Groot Hond (sterrebeeld)
| Groot Hond | ||||
| ||||
| Latynse naam | Canis Major | |||
| Genitief | Canis Majoris | |||
| Afkorting | CMa | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 7h | |||
| Deklinasie | -20º | |||
| Grootte | 380 vk. grade (43ste) | |||
| Kwadrant | SQ2 | |||
| Besonderhede | ||||
| Hoofsterre | 8 | |||
| Helderste ster | Sirius (α CMa) | |||
| Naaste ster | Sirius | |||
| Sterre helderder as 3 m | 5 | |||
| Sterre met planete | 6 | |||
| Messier-voorwerpe | 1 | |||
| Bayer-/Flamsteed-sterre | 32 | |||
| Aangrensende sterrebeelde | ||||
| Eenhoring, Haas, Duif, Agterdek | ||||
| ||||
Die Groot Hond (Latyn: Canis Major) is ’n sterrebeeld in die suidelike hemelruim. Dit is een van die 48 konstellasies wat deur die 2de-eeuse sterrekundige Ptolemeus beskryf is en is steeds een van die 88 moderne sterrebeelde. Dit word beskou as een van die Jagter se twee jaghonde; die ander een is die Klein Hond.
Die Groot Hond bevat Sirius, die helderste ster aan die naghemel wat deel is van die sterrepatroon die Somerdriehoek in die Suidelike Halfrond (of Winterdriehoek in die Noordelike Halfrond. Dit is ook die Groot Hond se neus.
Ruimtevoorwerpe
[wysig | wysig bron]Die Groot Hond is baie opvallend vanweë sy baie helder sterre. Benewens Sirius is daar nog drie sterre wat helderder as 2 mag is.[1]
Alpha Canis Majoris (α CMa), algemeen bekend as Sirius, het ’n helderheid van -1,44 mag en is nie net die helderste ster aan die naghemel nie, maar ook een van die naaste sterre aan die Aarde: sowat 8,6 ligjare. Dit is ’n veranderlike ster met ’n wisseling van sowat 0,1 mag, en ook ’n dubbelster; die ander komponent is Sirius B, met ’n magnitude van 8,4. Die twee wentel elke 50 jaar om mekaar. In 1993 was hulle die laaste keer die naaste aan mekaar, en tussen 2020 en 2025 sal hulle weer op hul verste van mekaar wees. Sirius was die basis van die antieke Egiptiese kalender.[1]
Van die ander drie sterre met ’n magnitude van meer as 2,0 is Epsilon Canis Majoris (ε CMa), ook bekend as Adhara, die helderste (1,5 mag). Dit is ’n blou reusester 430 ligjare van die Aarde af. Dit is ’n dubbelster; die ander komponent het ’n helderheid van 7,4 mag. Nog ’n prominente ster is Delta Canis Majoris (δ CMa), ook bekend as Wezen. Dit is ’n wit superreus 1 800 ligjare van die Aarde af met ’n helderheid van 1,8 mag. Die derde ster is Beta Canis Majoris (β CMa), ook bekend as Mirzam. Dit is ’n blou pulserende veranderlike ster met ’n helderheid van 2,0. Mirzam is 500 ligjare van die Aarde af.
Die Groot Hond het ook baie ander sterre wat met die blote oog sigbaar is, asook verskeie veranderlike sterre. Die helderste veranderlike ster is UW Canis Majoris, wat 3 000 ligjare van die Aarde af is en elke 4,4 dae in helderheid wissel tussen 5,3 en 4,8 mag.[1]
Daar is nie baie ander helder voorwerpe in die Groot Hond nie. NGC 2287 is ’n oop sterreswerm met ’n sigbare helderheid van 4,5 mag. Dit is 2 100 ligjare van die Aarde af. Dit is besonder groot en helder — dit bevat sowat 80 sterre in ’n gebied van 0,5 vierkante grade, die grootte van die volmaan, en kan met die blote oog gesien word. Dit bevat baie oranje reuse, waarvan die helderste 7 mag is.
Die Melkweg loop deur die Groot Hond en daarom is verskeie sterrestelsels versteek agter kosmiese stofwolke. In 2003 is die Groot Hond-dwerggalaktika egter in die sterrebeeld gevind. Dit is die naaste satelliet-sterrestelsel (’n sterrestelsel wat om ’n ander een wentel) aan die Aarde.
Daar is ook twee interaktiewe sterrestelsels in die sterrebeeld. NGC 2207 en IC 2163 is sowat 125 miljoen ligjare van die Aarde af. Sowat 40 miljoen jaar gelede het hulle ’n naby-botsing gehad en nou beweeg hulle verder van mekaar af weg, maar uiteindelik sal die kleiner IC 2163 in NGC 2207 opgeneem word.[2]
Mitologie
[wysig | wysig bron]Die sterrebeeld word algemeen beskou as een van die Jagter se twee jaghonde,[1] wat die Haas jaag of die Jagter help om teen die Bul te veg. Dit word deur Aratos, Homeros en Hesiodus genoem. Die Antieke Grieke het net een hond genoem, maar teen die tyd van die Antieke Romeine het die Klein Hond sy opwagting gemaak as die Jagter se tweede jaghond.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ridpath 2001, pp. 98-99
- ↑ Wilkins & Dunn 2006
Bronne
[wysig | wysig bron]- Ridpath, Ian (2001), Stars and Planets Guide, Wil Tirion, Princeton University Press, ISBN 0-691-08913-2
- Ridpath, Ian (2007), Stars and Planets Guide, Wil Tirion, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-13556-4
- Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (2006), 300 Astronomical Objects: A Visual Reference to the Universe, Buffalo, New York: Firefly Books, ISBN 978-1-55407-175-3
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Groot Hond (sterrebeeld).
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
