Gaan na inhoud

Alexander die Grote

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Alexander die Grote
Koning van Masedonië, Hegemon van die Griekse Liga, Shahanshah van Persië, Farao van Egipte en Heerser van Asië
'n Romeinse kopie van 'n Griekse borsbeeld van Alexander die Grote uit die 3de eeu v.C.
'n Romeinse kopie van 'n Griekse borsbeeld van Alexander die Grote uit die 3de eeu v.C.
Tydperk 336 v.C. – 323 v.C.
Grieks Μέγας Ἀλέξανδρος (Mégas Aléxandros, Grote Alexander)
Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας (Aléxandros ho Mégas, Alexander die Grote)
Huis Argeïese Dinastie
Voorganger Philippos II
Opvolger Alexander IV
Philippos III
Gebore 20 of 21 Julie 356 v.C.; Pella, Masedonië
Oorlede 10 of 11 Junie 323 v.C.; Babilon
Vroue Roxana van Bactrië
Stateira II van Persië
Parysatis II van Persië
Kinders Alexander IV
Vader Philippos II
Moeder Olymbias van Epirus

Alexander III of Alexander die Grote (Grieks: Αλέξανδρος, Aléxandros; 20 of 21 Julie 356 v.C. - 10 of 11 Junie 323 v.C.) was die koning van die antieke Griekse koninkryk Masedonië. Hy het sy pa, Philippos II, in 336 v.C. op 20-jarige ouderdom opgevolg en het die grootste deel van sy bewind bestee om 'n lang militêre verldtog deur Wes-Asië, Sentraal-Asië, dele van Suid-Asië en antieke Egipte te voer.

Teen die ouderdom van 30 het hy een van die grootste ryke in die geskiedenis opgebou, van Griekeland tot Noordwes-Indië.[1] Hy is nooit verslaan nie en word algemeen beskou as een van die geskiedenis se grootste en suksesvolste miltêre aanvoerders.[2][3][4]

Tot op 16 jaar was Aristoteles sy onderwyser. In 335 v.C., kort nadat hy koning van Masedonië geowrd het, het hy ’n veldtog in die Balkan gevoer en beheer oor Thrasië en dele van Illirië herbevestig voordat hy na die stad Thebe marsjeer het. Die stad is in die daaropvolgende geveg vernietig. Alexander het toe die Korintiese Bond gelei en sy gesag gebruik om die pan-Hellenistiese projek wat deur sy vader beplan is van stapel te stuur. Hy het leierskap van alle Grieke aanvaar in hulle verowering van Persië.[5][6]

In 334 v.C. het hy die Achaemenidiese Ryk ingeval en 'n reeks veldtogte begin wat 10 jaar geduur het. Ná sy verowering van Klein-Asië het Alexander die mag van die Achaemenidiese Persië gebreek in 'n reeks beslissende gevegte. Daarna het hy Darius III omvergewerp en die Achaemenidiese Ryk in sy geheel verower.

Ná die val van Persië het die Masedoniese Ryk 'n uitgestrekte gebied tussen die Adriatiese See en die Indusrivier beslaan. Alexander het probeer om die "uiteindes van die wêreld en die Groot Buitenste See" te bereik en het in 326 v.C. Indië binnegeval, waar hy 'n belangrike oorwinning behaal het oor Porus, 'n antieke Indiese koning van die hedendaagse Punjab. Weens die muitery van sy troepe, wat huis toe verlang het, het hy uiteindelik by die Beasrivier omgedraai en is later, in 323 v.C., oorlede in Babilon, die stad in Mesopotamië wat hy beplan het om as sy ryk se hoofstad te vestig. Alexander se dood het 'n reeks beplande militêre en handelsveldtogte onvoltooid gelaat, wat sou begin het met 'n Griekse inval in Arabië. In die jare ná sy dood het 'n reeks burgeroorloë deur die Masedoniese Ryk uitgebreek, wat uiteindelik tot die verbrokkeling daarvan gelei het.

