Dieter Gerhardt

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Dieter Gerhardt
Leenmanstrou Vlag van Sowjetunie Sowjetunie
Diens GRU
Jare aktief 1962–1983
Kodenaam(e) Felix ((ru) Феликс)
Persoonlike inligting
Geboortenaam Dieter Felix Gerhardt
Geboorte 1 November 1935 (1935-11-01) (88 jaar oud)
Nasionaliteit Suid-Afrikaans
Blyplek Switserland
Eggenoot/e Janet Coggin (geskei)
Ruth Johr (kodenaam "Lena")
Beroep Kommodoor in die Suid-Afrikaanse Vloot
Alma mater Suid-Afrikaanse Vlootakademie

Dieter Felix Gerhardt (gebore op 1 November 1935) is ’n voormalige kommodoor in die Suid-Afrikaanse Vloot en bevelvoerder van die strategiese Simonstadvlootbasis. Hy is in 1983 in hegtenis geneem deur die FBI in New York na aanleiding van die inligting wat verkry is van ’n Sowjet-oorloper. Hy is skuldig bevind aan hoogverraad as ’n Sowjetspioen in Suid-Afrika saam met sy tweede vrou, Ruth, wat as sy koerier opgetree het. Albei is vrygelaat voor die Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994.

Militêre loopbaan[wysig | wysig bron]

Gerhardt het by die Suid-Afrikaanse Vloot aangesluit nadat sy vader vir admiraal Hugo Biermann, hoof van die Vloot, oortuig het om die onstuimige tiener onder sy vlerk te neem om dissipline in hom aan te wakker.[1] Hy het in 1956 afgestudeer aan die Vlootakademie in Simonstad.[2] In 1962, het hy ’n mynskool van die Koninklike Britse Vloot (Royal Navy) in Portsmouth bygewoon en die valskermopleidingskursus by RAF Abingdon voltooi.[3] Hy het sy spioenasieloopbaan in sy laat twintigs begin, terwyl hy nog ’n junior vlootoffisier was, deur sy dienste aan die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party aan te bied. Bram Fischer het hom na die Sowjetambassade in Londen verwys[4] waar hy deur die Militêre Intelligensietak van die GRU gewerf is en opdrag gegee is om sy militêre loopbaan in Suid-Afrika voort te sit.[1]

As deel van sy diens in die Britse Vloot, is hy op HMS Collingwood opgelei en het ook op HMS Tenby (F65) gedien, waar hy geklassifiseerde inligting oor wapens aan die Sowjetunie oorgehandig het.[2] Van die wapenstelsels wat hy in die gedrang gebring het deur middel van hierdie aktiwiteite was die Seacat en Sea Sparrow missiele.[5] Die Britse joernalis en sekuriteitdiensspesialis, Chapman Pincher hou vol dat terwyl hy in Londen in die laat 1960's was, hy in staat was om die Britse vloot se Polaris-duikbootbemanning te nader om onderhoude te voer as potensiële informante vir die Sowjetunie.[6] Dit was ook gedurende hierdie tyd dat hy sy eerste vrou, die Brits-gebore Janet Coggin, ontmoet het. Hulle is in 1958 getroud.

Coggin sê dat sy bewus geword het van haar man se Koue Oorlog-spioenasie agt jaar later, in 1966,[7][8] maar het verkies om nie teen hom te draai nie, uit vrees dat hy uitgelewer sou word en dat haar kinders sonder ouers sou groot word. Sy sê Gerhardt het uiteindelik vir haar ’n ultimatum gestel: om ook spioen te word. Sy het geweier en daardeur die egpaar se huwelik beëindig. In 1966 is hulle geskei, waarna sy na Ierland verhuis het met haar kinders. Daar het sy in konstante vrees vir die Sowjet-veiligheidsdienste geleef. Sy het ’n boek oor haar ervarings in 1999 vrygestel genaamd "The Spy's Wife".[8]

