Curriebeker

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die Rugbykompetisie in Suid-Afrika. Vir die voorheen gelyknamige Krieketkompetisie in Suid-Afrika, sien Sunfoilreeks.
Curriebeker
2024 Curriebeker Premierafdeling
Beskrywing.
Die Curriebeker se kenteken

Sportsoort Rugby
Gestig 1891
Eienaar Suid-Afrikaanse Rugbyunie
Inwydingseisoen 1892
Deelnemende lande Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
Divisies Premierafdeling
Eerste afdeling
Aantal spanne Premierafdeling: 9
Eerste afdeling: 8
Mees onlangse kampioen Vrystaat Cheetahs (2023)
Verwante kompetisies Rugby-uitdaagreeks
Borg(e) Carling

Die Curriebekertoernooi (tot 2015 ook bekend as die ABSA Curriebeker weens borgskapvereistes) is Suid-Afrika se oudste en belangrikste plaaslike rugbykompetisie wat agt provinsies of streke binne ’n provinsie verteenwoordig. Hoewel dit die belangrikste plaaslike kompetisie is, ding Suid-Afrikaanse spanne ook jaarliks in die Verenigde Rugbykampioenskap mee.[1]

Die Curriebeker dateer so ver terug as 1889 en is een van die oudste rugbykompetisies ter wêreld. Die toernooi word as die hoeksteen van Suid-Afrika se rugby-erfenis beskou. Tussen 1892 en 1966 is daar op ongereelde grondslag om die beker meegeding, maar sedert 1968 word 'n wenner jaarliks bepaal. Dié goue trofee is steeds die hoogste prys in plaaslike Suid-Afrikaanse rugby.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die kompetisie het sy nederige begin as ’n interdorp-kompetisie in 1884 gehad, maar toe die Suid-Afrikaanse Rugbyraad in 1889 gestig is, is besluit om ’n nasionale kompetisie te organiseer wat spanne van al die groot unies sou insluit. Die unies wat deelgeneem het was die Westelike Provinsie, Griekwaland-Wes, Transvaal en Oostelike Provinsie. Die eerste toernooi is in Kimberley gehou en is deur die Westelike Provinsie gewen. Die wenprys was ’n silwer beker wat geskenk is deur die Suid-Afrikaanse Rugbyraad, wat nou in die SA Rugbymuseum in Kaapstad te sien is.

Die huidige goue beker is in 1892 in gebruik geneem. Sir Donald Currie, die skeepsmagnaat, het dit aan W.E. Maclagan, kaptein van die eerste toerspan uit die Britse Eilande na Suid-Afrika, toevertrou op die vooraand van hulle vertrek na Suid-Afrika. Maclagan sou die trofee aan die eerste span toeken wat die toerspan kon klop. Daarna moes dit ’n wisseltrofee vir die Suid-Afrikaanse provinsiale kampioenspan word. Die toerspan het al sy wedstryde gewen, maar nogtans die trofee oorhandig aan Griekwaland-Wes, wat met net 3-0 verloor het. Sir Donald het ook trofeë aan verskeie ander Suid-Afrikaanse sportsoorte geskenk, insluitende krieket, sokker, swem en waterpolo, maar net die rugbytoernooi het onder die oorspronklike naam voortgegaan.

Terwyl plaaslike unies reeds van 1892 om die Curriebeker meegeding het, het dit ’n paar dekades geduur voordat ’n amptelike kompetisie tot stand gebring is. Ná jare van geleentheidstoernooie wat deur die Westelike Provinsie oorheers is, het Suid-Afrika se belangrikste kompetisie met groot verwagting in 1968 afgeskop. In daardie jaar het Noord-Transvaal, onder leiding van die legendariese Frik du Preez, Transvaal met 16-3 in die eindronde gewen, wat ’n era van algehele oorheersing deur die Pretorianers ingelyf het waarin hulle die Curriebeker 16 keer gewen het en drie keer die titel gedeel het. Hierdie besonderse prestasie sou waarskynlik nie moontlik gewees het sonder die kundigheid van Naas Botha nie. Hy kon die spel meesterlik beheer met uitmuntende taktiese bewustheid deur ’n loopbaan wat oor drie dekades gestrek het. Botha kon manalleen opponerende spanne op hul knieë dwing en hy het in 1987 al Noord-Transvaal se 24 punte teenoor Transvaal se 18 in die eindronde aangeteken.