Sy dood het die Hellenistiese tydperk ingelui. Hy het meer as 20 stede gestig, waarvan die bekendste Alexandrië in Egipte is. Alexander se vestiging van Griekse koloniste en die gevolglike verspreiding van die Griekse kultuur het gelei tot die oorheersende invloed van die Hellenistiese beskawing tot so ver oos as die Indiese subkontinent. Alexander se militêre prestasies en ongekende blywende suksesse het hom die maatstaf gemaak waarteen baie latere militêre leiers hulself gemeet het, en sy taktiek bly 'n belangrike onderwerp van studie in militêre akademies wêreldwyd.

Jeug

[wysig | wysig bron]
Alexander se vader, Philippos II of Masedonië.

Alexander se vader, Philippos II, het in 359 v.C. koning van Masedonië geword. Die bevolking van hierdie landjie in Noord-Griekeland was onopgevoed in vergelyking met die Atheners, maar hulle was uitstekende krygsmanne. Philippos het sy leër die gedugste mag van daardie eeu gemaak en toe die Griekse state gedwing om hom as hul leier te aanvaar. Athene en Sparta was vanweë onderlinge oorloë te swak om hulle teen Masedonië te verenig.

In 336 v.C., terwyl Philippos besig was om 'n inval in die groot Persiese Ryk, Griekeland se tradisionele vyand, te beplan, is hy in 'n sameswering in sy paleis vermoor en sy seun Alexander het op twintigjarige ouderdom koning geword.

Alexander se vader het hom praktiese opleiding in die krygswetenskap gegee, maar die groot wysgeer Aristoteles het hom in die Griekse poësie en wetenskap opgevoed. Later het Alexander verklaar dat Aristoteles hom geleer het hoe om logies te dink. Sy geliefkoosde leesstof was die Ilias van Homeros.

Op die 24ste dag van die Masedoniese maand Dios, wat waarskynlik ooreenstem met 25 Oktober 336 v.C.,[7][8] is Philippos, terwyl hy die troue van sy dogter bygewoon het, vermoor deur die kaptein van sy lyfwagte, Pausanias.

Terwyl Pausanias probeer ontsnap het, het hy oor 'n wingerdstok gestruikel en is hy deur sy agtervolgers doodgemaak, insluitende twee van Alexander se metgeselle. Alexander is op die ouderdom van 20 deur die adel en die leër as koning verklaar.[9][10][11]

Koning van Masedonië

[wysig | wysig bron]
Pausanias vermoor Philippos II op sy dogter se troue.

Konsolidasie van mag

[wysig | wysig bron]

Alexander het sy bewind begin deur sy moontlike teenstanders om die troon uit te skakel. Hy het sy neef die voormalige Amyntas IV laat teregstel.[12] Hy het ook twee Masedoniese prinse laat doodmaak vir hulle aandeel in sy pa se dood.

Nuus van Philippos se dood het baie state tot opstand aangevuur, insluitende Thebe, Athene, Thessalië en die Thraciese stamme noord van Masedonië. Toe Alexander van die opstande hoor, het hy vinnig gereageer. Hoewel hy aangeraai is om diplomasie te gebruik, het hy 3 000 Masedoniese ruiters bymekaargemaak en suidwaarts na Thessalië gery. Hy het die Thessaliese leër gevind waar hulle die pas tussen die berge Olimpus en Ossa beset het en het sy manne beveel om oor Ossa te ry. Toe die Thessaliërs die volgende oggend wakker word, het hulle Alexander in hul agterhoede gevind, dadelik oorgegee en hul ruiters by Alexander se mag gevoeg. Hy het toe sy reis suidwaarts voortgesit.

Athene het om vrede gesmeek en Alexander het die rebelle vergewe. In Korinthe het Alexander die titel hegemon ("leier") aangeneem en, net soos Philippos, is hy as opperbevelvoerder vir die komende oorlog teen Persië aangestel. Hy het ook nuus ontvang van 'n Thraciese opstand.[13]

Balkan-veldtog

[wysig | wysig bron]
Die Masedoniese falanks in die geveg teen die Thraciërs in 335 v.C.

