NG gemeente Gamka-Oos

Die gebou van die NG gemeente Gamka-Oos op Beaufort-Wes, ontwerp deur die vermaarde Afrikaanse kerkargitek Wynand Louw.

Die NG gemeente Gamka-Oos is op 22 Junie 1949, dieselfde dag as die NG gemeente Gamkavallei, van die moedergemeente Beaufort-Wes afgestig.

Vroeë jare

Daar was aanvanklik binne die gemeentegrense net 'n pastorie en 'n saaltjie waar nouliks 'n kwart van die kwart van die gemeente se lidmate gehuisves kon word. Tog het die geesdrif destyds so hoog geloop dat nog dieselfde dag van die stigting die eerste kerkraadsvergadering gehou is. Onder andere sou 'n sterk uitvoerende komitee onder leiding van J.P. Coetzee saam met die konsulent, ds. J.C. du Plessis, die leiding neem. Verder word eerw. H.P. van der Merwe gevra om saam met di. J.C. du Plessis en J. Weidemn as tydelike prediker op te tree. Op 18 Julie daardie jaar word besluit om die saaltjie te vergroot om 400 mense te bevat, geldelike verpligtinge geniet aandag en 'n boufonds word in die lewe geroep.

Ds. H.J. Strauss van Daniëlskuil het die beroep na die nuwe gemeente aangeneem en kom reeds op 9 Desember in die stigtingsjaar hier aan. Binne vier maande is meer as £600 ingesamel en die nodige uitrusting aangekoop. Gedurende 1950 stroom die bydraes in en nuwe geriewe word aangebring. Die vergrote saal beantwoord uitstekend aan sy doel en heel spoedig neem die gemeente sy eie Minshall-orrel in ontvangs. Vir hardhorendes skaf die gemeente 'n gehoortoestel aan en die gemeente se koor, onder leiding van mev. S. Wessels, neem sy plek in op die vergrote verhoog. Die eerste voltydse orreliste was me. A. Stals. 'n Eie kerkkantoor word ingerig om die werk van die eerste skriba-kassier, mnr. A. du Preez, te vergemaklik. Lidmate ondersteun die stelsel van wyksfunksies goed en saam met die dankoffers word sowat £400 ingesamel. Die gemeente kon al sy verpligtinge nakom, die boufonds groei en £150 word aangewend om die groot sending-tekort te help uitwis. Al die geseënde pogings laat die kerkraad besluit om ernstige aandag aan die bou van die gemeente se kerkgebou te gee.

Eie kerkgebou

Die gemeente handhaaf sy goeie werk in 1951, die leraar bearbei die lidmate sistematies, siekes en behoeftiges word versorg en die bywoning van die eredienste is goed. Dit was 'n jaar van buitengewone hoë wolpryse en die vrygewigheid van die boeregemeenskap neem toe. Vroeg reeds word besluit om 'n spesiale poging met die insameling van fondse aan te wend en die kerkraad besluit op 27 April 1951 om 'n kerk te bou. Die ontwerp van dié moderne siersteengebou is toevertrou aan die argitek wat tussen 1907 en 1959 vir meer as 80 ander, meesal NG kerkgeboue verantwoordelik was, naamlik Wynand Louw van die Paarl. Gamka-Oos is dan ook een van sy laaste kerkgeboue.

Gelyktydige afstigtings

Dit het net 'n paar keer in die geskiedenis van die NG Kerk gebeur dat meer as een dogtergemeente tegelykertyd van 'n moedergemeente afgestig het. Die vroegste voorbeeld van tweelingdogtergemeentes was in 1906 toe die NG gemeente op Piketberg te groot en uitgestrek geraak en Aurora en Redelinghuys amper saam afgestig het: Aurora op 25 April en Redelinghuys op 26 April. Nog ’n voorbeeld van twee dogters wat ’n dag of wat uitmekaar afgestig het, was Boksburg-Oos (21 Maart 1946) en Boksburg-Wes (23 Maart 1946) van die NG gemeente Boksburg-Noord, wat omstreeks 2010 weer by Boksburg-Oos ingelyf is.

Die eerste en enigste maal dat drie gemeentes tegelykertyd van ’n moedergemeente afgestig het, was op 22 Junie 1950 op Uitenhage toe die indertydse 133 jaar oue NG gemeente Uitenhage in nie minder nie as vier dele verdeel is met die afstigting van die rekordgetal van drie dogtergemeentes: Uitenhage-Noord, Uitenhage-Oos en Uitenhage-De Mist. Dit is verder noemenswaardig dat die drie pasgebore dogters elkeen een van die drie leraars van die ou moedergemeente beroep het en al drie die beroep aanvaar het. Die moedergemeente was hierna vyf maande lank vakant tot twee medeleraars gelyktydig op 24 Februarie 1951 bevestig is.

In Durban het die NG gemeente Durban, wat vandag 2012 net in naam bestaan met skaars 30 lidmate, ook ’n tweeling afgestaan het. Die gemeente is eers in 1913 gestig, ’n volle 78 jaar nadat Durban amptelik as dorp verklaar is, maar danksy die Pakt-regering se beleid om verarmde Afrikaners in Natal te vestig, veral as spoorwegamptenare, het die gemeente van die 1930’s af telkens onbeheerbaar groot geword. In 1940 stig Noordkus af, in Julie 1941 Durban-Suid en in Desember 1941 Durban-Wes. Durban se tweeling is Berea en Port Natal, wat op 18 Julie 1945 saam die lewenslig aanskou het, in die jare 90 saamgesmelt het met Glenwood, maar waarvan Berea later weer afgeskei het. Vier jaar later, op 2 November 1949 stig ook ’n tweeling van die ou moedergemeente Pietermaritzburg af, naamlik Pietermaritzburg-Noord en Pietermaritzburg-Suid.

Enkele leraars

• H.J. Strauss, 9 Desember 1949 – 30 Maart 1958 (oorlede in die amp)
• David Petrus Cillié, 1958 - 1961
• Matthys Johannes Kritzinger, 30 Julie 1966 - 1973
• Paul Albertus du Toit, 1981 - 1988
• Albertus Petrus van Zyl, 1995 - hede

Bronne

• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Smit, ds. A.P. 1945. Gedenkboek van die Nederduitse Gereformeerde Gemeente Beaufort-Wes (1820-1945). Beaufort-Wes: N.G. Kerkraad.

Eksterne skakels

• Emeritus-leraar van NG gemeente Gamka-Oos sterf ^{[dooie skakel]}, Die Burger, 5 Oktober 1998.