NG gemeente Durban
Die NG gemeente Durban het van al die gemeentes van die NG Kerk wat die naam van 'n stad dra, die ergste onder die ontvolking deur Afrikaanssprekendes van Suid-Afrikaanse middestede deurgeloop, sodat dit teen 2010 nog net in naam bestaan het met 3 doop- en 30 belydende lidmate, vergeleke met byvoorbeeld 134 doop- en 925 belydende lidmate in 1979. (Drie ander stadsgemeentes, Klerksdorp, Germiston en Alberton, is weliswaar by aanliggende gemeentes ingelyf.)
Eerste Durbanse gemeente
[wysig | wysig bron]Omstreeks 1843, tydens die besoek van dr. Abraham Faure van die Kaapse gemeente, was daar reeds 'n afsonderlike gemeente van die NG Kerk in Durban, wat net twee jaar ná die NG gemeente Pietermaritzburg gestig is. Dit was gesetel op die goewermentsplaas Paarde Plaat, 'n plekkie aan die kus naby aan die teenswoordige stad. Ds. Daniel Lindley het dié gemeente gestig wat hom uitgestrek het tot aan Sterkspruit na die kant van die hoofstad. Die kerkraad het toe bestaan uit oudll. A. de Jager en S. Landman, en diakens L. Fourie en F. de jager. By die stigting van dié gemeente in 1841, wat dit die tweede oudste gemeente in Natal gemaak het, was die lidmate "talryk", maar deur die verhuising ná die binneland nadat Brittanje Natal beset geannekseer het, het die getalle afgeneem. Dr. Faure moes met sy besoek op versoek van die Kaapse goewerneur in die Wesleyaanse kerk in Durban preek omdat die gemeente nog nie 'n eie kerk gehad het nie. Port Natal het in sy stigtingsjaar uit honderd huisgesinne bestaan, maar teen 1843 het dit afgeneem tot net 30 huisgesinne, met 120 siele.
Durban herstig
[wysig | wysig bron]
Met sy herstigting 72 jaar ná die eerste stigting was die gemeente die oudste van die NG Kerk in die hoofstad van KwaZulu-Natal, hoewel dit eers in 1913 gestig is, 78 jaar na die amptelike dorpsverklaring van die nedersetting wat na sir Benjamin D'Urban, destydse goewerneur van die Kaapkolonie, genoem is.
Die voorbereidingswerk van die stigting is gedoen deur 'n Christelike Vereniging wat op 10 April 1910 gestig is deur onder meer die destydse Nederlandse konsul in die hawestad. Die vereniging, onder voorsitterskap van J.C. du Plessis, het voorsiening gemaak vir gereelde eredienste, 'n Sondagskool en die hou van gereelde byeenkomste vir die Afrikaanssprekendes in Durban.
Binne 'n kort tydperk het die vereniging se lede 43 lede opgespoor en so is op 17 Augustus 1913 die eerste Durbanse NG gemeente gestig. Dieselfde mnr. JC du Plessis is as skriba-kassier gekies en dit was hy wat die organisasie van die hele gemeente op sy skouers geneem het.
Met sy stigting het die gemeentegrense die hele destydse suidelike Natal ingesluit. Gemeentelede het aanvanklik in die saal van die YMCA byeengekom, daarna in die ou biblioteek en uiteindelik in die kelder van die stadsaal, waar eredienste gehou is tot die ingebruikneming van die kerkgebou, ontwerp deur die vermaarde Afrikaanse argitek Gerard Moerdijk, in 1924.
Reeds 'n maand na sy stigting ontvang en bevestig die gemeente sy eerste leraar, eerw. W.P.J. Koen. Onder sy leiding koop die gemeente in Mei 1918 die grond aan waarop die kerkgebou vandag nog staan teen £1900. Die minister van justisie, adv. NJ de Wet, lê die hoeksteen op 7 Julie 1923. Tydens dié geleentheid plaas gemeentelede die bedrag van £111 14s. 5d. as dankoffer op die hoeksteen. Die gebou is blykbaar deur die argitek Gerard Moerdijk ontwerp.[1] Die plegtige inwyding vind op 2 Februarie 1924 plaas. Terselfdertyd ontvang en bevestig die gemeente sy tweede leraar in die persoon van ds. G.C. van Rooyen.