Sedertdien het die Curriebeker ’n jaarlikse kompetisie geword met net een span wat Noord-Transvaal se oorheersing kon teenstaan – die Westelike Provinsie. Feesvierings het in Kaapstad uitgebreek toe die Westelike Provinsie Noord-Transvaal met 24-7 in die eindronde van 1982 gewen het, wat die Westelike Provinsie se eie goue era ingelyf het. Curriebekerhelde soos Faffa Knoetze, Calla Scholtz en die stoomroller-vleuel Neil Burger het verseker dat die Beker vir vyf jaar in Kaapstad gebly het voordat dit weer terug noorde toe is.

Met die keer van die dekade is Suid-Afrikaanse rugbyondersteuners getrakteer op twee van die mees onvergeetlike Curriebeker-eindrondes. In 1989 het die vleuel Carel du Plessis ’n drie in die doodsnikke van die wedstryd gedruk om te verseker dat die Beker met Noord-Transvaal gedeel is. Die telling was 16-elk. Die daaropvolgende jaar was die gevoel dat Noord-Transvaal net moes opdaag om teen Natal te wen. Die piesangboere het egter ’n opskudding veroorsaak toe hulle, geïnspireer deur die losskakel Joel Stransky, die wedstryd met 18-12 gewen het. Die 1990’s het ook gesien hoe Natal asook Transvaal, onder kapteinskap van Francois Pienaar sterker word, maar sedert Suid-Afrika se hertoelating tot internasionale sport in 1992 het die belangrikheid van die Curriebeker stelselmatig afgeneem.

Deesdae is die kompetisie in die skadu van die Verenigde Rugbykampioenskap en die Rugbykampioenskap in terme van belangrikheid vir Suid-Afrika se topspelers. ’n Mens hoef egter net te kyk na die glimlagte op spelers se gesigte wanneer hulle die Curriebeker wen, om te bevestig dat die Curriebeker steeds ’n spesiale plek het in die harte van Suid-Afrikaanse rugbyspelers en -toeskouers.

Vir die 2013-seisoen was die prysgeld soos volg bepaal:

  • Wenner van die premierafdeling: R1,8 miljoen
  • Naaswenner van die premierafdeling: R1,2 miljoen
  • Wenner van die eerste afdeling: R1 miljoen
  • Naaswenner van die eerste afdeling: R500 000
  • Wenner van die o/21 A-afdeling: R200 000
  • Naaswenner van die o/21 A-afdeling: R50 000
  • Wenner van die o/19 A-afdeling: R200 000
  • Naaswenner van die o/19 A-afdeling: R50 000

In 2016 en 2017 het die Welwitschias van Namibië aan die Curriebeker deelgeneem.[2][3] In 2019 het die Argentynse Jaguares XV aan die Curriebeker deelgeneem. In 2020 het die Georgiese span Tbilisi Caucasians aan die Curriebeker deelgeneem.[4] In 2022 het die Georgiese span Black Lions, die Keniaanse span Simbas en die Zimbabwiese span Zimbabwe Goshawks in die eerste afdeling meegeding.[5] In 2023 het die Namibiese Welwitschias, die Zimbabwiese Goshawks, die Keniaanse Simbas en die Amerikaans-Meksikaanse San Clemente Rhinos aan die eerste afdeling deelgeneem.[6]

Trofee[wysig | wysig bron]

Die Curriebekertrofee

Die trofee waarom jaarliks meegeding word is deur sir Donald Currie, eienaar van die Union-Castle-Redery, aan die toerspan van die Britse Eilande geskenk. Sy instruksies aan die span was om die trofee te oorhandig aan die span wat die beste wedstryd teen die besoekers gespeel het, en na ’n moedige stryd het Griekwaland-Wes die eerste ontvangers van die Curriebeker geword. Die trofee is vandag nog die heilige graal van Suid-Afrikaanse rugby.

