies is wat nog nie beskryf is nie. Twee van die slak-genera, ''Biomphalaria'' en ''Bulinus'', is [[Gasheer|intermediêre gashere]] van die parasiet [[bilharzia]] (schistosomiasis). Menslike infeksies deur hierdie parasiet kom gereeld by die Victoriameer voor. Dit kan toeneem as gevolg van die verspreiding van die indringerwaterhiasint ('n optimale slakhabitat), <ref>{{Cite web|url=http://faculty.fgcu.edu/twimberley/EnviroPhilo/LakeVictoriaCrisis.pdf|title=Lake Victoria: A Sick Giant|last=Chege, N.|date=1995|publisher=People & the Planet|access-date=16 May 2018}}</ref> en die verlies van baie slaketende cichlidae in die meer. <ref>{{Cite web|url=https://www.ecologycenter.us/natural-history-2/haplochromine-cichlids-of-lake-victoria.html|title=Haplochromine Cichlids of Lake Victoria|last=Pomerantz, J.|date=19 September 2015|publisher=ecologycenter.us|access-date=16 May 2018}}</ref>

== Visserye ==
[[Lêer:Ugandan_fishing_boats.jpg|duimnael| Vissers en hul bote aan die oewer van die Victoriameer ]]
Die Victoriameer is die bron van Afrika se grootste binnelandse [[vissery]] (vanaf 1997). Aanvanklik het die vissery slegs op inheemse spesies gefokus, veral tilapia en haplochromine-cichlidae, maar ook katvis ( ''Bagrus'', ''Clarias'', ''Synodontis'' en silwerbottervis), olifantvis, ningu ( ''Labeo victorianus'' ) en gemarmerde longvis ( ''Protopterus aethiopicus'' ). <ref name="LVFO2016">Lake Victoria Fisheries Organization (2016). {{Cite web|url=http://www.lvfo.org/index.php/lvfo/lvfo-secretariat/5-lake-victoria-fisheries-an-introduction|title=Lake Victoria Fisheries: An introduction|archive-url=https://web.archive.org/web/20160915061916/http://www.lvfo.org/index.php/lvfo/lvfo-secretariat/5-lake-victoria-fisheries-an-introduction|archive-date=15 September 2016|access-date=2017-03-27}}</ref> <ref name="Njiru2005">{{Cite journal|title=Exotic introductions to the fishery of Lake Victoria: What are the management options?|url=}}</ref> Sommige hiervan, waaronder tilapia en ningu (''Labeo victorianus'' ), het reeds in die eerste helfte van die 20ste eeu afgeneem weens [[oorbevissing]] . <ref name="Lowe2009">{{Cite journal|title=Fisheries and cichlid evolution in the African Great Lakes: progress and problems|url=}}</ref> In die vyftigerjare is verskeie soorte nie-inheemse tilapia en Nyl-baars by die meer gevoeg. Nietemin het die inheemse vissoorte voortgegaan om die vissery te oorheers tot in die 1970's, toe hul afname 'n sterk verskuiwing na die nie-inheemse [[Nylkurper|Nyl-tilapia]] (nou 7% van die vangste), die nie-inheemse Nyl-baars (60%) en die inheemse Victoriameer sardien (30%) teweeg gebring het. Vanweë sy klein grootte, het die oopwater-sardien slegs klein visserye ondersteun, totdat die ander inheemse visse afgeneem het. Op die hoogtepunt in die vroeë negentigerjare is 500 000 ton Nyl-baars jaarliks in die Victoria-meer gevang, maar dit het in die latere jare aansienlik afgeneem.

== Omgewingskwessies ==
'n Aantal omgewingsvraagstukke hou verband met die verdwyning van baie endemiese visspesies in die Victoriameer word die "mees dramatiese voorbeeld van uitsterwing deur mense veroorsaak in 'n ekostelsel" genoem. <ref name="Fiedler1998">Fiedler, P.L. and P M. Kareiva, editors (1998). Conservation Biology: For the Coming Decade. 2nd edition. pp. 209–10. {{ISBN|978-0-412-09661-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-412-09661-7|978-0-412-09661-7]]</ref> Indringervisse, waterhiasinte en besoedeling tel onder die belangrikste kwessies wat die Victoriameer se natuurlike ekostelsel benadeel.
[[Lêer:Lates_niloticus_2.jpg|duimnael| Die Nyl-baars is in die Victoriameer vrygelaat vir visvangdoeleindes en kan tot 2 meter lank en 200 kilogram swaar word. ]]
[[Lêer:NdereIsland3.jpg|regs|duimnael| A hiasint-versmoorde oewer by Ndere-eiland aan Kenia se kant van die Victoriameer. ]]
[[Lêer:Density_evolution_Victoria.png|duimnael| Besoedelingsdigtheid rondom Victoriameer ]]

== Geskiedenis en verkenning ==
[[Lêer:The_National_Archives_UK_-_CO_1069-3-183.jpg|duimnael| Bismarck Rock ]]
Die eerste aangetekende inligting oor die Victoriameer kom van [[Arabiere|Arabiese]] handelaars wat die binnelandse roetes verken het op soek na [[goud]], [[ivoor]], ander kosbare goedere en [[Slawerny|slawe]].