Voordat hy na Asië vertrek het, wou Alexander sy noordelike grense beveilig. In die lente van 335 v.C. het hy verskeie opstande gaan onderdruk. Van Amfipolis het hy ooswaarts opgeruk en die Thraciese magte verslaan.[14] [15] Die Masedoniese leër het die land van die Triballi binnegegaan en hulle leër verslaan.[16] Daarna het Alexander na die Donou gereis, waar hy die Getae-stam verras en hulle leër gedwing het om terug te val.[17]

Nuus het Alexander bereik dat die Illiriese leier, Kleitos, en koning Glaukias van die Taulantii openlik 'n rebellie teen sy mag voer. Hy het weswaarts na Illirië masjeer en die leiers die een ná die ander verslaan, en hulle gedwing om saam met hulle soldate te vlug. Hiermee was sy noordelike grens beveilig.[18]

Verwoesting van Thebe

[wysig | wysig bron]

Terwyl Alexander in die noorde veldtogte gevoer het, het die mense van Athene en Thebe weer in opstand gekom. Alexander het dadelik suidwaarts opgeruk.[19] Die ander stede het geweifel, maar Thebe het besluit om te veg. Alexander het die stad verwoes, en dit het Athene bang gemaak. Die hele Griekeland was nou tydelik vreedsaam.[19] Alexander het hierna op sy Asiatiese veltog vertrek en Antipater, een van sy veldhere, as regent aangestel.[20]

Verowering van die Achaemenidiese Persië

[wysig | wysig bron]

Strategie

[wysig | wysig bron]

Nadat Alexader sy Griekse basis beveilig en die volke van die Balkan verslaan het, en nadat hy sy leër van agter beskerm het deur die verowering die hele Afro-Asiatiese kuslyn, waar die Persiese vloot gabaseer was en van waar dit van voorraad voorsien is, het Alexander die Perse regstreeks gekonfronteer. Hy het dus die ewige probleem opgelos van 'n leër wat operasies tot diep in vyandelike gebiede uitvoer.[21]

Klein-Asië

[wysig | wysig bron]
'n Kaart van Alexander se ryk en sy roete.

Van 338 v.C. af het Alexander se vader, Philippos II, begin om hom as hegemon (Grieks: ἡγεμών) van 'n bond verklaar te kry wat 'n veldtog sou voer teen die Perse vir die verliese wat die Grieke in die tweede Persiese inval in Griekeland (480 v.C.) gelei het en die Griekse stede van die weskus en eilande sou verlos van Achaemenidiese heerskappy. In 336 v.C. het hy 'n leër van 10 000 man na Anatolië gestuur om voorbereidings vir 'n inval te tref.[22][23] Die Griekse stede aan die weskus van Anatolië het in opstand gekom totdat hulle die nuus gekry het dat Philippos vermoor en deur sy jong seun Alexander opgevolg is. Die Masedoniërs se moed is deur Philippos se dood gebreek en hulle is deur die Achaemeniede onder Memnon van Rhodos verslaan.[22][23]

Alexander het die projek van sy vader oorgeneem en sy leër het die Hellespont (die Dardanelle) in 334 v.C. oorgesteek met sowat 48 100 soldate, 6 100 perderuiters en 'n vloot van 120 skepe, met 'n bemanning van sowat 38 000.[19] Hy het sy voorneme gewys om die hele Persiese Ryk oor te neem deur 'n spies in die Asiatiese grond te werp en te sê hy aanvaar Asië as 'n geskenk van die gode. Dit het ook gewys hy is gretig om te veg, in teenstelling met sy vader se voorkeur vir diplomasie.[19]

Na 'n aanvanklike oorwinning teen die Persiese magte het Alexander die oorgawe van die Persiese provinsiale hoofstad en skatkis van Sardis aanvaar. Daarna het hy met die Ioniese kus langs beweeg en outonomie en demokrasie aan die stede verleen. By Halikarnassos in Karië het Alexander sy eerste grootskaalse beleg suksesvol uitgevoer en uiteindelik sy teenstanders, die huursoldaatkaptein Memnon van Rhodos en die Persiese satraap van Karië, Orontobates, gedwing om per see te onttrek.[24] Alexander het die regering van Karië aan 'n lid van die Hekatomnidiese dinastie, Ada, oorgelaat wat Alexander as haar seun aangeneem het.[25]

