Goue Leeus
| Goue Leeus | ||||
| Bynaam(e) | Rooibontes (verouderd) | |||
| Embleem | Pronkende leeu | |||
| Stigting | 1889 | |||
| Unie | Goue Leeus Rugbyunie | |||
| Ligging | Johannesburg | |||
| Stadion | Ellispark | |||
| Kapasiteit | 62 567 | |||
| President | Kevin de Klerk | |||
| Afrigter(s) | Mzwakhe Nkosi | |||
| Kaptein(s) | Asenathi Ntlabakanye | |||
| Liga(s) | Curriebeker Rugby-uitdaagreeks | |||
          Spankleure
| ||||
| Eerste wedstryd | ||||
| Onbekend | ||||
| Grootste oorwinning | ||||
| Goue Leeus 161–3 Limpopo Blou Bulle 27 April 2013 | ||||
| Grootste nederlaag | ||||
| Onbekend | ||||
| Unie webwerf | ||||
| www.lionsrugby.co.za | ||||
Die Goue Leeus is 'n rugbyspan in Johannesburg, Suid-Afrika. Hulle verteenwoordig ook 'n groot deel van die Gauteng-area, uitsluitend Pretoria (tuiste van die Blou Bulle), en die Oos-Rand (tuiste van die Valke).
Die span se naam was oorspronklik Transvaal, maar die naam is verander na die Leeus in 1993 en die Goue Leeus in 1998. Vir borgskapdoeleindes staan die span as die Xerox Lions bekend.
Die Leeus se tuisveld is die Ellispark-stadion. Hulle neem aan die Curriebeker-kompetisie deel, en hul nouverwante franchise, die Lions, neem internasionaal aan die Verenigde Rugbykampioenskapsreeks deel.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die Transvaalse Rugbyvoetbalunie, met sy hoofkwartier in Johannesburg, is in 1889 gestig nadat afgevaardigdes van verskillende klubs in die streek besluit het om 'n verenigde rugbyunie te stig om na die welstand van die klubs om te sien. Prominente klubs wat by die proses betrokke was, was Pirates, Wanderers, Pretoria, Potchefstroom en Kaffrarians. Die eerste verkose president was Bill Taylor (gebore 1858). Transvaal se eerste wedstryd was op 31 Augustus 1889 teen Griekwas in Kimberley.
Die oorspronklike unie het 'n baie groter opvangsgebied as tans beslaan. Unies wat later onafhanklikheid van Transvaal verkry het, is Wes-Transvaal (tans die Luiperds) in 1920, Noord-Transvaal (tans die Blou Bulle) in 1938, en Oos-Transvaal (tans die Pumas) in 1948. Robert Owen Loftus Versfeld, na wie die stadion in Pretoria genoem is, was 'n lewenslange lid van die Transvaalse Rugbyvoetbalunie. Volgens 'n Leeus-verhaal – "120 Jaar van die rooi en wit" – is Versfeld in 1932 aan 'n hartaanval op Ellispark dood toe hy 'n wedstryd tussen Transvaal en die Vrystaat bygewoon het.
Finansiële onrus[wysig | wysig bron]
In die 1980's het die unie ernstige finansiële probleme ondervind, meestal as gevolg van die herontwikkeling van Ellispark. Transvaalse ondersteuners het amper nie meer 'n unie gehad om te ondersteun nie, aangesien die mees waarskynlike uitkoms in 'n stadium was dat die unie sou ontbind. In 1984 het die unie R37 miljoen se skuld gehad om terug te betaal, wat Volkskas Bank genoop het om die unie vir 'n tydperk te dra. Hierdie skuld het hoofsaaklik gekom van die unie wat die ou Ellispark in 1980 in 'n moderne stadion met 80 000 sitplekke herontwikkel het. Die unie het begin met R1 miljoen van sy eie geld en was van plan om nog R12 miljoen in te samel deur die verkope van suites en lewenslange lidmaatskap. Weens die onderpresterende span het die unie egter gesukkel om hierdie idee aan sakemanne te verkoop en die beoogde inkomste om die stadion te finansier het nooit gerealiseer nie.
In Maart 1984 het Volkskas die bestuur van Ellispark oorgeneem. Teen Augustus is die unie aangesê om sy skuld van meer as R40 miljoen teen 4 September terug te betaal. Volgens Louis Luyt in sy outobiografie, Walking Proud, het die unie rente van R20 000 per dag opgeloop. Dit was in hierdie tyd dat die destydse president Jannie le Roux op 3 September 1984 deur die klubs uitgestem het, en in sy plek is die selfgemaakte miljoenêr dr. Louis Luyt, 'n voormalige provinsiale slotvoorspeler van die Oranje-Vrystaat, aangestel. Deur die sakevernuf van dr Luyt kon die unie weer finansieel stabiel raak. Dr Luyt het 'n geleentheid gesien om Ellispark as 'n bate te gebruik om die unie se skuld met Volkskas Bank en die Johannesburg Stadsraad te heronderhandel.
Die goue jare[wysig | wysig bron]
Al word die Leeus as een van die suksesvolste spanne in Suid-Afrikaanse rugbygeskiedenis beskou, is die unie lank as gereelde onderpresteerders beskou. Nadat hulle die Curriebeker in 1972 vir die sesde keer gewen het, moes ondersteuners nog 21 jaar wag vir die span om die trofee na Johannesburg terug te bring.
Die span het wel by 'n paar geleenthede naby gekom, maar dit het altyd gelyk of hulle by die laaste hekkie misluk en het die eindstryde in 1974, 1986, 1987, 1991 en 1992 verloor. Uiteindelik, onder leiding van Kitch Christie as hoofafrigter en Francois Pienaar as kaptein, kon die span in 1993 die Curriebeker wen met 'n sege van 21-15 oor Natal in Durban. Onvergeetlik het Uli Schmidt (haker) die wendrie gedruk nadat hy 'n skop afgestorm het. Die span het hul sukses in 1994 herhaal deur die Vrystaat in Bloemfontein met 56-35 te klop. Dit was egter nie die einde van die unie se sukses nie.
Hulle het ook daarin geslaag om die 1993 Super 10 te wen met 'n sege van 20-17 oor die Auckland Blues van Nieu-Seeland in Johannesburg – wat die unie die eerste Suid-Afrikaanse span maak wat 'n transnasionale titel wen. In 1995 het Transvaal weer die eindstryd van die Super 10 gehaal, maar teen die Australiese Queensland Reds verloor. Die Goue Leeus het in 1999 weer die Curriebeker gewen toe hulle die Natalse Haaie met 32-9 in Durban geklop het, en was in 2002 en 2007 aan die verloorkant. Hulle het hul trofeedroogte van 12 jaar in 2011 beëindig en die Haaie (Sharks) met 42-16 in die eindstryd in Johannesburg geklop.
Truikleure[wysig | wysig bron]
Die oorspronklike kleure wat Transvaal gebruik het, was donkerblou en wit truie, blou kortbroeke en blou-en-wit kouse. Dit is onseker wanneer die unie oorgeskakel het na 'n wit trui met 'n rooi hoepel met swart kortbroek en kouse.