Die meer het bestaan en was bekend vir baie Afrikane in die opvanggebied lank voordat dit in 1858 deur 'n Europeër waargeneem is, toe die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] ontdekkingsreisiger John Hanning Speke sy suidelike oewer bereik het terwyl hy met Richard Francis Burton op reis was om Sentraal-Afrika te verken en die Groot Mere op te spoor. Speke het geglo dat hy die oorsprong van die Nyl gevind het toe hy die 'uitgestrekte oop water' vir die eerste keer gesien het, en het die meer na koningin Victoria vernoem. Burton, wat destyds herstel het van siekte en verder suid op die oewer van [[Tanganjikameer|die Tanganyikameer gerus het]], was woedend oor Speke se bewering dat hy kon bewys dat sy ontdekking die ware bron van die Nylrivier was, omdat Burton dit as steeds onbevestig beskou het. 'n Baie openbare rusie het ontstaan, wat nie net 'n groot debat in die wetenskaplike gemeenskap van die dag ontlok het nie, maar ook baie belangstelling gekweek het onder ander ontdekkingsreisigers wat Speke se ontdekking wou bevestig of weerlê.

In die laat 1860's het die beroemde Britse [[Ontdekkingsreise|ontdekkingsreisiger]] en [[sendeling]] [[David Livingstone]] misluk in sy poging om die ontdekking van Speke te verifieer. Hy het te ver wes gereis en in plaas daarvan die Kongorivierstelsel bereik. <ref>{{Cite web|url=http://www.jambokenya.com/jambo/location/victoria.htm|title=Kenya, Africa – Lake Victoria in Kenya|publisher=Jambo Kenya Network|archive-url=https://archive.is/19970617231906/http://www.jambokenya.com/jambo/location/victoria.htm|archive-date=17 June 1997|access-date=14 July 2008}}</ref> Uiteindelik het die Wallies-Amerikaanse ontdekkingsreisiger [[Henry Morton Stanley]] op 'n ekspedisie wat deur ''New York Herald-'' befondsing gefinansier is, die waarheid van Speke se ontdekking bevestig. Hy het om die meer geseil en die groot uitvloei by Ripon Falls aan die noordelike oewer van die meer bevestig.

== Nalubaale-dam ==
[[Lêer:From_top_of_Nalubaale_Power_Station.jpg|regs|duimnael| Die Nalubaale-hidro-elektriese kragstasie in Njeru, Uganda. ]]
Die enigste uitvloei na die Victoriameer is by Jinja, Uganda, waar dit die Victoria-Nyl vorm. Sedert minstens 12 000 jaar gelede het die water oor 'n natuurlike rots gestort. In 1952 het ingenieurs wat vir die regering van Brits-Uganda optree, die dam en reservoir vernietig om dit met 'n kunsmatige damwal te vervang, die vlak van die meer te beheer en die geleidelike erosie van die natuurlike dam en te verminder. 'n Standaard vir die nabootsing van die ou uitvloeitempo genaamd die "ooreengekome kurwe" is opgestel, wat die maksimum vloeitempo op 300 tot 1 700 kubieke meter per sekonde stel, afhangende van die meer se watervlak.

In 2002 het Uganda 'n tweede [[Hidroëlektrisiteit|hidro-elektriese]] kompleks in die omgewing voltooi, die Kiira-hidro-elektriese kragstasie, met finansiële hulp van [[Wêreldbank|die Wêreldbank]]. Teen 2006 het die watervlakke in die Victoriameer 'n 80 jaar laagtepunt bereik, en Daniel Kull, 'n onafhanklike hidroloog wat in [[Nairobi]], Kenia woon, het bereken dat Uganda ongeveer twee keer soveel water vrystel as wat ingevolge die ooreenkoms toegelaat word. Dit was hoofsaaklik verantwoordelik vir die onlangse daling in die vlak van die meer.

== Vervoer ==
Sedert die 1900's was Victoria-veerbote 'n belangrike vervoermiddel tussen Uganda, Tanzanië en Kenia. Die belangrikste hawens op die meer is Kisumu, Mwanza, Bukoba, [[Entebbe]], Port Bell en Jinja. Tot 1963 is die vinnigste en nuutste veerboot, MV <nowiki><i id="mwA0I">Victoria</i></nowiki>, as 'n koninklike posskip gebruik. In 1966 is treinveerbootdienste tussen Kenia en Tanzanië tot stand gebring met die bekendstelling van MV Uhuru en MV Umoja . Die veerboot MV <nowiki><i id="mwA0g">Bukoba</i></nowiki> het op 21 Mei 1996 in die meer gesink met 'n verlies van tussen 800 en 1 000 lewens, wat dit een van Afrika se ergste maritieme rampe maak. Nog 'n tragedie het onlangs op 20 September 2018 plaasgevind toe die passasiersboot MV Nyerere vanaf [[Tanzanië]] vertrek en gesink het, met meer as 200 sterftes. <ref>{{Cite web|url=https://www.theeastafrican.co.ke/news/ea/Tanzania-ferry-tragedy-Mv-Nyerere-lake-victoria/4552908-4770298-j9es0f/index.html|title=Ferry tragedy: More than 200 feared dead in Tanzania|website=The East African|language=en|access-date=2020-02-18}}</ref>