Van Halikarnassos het Alexander die bergagtige Lisië en die Pamfiliese vlakte binnegegaan en beheer oor alle kusstede verkry om die Persiërs van vlootbasisse te ontneem. Daarna is hy die binneland in. By die antieke Frigiese hoofstad Gordium het Alexander die ingewikkelde Gordiaanse knoop losgemaak, 'n prestasie wat volgens oorlewering vir die toekomstige "koning van Klein-Asië" bestem was.[26] Volgens die verhaal het Alexander verklaar dit maak nie saak hoe die knoop losgemaak moet word nie en het hy dit eenvoudig met sy swaard deurgehak (deurgekap), vandaar die uitdrukking "die Gordiaanse (of gordiaanse) knoop deurhak".[27]

Die Levant en Sirië

[wysig | wysig bron]

In die lente van 333 v.C. het Alexander die Taurus oorgesteek na Silisië. Ná 'n lang onderbreking weens 'n siekte het hy na Sirië opgeruk. Hoewel hy deur Darius se aansienlik groter leërmag uitoorlê is, het hy teruggetrek na Silisië, waar hy Darius by Issus verslaan het. Darius het van die slagveld gevlug.[28] Hy het 'n vredesverdrag gesluit en die gebiede wat hy reeds verloor het aan Alexander oorgelaat. Dié het voortgegaan om Sirië en die grootste deel van die kus van die Levant oor te neem.[25] In die daaropvolgende jaar, 332 v.C., het hy Tirus aangeval. Hy het dit ná 'n lang en moeilike beleg verower.[29][30]

Egipte

[wysig | wysig bron]
Alexander se naam geskryf in Egiptiese hiërogliewe (van regs na links), omstreeks 332 v.C. (Louvre).

Nadat Alexander Tirus vernietig het, het die meeste van die stede op die roete na Egipte vinnig oorgegee. Hy het egter by Gaza weerstand ervaar. Die vesting was swaar versterk en op 'n heuwel gebou, wat 'n beleg nodig gemaak het. Toe sy ingenieurs vir hom sê dit sou onmoontlik wees as gevolg van die hoogte van die heuwel, het dit Alexander net meer aangemoedig om dit te waag.[31] Ná drie onsuksesvolle aanvalle het die vesting geval, maar nie voordat Alexander 'n ernstige skouerwond opgedoen het nie. Soos in Tirus, is mans van militêre ouderdom met die swaard doodgemaak en die vroue en kinders is as slawe verkoop.[32]

Egipte was net een van 'n groot aantal gebiede wat Alexander van die Perse verower het. Ná sy reis na Siwa is Alexander in die tempel van Ptah in Memphis gekroon. Dit lyk of dit die Egiptenare nie gepla het dat hy 'n buitelander was of vir bykans sy hele heerskappy afwesig was nie.[33] Alexander het die tempels wat deur die Perse verwaarloos is, herstel en nuwe monumente aan die Egiptiese gode opgedra. In die tempel van Luxor, naby Karnak, het hy 'n kapel vir die heilige skuit gebou. Gedurende sy kort verblyf in Egipte het hy die belastingstelsel volgens Griekse modelle hervorm en die militêre besetting van die land georganiseer, maar vroeg in 331 v.C. het hy na Asië vertrek om die Perse te vervolg.[33]

Om sy bewind in Egipte te wettig en as 'n afstammeling van die lang lyn farao’s erken te word, het Alexander offerandes aan die gode in Memphis gebring en die beroemde orakel van Amoen-Ra by die Siwa-oase in die Libiese woestyn geraadpleeg,[33] waar hy as die seun van die god Amoen verklaar is.[34] Daarna het Alexander dikwels na Zeus-Amoen as sy ware vader verwys, en ná sy dood is hy op munte uitgebeeld met horings as 'n simbool van sy goddelikheid.[35] Die Grieke het hierdie boodskap – een wat die gode aan alle farao’s gerig het – as 'n profesie geïnterpreteer.[33]

