Pyrrho van Elis

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Pyrrho van Elis
Gebore Tussen 365 tot 360 v.C.
Elis
Oorlede Tussen 275 tot 270 v.C.
Elis
Nasionaliteit Antieke Griekeland
Vakgebied Filosofie
Bekend vir Pyrrhonisme,ataraxia, adiaphora, filosofiese skeptisme
Beïnvloed deur Sokrates, Demokritus, Siddhartha Gautama, Protagoras
Invloed op Arcesilaus, Krates van Athene, Carneades, Timon van Phlius, Aenesidemus, Sextus Empiricus, Epikurus, David Hume, Theodorus die Ateïs

Pyrrho van Elis[1] (Antieke Grieks: Πύρρων ὁ Ἠλεῖος, geromaniseerd: Pyrrhо̄n ho Ēleios; c. 360 - c. 270 v.C.) was 'n Griekse filosoof van die Klassieke Oudheid en word gekrediteer as die eerste Griekse skeptiese filosoof en stigter van die Pyrrhonisme.

Lewe[wysig | wysig bron]

Pyrrho van Elis het na bewering vanaf 365-360 vC geleef tot 275-270 vC.[2] Pyrrho was van Elis, aan die Ioniese See. Diogenes Laërtius, met verwysing na Apollodorus van Athene, sê dat Pyrrho aanvanklik 'n skilder was en dat die werke deur hom in die gimnasium by Elis uitgestal is. Later word hy deur die werke van Demokritus na die filosofie oorgelok, en volgens Diogenes Laërtius het hy kennis gemaak met die dialoog van Megarian deur Bryson, leerling van Stilpo.[3] Pyrrho, saam met Anaxarchus, het saam met Alexander die Grote gereis op sy verkenning van die Ooste, "sodat hy selfs so ver gegaan het as die Gymnosophiste in Indië en die Magi" in Persië.[4] Hierdie blootstelling aan die Oosterse filosofie het hom geinspireer om 'n nuwe filosofie te skep en 'n lewe van eensaamheid aan te neem. Toe hy terugkeer na Elis, het hy in swak omstandighede gewoon, maar deur die inwooners hoog aangeskryf. Hulle het hom as 'n hoëpriester aangestel en ook die Atheners het aan hom die regte van burgerskap toegeken.[5]

Bronne oor Pyrrho[wysig | wysig bron]

Pyrrho het nie 'n geskrewe werk nagelaat waarin sy filosofiese beginsels beskryf word nie.[4] Die meeste van die inligting oor Pyrrho se beginsels kom van sy merkwaardigste volger, Timon, wie se opsomming van Pyrrho se leeringe in die "Aristokles-gedeelte" behoue bly.[4] Daar is egter teenstrydige interpretasies van die idees wat in hierdie gedeelte aangebied word, wat elk lei tot 'n ander gevolgtrekking as wat Pyrrho bedoel het.[4]

Die meeste biografiese inligting oor Pyrrho, asook inligting oor sy houding en gedrag, kom uit die werke van die middel van die derde eeu v.C. biograaf Antigonus van Carystus.[4] Biografiese anekdotes van Diogenes Laërtios word ook gereeld aangehaal; sy werk op Pyrrho se lewe het hoofsaaklik uit Antigonus se werk gekom.[4]

Filosofie[wysig | wysig bron]

Pyrrho het niks geskryf nie. Sy leerstellings is aangeteken in die geskrifte van sy leerling Timon van Phlius. Ongelukkig is hierdie werke meestal verlore. Min is vir seker bekend oor die besonderhede van Pyrrho se filosofie en hoe dit van die latere Pyrrhonisme verskil het. Die meeste van wat ons vandag ken as Pyrronomisme, kom deur die boek Buitelyne van Pyrrhonisme wat meer as 400 jaar na Pyrrho se dood deur Sextus Empiricus geskryf is.