== Sien ook ==

* ''Darwin se nagmerrie''
* Kishanda

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==

** [http://www.ugpulse.com/articles/daily/homepage.asp?ID=306 Decreasing levels of Lake Victoria Worry East African Countries]
** [https://www.newscientist.com/article.ns?id=mg18925384.100 New Scientist article] on Uganda's violation of the agreed curve for hydroelectric water flow.
** [http://internationalrivers.org/en/node/1056 Dams Draining Lake Victoria]
** [[iarchive:naturalistonlake00carp|''A Naturalist on Lake Victoria, with an Account of Sleeping Sickness and the Tse-tse Fly'']] (1920). T.F. Unwin Ltd, London; Biodiversity Archive
** [https://www.youtube.com/watch?v=v9VJ6cezlnU Video of Lake Victoria]
** Institutions of the East African Community: [https://web.archive.org/web/20120213132137/http://www.lvfo.org/ Lake Victoria Fisheries Organisation]


[[Kategorie:Mere in Kenia]]
[[Kategorie:Mere in Tanzanië]]
[[Kategorie:Mere in Uganda]]
[[Kategorie:Mere in Uganda]]
[[Kategorie:Mere in Tanzanië]]
[[Kategorie:Mere in Kenia]]
[[Kategorie:Koördinate op Wikidata]]
[[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]

Wysiging soos op 15:12, 27 April 2020

{{{Naam}}}
Volume:2 424 km3 (582 cu mi)[1]
Victoria Nyanza. Die swart streep dui Stanley se roete aan.

Victoriameer (Nam Lolwe in Luo ; 'Nnalubaale in Luganda; Nyanza in sommige Bantoetale ) [2] is een van die Groot Mere van Afrika .

Die meer is deur die ontdekkingsreisiger John Hanning Speke in sy verslae Victoriameer herbenoem, na Koningin Victoria. Hy was die eerste Brit om dit te dokumenteer. (Daar is sedertdien erken dat die inheemse gidse die naam Nyanza-meer gebruik het om dit aan hom te beskryf.) Speke het dit in 1858 gedoen terwyl hy saam met Richard Francis Burton op 'n ekspedisie was om die bron van die Nylrivier op te spoor. Hierdie ekspedisie is finansieel deur die Royal Geographic Society geborg.

Met 'n oppervlakte van ongeveer 59 947 vierkante kilometer [3] [4] is Victoriameer Afrika se grootste meer per gebied, die wêreld se grootste tropiese meer, [5] en die wêreld se tweede grootste varswatermeer volgens oppervlakte ná Lake Superior in Noord-Amerika. [6] Wat die volume betref, is Victoriameer die negende grootste kontinentale meer ter wêreld, met ongeveer 2 424 kubieke kilometer se water. [7]

Victoriameer het 'n maksimum diepte van tussen 80 en 84 meter en 'n gemiddelde diepte van 40 meter. Sy opvangsgebied strek oor 169 858 vierkante kilometer.[8] Die meer se oewer beslaan 7 142 kilometer, gedigitiseer teen die 1:25 000-vlak,[9] met eilande wat 3,7% van hierdie lengte beslaan. Die meer se area strek oor drie lande: Kenia (6% of 4 100 vierkante kilometer, Uganda (45% of 31 000 vierkante kilometer en Tanzanië (49% of 33 700 vierkante kilometer.

Geologie

Topografiese kaart van Victoriameer

Geologies is Victoriameer ongeveer 400 000 jaar oud. Dit het gevorm toe riviere wat weswaarts vloei deur 'n steil korsblok opgedam is. Gedurende sy geologiese geskiedenis het Victoriameer veranderinge ondergaan. Geologiese bewysstukke vanaf die meer se bodem toon dat Victoriameer minstens drie keer sedert sy vorming heeltemal opgedroog het. Hierdie droogtesiklusse hou waarskynlik verband met ystydperke in die verlede. Die Victoriameer het ongeveer 17 300 jaar gelede laas opgedroog, en het 14 700 jaar gelede weer opgevul, [10] toe die begin van die vogtige tydperk in Afrika aangebreek het. [11]

Hidrologie en limnologie (meerkunde)

Victoriameer ontvang 80% van sy water uit direkte reënval. Gemiddelde verdamping op die meer is tussen 2 en 2,2 meter per jaar, amper dubbel die neerslag van oewergebiede . Victoriameer ontvang sy water bykomend van riviere en duisende klein strome . Die Kagerarivier is die grootste rivier wat in hierdie meer vloei, met sy mond aan die westelike oewer van die meer. In die Keniaanse sektor is die belangrikste riviere die Sio, Nzoia, Yala, Nyando, Sondu Miriu, Mogusi en Migori .