Tydens sy verblyf in Egipte het hy Alexandrië gestig, wat ná sy dood die welvarende hoofstad van die Ptolemeïese Ryk sou word.[36] Beheer oor Egipte het ná die dood van Alexander oorgegaan na Ptolemeus I Soter, stigter van die Ptolemeïese Dinastie (305–30 v.C.).[37]

Assirië en Babilonië

[wysig | wysig bron]
Alexander gaan Babilon binne, deur Charles Le Brun (1665)

Nadat hy Egipte in 331 v.C. verlaat het, het Alexander ooswaarts gemarsjeer na die Achaemenidiese Assirië in Bo-Mesopotamië (nou Noord-Irak) en Darius weer verslaan by die Slag van Gaugamela.[38] Darius het weer van die slagveld gevlug, en Alexander het hom tot by Arbil agternagesit. Gaugamela sou die finale en beslissende botsing tussen die twee wees.[39] Darius het oor die berge gevlug, terwyl Alexander Babilon ingeneem het.[40] [41]

Babiloniese sterrekundige dagboeke beweer "die koning van die wêreld, Alexander" het sy verkenners gestuur met 'n boodskap aan die mense van Babilon voordat hy die stad binnegegaan het: "Ek sal nie in julle huise ingaan nie".[42]

Persië

[wysig | wysig bron]
Die terrein van die Persiese Poort in Iran; die pad is in die 1990's gebou.

Van Babilon af het Alexander na Susa, een van die Achaemenidiese hoofstede, gegaan en die skatkis verower.[40] Hy het die grootste deel van sy leër via die Persiese Koninklike Pad na die seremoniële hoofstad van Persië, Persepolis, gestuur. Alexander self het 'n gekose groep troepe op die direkte roete na die stad geneem. Hy het toe die pas van die Persiese Poorte (in die moderne Zagrosberge) bestorm, wat deur 'n Persiese leër versper was, en daarna haastig na Persepolis gegaan voordat sy garnisoen die skatkis kon plunder.[43]

Met sy aankoms in Persepolis het Alexander sy troepe toegelaat om die stad 'n paar dae lank te plunder.[44] Hy het vyf maande lank in Persepolis gebly.[45] Gedurende sy verblyf het 'n brand uitgebreek in die oostelike paleis van Xerxes I (Ahasveros) en het dit na die res van die stad versprei. Moontlike oorsake sluit in 'n dronk ongeluk of doelbewuste wraak vir die verbranding van die Akropolis van Athene deur Ahasveros tydens die Tweede Persiese Oorlog.[46] Plutarchus beweer Alexander het sy manne gelas het om die vlamme te blus,[47] maar die vuur het reeds die grootste deel van die stad verteer.[47]

Val van die Persiese Ryk

[wysig | wysig bron]
'n Administratiewe dokument uit die sewende jaar van Alexander se bewind (324 v.C.), met die eerste bekende gebruik van die naam "Alexandros", Khalili-versameling van Aramese Dokumente.[48]

Alexander het Darius toe vervolg, eers na Medië en toe na Partië.[49] Die Persiese koning het nie meer sy eie lot beheer nie, en is gevange geneem deur Bessus, sy Baktriese satraap en familielid.[50] Toe Alexander nader kom, het Bessus en sy manne die koning noodlottig gewond, en hy het homself as Darius se opvolger uitgeroep, as Artaxerxes V, voordat hy van Sentraal-Asië teruggetrek het om 'n guerrillaveldtog teen Alexander te voer.[51] Alexander het Darius se oorskot 'n koninklik begrafnis gegee.[52] Hy het beweer Darius het, terwyl hy gesterf het, hom aangewys as sy opvolger van die Achaemenidiese troon.[53] Daar word gewoonlik aangeneem die Achaemenidiese Ryk het met Darius se dood tot 'n einde gekom.[54] Omdat die basiese vorme van gemeenskapslewe en die algemene struktuur van die regering behou en onder Alexander se bewind laat herleef is, kan hy in die woorde van die Iranoloog Pierre Briant beskou word "as dat hy in baie opsigte opgetree het as 'die laaste van die Acaemeniede'".[55]