Die meeste bronne stem saam dat die primêre doel van Pyrrho se filosofie was die bereiking van 'n toestand van ataraxia, of vryheid van geestelike verontrusting, en dat hy opgemerk het dat ataraxia veroorsaak kan word deur vermyding geloofsoortuigings (dogmas) oor gedagtes en persepsies te verwerp. Pyrrho se eie filosofie kan egter aansienlik verskil in besonderhede van die latere Pyrrhonisme. Die meeste interpretasies van die inligting oor Pyrrho se filosofie dui daarop dat hy beweer dat die werklikheid inherent onbepaalbaar is, wat volgens die Sextus Empiricus se beskouing as 'n negatiewe dogmatiese geloof beskou word.[6]

'n Opsomming van Pyrrho se filosofie is bewaar deur Eusebius, waarin Aristokles aangehaal word, met verwysing na Timon, in wat bekend staan as die "Aristokles-gedeelte."

"Wie goed wil lewe (eudaimonia) moet hierdie drie vrae oorweeg: Eerstens, hoe is die pragmata (etiese sake, aangeleenthede, onderwerpe) van natuur? Tweedens, watter houding moet ons teenoor hulle aanneem? Derdens, wat sal die uitkoms wees vir diegene wat hierdie houding het?" Pyrrho se antwoord is dat "Soos vir pragmata is hulle almal adiaphora (ongedifferensieerd deur 'n logiese differensie), astathmēta (onstabiele, ongebalanseerde, nie meetbare), en anepikrita (ongegronde, onbevestig, onbeslisbaar). Daarom, kan nie ons sintuiglike persepsies of ons doxai (sienings, teorieë, oortuigings) nie aan ons die waarheid of leuens aandui nie; so ons moet beslis nie op hulle staatmaak nie. Inteendeel, ons moet adoxastoi (sonder standpunte) wees, aklineis (nie na die een of ander kant leun nie) en akradantoi (onwrikbaar in ons weiering om te kies) en sê van elke een dat dit nie meer is as dit nie is nie of dit is albei of nie.[7]

Dit is onseker of Pyrrhonism 'n klein maar ononderbroke beweging in die oudheid was, of dit uitgesterf het en weer herleef het. Ongeag, 'n paar eeue nadat Pyrrho gelewe het, lei Aenesidemus 'n herlewing van die filosofie. Pyrrhonisme was een van die twee hoofskole van filosofiese skeptisisme wat tydens die Hellenistiese tydperk ontstaan het, en die ander was akademiese skeptisisme.[8] Pyrrhonism floreer onder lede van die Empiriese Skool vir Geneeskunde, waar dit beskou is as die filosofiese grondslag vir hul benadering tot medisyne, wat teen die benadering van die Dogmatiese Skool vir Geneeskunde gekant was. Pyrrhonisme het in die post-Helleniese tydperk in onbekendheid verval.

Pyrrhoniste beskou hul filosofie as 'n lewenswyse, en beskou Pyrrho as 'n model vir hierdie lewenswyse. Hul hoofdoel is om ataraxia te bereik deur 'n toestand van epoche (opskorting van oordeel) oor oortuigings te verkry. Een metode wat Pyrrhonists gebruik om die oordeel op te skort, is om aan beide kante van die betwiste saak argumente te versamel, om die argumente so te versamel dat die argumente die kenmerke van isostheneia (gelyke krag) het. Dit lei die Pyrrhoniste tot die gevolgtrekking dat daar 'n onoplosbare meningsverskil oor die onderwerp is en daarom is die gepaste reaksie om die oordeel op te skort. Uiteindelik ontwikkel die Pyrrhonist epoché as 'n gereelde reaksie op alle geskilpunte wat tot ataraxia lei.

Antieke Indiese invloede op Pyrrho[wysig | wysig bron]

Diogenes Laërtius se biografie van Pyrrho berig dat Pyrrho saam met Alexander die Grote se leër na Indië gereis het en sy filosofie gegrond het op wat hy daar geleer het: 

"... hy het selfs so ver gegaan as die Gymnosophiste, in Indië en die Magi. As gevolg van watter omstandighede lyk dit of hy 'n edellyn in die filosofie gevolg het, om die doktrine van onbegryplikheid, en die noodsaaklikheid van die opskorting van 'n mens se oordeel in te voer."[9]

