Basjkiers

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Basjkiries)
Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien Basjkiriërs.
Basjkiers
Башҡорт теле, Başqort tele, باشقۇرت تئلئ 
Uitspraak: [baʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞.ˈlɪ̞]
Gepraat in: Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Kasakstan Kasakstan 
Gebied: Basjkortostan
Totale sprekers: 1,3 miljoen[1]
Taalfamilie: Altaïes
 Turkies
  Kiptsjak
   Noord-Kiptsjak
    Basjkiers 
Skrifstelsel: Cyrilliese alfabet 
Amptelike status
Amptelike taal in: Vlag van Rusland Rusland
Gereguleer deur: geen
Taalkodes
ISO 639-1: ba
ISO 639-2: bak
ISO 639-3: bak 
Verspreiding van Basjkiers

Basjkiers (Башҡорт теле, Basjkort tele, باشقۇرت تئلئ, ) is ’n Turkiese taal wat deur die Basjkiriërs gepraat word. Dit is saam met Russies die amptelike taal van die Republiek van Basjkortostan.

Sprekers[wysig | wysig bron]

Verspreiding van Basjkiers in die Russiese Ryk in 1897

Die meeste sprekers van Basjkiers woon in Basjkortostan, of in die Tsjeljabinsk-, Orenburg-, Swerdlofsk-, Samara- en Koergan-oblast, die Chanto-Mansië-Outonome Okroeg, Tatarstan en Oedmoertië. Groot Basjkierssprekende minderhede kom ook voor in Kasakstan en Oesbekistan.

Alfabet en dialekte[wysig | wysig bron]

Ná die Mongoolse inval van Rusland het die taal Kiptsjak al hoe meer algemeen geraak aangesien dit die taal van die meerderheid van die Goue Horde was. Moderne Basjkiers is deel van die Kiptsjak-groep van Turkiese tale. Dit het vandag baie dialekte, waarvan sommige baie soos Tataars is.

In 1923 is ’n skryfstelsel wat op die Arabiese alfabet gebaseer is, spesiaal vir Basjkiers geskep. Terselfdertyd is die Basjkierse letterkundige taal geskep, wat wegbeweeg het van die ouer Turkse invloede. Sedert 1930 is dit in die Latynse alfabet geskryf en sedert 1938 in die Cyrilliese alfabet, met die bykomense letters Ә ә [æ], Ө ө [œ], Ү ү [y], Ғ ғ [ɣ], Ҡ ҡ [q], Ң ң [ŋ], Ҙ ҙ [ð], Ҫ ҫ [θ], Һ һ [h].

Basjkierse alfabet (Башҡорт әлифбаһы)
Аа (а) [a] Бб (бэ) [b] Вв (вэ) [w],[v]
Гг (гэ) [g] Ғғ (ғы) [ɣ] Дд (дэ) [d]
Ҙҙ (ҙ) [ð] Ее (йе) [e], [je] Ёё (йо) [jo]
Жж (жэ) [ʒ] Зз (зэ) [z] Ии (и) [i]
Йй (ҡыҫҡа и) [j] Кк (ка) [k] Ҡҡ (ҡы) [q]
Лл (эль) [l] Мм (эм) [m] Нн (эн) [n]
Ңң (эң) [ŋ] Оо (о) [ụ] Өө (ө) [ỵ]
Пп (пэ) [p] Рр (эр) [r] Сс (эс) [s]
Ҫҫ (ҫэ) [θ] Тт (тэ) [t] Уу (у) [u]
Үү (ү) [y] Фф (эф) [f] Хх (ха) [x]
Һһ (һа) [h] Цц (цэ) [ts] Чч (чэ) [tʃ]
Шш (ша) [ʃ] Щщ (ща) [ɕ] Ъъ (ҡатылыҡ билдәһе) [ʔ]
Ыы (ы) [ɯ] Ьь (йомшаҡлыҡ билдәһе) [ʲ] Ээ (э) [e]
Әә (ә) [æ] Юю (йу) [ju] Яя (йа) [ja]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Bashkort" (in Engels). Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Junie 2019. Besoek op 6 November 2017.

Bibliografie[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Wikipedia
Wikipedia
Sien gerus Wikipedia se uitgawe in Basjkiers

In Basjkiers[wysig | wysig bron]