Aan die einde van 2012 is die trofee na Garrard van Londen, die Kroonjuweliers en oorspronklike vervaardigers, gestuur om gerestoureer te word. Die trofee, wat in 1875 vervaardig is, se handvatsel is in ere herstel en die trofee het ook weer sy goue glans aangeneem.[7]

Spanne[wysig | wysig bron]

Kaart van Suid-Afrika wat die grense van die Curriebekerspanne aandui

Suid-Afrika is tans verdeel in 14 unies. Vier trek spelers van ’n hele provinsie:

Daar is twee unies in die Oos-Kaap:

en ook in die Vrystaat:

Daar is drie unies in die Wes-Kaap:

Gauteng het twee unies wat eksklusief van dele van daardie provinsie spelers kry:

Laastens is daar een unie wat gedeeltelik spelers van Gauteng asook ’n hele provinsie kry:

Uitslae[wysig | wysig bron]

Seisoen Tuisspan Telling Besoeker Wedstrydplek
1889 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1892 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1894 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1895 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1897 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1898 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1899[1] Griekwaland-Wes N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1904 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1906 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1908 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1911 Griekwaland-Wes N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1914 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1920 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1922 Transvaal N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1925 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1927 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1929 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1932 Grens/Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1934 Grens/Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1936 Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1939 Westelike Provinsie 6–17 Transvaal Nuweland, Kaapstad
1946 Noord-Transvaal 11–9 Westelike Provinsie Loftus Versfeld, Pretoria
1947 Westelike Provinsie 16–12 Transvaal Nuweland, Kaapstad
1950 Transvaal 22–11 Westelike Provinsie Ellispark, Johannesburg
1952 Boland 9–11 Transvaal Wellington
1954 Westelike Provinsie 11–8 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1956 Natal 8–9 Noord-Transvaal Kings Park-stadion, Durban
1957/59[2] Westelike Provinsie N.v.t. N.v.t. N.v.t.
1968 Noord-Transvaal 16–3 Transvaal Loftus Versfeld, Pretoria
1969 Noord-Transvaal 28–13 Westelike Provinsie Loftus Versfeld, Pretoria
1970 Griekwaland-Wes 11–9 Noord-Transvaal De Beers-stadion, Kimberley
1971 Transvaal 14–14 Noord-Transvaal Ellispark, Johannesburg
1972 Oos-Transvaal 19–25 Transvaal Pam Brink-stadion, Springs
1973 Noord-Transvaal 30–22 Oranje-Vrystaat Loftus Versfeld, Pretoria
1974 Noord-Transvaal 17–15 Transvaal Loftus Versfeld, Pretoria
1975 Oranje-Vrystaat 6–12 Noord-Transvaal Vrystaatstadion, Bloemfontein
1976 Oranje-Vrystaat 33–16 Westelike Provinsie Vrystaatstadion, Bloemfontein
1977 Noord-Transvaal 27–12 Oranje-Vrystaat Loftus Versfeld, Pretoria
1978 Oranje-Vrystaat 9–13 Noord-Transvaal Vrystaatstadion, Bloemfontein
1979 Westelike Provinsie 15–15 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1980 Noord-Transvaal 39–9 Westelike Provinsie Loftus Versfeld, Pretoria
1981 Noord-Transvaal 23–6 Oranje-Vrystaat Loftus Versfeld, Pretoria
1982 Westelike Provinsie 24–7 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1983 Westelike Provinsie 9–3 Natal Nuweland, Kaapstad
1984 Westelike Provinsie 19–9 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1985 Westelike Provinsie 22–15 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1986 Westelike Provinsie 22–9 Transvaal Nuweland, Kaapstad
1987 Transvaal 18–24 Noord-Transvaal Ellispark, Johannesburg
1988 Noord-Transvaal 19–18 Westelike Provinsie Loftus Versfeld, Pretoria
1989 Westelike Provinsie 16–16 Noord-Transvaal Nuweland, Kaapstad
1990 Noord-Transvaal 12–18 Natal Loftus Versfeld, Pretoria
1991 Noord-Transvaal 27–15 Transvaal Loftus Versfeld, Pretoria
1992 Transvaal 13–14 Natal Ellispark, Johannesburg
1993 Natal 15–21 Transvaal Kings Park-stadion, Durban
1994 Oranje-Vrystaat 33–56 Transvaal Springbokpark, Bloemfontein
1995 Natal 25–17 Westelike Provinsie Kings Park-stadion, Durban
1996 Goue Leeus[3] 15–33 Natalse Haaie[4] Ellispark, Johannesburg
1997 Westelike Provinsie 14–12 Vrystaat Cheetahs[5] Nuweland, Kaapstad
1998 Blou Bulle[6] 24–20 Westelike Provinsie Loftus Versfeld, Pretoria
1999 Natalse Haaie 9–32 Goue Leeus Kings Park-stadion, Durban
2000 Natalse Haaie 15–25 Westelike Provinsie ABSA-stadion, Durban
2001 Westelike Provinsie 29–24 Natalse Haaie Nuweland, Kaapstad
2002 Goue Leeus 7–31 Blou Bulle Ellispark, Johannesburg
2003 Blou Bulle 40–19 Natalse Haaie Loftus Versfeld, Pretoria
2004 Blou Bulle 42–33 Vrystaat Cheetahs Loftus Versfeld, Pretoria
2005 Blou Bulle 25–29 Vrystaat Cheetahs Loftus Versfeld, Pretoria
2006 Vrystaat Cheetahs 28–28 Blou Bulle[7] Vodacompark, Bloemfontein
2007 Vrystaat Cheetahs 20–18 Goue Leeus Vodacompark, Bloemfontein
2008 Natalse Haaie 14–9 Blou Bulle ABSA-stadion, Durban
2009 Blou Bulle 36–24 Vrystaat Cheetahs Loftus Versfeld, Pretoria
2010 Natalse Haaie 30–10 Westelike Provinsie ABSA-stadion, Durban
2011 Goue Leeus 42–16 Natalse Haaie Ellispark, Johannesburg
2012 Natalse Haaie 18–25 Westelike Provinsie Mr Price Kings Park, Durban
2013 Westelike Provinsie 19–33 Natalse Haaie Nuweland, Kaapstad
2014 Westelike Provinsie 19–16 Goue Leeus Nuweland, Kaapstad
2015 Goue Leeus 32–24 Westelike Provinsie Emirates Airline Park, Johannesburg
2016 Vrystaat Cheetahs 36–16 Blou Bulle Vrystaatstadion, Bloemfontein
2017 Natalse Haaie 21–33 Westelike Provinsie Growthpoint Kings Park, Durban
2018 Westelike Provinsie 12–17 Natalse Haaie Nuweland, Kaapstad
2019 Vrystaat Cheetahs 31–28 Goue Leeus Vrystaatstadion, Bloemfontein
2020–21[8] Blou Bulle 26–19[9] Natalse Haaie Loftus Versfeld, Pretoria
2021 Blou Bulle 44–10 Natalse Haaie Loftus Versfeld, Pretoria
2022 Pumas 26–19 Griekwas Griekwapark, Kimberley
2023 Vrystaat Cheetahs 25–17 Pumas Vrystaatstadion, Bloemfontein