Victoriameer en die Groot Skeurvallei

Die enigste uitvloei vanuit die Victoriameer is die Nylrivier, wat naby Jinja in Uganda uitvloei. Dit maak die Victoriameer die belangrikste bron van die langste tak van die Nylrivier. Die boonste gedeelte van die Nyl staan algemeen bekend as die Victoria-Nyl totdat dit die Albertmeer bereik. Hoewel dit deel vorm van dieselfde rivierstelsel wat as die Wit Nyl bekend staan, geld hierdie naam streng gesproke eers nadat die rivier die Uganda-grens na Suid-Soedan in die noorde oorgesteek het.

Die meer vertoon eutrofiese toestande. In 1990-1991 was suurstofkonsentrasie in die gemengde laag hoër as in 1960-1961, met byna aanhoudende suurstofoverversadiging in oppervlakwater. Suurstofkonsentrasie in hipolimnetiese water (dit wil sê die laag water wat onder die termokline lê, sirkuleer nie en bly altyd koud) was gedurende 1990-1991 vir 'n langer tydperk laer as in 1960-1961, met waardes van minder as 1 mg per liter wat in water so vlak as 40 meter voorkom, vergeleke met 'n vlakste voorkoms van meer as 50 meter in 1961. Die veranderinge in oksigenering word beskou as in ooreenstemming met metings van hoër alge-biomassa en produktiwiteit. Hierdie veranderinge het om verskeie redes ontstaan, soos opeenvolgende brande wat in die kom ontstaan het, roet en as neerslag wat oor die breë gebied van die meer versprei het; verhoogde nutriënt-invloei vanaf riviere, en verhoogde besoedeling as gevolg van nedersetting langs die oewers. [verwysing benodig] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2017)">aanhaling nodig</span> ]

Batimetrie

Victoriameer se batimetriese model [12]

Die meer word beskou as 'n vlak meer, die groot geografiese gebied wat hy beslaan in ag genome, met 'n maksimum diepte van ongeveer 80 meter en 'n gemiddelde diepte van 40 meter. [13] 'n Projek van 2016 het tienduisend punte gedigitaliseer en die eerste ware batimetriese kaart van die meer geskep. Die diepste deel van die meer word ten ooste van die meer naby Kenia gevind, terwyl die meer in die algemeen vlak is in die weste langs die Ugandese kuslyn en in die suide langs die Tanzaniese kuslyn.

Inheemse natuurlewe

Soogdiere

Baie soogdierspesies leef in die omgewing van die Victoriameer, en sommige daarvan hou nou verband met die meer en die vleilande. Hieronder tel die seekoei, Afrika-kloulose otter, gevlekte otter, moeras-muishond, sitatunga, defassa-waterbokkie, rietrot en reuse-otter .

Reptiele

Die Victoriameer en sy vleilande het 'n groot bevolking van Nyl-krokodille, sowel as Afrika-helmskilpaaie, veranderlike modderskilpaaie en Williams se modderskilpad. [14] Hierdie skilpad is beperk tot die Victoriameer en ander mere, riviere en moerasse in die boonste Nylkom.

Cichlidae-vis

In teenstelling met baie ander cichlidae-vissoorte in die Victoriameer, kom Haplochromis nyererei algemeen voor. Sy oë is veral sensitief vir lig, veral rooi, wat minder beïnvloed word deur die afname in die helderheid van die water as gevolg van eutrofiering as kleure met 'n kort golflengte [15]

Die Victoriameer was voorheen baie ryk aan visse, insluitend baie endemiese soorte, maar 'n groot persentasie daarvan het gedurende die afgelope 50 jaar uitgesterf. [16] Die hoofgroep in Victoriameer is die haplochromine-cichlidae-visse (Haplochromis sensu lato ) met meer as 500 spesies, byna almal endemies, [10] [17] [18] met 'n geskatte 300 wat nog nie beskryf is nie. [19] Dit is baie meer visspesies as enige ander meer ter wêreld, behalwe die Malawimeer . [20] Dit is die resultaat van 'n snel aanpasbare bestraling in die afgelope ongeveer 15 000 jaar. [21] Hul buitengewone verskeidenheid en spoed van evolusie was al die onderwerp van talle wetenskaplikes wat die kragte wat die rykdom van lewe oral dryf, bestudeer. [22] Die Victoria-haplochromines vorm deel van 'n ouer groep van meer as 700 verwante spesies, insluitend dié van verskeie kleiner mere in die streek, veral Kyoga, Edward-George, Albert en Kivu.

Haplochromis <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Haplochromis_thereuterion" rel="mw:ExtLink" title="Haplochromis thereuterion" class="new cx-link" data-linkid="255">thereuterion-visse</a> oorleef in klein getalle . Aanvanklik het hulle uitgesterf, maar toe dit herontdek is, het dit van habitat verander (van naby die wateroppervlak na rotsagtige areas) en voedingsgedrag (van oppervlakinsekte na inseklarwes) [23]

