Erythrina
| Koraalbome | |
|---|---|
| |
| Blomme van Erythrina sandwicensis | |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Klade: | Rosids |
| Orde: | Fabales |
| Familie: | Fabaceae |
| Tribus: | Phaseoleae |
| Genus: | Erythrina L. |
| Tipespesie | |
| Erythrina corallodendron L.[1]
| |
| Spesies | |
|
Omtrent 130, sien teks. | |
| Sinonieme | |
Erythrina is 'n plant genus wat hoort tot die sub-familie Papilionoideae wat op sy beurt weer hoort tot die familie Fabaceae. Hierdie genus bevat die koraalbome; hulle is wydverspreid, skouspelagtig in die blomtyd en welbekend. Die genus is gedurende die migrasie van Ystertydperkse boere in Suider-Afrika versprei. Dit is bekend dat koraalbome alkaloïede, 'n gifstof wat spierverlamming veroorsaak, bevat. Wanneer spiere wat by die asemhalingsproses betrokke is, deur die gifstof verlam word, kan versmoring intree.
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Die meeste spesies groei net in warm streke, maar 'n aantal kom tog op die Hoëveld voor. Koraalbome is meestal doringagtig, met verdikte stamme en wortelstelsels. Die blomme is buisvormig en koraalrooi of oranje, alhoewel pienk, roomkleurige en wit blomme ook soms voorkom.
Die bome is bladwisselend en al die spesies het getrifolioleerde (d.w.s. drieledig saamgestelde) blare. Die peule is tussen die individuele sade saamgesnoer. Twee blare staan regoor mekaar en die derde is aan die terminale punt. Die blaarstele en takke is van dorings voorsien en die boom dra knopperige peule. Die sade is oranje tot helderrooi met 'n swart kol, behalwe in die geval van die aalwynkoraalboom wat 'n wit kol het. Wanneer die saadjies, wat omtrent so groot soos ertjies is, ryp word, bars die peule oop. Die sade ontkiem maklik en kan geplant word.
Verskeidenheid
[wysig | wysig bron]Daar bestaan 100 spesies koraalbome (genus Erythrina), waarvan minstens 8 in Suider-Afrika voorkom. Die kuskoraalboom (Erythrina caffra) en die gewone koraalboom (Erythrina lysistemon) word dikwels met mekaar verwar. Die kuskoraalboom kom egter net in die suidoostelike kusstreke van Suid-Afrika (Oos-Kaap en KwaZulu-Natal) voor, terwyl E. lysistemon in die Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Gauteng en in dele van Zimbabwe en Mosambiek aangetref word.
Die kuskoraalboom is 'n veel groter boom as E. lysistemon. Terwyl laasgenoemde ʼn hoogte van 9 tot 12 m bereik, word die kuskoraalboom 18 tot 24 m hoog. Albei spesies groei in warm streke waar geen ryp voorkom nie. E. lysistemon blom in die winter en hoe droër dit is, hoe mooier en weliger is die blomme. Die kuskoraalboom blom egter in die lente. Albei spesies het eiervormige, toegespitste blare, terwyl buisvormige blomme in digte aarvormige trosse saamgevoeg is.
Die breëblaarkoraalboom (E. latissima) is 'n minder bekende spesie. Dit word in die laerliggende dele van Transkei, KwaZulu-Natal, eSwatini, die Laeveld, Mosambiek en Zimbabwe aangetref. Die breëblaarkoraalboom is nie so skouspelagtig as ander inheemse soorte nie. Dié ronde, gespreide boom word van 4,5 tot 6 m hoog.
Die kleinkoraalboom (E. humeana) kom in Suid- en Sentraal-Afrika voor. Die boom word in die warm, oostelike dele van Suid-Afrika aangetref en is maar 1,8 tot 2,4 m hoog. Die blomme sit aargewys aan lang, kaal stingels wat pluimvormig uitsprei. Die boom dra in die middel van die somer bloedrooi blomme.
Die ploegbreker (E. zeyheri) het die naam gekry omdat hy so ʼn geweldige groot en verdikte ondergrondse wortelstok het. Die boom groei inderwaarheid onder die grond en net die takke steek bo uit. Dit is ook die enigste koraalboom wat rypbestand is. Die ploegbreker groei hoofsaaklik in die hoogliggende dele van Suid-Afrika en het heldergroen eiervormige of hartvormige blare. Die ploegbreker het ook buisvormige, helderrooi blomme wat in aarvormige pluise gedra word.
Die vuurpylkoraalboom (E. abyssinica) word in Zimbabwe en dele van Mosambiek aangetref en lyk baie soos die breëblaarkoraalboom.
Die Namibkoraalboom (E. decora) is 'n spesie wat slegs in Namibië aangetref word. Dit is 'n struikagtige boom wat 3 tot 4 m hoog word, maar soms 'n hoogte van 8 m bereik. In baie ongunstige toestande verdwerg die boom soms tot 'n struik van 50 cm. Die blomme is helderrooi en bloei gedurende die somer.
Die aalwynkoraalboom (E. livingstoniana) is 'n groterige, gespreide boom wat tot 15 m hoog word en net in dele van Mosambiek en Zimbabwe aangetref word.
Die Brasiliaanse koraalboom (E. crista-galli) is 'n struik wat 3,5 tot 5 m hoog word. Die plant is nie teen koue bestand nie en kom oorspronklik van Brasilië, hoewel dit as sierplant in Suid-Afrikaanse tuine aangeplant word. Die blare is ovaalvormig en dofgroen. Die blomme is ook koraalrooi en peulvormig, maar bars later oop en ontbloot 'n wye kroonblaar en 'n stewige meeldraad. Die blomme is ook in trosse aan die takeindpunte versamel. Die plant blom gedurende die lente of vroeë somer.
Die tamboekiedoring (E. acanthocarpa) is ook 'n struik (1 tot 1,8 m) en is een van die mooiste koraalbome. Die plant kom hoofsaaklik in Oos-Kaap voor. Die tamboekiedoring het ʼn geweldige dik wortelstelsel en het eiervormige, blougroen blare en rooi blomme met groengeel punte. Die boom blom vir 'n baie kort tyd (3 tot 4 weke) in die lente. Die blomme ontwikkel uit harige blomknoppe en is plat en buisvormig.
Boomspesies
[wysig | wysig bron]- Aalwynkoraalboom (Erythrina livingstoniana)
- Breëblaarkoraalboom (Erythrina latissima)
- Koraalboom (Erythrina lysistemon)
- Kuskoraalboom (Erythrina caffra)
- Namibkoraalboom (Erythrina decora)
- Vuurpylkoraalboom (Erythrina abyssinica)
Struikspesies
[wysig | wysig bron]- Kleinkoraalboom (Erythrina humeana)
- Ploegbreker (Erythrina zeyheri)
- Tamboekiedoring (Erythrina acanthocarpa)
Sien ook
[wysig | wysig bron]Bronne
[wysig | wysig bron]- Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
- Watter Boom is dit? Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Erythrina L." TROPICOS (in Portugees). Missouri Botanical Garden. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 September 2019. Besoek op 24 Oktober 2009.
- ↑ "Genus: Erythrina L." Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 1 April 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2009. Besoek op 28 Januarie 2010.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Erythrina.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Erythrina