1 . Westelike Provinsie en Transvaal het nie deelgeneem nie.
2 . Beslis oor twee seisoene.
3 . Natal is hernoem na die Natalse Haaie.
4 . Transvaal is hernoem na die Gauteng Leeus; hulle is ook bekend as die Goue Leeus.
5 . Oranje-Vrystaat is hernoem na die Vrystaat Cheetahs.
6 . Noord-Transvaal is hernoem na die Blou Bulle.
7 . Vrystaat Cheetahs en die Blou Bulle het gelykop gespeel en die titel gedeel.
8 . As gevolg van die Covid-19-pandemie beslis tussen November en Januarie.
9 . Nadat die telling gelykop was, is ekstra tyd aan die einde van die wedstryd toegelaat.


Algehele wenners (tot en met 2023)[wysig | wysig bron]

Span Kampioene Mees onlangse wen
Westelike Provinsie 34 Vier keer gedeel 2017
Blou Bulle 25 Vier keer gedeel 2021
Goue Leeus 11 Een keer gedeel 2015
Natalse Haaie 8 2018
Vrystaat Cheetahs 7 Een keer gedeel 2023
Griekwas 3 1970
Grens Bulldogs 2 Twee keer gedeel 1934
Pumas 1 2022

Sedert die Curriebeker in 1968 ’n jaarlikse toernooi geword het, lyk dit soos volg:

Span Kampioene Mees onlangse wen
Blou Bulle 23 Vier keer gedeel 2021
Westelike Provinsie 13 Twee keer gedeel 2017
Natalse Haaie 8 2018
Goue Leeus 7 Een keer gedeel 2015
Vrystaat Cheetahs 7 Een keer gedeel 2023
Griekwas 1 1970
Pumas 1 2022

Rekords en Statistiek[wysig | wysig bron]