Op 21 April 1944 het tweederdes van die gemeente se kerkraad met die NG Kerk geskeur en die Nuwe Protestantse Kerk in Afrika gestigonder leiding van die gemeente se medeleraar dr. Dirk de Vos; daarom het dit bekendgestaan as die De Vos-skeuring en die De Vos-kerk. In 1986 is dié kerk se naam verander na Evangelies-Gereformeerde Kerk van Suid-Afrika.
Afstigtings
[wysig | wysig bron]Ten tyde van die ingebruikneming van die kerkgebou toon 'n sensusopname dat die lidmate destyds 1 200 getel het. Die gemeente blyk onhanteerbaar groot te wees en die eerste afstigting volg kort daarna toe die Suidkus gedeelte as Weza-Port Shepstone onafhanklik word. Daarna is die gemeente meer as 'n dekade deur twee leraars bedien, destyds die uitsondering eerder as die reël.
Tussen 1940 en 1941 stig drie gemeentes af: Noordkus (Stanger), Durban-Suid en Durban-Wes. Steeds neem Durban se Afrikaanse bevolking toe danksy die stigting van nuwe nywerhede en die verhuising van groot getalle vanaf die platteland na die stad. Op 18 Julie 1945 stig Port Natal en Berea tegelykertyd af.
In 2010 is die gemeente in samewerking met die NG gemeente Berea bedien.
Herlewing
[wysig | wysig bron]In Augustus 2012 berig Kruisgewys[2] as volg oor 'n herlewing in die kerkgebou van die Durbanse gemeente: "’n Sprokiesverhaal van samewerking is besig om in die middestad van Durban te ontvou.’n Ouderling en sakeman, dr Hennie Combrink, het ’n bediening, Moriah, met sy eie finansiering begin. Die fokus was die armstes van die armes, in ’n omgewing waar daar ’n massa onwettige immigrante, baie nood en groot uitdagings was. Oor die afgelope 12 jaar het hierdie bediening onafhanklik van die NG Kerk se formele strukture ontwikkel.
"Terselfdertyd het die NG Gemeente Durban, wat in 1913 gestig is, ná 1994 begin kwyn, soos met die meeste middestadgemeentes gebeur. Die sosioëkonomiese werklikhede het lidmate oor die bulte na die voorstede gedryf. Teen 2004 het nog net sowat 100 lidmate by dié gemeente ingeskakel. Ds Samuel Blom het soos ’n wakker krieketspeler die 10de paaltjie vir die NG Kerk in stand gehou. Met sy Swaeltjieprojek kon die kerkdeure oop bly. Maar teen 2009 het slegs 20 lidmate nog gereeld eredienste bygewoon. Gelukkig het oom Samuel die mooi ou kerkgebou in die middestad as nasionale gedenkwaardigheid laat verklaar en pragtige verbeterings is aangebring.
"Jesus het ons egter nie geroep om net nasionale monumente in stand te hou nie. Die nood van die stad het die NG Kerk se Metropoolbediening in Durban aan die hart gegryp. Ná maande se onderhandelings, is die gebou in ’n eiendomstrust geplaas en kon die Afrikaanse bediening saam met ander bedieninge daar voortgaan. Waar die kerkgebou tevore skaars meer as ’n uur per week gebruik is, het alles nou radikaal verander."
Die kerkgebou word Sondagoggende om 08:00 oopgesluit en Sondagaande eers om 21:30 toegesluit, nadat heeldag kerk gehou is. Die kerkgebou huisves nou vier bedienings:
- Durban-gemeente
Hulle word in kombinasie met die Berea-gemeente deur ds. Johan Venter en kapl. Desmond Ras bedien. Bywoning het in dié tyd van 20 tot 50 per Sondag verbeter.