Alexander het Bessus as 'n troonrower beskou en wou hom verslaan. Dié veldtog, wat begin het teen Bessus, het op die ou einde 'n toer van Sentraal-Asië geword. Alexander het 'n reeks nuwe stede gestig, wat almal Alexandrië genoem is, insluitende in die hedendaagse Afghanistan en Tadjikistan. Die veldtog het Alexander geneem deur Medië, Partië, Arië (Wes-Afghanistan), die hele res van Afghanistan en Skitië.[56]

In 329 v.C. is Bessus aan Ptolemeus I van Egipte, een van Alexander se getroue metgeselle, verraai en Bessus is tereggestel.[57]

Masedonië in Alexander se afwesigheid

[wysig | wysig bron]

Toe Alexander na Asië vertrek, het hy sy generaal Antipater, 'n ervare militêre en politieke leier en deel van Philippos II se "Ou Garde", in beheer van Masedonië gelaat.[20] Alexander se verwoesting van Thebe het verseker dat Griekeland tydens sy afwesigheid stilgebly het.[20] Die enigste uitsondering was 'n oproep tot wapens deur die Spartaanse koning Agis III in 331 v.C. Hy is in die Slag van Megalopolis deur Antipater verslaan en gedood.[20] Antipater het die Spartane se straf na die Korintiese Bond verwys, wat dit toe aan Alexander oorgelaat het. Hy het besluit om hulle te vergewe.[58] Daar was ook aansienlike wrywing tussen Antipater en Alexander se moeder, Olimpias, en elkeen het by Alexander oor die ander gekla.[59]

Oor die algemeen het Griekeland 'n tydperk van vrede en voorspoed beleef tydens Alexander se veldtog in Asië.[60] Hy het 'n enorme rykdom uit sy verowerings teruggestuur, wat die ekonomie gestimuleer en handel oor sy hele ryk bevorder het.[61] Nietemin het Alexander se voortdurende eise vir troepe en die migrasie van Masedoniërs deur sy ryk Masedonië se krag uitgeput en ná Alexander se dood is dit aansienlik verswak. Eindelik het dit gelei tot die onderwerping van Masedonië deur Rome ná die Derde Masedoniese Oorlog (171-168 v.C.).[62]

Indiese veldtog

[wysig | wysig bron]
Die gebruik van die falanksformasie in die Slag van die Hudaspes, deur André Castaigne (1898-'99).

Alexander het hom nou tot die Indiese subkontinent gewend. Hier het hy verskeie oorloë gevoer. Hy het onder meer die Indus oorgesteek en in die Slag van die Hudaspes geveg teen koning Porus, wat 'n streek tussen die Hudaspes en Acesines (Chenabrivier) regeer het, in wat nou die Punjab is.

Porus geen hom aan Alexander oor.

Pontus het hom eindelik aan Alexander oorgegee. Alexander was egter beïndruk deur Porus se dapperheid en het hom 'n bondgenoot gemaak. Hy het Porus as satraap aangestel en sy grondgebied uitgebrei.

Deur 'n plaaslike heerser aan te stel kon hy hierdie verafgeleë gebiede beter beheer.

Alexander het ook twee stede op teenoorgestelde kante van die Hudaspesrivier gestig en een Bucephala genoem ter ere van sy perd, wat omstreeks dié tyd gesterf het.[63]

Die ander stad is Nicaea ("Oorwinning") genoem.[64]

Opstand van die Griekse leër

[wysig | wysig bron]

Uit vrees vir die moontlikheid om teen nog 'n groot leër te veg, het Alexander se leër gemuit en geweier om verder oos te marsjeer.[65] Alexander het die soldate probeer oorreed om aan te gaan, maar hulle het huis toe verlang. Alexander het eindelik ingestem. Hy het suid gedraai en met die Indus langs marsjeer. Op hulle pad het hulle Indiese stamme wat hulle teengekom het, verower.