Die Victoria-haplochromines is duidelik seksueel dimorf (mans relatief helderkleurig; wyfies vaal). [24] Hul ekologie is buitengewoon uiteenlopend en vorm ten minste 16 groepe, waaronder detritivore, zooplanktivores, insekvreters, garnaalvreters, en weekdiere. [22] As gevolg van predasie deur die Nyl-baars, eutrofikasie en ander veranderinge in die ekosistelsel, word beraam dat minstens 200 spesies (ongeveer 40%) van die Victoriameer-haplochromines uitgesterf het, [18] [25] insluitend meer as 100 onbeskryfde spesies. [19] Aanvanklik is gevrees dat hierdie getal selfs hoër was, na sommige ramings selfs 65% van die totale spesie, [26] maar verskeie spesies wat moontlik uitgesterf het, is herontdek nadat die Nyl-baars se getalle in die negentigerjare begin afneem het. [27] Verskeie van die oorblywende spesies word ernstig bedreig en addisionele uitwissings is moontlik. [28] Sommige spesies het in nabygeleë klein satelliet-mere oorleef, het in refugie onder rotse of rante oorleef (wat hulle teen die Nyl-baars beskerm het), [29] of het by die mensgemaakte veranderinge in die meer self aangepas. Sulke aanpassings sluit in 'n groter kieue (aanpassing vir suurstofarm water), veranderinge aan die voedingsapparaat, veranderinge aan die oë (wat hulle beter sig in troebel water gee) [15] en kleiner kop, wat vinniger swem moontlik gemaak het. [30] Die visetende visse, weekdiere en inseketende visse haplochromines het is veral hard getref met talle spesies wat uitgesterf het. Ander het in hul suiwer vorm uitgesterf, maar oorleef as basters. Sommige van die bedreigde cichlidae-spesies in die Victoriameer het 'versekering'-bevolkings in dieretuine, openbare akwariums en by privaat versamelaars, en 'n paar spesies is in die natuur uitgesterf maar oorleef nog in gevangenskap. [31] [32] [33] [34] [35]

Die uitwissing van cichlidae-visse in die genus Haplochromis is ook te wyte aan die eutrofikasie van die meer. Die vrugbaarheid van tropiese waters hang af van die tempo waarteen voedingstowwe in die oplossing gebring kan word. Die invloedryke riviere van die Victoriameer lewer min voedingstowwe in verhouding tot sy grootte. As gevolg hiervan word die meeste van die Victoriameer se voedingsstowwe vermoedelik opgesluit in die neerslag op die bodem. [36] Vegetatiewe stof vergaan stadig. Diere verval egter aansienlik vinniger, dus is die vrugbaarheid van die meer afhanklik van die tempo waarteen hierdie voedingstowwe deur visse en ander organismes opgeneem kan word. Daar is min twyfel dat Haplochromis 'n belangrike rol gespeel het om detritus en plankton weer in die oplossing te kry. [37] [38] [39] Met ongeveer 80% van die Haplochromis- spesies wat aan detritus voed, en ewe in staat is om van mekaar af te voed, het hulle 'n hegte, interne herwinningstelsel gevorm, wat voedingstowwe en biomassa vertikaal en horisontaal deur die waterkolom stuur, via predasie deur mense en landdiere. Die verwydering van Haplochromis kon egter daartoe bygedra het dat die alge-bloeisels toegeneem het, [40] wat op sy beurt verantwoordelik kan wees vir massa vissterftes.

Skaaldiere

Vier spesies varswaterkrappe kom in die Victoriameer voor: Potamonautes niloticus kom wydverspreid voor en P. emini is aangeteken in die omgewing van Bukoba in Tanzanië, maar albei word ook elders in Afrika aangetref. [41] Laasgenoemde is in 2017 die eerste keer wetenskaplik beskryf en daar is baie min oor hulle bekend: P. entebbe is slegs naby Entebbe waargeneem (die enigste bekende monster is in 1955 versamel en dit is onbekend of dit in of naby die meer was) en P. busungwe slegs op Busungwe-eiland in die noordwestelike deel van die meer. Laasgenoemde is waarskynlik die kleinste varswaterkrap in Afrika met 'n breedte van ongeveer 1,6 cm, hoewel P. kantsyore van die Kagera-rivier, en Platythelphusa maculata en P. polita van die Tanganyikameer amper net so klein is. [42]

Die enigste garnaal is Caridina nilotica, [43] wat algemeen en wydverspreid in die Victoriameer voorkom. [22]

Weekdiere

Die Victoriameer is die tuiste van 28 spesies varswaterslakke (bv. Bellamya, Biomphalaria, Bulinus, Cleopatra, Gabbiella en Melanoides ), insluitend 12 endemiese spesies of subspesies. [44] Daar is 17 spesies van tweekleppiges ( Corbicula, Coelatura, Sphaerium, en Byssanodonta ), insluitend 6 endemiese spesies of subspesies. [45] Dit is waarskynlik dat daar nog slakspesies is wat nog nie beskryf is nie. Twee van die slak-genera, Biomphalaria en Bulinus, is intermediêre gashere van die parasiet bilharzia (schistosomiasis). Menslike infeksies deur hierdie parasiet kom gereeld by die Victoriameer voor. Dit kan toeneem as gevolg van die verspreiding van die indringerwaterhiasint ('n optimale slakhabitat), [46] en die verlies van baie slaketende cichlidae in die meer. [47]