In 1973 het Gerhardt met sy tweede vrou, Ruth Johr, getrou. Volgens Gerhardt, het hy haar as spioen gewerf kort nadat hulle getroud is. Sy het na Moskou gereis om opleiding te ondergaan.[4]

Simonstad vlootbasis in 2006

Gerhardt se loopbaan in die vloot het gevorder. Met sy terugkeer van opleiding in die Verenigde Koninkryk in die vroeë 1970's, is hy as skakelbeampte in die verdedigingsmaatskappy wat later Krygkor geword het, aangestel.[9] Later is hy aangestel as bevelvoerder van die strategies belangrike Simonstad-vlootbasis. In hierdie pos, het hy toegang gehad tot al die Suid-Afrikaanse Vloot se intelligensieverslae van die Silwermyn-luisterpos naby Kaapstad,[10] sowel as tegniese besonderhede van wapenstelsels. Vanaf 1972–1978, is hy aangestel as senior stafoffisier van die Hoof van die SAW in Pretoria. In hierdie pos was hy in staat om toegang te verkry tot die Suid-Afrikaanse Weermag en Lugmag se geheime en planne ten opsigte van die Suid-Afrikaanse Grensoorlog. Hy beweer 'n direkte betrokkenheid in aspekte van die Israeliese/Suid-Afrika militêre samewerking,[11][12] wat hom in staat gestel het in 1975 om Israeliese geheime aan die Sowjetunie te gee, insluitende besonderhede van die aankoop van Jerigo-missiele.[2]

Gedurende die 1982 Falklandoorlog, was Gerhardt na bewering in staat om sy posisie te gebruik om die Sowjetunie te voorsien met gedetailleerde inligting oor skepe van die Britse Vloot in die Suid-Atlantiese Oseaan wat die Suid-Afrikaanse Vloot by Silwermyn onderskep het.[3][13][14] Hy het na bewering aan die Sowjetunie NAVO se waarnemingvermoëns in die Suid-Atlantiese Oseaan verraai.[15]

Hy is na bewering 800 000 Switserse frank deur die GRU vir sy spioenasie-aktiwiteite betaal; sy kontak in die GRU het gesê dat geld nie die motief vir Gerhardt was nie.[16]

Arrestasie, verhoor en daaropvolgende vrylating[wysig | wysig bron]

Gerhardt se spioenasie is uiteindelik oopgevlek nadat die Sowjet-dubbelagent Vladimir Vetrov (kodenaam "Vaarwel") dit aan die Franse DWT intelligensiediens bekend gemaak het.[17][18][19] Gerhardt is in hegtenis geneem by sy hotel in New York in Januarie 1983 deur die Federal Bureau of Investigation terwyl hy 'n graad in wiskunde by Syracuse-universiteit gevolg het. Gerhardt het een van sy Sowjet-hanteerders, Vitaly Shlykov (kodenaam "Bob") onder ondervraging ontbloot. Shlykov, wat nie geweet het dat die Gerhardts 'n paar weke vroeër in hegtenis geneem is nie, is ook in hegtenis geneem toe hy vir 'n voorafbeplande byeenkoms in Zürich met Ruth Gerhardt opgedaag het. Hy het $100 000 in kontant by hom gehad wat betaling was vir die Gerhardts.[20][16] Shlykov is deur die Switserse owerhede tot drie jaar gevangenisstraf gevonnis vir spioenasie.[20]