  • Meeste loopbaanwedstryde
Naam Span(ne) Seisoene Wedstryde
Hugh Reece-Edwards Natal 1982–1995
165
Jacques Botes Pumas/Natal 2002–2014
156
Helgard Müller Vrystaat 1983–1998
142
Rudi Visagie Vrystaat/Natal/Mpumalanga 1980–1996
141
Chris Badenhorst Vrystaat 1987–1999
136
Burger Geldenhuys Noord-Transvaal 1977–1989
128
André Joubert Vrystaat/Natal 1986–1999
126
  • Meeste Loopbaanpunte
Naam Span(ne) Seisoene Punte
Naas Botha Noord-Transvaal 1977–1992
1 699
Willem de Waal Wes-Transvaal/Vrystaat/WP 2002–2010
1 412
Eric Herbert Noord-Vrystaat/Vrystaat 1986–2001
1 402
De Wet Ras Vrystaat/Natal 1974–1986
1 210
André Joubert Vrystaat/Natal 1986–1999
1 165
  • Meeste loopbaandrieë
Naam Span(ne) Seisoene Drieë
John Daniels Boland/Transvaal 1998–2006
74
Breyton Paulse Westelike Provinsie 1996–2004
66
Chris Badenhorst Vrystaat 1987–1999
65
André Joubert Vrystaat/Natal 1986–1999
58
Gerrie Germishuys
Carel du Plessis
Neil Burger
Jan-Harm van Wyk
Vrystaat/Transvaal
Westelike Provinsie/Transvaal
Westelike Provinsie
Vrystaat/Suidoos-Transvaal
1971–1985
1980–1989
1982–1991
1996–2001
51
51
51
51
  • Meeste indiwiduele punte in ’n seisoen
Naam Span(ne) Seisoen Punte
Johan Heunis Noord-Transvaal 1989
268
Gavin Lawless Transvaal 1996
263
Casper Steyn Noord-Transvaal 1999
252
Kennedy Tsimba Vrystaat 2003
230
Kennedy Tsimba Vrystaat 2002
228
  • Meeste spanpunte in ’n seisoen
Span Seisoene Punte
Natal 1996
792
Noord-Transvaal 1996
783
  • Meeste indiwiduele drieë in ’n seisoen
Naam Span Seisoen Drieë
Bjorn Basson Griekwas 2010
21
Carel du Plessis Westelike Provinsie 1989
19
Colin Lloyd Wes-Transvaal 2006
19
Ettiene Botha Noord-Transvaal 2004
18
Jan-Harm van Wyk Vrystaat 1997
16
Rayno Benjamin Transvaal 2006
16
Phillip Burger Vrystaat 2006
15
  • Meeste spandrieë in ’n seisoen
Span Seisoene Punte
Natal 1996
112
  • Meeste indiwiduele punte in ’n wedstryd
Naam Span Seisoen Punte
Jannie de Beer Vrystaat teen Noord-Vrystaat 1997
46
  • Meeste indiwiduele drieë in ’n wedstryd
Naam Span Seisoen Drieë
Jacques Olivier Noord-Transvaal teen Suidwestelike Distrikte 1996
7
  • Meeste verskynings in ’n eindstryd
Naam Span Verskynings Seisoene
Burger Geldenhuys
Naas Botha
Noord-Transvaal
Noord-Transvaal
11
Tussen 1977 en 1989
Tussen 1977 en 1991
Louis Moolman Noord-Transvaal
9
Tussen 1975 en 1986

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
  2. (en) "Namibia to compete in enlarged Currie Cup". The Namibian. 6 Augustus 2015. Besoek op 6 Augustus 2015.[dooie skakel]
  3. (af) "Rugbybase wil Curriebeker-reeks nou tot 15 spanne beperk". Netwerk24. 18 Augustus 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2015. Besoek op 14 November 2018.
  4. (en) "Georgian Rugby to enter team in Currie Cup". Rugbypass. 22 Desember 2019. Besoek op 30 Januarie 2021.
  5. (en) Herman Mostert (21 Februarie 2022). "Georgia, Zimbabwe and Kenya join SA's Currie Cup structure". Netwerk24. Besoek op 1 Julie 2022.
  6. (en) "Currie Cup First Division – Mzansi Challenge". Suid-Afrikaanse Rugbyunie. Besoek op 24 Junie 2023.
  7. (af) "Absa Curriebeker kry 'n nuwe baadjie". 8 Augustus 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Maart 2016. Besoek op 8 Augustus 2013.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]