Visserye

Vissers en hul bote aan die oewer van die Victoriameer

Die Victoriameer is die bron van Afrika se grootste binnelandse vissery (vanaf 1997). Aanvanklik het die vissery slegs op inheemse spesies gefokus, veral tilapia en haplochromine-cichlidae, maar ook katvis ( Bagrus, Clarias, Synodontis en silwerbottervis), olifantvis, ningu ( Labeo victorianus ) en gemarmerde longvis ( Protopterus aethiopicus ). [48] [49] Sommige hiervan, waaronder tilapia en ningu (Labeo victorianus ), het reeds in die eerste helfte van die 20ste eeu afgeneem weens oorbevissing . [22] In die vyftigerjare is verskeie soorte nie-inheemse tilapia en Nyl-baars by die meer gevoeg. Nietemin het die inheemse vissoorte voortgegaan om die vissery te oorheers tot in die 1970's, toe hul afname 'n sterk verskuiwing na die nie-inheemse Nyl-tilapia (nou 7% van die vangste), die nie-inheemse Nyl-baars (60%) en die inheemse Victoriameer sardien (30%) teweeg gebring het. Vanweë sy klein grootte, het die oopwater-sardien slegs klein visserye ondersteun, totdat die ander inheemse visse afgeneem het. Op die hoogtepunt in die vroeë negentigerjare is 500 000 ton Nyl-baars jaarliks in die Victoria-meer gevang, maar dit het in die latere jare aansienlik afgeneem.

Omgewingskwessies

'n Aantal omgewingsvraagstukke hou verband met die verdwyning van baie endemiese visspesies in die Victoriameer word die "mees dramatiese voorbeeld van uitsterwing deur mense veroorsaak in 'n ekostelsel" genoem. [28] Indringervisse, waterhiasinte en besoedeling tel onder die belangrikste kwessies wat die Victoriameer se natuurlike ekostelsel benadeel.

Die Nyl-baars is in die Victoriameer vrygelaat vir visvangdoeleindes en kan tot 2 meter lank en 200 kilogram swaar word.
A hiasint-versmoorde oewer by Ndere-eiland aan Kenia se kant van die Victoriameer.
Besoedelingsdigtheid rondom Victoriameer

Geskiedenis en verkenning

Bismarck Rock

Die eerste aangetekende inligting oor die Victoriameer kom van Arabiese handelaars wat die binnelandse roetes verken het op soek na goud, ivoor, ander kosbare goedere en slawe.

Die meer het bestaan en was bekend vir baie Afrikane in die opvanggebied lank voordat dit in 1858 deur 'n Europeër waargeneem is, toe die Britse ontdekkingsreisiger John Hanning Speke sy suidelike oewer bereik het terwyl hy met Richard Francis Burton op reis was om Sentraal-Afrika te verken en die Groot Mere op te spoor. Speke het geglo dat hy die oorsprong van die Nyl gevind het toe hy die 'uitgestrekte oop water' vir die eerste keer gesien het, en het die meer na koningin Victoria vernoem. Burton, wat destyds herstel het van siekte en verder suid op die oewer van die Tanganyikameer gerus het, was woedend oor Speke se bewering dat hy kon bewys dat sy ontdekking die ware bron van die Nylrivier was, omdat Burton dit as steeds onbevestig beskou het. 'n Baie openbare rusie het ontstaan, wat nie net 'n groot debat in die wetenskaplike gemeenskap van die dag ontlok het nie, maar ook baie belangstelling gekweek het onder ander ontdekkingsreisigers wat Speke se ontdekking wou bevestig of weerlê.

In die laat 1860's het die beroemde Britse ontdekkingsreisiger en sendeling David Livingstone misluk in sy poging om die ontdekking van Speke te verifieer. Hy het te ver wes gereis en in plaas daarvan die Kongorivierstelsel bereik. [50] Uiteindelik het die Wallies-Amerikaanse ontdekkingsreisiger Henry Morton Stanley op 'n ekspedisie wat deur New York Herald- befondsing gefinansier is, die waarheid van Speke se ontdekking bevestig. Hy het om die meer geseil en die groot uitvloei by Ripon Falls aan die noordelike oewer van die meer bevestig.

Nalubaale-dam

Die Nalubaale-hidro-elektriese kragstasie in Njeru, Uganda.

Die enigste uitvloei na die Victoriameer is by Jinja, Uganda, waar dit die Victoria-Nyl vorm. Sedert minstens 12 000 jaar gelede het die water oor 'n natuurlike rots gestort. In 1952 het ingenieurs wat vir die regering van Brits-Uganda optree, die dam en reservoir vernietig om dit met 'n kunsmatige damwal te vervang, die vlak van die meer te beheer en die geleidelike erosie van die natuurlike dam en te verminder. 'n Standaard vir die nabootsing van die ou uitvloeitempo genaamd die "ooreengekome kurwe" is opgestel, wat die maksimum vloeitempo op 300 tot 1 700 kubieke meter per sekonde stel, afhangende van die meer se watervlak.