PW Botha het Gerhardt se inhegtenisneming tydens 'n spesiale perskonferensie op 26 Januarie 1983 aan die wêreld aangekondig.[21] Na sy uitlewering aan Suid-Afrika, is Gerhardt en sy vrou in camera in die Kaapse Hooggeregshof aangekla, met die vooruitsig dat 'n doodsvonnis gevel kon word vir hoogverraad.[14] In sy verhoor het Gerhardt verklaar dat die afkeur in sy pa se regse politieke oortuigings, hom oortuig het om apartheid te beveg in die diens van die USSR.[16][22] Volgens Gerhardt, het hy doelbewus probeer om verwarring te saai in die verhoor deur in sy verweer te sê dat hy vir 'n naamlose derde land wat nie vyandig teenoor Suid-Afrika is nie, gespioeneer het.[23] Sy eerste vrou het hom beskryf as 'n "tradisionele apartheid-aanvaarder-Suid-Afrikaner",[7] hy het haar vertel dat hy wou wraak neem teen die Suid-Afrikaanse regering vir die internering van sy vader, 'n Nazi-simpatiseerder, tydens die Tweede Wêreldoorlog.[13] Ruth Gerhardt beweer in haar verweer dat sy gedink het dat hy 'n dubbele agent vir Suid-Afrika was.[24] Regter George Munnik het hom tot lewenslange tronkstraf gevonnis in Desember 1983, terwyl sy vrou, Ruth, 'n 10-jaar vonnis vir optrede as 'n koerier ontvang het.[25] Die regter het gesê dat hy Gerhardt ter dood sou veroordeel het as inligting wat hy aan die Sowjetunie gegee het tot die dood van 'n enkele Suid-Afrikaanse soldaat sou gelei het.[23]

Ruth Gerhardt het haar straf saam met Barbara Hogan en ander anti-apartheid andersdenkendes uitgedien.[23] In 1988 het sy probeer om haar vryheid te verkry deur geweld af te sweer, en sodoende in aanmerking te kom vir 'n aanbod van PW Botha aan politieke gevangenes soos Nelson Mandela, maar die versoek is afgekeur deur Regter Goldstone.[26]

Gerhardt was een van die spioene wat vir insluiting onder 'n aantal lande geopper is in 'n 1989 Oos-Wes-gevangene uitruil, maar dit is nie verwesenlik nie.[27] In 1990 toe FW de Klerk organisasies soos die ANC ontban het en politieke gevangenes soos Nelson Mandela vrygelaat het, was Gerhardt nie een van diegene wat bevry is nie. Hy is in die tronk besoek op 22 Januarie 1992 deur 'n afvaardiging van die ANC, wat op soek was na inligting met betrekking tot die SAW wat hulle kon help met die KODESA onderhandelinge met die Nasionale Partyregering.[28] Gerhardt is in Augustus 1992 vrygelaat ná sy aansoek om vrylating, politieke druk in Suid-Afrika en 'n appèl deur die Russiese premier Boris Jeltsin aan Suid-Afrikaanse president, FW de Klerk, toe hy Moskou besoek het na die ontbinding van die Sowjetunie.[29][2][24][30][31] Die voormalige Minister van Verdediging, Magnus Malan, het gesê dat die voormalige spioen se vrylating 'n voorvereiste was vir die herstel van diplomatieke bande en die ondertekening van 'n handelooreenkoms tussen Suid-Afrika en die Russiese Federasie.[32]

Gerhardt het na Basel, Switserland verhuis, in die voetspore van sy Switserse vrou Ruth Gerhardt, wat in 1990 vrygelaat is na aanleiding van 'n versoek van die Switserse regering. Hy het tydens sy vrylating gesê: "Ek het nie gevoel soos 'n verraaier of iemand wat sy kollegas verraai het nie. Ek was 'n politieke aktivis in die stryd teen die bose regime van apartheid. Dit was niks persoonlik nie."[33] Gerhardt is in 1999 amnestie teen vervolging toegestaan deur die Waarheids- en Versoeningskommissie in Suid-Afrika.[34]

Kernwapen-omstredenheid[wysig | wysig bron]

Pelindaba

Hy beweer dat die Verenigde State en die Sowjetunie in 1978 Suid-Afrika se kernwapenprogram bespreek het en dat die Sowjetunie voorgestel het dat die Pelindaba-aanleg opgeblaas moes word.[35]

In Februarie 1994 het hy aan Des Blow van die Johannesburgse City Press gesê dat die Vela-voorval die gevolg van 'n gesamentlike Israeli-Suid-Afrikaanse kerntoets was, met die kodenaam Operasie Phoenix.[36] Hy het ook gesê dat hy geen amptelike kennis van die beweerde toets gehad het nie, maar was nie bereid om verdere besonderhede te verskaf nie.[36] In 'n daaropvolgende onderhoud met David Albright in Maart 1994, het hy gesê dat geen Suid-Afrikaanse oorlogskepe betrokke was nie, maar het geweier om verdere besonderhede te verskaf.[36]