Alexander het 'n groot deel van sy leër na Persië begelei.[66] Hulle het Susa in 324 v.C. bereik, maar baie van sy manne was teen dié tyd dood.[67]

Ou deel

Latere jare

[wysig | wysig bron]

Alexander het met verloop van tyd al hoe meer soos 'n Oosterse outokraat eerder as 'n Griekse leier opgetree, Persiese klere begin dra en in weelde gelewe. Hy het Masedoniese seuns aangemoedig om met Asiatiese meisies te trou en het dertigduisend Asiatiese seuns uitgesoek om as Griekse soldate opgelei te word. Hy het met die welgestelde, beeldskone prinses Roxana van Baktrië in Midde-Asië getrou. Hulle was baie gelukkig, en Alexander het gedroom van groter eenheid tussen die Ooste en die Weste.

Alexander se welslae en geluk is egter bederf. Hy het begin om sy oudste en mees getroue Griekse vriende van verraad te verdink. In 'n bui van woede het hy Clitus, wat sy lewe in 'n geveg gered het, vermoor, en ander ou strydmak­kers het hy laat opsluit net omdat hulle geweier het om voor hom, die koning, te buig.

Nadat hy die Indiese koning Porus verslaan het, wil hy tot by die Gangesrivier opruk, maar sy soldate het geweier om verder te trek. Hulle het 17 600 km ver gemarsjeer en was agt jaar lank nie tuis nie.

Alexander se sjarme en oorredingsvermoë het nie hierdie keer daarin geslaag om sy leërmagte te laat beweeg nie, en die lang tog huis toe het begin. Die Masedoniërs het nooit 'n veldslag verloor nie en hulle was nooit aan Alexander ontrou nie, maar baie van hulle het van uitputting en dors omgekom tydens hulle tog deur die verskriklike woestyne van Baloetsjistan en Persië. Hoewel hy nog 'n jong man met 'n helder verstand en baie verbeeldingskrag was, het Alexander se gesondheid ingegee. Hy het verdere invalle in Arabië beplan en wou ook die kus van die Persiese Golf verken, maar in 323 v.C. het hy malaria gekry. Terwyl hy op sy sterfbed gelê het, het sy soldate met gebroke harte in gelid verbygemarsjeer. Daar word vertel dat dit gelyk het asof hy elke man herken het.

"Nêrens in die hele wêreld," skryf Arrianus, die bekende Griekse historikus en denker, "was daar een soos hy nie. Meer as enige ander mens sal hy geëer en onthou word."