In 2002 het Uganda 'n tweede hidro-elektriese kompleks in die omgewing voltooi, die Kiira-hidro-elektriese kragstasie, met finansiële hulp van die Wêreldbank. Teen 2006 het die watervlakke in die Victoriameer 'n 80 jaar laagtepunt bereik, en Daniel Kull, 'n onafhanklike hidroloog wat in Nairobi, Kenia woon, het bereken dat Uganda ongeveer twee keer soveel water vrystel as wat ingevolge die ooreenkoms toegelaat word. Dit was hoofsaaklik verantwoordelik vir die onlangse daling in die vlak van die meer.

Vervoer

Sedert die 1900's was Victoria-veerbote 'n belangrike vervoermiddel tussen Uganda, Tanzanië en Kenia. Die belangrikste hawens op die meer is Kisumu, Mwanza, Bukoba, Entebbe, Port Bell en Jinja. Tot 1963 is die vinnigste en nuutste veerboot, MV <i id="mwA0I">Victoria</i>, as 'n koninklike posskip gebruik. In 1966 is treinveerbootdienste tussen Kenia en Tanzanië tot stand gebring met die bekendstelling van MV Uhuru en MV Umoja . Die veerboot MV <i id="mwA0g">Bukoba</i> het op 21 Mei 1996 in die meer gesink met 'n verlies van tussen 800 en 1 000 lewens, wat dit een van Afrika se ergste maritieme rampe maak. Nog 'n tragedie het onlangs op 20 September 2018 plaasgevind toe die passasiersboot MV Nyerere vanaf Tanzanië vertrek en gesink het, met meer as 200 sterftes. [51]