Popular Mechanics beweer dat die raaisel rondom die voorval uiteindelik gesluit kon word as Gerhardt 'n meer geloofwaardige bron was,[37] terwyl ander skrywers beweer dat nuwe dokumente die egtheid van sy bewerings staaf.[38]

Verdere leesstof[wysig | wysig bron]

  • Bergman, R (7 April 2000). "Treasons of Conscience". Haaretz.
  • Pavlov, Vitaly (1994). Open Sesame! ((ru) Сезам, откройся!).
  • Pilyatskin, Boris (14 Januarie 1992). "Felix and Lena (Феликс и Лина)". Izvestia.
  • Rees, Mervyn (20 November 1983). "The Spy Who Knew It All". London: Daily Mail. pp. 1–2, 31–34.
  • Rice, Bill. Simon's Town Dockyard: The First 100 Years. Simon’s Town Historical Society/South African Naval Heritage Trust. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Februarie 2012. Besoek op 13 Februarie 2012.
  • Powers & Conflicts: Geopolitical Analysis & Decisions (Puissances & Conflits: Analyses & Décisions Géopolitiques). Éditions du Fleuve. 1990. ISBN 2893720439.
  • Venter, Al J.; Badenhorst, Nicholas Paul (2008). How South Africa Built Six Atom Bombs and Then Abandoned Its Nuclear Weapons Program. Ashanti. ISBN 0-9814098-4-9.
  • Wolton, Thierry (1987). Die KGB in Frankryk (Le KGB en France). Grasset. ISBN 2253041068.

Voetnotas[wysig | wysig bron]

  1. ↑ 1,0 1,1 Malan 2006, p. 306.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Trenear-Harvey 2009, p. 71.
  3. ↑ 3,0 3,1 Rusbridger 1991, p. 127.
  4. ↑ 4,0 4,1 Sanders 2006, p. 192.
  5. ↑ West 2010, p. 120.
  6. ↑ Polakow-Suransky 2010, p. 84.
  7. ↑ 7,0 7,1 Cook 1999.
  8. ↑ 8,0 8,1 Coggin 1999.
  9. ↑ Malan 2006, p. 308.
  10. ↑ Younghusband 1983, p. 3.
  11. ↑ Polakow-Suransky 2010, p. 88.
  12. ↑ McGreal 2010.
  13. ↑ 13,0 13,1 Trahair 2004, p. 90.
  14. ↑ 14,0 14,1 Hill-Norton 1983, p. 5.
  15. ↑ Los Angeles Times 1987.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Meyer 2009.
  17. ↑ Weiss 2008.
  18. ↑ Reynolds 2009.
  19. ↑ Trahair 2004, p. 319.
  20. ↑ 20,0 20,1 The Telegraph 2011.
  21. ↑ Kalley 1999, p. 480.
  22. ↑ Polakow-Suransky 2010, p. 80.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Pretorius 2011.
  24. ↑ 24,0 24,1 Claassen 1992.
  25. ↑ Audrey 1999, p. 487.
  26. ↑ AP-1988.
  27. ↑ The Pittsburgh Press 1989, p. 7.
  28. ↑ ANC-1992.
  29. ↑ Pilyatskin 2005.
  30. ↑ AK2444.
  31. ↑ ANC 1992.
  32. ↑ Malan 2006, p. 311.
  33. ↑ SAPA-1992.
  34. ↑ Waarheids- en Versoeningskommissie—1999.
  35. ↑ Albright 1994, p. 37.
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 Albright 1994, p. 42.
  37. ↑ Wilson 1997, p. 48.
  38. ↑ Liberman 2004, p. 3.

Verwysings[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Dieter_Gerhardt&oldid=2645931"