- Moriah Christian Church
Moriah is ’n gereformeerde Christengemeente en aanvaar die NG Kerk as hulle moederkerk. Dr. Hennie Combrink, twee pastore John Nkonyoni en Timothy Tupia en evangelis Okeli bedien die gemeente. Hulle het ’n sterk gemeenskapsbetrokkenheid by die plasing van nuwe vlugtelinge in gemeenskappe waar hulle tuis voel. Die gemeente fokus op vlugtelinge uit Sentraal-Afrika (Rwanda/Burundi/Demokratiese Republiek van die Kongo (DRK) – Kivu-streek). Eredienste is in Engels/Kirundi/Swahili/Frans na gelang van die omstandighede. Hulle benut die kerkgebou van 12:00 tot 15:00 op ’n Sondag. Daar is ook ’n gevestigde vrouebediening op Maandae, beradersbediening op Woensdae en ’n jeug- en kinderbediening op Vrydae. Hulle bedien ongeveer 500 mense per week met kerkbesoek van ongeveer 80 mense op ’n Sondag. Hulle werk tans nou saam met Indus Bible College om pastore op te lei wat teruggestuur kan word na Afrika. Moriah het reeds gemeentes in Zambië, Tanzanië en Burundi gevestig. Adrian Bhati, Albert Ndajezi en Poul en Evette Basongo doen groot werk in hierdie lande.
- His Hands Ministries (HHM)
HHM was vroeër ’n losstaande sendingbediening in die middestad van Durban. Saam met Leon van Assenderp het hulle in 2010 ’n volledige gemeente by die kerkgebou van die NG Gemeente Durban geplant. HHM is ’n multikulturele gemeente wat primêr onder die swakstes van die swakkes werk. Hulle fokus is op straatwerkers, straatkinders en boemelaars. Hulle bedien ongeveer 80 mense vanaf 10:30 tot 12:00 op ’n Sondag en 150 mense op ’n Woensdagaand. HHM het ook ’n gevangenisbediening en ’n aktiewe bediening onder dwelmverslaafdes.
- Missionary Congregation Centre (MCC)
MCC is die vierde gemeente wat die kerkgebou van die Durban-gemeente gebruik. Die gemeente word deur Hennie en pastoor Augi hanteer, met ’n hulpgroep van ongeveer 12 mense. Hulle raak die harte van ongeveer 400 mense per week aan. Die Sondagbediening is van 18:00 tot 20:00 en gemiddeld 150 tot 200 mense woon die erediens by. Die gemeente het hoofsaaklik ’n pinksterstyl. Hulle bedien vlugtelinge uit die DRK se Kinshasa-area en die plaaslike swart bevolking. Op Dinsdae en Donderdae het hulle ’n spesiale pastoraatbediening. Op dié manier word nou ongeveer 1 200 mense per week vanuit die Durbangemeente bedien, met waarskynlik nog ’’n verdere 400 wat in verwante bedieninge deur die week bedien word.
Die berig lui verder: "Ons gebruik nou die middestad as ’n sentrale plek om almal binne die grense van die metropool te bedien. Die vorige eksklusiewe bedienings het verander na een wat alle mense insluit. Ekumenies werk ons met alle Christelike kerke saam. Bid dat ons nie hierdie Goddelike geleentheid sal verspeel nie!" – deur Barry Tolmay, ’n tentmaker-leraar van die NG gemeente Krantzkloof in Durban. (Hy is ’n sakeman en voorsitter van die Durbanse Metropoolbediening. Hennie Combrink (sakeman) is ’n dagbestuurslid van die Durban-Metropoolbediening met die portefeulje Getuienis en Gemeenskapsbediening.)
Enkele leraars
[wysig | wysig bron]- Gert Cornelius van Rooyen, 1924 - 1944 (emeriteer)
- Johannes Frederik Linde, 1936 - 1940
- Dirk Johannes Jacobus de Vos, 1940 - 1944 (uitgetree uit die NG Kerk ná die sogenaamde De Vos-skeuring)
- Hermanus Christoffel Johannes Flemming, 1945, waarna eerste predikant van die dogtergemeente Port Natal tot 1953
- Jeremia Jacobus Struwig, 1945 - 1946
- Gerhardus Willem Koornhof, 1946 - 1950
- George Johannes Viljoen Bell, 1951 - 1956
- Dr. Frederik Johannes Minnaar, 1957 - 1967 (Oorlede)
- Willem Jacobus Botha, 1967 - 1977
- Johannes Christoffel Jansen, 1968 - 1981 (polisiekapelaan; waarna NG gemeente Johannesburg-Noord tot sy aftrede in 1985)
- Samuel Jacobus Blom, 1968 - 1973, 24 Oktober 1981 (kapelaan SAP), 1988 - 1995 (emeritus), 1998 - 2003 (emeritus), 2004 - 2009 (emeritus-leraar)
- Awie Malan, 19 Maart 1983 - 10 Januarie 1988 (emeritus)
- Steven Botma, 1986 - 1988 (kapelaan in Suid-Afrikaanse Polisie)
NG gemeentes in Durban
[wysig | wysig bron]In 1960 het die Ring van Durban bestaan uit 13 gemeentes met 8 322 belydende lidmate, maar die gemeente Weza-Port Shepstone het later 'n afsonderlike ring geword sodat die 12 oorblywende gemeentes 7 698 belydende lidmate gehad het. In 1985 was daar twee Durbanse ringe, te wete Durban en Durban-Suid. In die gesamentlike getal van 20 gemeentes was daar toe 12 464 belydende lidmate. In 2000 het daar 19 gemeentes oorgebly met 10 241 belydende lidmate, maar die getal gemeentes het teen 2015 afgeneem tot 14 en die belydende lidmate tot 6 600. Die getal lidmate in die stad Durban self het afgeneem tot 2 552 in 2015, sowat 39%, vergeleke met 8 685 in 1985, toe amper 70% van die totaal.