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Bloom, Jonathan M.; Blair, Sheila S. (2009), The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture: Mosul to Zirid, Volume 3. (Oxford University Press Incorporated, 2009), 385; "[Khojand, Tadjikistan]
  2. ↑ Yenne 2010, p. 159.
  3. ↑ Grant, R.G. (2011). Commanders: History's Greatest Military Leaders. DK Publishing. p. 18. ISBN 978-1-4053-3696-3.
  4. ↑ Beaton, Roderick (2021). The Greeks: A Global History (1st uitg.). New York: Basic Books. p. 163. ISBN 9781541618299.
  5. ↑ Heckel & Tritle 2009, p. 99.
  6. ↑ Burger, Michael (2008). The Shaping of Western Civilization: From Antiquity to the Enlightenment. University of Toronto Press. p. 76. ISBN 978-1-55111-432-3.
  7. ↑ Hammond, N. G. L. (21 Desember 1992). "The Regnal Years of Philip and Alexander". Greek, Roman, and Byzantine Studies (in Engels). 33 (4): 355–373. ISSN 2159-3159.
  8. ↑ Parise, Frank (2002) [1983]. The book of calendars. Piscataway, NJ: Gorgias Press. p. 10. ISBN 978-1-931956-76-5.
  9. ↑ McCarty 2004, pp. 30–31.
  10. ↑ Renault 2001, pp. 61–62
  11. ↑ Lane Fox 1980, p. 72
  12. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 190.
  13. ↑ Renault 2001, p. 72, Bose 2003, p. 96
  14. ↑ Diodorus Siculus 1989, XVIII, 4
  15. ↑ Arrian 1976, I, 1
  16. ↑ Arrian 1976, I, 2
  17. ↑ Arrian 1976, I, 3–4, Renault 2001, pp. 73–74
  18. ↑ Arrian 1976, I, 5–6, Renault 2001, p. 77
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Roisman & Worthington 2010, p. 192.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Roisman & Worthington 2010, p. 199
  21. ↑ Svechin, Alexander (1991) [1927]. "Combining Operations for Achieving the ultimate Goal of the War". In Lee, Kent D. (red.). Strategy. East View Information Services. p. 263. ISBN 1-879944-33-2.
  22. ↑ 22,0 22,1 Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Eisenbrauns. p. 817. ISBN 978-1-57506-120-7. Besoek op 21 Februarie 2019.
  23. ↑ 23,0 23,1 Heckel, Waldemar (2008). Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire. John Wiley & Sons. p. 205. ISBN 978-1-4051-5469-7. Besoek op 21 Februarie 2019.
  24. ↑ Arrian 1976, I, 20–23
  25. ↑ 25,0 25,1 Arrian 1976, I, 23
  26. ↑ Arrian 1976, I, 3
  27. ↑ Green 2007, p. 351
  28. ↑ Arrian 1976, I, 11–12
  29. ↑ Arrian 1976, II, 16–24
  30. ↑ Gunther 2007, p. 84
  31. ↑ Arrian 1976, II, 26
  32. ↑ Arrian 1976, II, 26–27
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 Strudwick, Helen (2006). The Encyclopedia of Ancient Egypt. New York: Sterling Publishing Co., Inc. pp. 96–97. ISBN 978-1-4351-4654-9.
  34. ↑ Bosworth 1988, pp. 71–74.
  35. ↑ Dahmen 2007, pp. 10–11
  36. ↑ Arrian 1976, III, 1
  37. ↑ Chisholm 1911, p. 616.
  38. ↑ Arrian 1976, III 7–15; ook in 'n kontemporêre Babiloniese verslag van die Slag van Gaugamela Geargiveer 24 Februarie 2017 op Wayback Machine
  39. ↑ Hanson, Victor Davis (2007). Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise to Western Power. Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN 978-0-307-42518-8. Besoek op 5 September 2020.
  40. ↑ 40,0 40,1 Arrian 1976, III, 16
  41. ↑ Oldach, DW; Richard, RE; Borza, EN; Benitez, RM (Junie 1998). "A mysterious death". N. Engl. J. Med. 338 (24): 1764–69. doi:10.1056/NEJM199806113382411. PMID 9625631.
  42. ↑ "'n kontemporêre verslag van die Slag van Gaugamela". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Augustus 2021. Besoek op 16 Julie 2021.
  43. ↑ Arrian 1976, III, 18
  44. ↑ Foreman 2004
  45. ↑ Morkot 1996, p. 121.
  46. ↑ Hammond 1983, pp. 72–73.
  47. ↑ 47,0 47,1 Yenne 2010, p. 99.
  48. ↑ "A Long List of Supplies Disbursed". Khalili Collections. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2019. Besoek op 6 Januarie 2021.
  49. ↑ Arrian 1976, III, 19–20.
  50. ↑ Arrian 1976, III, 21.
  51. ↑ Arrian 1976, III, 21, 25.
  52. ↑ Arrian 1976, III, 22.
  53. ↑ Gergel 2004, p. 81.
  54. ↑ "The end of Persia". Livius. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Maart 2016. Besoek op 16 November 2009.
  55. ↑ Briant 1985, pp. 827–830.
  56. ↑ Arrian 1976, III, 23–25, 27–30; IV, 1–7.
  57. ↑ Arrian 1976, III, 30.
  58. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 201
  59. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 202
  60. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 203
  61. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 205
  62. ↑ Roisman & Worthington 2010, p. 186.
  63. ↑ Gergel 2004, p. 120.
  64. ↑ Worthington 2003, p. 175
  65. ↑ Kosmin 2014, p. 34.
  66. ↑ Tripathi 1999, p. 141.
  67. ↑ Morkot 1996, p. 9

Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • Swart, Marius J.: Raar leiers. Stellenbosch: U.U.B., 1967.
  • KENNIS, Volume 1, 1980, bl. 148-149, ISBN 0-7981-0823-1

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]


Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Alexander_die_Grote&oldid=2748543"