Kolgans
Kolgans | |
---|---|
Kolgans naby Skukuza, Krugerwildtuin, en die mannetjie se roep in Duitsland | |
Wetenskaplike klassifikasie | |
Domein: | Eukaryota |
Koninkryk: | Animalia |
Filum: | Chordata |
Klas: | Aves |
Orde: | Anseriformes |
Familie: | Anatidae |
Genus: | Alopochen |
Spesie: | A. aegyptiaca
|
Binomiale naam | |
Alopochen aegyptiaca (Linnaeus, 1766)
| |
natuurlike verspreiding | |
Sinonieme | |
Anas aegyptiaca Linnaeus, 1766 |
Die kolgans (Alopochen aegyptiacus) is 'n gans wat aan die familie van eendvoëls (Anatidae) behoort. Hierdie gans is die enigste oorlewende spesie van die genus Alopochen. Hulle is standvoëls en word regdeur Suider-Afrika[2] en die oorgrootte deel van die Sub-Sahara aangetref, en is in Europa ingevoer waar hulle getalle gedy. Hulle is monogaam en territoriaal en broei geïsoleerd.
Voorkoms en identifikasie[wysig | wysig bron]
Die lengte is sowat 71 cm. Die genders is redelik eenders alhoewel die wyfie opmerklik kleiner is met meer gedempte kleure.[2] Die kolgans se lyfvere is olyfbruin en soos hul naam aandui, is daar 'n kastaiingbruin kol op die bors wat veral opvallend is wanneer hulle oorhoofs vlieg. Daar is benewens 'n donker kastaiingbruin ring om die oog, en 'n roesbruin ring om die nek en snawel. Die hoof- en byslagvere, kruis- en stertvere is swart, maar die buitenste byslagvere toon 'n groen glans.[2] Die vlerkdekvere (bo- sowel as ondervlerk) is wit, maar die bovlerk se hoofdekvere toon 'n aaneenlopende swart dwarsband. Die snawel is ligroos en gespikkeld, en die pote is 'n ligte vleeskleur.[2] Jongvoëls het grysbruin snawels en pote, die borsvlek en oogring afwesig, en die toekomstige wit dele vertoon nog troebel.[2]
Hierdie gans, wat in sommige streke ook as die berggans bekend staan, is heelwat kleiner as die wildemakou (Plectropterus gambensis). Die kolgans kan maklik met die kopereend (ook bergeend genoem) verwar word, wat dieselfde kleur en grootte as die kolgans het, behalwe dat die kop van die kopereend wit of vaal is, terwyl die kolgans 'n bruin kop het.
Broeigewoontes[wysig | wysig bron]
Die nes is oop, en dit is met 'n bietjie dons uitgevoer, maar groot verskille is moontlik. Soms lê die nes tussen plante op die grond, maar dit kan ook op 'n kranslys of in 'n skeur, hoog in 'n boom, in 'n ou hamerkopnes of op 'n watertoring wees. Daar is baie gespekuleer oor die manier waarop die klein gansies uit hoë neste na die grond gebring word, maar waarnemings dui daarop dat hulle sommer uit die nes tot op die grond val.
Hoewel hulle gewoonlik in pare voorkom, kan kolganse buite hul broeityd groot swerms vorm wat aansienlike skade op landerye kan aanrig. Vir hul ververing sal hulle egter na 'n veilige hawe terugtrek, omdat al die slagvere meteens (eerder as stapsgewys) gewissel word.[2] Daar is slegs een ververing per jaar. Die paar roep dikwels gelyktydig, maar die genders se roepe is onderskeibaar. Die wyfie roep met 'n luide "honk-honk" waarop die mannetjie met 'n sagter, hees "ha-ha" antwoord.[2] Hulle oornag in bome, op kranslyste of op sandbanke, en voed bedags oor 'n redelik groot area.[2]
Verspreiding[wysig | wysig bron]
Die voëls kom in Afrika suid van die Sahara voor en verder noord al langs die Nylrivier tot in Egipte. Kolganse is ook as uitheemse spesie na dele van Europa ingebring (veral Engeland en Nederland). Hulle kom wydverspreid in Suid-Afrika voor, behalwe in uiters droë gebiede of hoog bo seespieël.[3]
Die jongste verspreidingskaart in Suid-Afrika, wat tans drie-uurliks opgedateer word, kan by hierdie skakel van SAVAP2 (die tweede Suider-Afrikaanse Voëlatlasprojek) gevind word: [1] Geargiveer 28 Januarie 2019 op Wayback Machine
Ander name[wysig | wysig bron]
Fotogalery[wysig | wysig bron]
-
Legsel
-
Kuiken in Durban
-
In vlug, Duitsland
-
'n Broeipaar (wyfie voor) in Duitsland
-
'n Volwassene in Durban – bruin vere omring die oog en snawel
Sien ook[wysig | wysig bron]
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (alfabeties)
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)
- Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ BirdLife International (2018). "Alopochen aegyptiaca". IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T22679993A131910647. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22679993A131910647.en. Besoek op 11 November 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Prozesky, O.P.M.; Findlay, Dick (1974). Veldgids – Voëls van Suider-Afrika (1ste uitg.). Johannesburg: Perskor Uitgewery. p. 38-39. ISBN 0-628-00266-1.
- ↑ Hockey P.A.R., Dean, W.R.J., Ryan P.G. (redakteurs) 2005, Roberts – Birds of Southern Africa, VIIste uitgawe. The Trustees of the John Voelcker Bird Book Fund, Cape Town, ISBN 0-620-34053-3
Bronnelys[wysig | wysig bron]
- Kennis, vol 14, 1980, bl. 2898–2899, ISBN 0 7981 0836 3
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir kolgans.
- Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kolgans.
- Wikispecies het meer inligting verwant aan Kolgans