Die bronne en die omvang van die Indiese invloede op Pyrrho se filosofie word egter betwis. Sommige elemente van filosofiese skeptisisme was reeds teenwoordig in die Griekse filosofie, veral in die Demokritus tradisie waarin Pyrrho bestudeer het voordat hy Indië besoek het. Richard Bett verwerp enige substantiewe Indiese invloede op Pyrrho en beweer dat, op grond van die getuienis van Onesicritus, hoe moeilik dit was om met die Gymnosophiste te praat, aangesien dit drie vertalers vereis het van wie niemand enige filosofie verstaan het nie. Volgens hom is dit dus hoogs onwaarskynlik dat Pyrrho substantief beïnvloed kon word deur enige van die Indiese filosowe.[10]

Volgens Christopher I. Beckwith se analise van die "Aristokles-gedeelte", adiaphora, astathmēta en anepikrita is dit opvallend soortgelyk aan die Boeddhistiese drie punte van bestaan[11], wat aandui dat Pyrrho se leer gebaseer is op Boeddhisme. Beckwith betwis Bett se argument oor die vertalers, soos die ander verslae van die gebruik van vertalers in Indië, wat Alexander die Grote en Nearchus insluit, sê dat hulle net een tolk benodig, en Onesicritus is deur ander skrywers in die oudheid gekritiseer om te oordryf. Beckwith beweer ook dat die 18 maande wat Pyrrho in Indië bestee het lank genoeg was om 'n vreemde taal te leer, en dat die sleutel innoverende beginsels van Pyrrho se skeptisisme in die Indiese filosofie gevind is en nie in Griekeland nie.[12]

Daar is veronderstel dat die Gymnosophiste Jains of Ajnanins[13][14][15] was en dat hulle waarskynlik 'n invloed op Pyrrho gehad het.[13]

Invloed[wysig | wysig bron]

Pyrrhonism het in die laat vyftiende eeu weer prominensie behaal.[8] Die publikasie van die werke van Sextus Empiricus het 'n belangrike rol gespeel in die Renaissance en Hervorming denke. Filosowe van die tyd het sy werke gebruik om hul argumente te beredder oor hoe om die godsdienstige probleme van hul dag te hanteer.

Belangrike filosowe soos Michel de Montaigne, Marin Mersenne en Pierre Gassendi het later op die model van Pyrrhonisme, wat in die werke van Sextus Empiricus geskets is, vir hul eie argumente gebruik. Hierdie herlewing van die Pyrrhonisme is die begin van die moderne filosofie genoem.[8] Pyrrhonisme het ook die ontwikkeling van historiografie beïnvloed. Historiese Pyrrhonisme het gedurende die vroeë moderne tydperk ontstaan en het 'n belangrike rol gespeel in die vorming van moderne historiografie. Historiese Pyrrhonisme bevraagteken die moontlikheid van enige absolute kennis uit die verlede en transformeer later historici se seleksie van en standaard vir betroubare bronne.[16]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ "Encyclopædia Britannica". (11th) 22. (1911). Ed. Hugh Chisholm. Cambridge University Press. 
  2. ↑ Home., Bett, Richard Arnot (2000). Pyrrho, his antecedents, and his legacy. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198250654. OCLC 43615424.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ Pyrrho of Elis. Vol. 22. p. 696.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Bett, Richard; Zalta, Edward (Winter 2014). "Pyrrho". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Besoek op 19 Februarie 2018.
  5. ↑ Pyrrho of Elis. Vol. 22. p. 696.
  6. ↑ Home., Bett, Richard Arnot (2000). Pyrrho, his antecedents, and his legacy. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198250654. OCLC 43615424.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  7. ↑ Beckwith, Christopher I. (2015). Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia (PDF). Princeton University Press. pp. 22–23. ISBN 9781400866328.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Popkin, Richard Henry (2003). The History of Scepticism : from Savonarola to Bayle (Revised uitg.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198026716. OCLC 65192690.
  9. ↑ "The Lives and Opinions of Eminent Philosophers" (in Somalies). Peithô's Web. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Julie 2019. Besoek op 23 Maart 2016.
  10. ↑ Richard Bett, Pyrrho, His Antecedents and His Legacy, 2000, bl.177-8.
  11. ↑ Beckwith, Christopher I. (2015). Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia (PDF). Princeton University Press. p. 28. ISBN 9781400866328.
  12. ↑ Beckwith, Christopher I. (2015). Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia. Princeton University Press. p. 221. ISBN 9781400866328.
  13. ↑ 13,0 13,1 Barua 1921, p. 299.
  14. ↑ Jayatilleke 1963, pp. 129-130.
  15. ↑ Flintoff 1980.
  16. ↑ 1985-, Matytsin, Anton M. (6 November 2016). The specter of skepticism in the age of Enlightenment. Baltimore. ISBN 9781421420530. OCLC 960048885.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)