Sien ook

  • Darwin se nagmerrie
  • Kishanda

Verwysings

  1. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named auto2
  2. ↑ "The Victoria Nyanza. The Land, the Races and their Customs, with Specimens of Some of the Dialects". World Digital Library. 1899. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Mei 2016. Besoek op 18 Februarie 2013.
  3. ↑ "Shoreline, Lake Victoria, vector polygon, ~2015". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  4. ↑ "Lake Victoria Statistics from this Dataverse". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  5. ↑ Saundry, Peter. "Lake Victoria".
  6. ↑ "Lake Victoria". Encyclopædia Britannica.
  7. ↑ "Bathymetry TIFF, Lake Victoria Bathymetry, raster, 2017, V7". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  8. ↑ Stuart. "Basin, Lake Victoria Watershed (inside), vector polygon, ~2015". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  9. ↑ Hamilton. "Shoreline, Lake Victoria, vector line – 2015 – LakeVicFish Dataverse". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  10. ↑ 10,0 10,1 Verheyen (2003). "Origin of the Superflock of Cichlid Fishes from Lake Victoria, East Africa": 325–329. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp) Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "Verheyen2003" defined multiple times with different content
  11. ↑ deMenocal. "Abrupt onset and termination of the African Humid Period": 347–361. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  12. ↑ "Bathymetry TIFF, Lake Victoria Bathymetry, raster, 2016 – LakeVicFish Dataverse". 17 Mei 2018. doi:10.7910/dvn/soeknr. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  13. ↑ "LV_Bathy". faculty.salisbury.edu. Besoek op 24 Oktober 2016.
  14. ↑ Spawls, Howell, Drewes, and Ashe (2002). A Field Guide to the Reptiles of East Africa. Academic Press, London. ISBN 0-12-656470-1.
  15. ↑ 15,0 15,1 "Recovery of cichlid species in Lake Victoria: an examination of factors leading to differential extinction". doi:10.1023/a:1016677515930. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp) Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "Witte2000" defined multiple times with different content
  16. ↑ "Species extinction and concomitant ecological changes in Lake Victoria". Netherlands Journal of Zoology. 42 (2–3): 214–32. 1992. doi:10.1163/156854291X00298.
  17. ↑ "Ancient hybridization fuels rapid cichlid fish adaptive radiations". Nature Communications. 8. 2017. doi:10.1038/ncomms14363.
  18. ↑ 18,0 18,1 DeWeerdt, S. (28 February 2004). Dark secret of the lake. New Scientist. Retrieved 26 March 2017.
  19. ↑ 19,0 19,1 Sayer, C.A., L. Máiz-Tomé, and W.R.T. Darwall (2018). Freshwater biodiversity in the Lake Victoria Basin: Guidance for species conservation, site protection, climate resilience and sustainable livelihoods. Cambridge, UK and Gland, Switzerland: IUCN. doi:10.2305/IUCN.CH.2018.RA.2.en
  20. ↑ "How many species of cichlid fishes are there in African lakes?". Molecular Ecology. 10: 793–806. 2001. doi:10.1046/j.1365-294x.2001.01200.x.
  21. ↑ "The late Pleistocene desiccation of Lake Victoria and the origin of its endemic biota". Hydrobiologia. 596 (1): 5–16. 2008. doi:10.1007/s10750-007-9158-2.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 "Fisheries and cichlid evolution in the African Great Lakes: progress and problems". Freshwater Reviews. 2: 131–51. 2009. doi:10.1608/frj-2.2.2. Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "Lowe2009" defined multiple times with different content
  23. ↑ Steeves, G: "'Haplochromis' thereuterion". Cichlid-Forum. Retrieved 28 March 2017.
  24. ↑ Rijssel. "Prevalence of disruptive selection predicts extent of species differentiation in Lake Victoria cichlids". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 285 (1871). doi:10.1098/rspb.2017.2630.
  25. ↑ van Rijssel (2013). "Adaptive responses in resurgent Lake Victoria cichlids over the past 30 years". Evol. Ecol. 27: 253–67. doi:10.1007/s10682-012-9596-9.
  26. ↑ Goldschmidt (1993). "Cascading Effects of the Introduced Nile Perch on the Detritivorous/Phytoplanktivorous Species in the Sublittoral Areas of Lake Victoria". Conservation Biology. 7 (3): 686–700. doi:10.1046/j.1523-1739.1993.07030686.x.
  27. ↑ IUCN Red Lists: Geographic Patterns. Eastern Africa. Retrieved 25 March 2017.
  28. ↑ 28,0 28,1 Fiedler, P.L. and P M. Kareiva, editors (1998). Conservation Biology: For the Coming Decade. 2nd edition. pp. 209–10. ISBN 978-0-412-09661-7 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "Fiedler1998" defined multiple times with different content
  29. ↑ Chapman (1996). "Wetland ecotones as refugia for endangered fishes". Biological Conservation. 78: 263–70. doi:10.1016/s0006-3207(96)00030-4.
  30. ↑ Zeeuw (2013). "Two new species of zooplanktivorous haplochromine cichlids from Lake Victoria, Tanzania". ZooKeys. 256: 1–34. doi:10.3897/zookeys.256.3871.
  31. ↑ Yirka, B. (27 November 2015). Study shows evolution does not always mean more diversification. Phys.org, press release. Retrieved 28 March 2017.
  32. ↑ Lévêque, C. (1997). Biodiversity Dynamics and Conservation: The Freshwater Fish of Tropical Africa. p. 358. ISBN 978-0-521-57033-6
  33. ↑ Steeves, G: "New to the hobby Haplochromines". Cichlid-Forum. Retrieved 28 March 2017.
  34. ↑ Rizza, D: "Looking At Victoria Cichlids". Conscientious Aquarist Magazine. Retrieved 28 March 2017.
  35. ↑ McAndrews, R. and D.I. Warmolts (25 May 2015). "Progress in breeding freshwater fish". Boston Aquarium Society. Retrieved 14 April 2017.
  36. ↑ R.S.A. Beauchamp. "Fishery research in the lakes of East Africa". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  37. ↑ Lucy Richardson, The lessons of Lake Victoria Uganda, archived from the original on 2014-09-26, https://web.archive.org/web/20140926071844/http://www.gulgasht.com/africa/lucy-richardson-story-from-lake-victoria-uganda.html 
  38. ↑ Les Kaufman. "Evolutionary and conservation biology of cichlid fishes as revealed by faunal remnants in northern Lake Victoria". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  39. ↑ Tijs Goldschmidt. "Cascading effects of the introduced Nile perch on the detrivorous/phytoplantivorous species in sublittoral areas of Lake Victoria". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  40. ↑ Peter B. O. Ochumba. "Observations on blue-green algal blooms in the open waters of Lake Victoria, Kenya". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  41. ↑ Cumberlidge, N. (2009). "Freshwater Crabs and Shrimps (Crustacea: Decapoda) of the Nile Basin". Chapter 27, pp. 547–61 in : Dumony, H.J. (editor). The Nile. Origin, Environments, Limnology and Human Use. Monographiae Biologicae, Vol. 89. Springer, New York. ISBN 978-1-4020-9726-3.
  42. ↑ "Description of three new species of Potamonautes MacLeay, 1838 from the Lake Victoria region in southern Uganda, East Africa (Brachyura: Potamoidea: Potamonautidae)". European Journal of Taxonomy. 371: 1–19. 2017. doi:10.5852/ejt.2017.371.
  43. ↑ "The shrimp Caridina nilotica in Lake Victoria (East Africa), before and after the Nile perch increase". Hydrobiologia. 563 (1): 31–44. 2006. doi:10.1007/s10750-005-1385-9.
  44. ↑ Brown, D. (1994). Freshwater snails of Africa and their medical importance. 2nd edition. ISBN 0-7484-0026-5
  45. ↑ Mwambungu. "The diversity of benthic molluscs of Lake Victoria and Lake Burigi". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  46. ↑ Chege, N. (1995). "Lake Victoria: A Sick Giant" (PDF). People & the Planet. Besoek op 16 Mei 2018.
  47. ↑ Pomerantz, J. (19 September 2015). "Haplochromine Cichlids of Lake Victoria". ecologycenter.us. Besoek op 16 Mei 2018.
  48. ↑ Lake Victoria Fisheries Organization (2016). "Lake Victoria Fisheries: An introduction". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 September 2016. Besoek op 27 Maart 2017.
  49. ↑ "Exotic introductions to the fishery of Lake Victoria: What are the management options?". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  50. ↑ "Kenya, Africa – Lake Victoria in Kenya". Jambo Kenya Network. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Junie 1997. Besoek op 14 Julie 2008.
  51. ↑ "Ferry tragedy: More than 200 feared dead in Tanzania". The East African (in Engels). Besoek op 18 Februarie 2020.

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Victoriameer&oldid=2171610"