| Naam | Stigtingsdatum | Status | Bel. lidm. 1960 | Bel. lidm. 1972 | Bel. lidm. 1985 | Bel. lidm. 2000 | Bel. lidm. 2015 | Bel. lidm. 2016 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Durban | 1913 | Bestaan nog | 632 | 1 117 | 667 | 208 | 35 | 30 |
| Noordkus | 1940 | Bestaan nog | 500 | 709 | 500 | 480 | 342 | 352 |
| Port Natal | 1945 | Ingelyf by Krantzkloof 2024 | 1 100 | 1 126 | 434 | 326 | 125 | 146 |
| Berea | 1945 | Bestaan nog | 790 | 1 038 | 470 | 287 | 68 | 73 |
| Pinetown | 1946 | Bestaan nog | 651 | 1 422 | 971 | 823 | 327 | 407 |
| Durban-Noord | 1958 | Ingelyf by Umhlanga 2006 | 415 | 648 | 501 | 410 | – | – |
| Glenwood | 1961 | Ingelyf by Port Natal 1992 | – | 489 | 415 | – | – | – |
| Escombe | 1974 | Bestaan nog | – | – | 670 | 507 | 220 | 200 |
| Westville | 1975 | Bestaan nog | – | – | 498 | 537 | 331 | 352 |
| Durban Reformed | 1977 | Ontbind 2004 | – | – | 76 | 46 | – | – |
| Krantzkloof | 1984 | Bestaan nog | – | – | 315 | 258 | 660 | 679 |
| Umhlanga | 1978 | Bestaan nog | – | – | 332 | 565 | 735 | 561 |
| Durban-Suid | 1941 | Saamgesmelt met Montclair as Durban-Oos 2005 | 600 | 1 132 | 884 | 643 | – | – |
| Durban-Wes | 1941 | Bestaan nog | 767 | 797 | 648 | 458 | 1 069 | 999 |
| Fynnland | 1955 | Bestaan nog | 793 | 1 284 | 1 033 | 680 | 372 | 331 |
| Hillary | 1956 | Saamgesmelt met Malvern, Durban-Wes 2011 | 660 | 530 | 566 | 405 | – | – |
| Malvern | 1970 | Saamgesmelt met Hillary, Durban-Wes 2011 | – | 460 | 1 003 | 827 | – | – |
| Montclair | 1951 | Saamgesmelt met Durban-Suid as Durban-Oos 2005 | 450 | 1 050 | 820 | 503 | – | – |
| Scottburgh | 1978 | Bestaan nog | – | – | 325 | 653 | 584 | 409 |
| Suidkus | 1958 | Bestaan nog | 340 | 776 | 1 336 | 1 625 | 1 400 | 1 532 |
| Durban-Oos | 2005 | Bestaan nog | – | – | – | – | 332 | 334 |
| Totaal | 7 698 | 12 578 | 12 464 | 10 241 | 6 600 | 6 405 |
Bronne
[wysig | wysig bron]- (af) Oberholster, dr. J.A.S. 1948. Jaarboek van die Gefedereerde Nederduitse Gereformeerde Kerke, 1949. Kaapstad: Jaarboek-kommissie van die Raad van die Kerke.
- (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
- (af) Symington, Johan (et. al.), Jaarboek van die NG Kerke, Tydskriftemaatskappy, Kaapstad en Wellington, 1979, 2010.