Addisionele bronne[wysig | wysig bron]

  • Algra, K., Barnes, J., Mansfeld, J. and Schofield, M. (eds.), The Cambridge History of Hellenistic Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
  • Annas, Julia and Barnes, Jonathan, The Modes of Scepticism: Ancient Texts and Modern Interpretations, Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
  • Barua, Benimadhab (1921). A History of Pre-Buddhistic Indian Philosophy (1st uitg.). London: University of Calcutta. p. 468. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Beckwith, Christopher I., Greek Buddha. Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia, Princeton University Press, Princeton and Oxford, 2015.
  • Bett, Richard, "Aristocles on Timon on Pyrrho: The Text, Its Logic and its Credibility" Oxford Studies in Ancient Philosophy 12, (1994): 137-181.
  • Bett, Richard, "What did Pyrrho Think about the Nature of the Divine and the Good?" Phronesis 39, (1994): 303-337.
  • Bett, Richard, Pyrrho, His Antecedents, and His Legacy, Oxford: Oxford University Press, 2000.
  • Brunschwig, Jacques, "Introduction: the Beginnings of Hellenistic Epistemology" in Algra, Barnes, Mansfeld and Schofield (eds.), The Cambridge History of Hellenistic Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press, 1999, 229-259.
  • Burnyeat, Myles (ed.), The Skeptical Tradition, Berkeley: University of California Press, 1983.
  • Burnyeat, Myles and Frede, Michael (eds.), The Original Sceptics: A Controversy, Indianapolis: Hackett, 1997.
  • Doomen, Jasper, "The Problems of Scepticism" Logical Analysis and History of Philosophy 10 (2007): 36-52.
  • Flintoff, Everard (1980). "Pyrrho and India". Phronesis. 25 (1): 88–108. JSTOR 4182084. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Halkias, Georgios, "The Self-immolation of Kalanos and other Luminous Encounters among Greeks and Indian Buddhists in the Hellenistic world". Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies, Vol. VIII, 2015: 163-186.
  • Hankinson, R.J., The Sceptics, London: Routledge, 1995.
  • Jayatilleke, K.N. (1963). Early Buddhist Theory of Knowledge (PDF) (1st uitg.). London: George Allen & Unwin Ltd. p. 524. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Kuzminski, Adrian, Pyrrhonism; How the Ancient Greeks Reinvented Buddhism, Lanham, Lexington Books, 2008.
  • Long, A.A., Hellenistic Philosophy: Stoics, Epicureans, Sceptics, University of California Press, 1986.
  • Long, A.A. and Sedley, David, The Hellenistic Philosophers, Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
  • Striker, Gisela, "On the difference between the Pyrrhonists and the Academics" in G. Striker, Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics, Cambridge: Cambridge University Press, 1996, 135-149.
  • Striker, Gisela, "Sceptical strategies" in G. Striker, Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics, Cambridge: Cambridge University Press, 1996, 92-115.
  • Striker, Gisela, "The Ten Tropes of Aenesidemus" in G. Striker, Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics, Cambridge: Cambridge University Press, 1996, 116-134.
  • Svavarsson, Svavar Hrafn, "Pyrrho’s dogmatic nature", The Classical Quarterly, 52 (2002): 248-56.
  • Svavarsson, Svavar Hrafn, "Pyrrho’s undecidable nature", Oxford Studies in Ancient Philosophy, 27 (2004): 249-295.

Notas[wysig | wysig bron]

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Pyrrho_van_Elis&oldid=2428552"