Rudolf Carnap

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Rudolf Carnap
Geboortenaam Paul Rudolf Carnap
Gebore 18 Mei 1891
Ronsdorf, Pruise, Duitse Keiserryk (tans Wuppertal, Duitsland)
Oorlede 14 September 1970 (op 79)
Santa Monica, Kalifornië, Verenigde State
Vakgebied Logika, Epistemologie, Filosofie van die wetenskap, semantiek
Beïnvloed deur Frege, Kant, Einstein, Mach, Brentano, Russell, Husserl, Wittgenstein, Alfred Tarski
Invloed op Quine, A.J. Ayer, Bar-Hillel, Popper, Tarski, Gödel, Hempel, Reichenbach, Waismann, Kuhn, Lakatos, Davidson, Dummett, Lewis, Goodman, Kaplan, Sellars, Jeffrey, Simon

Rudolf Carnap (Ronsdorf, 18 Mei 1891Santa Monica (Kalifornië), 14 September 1970) was 'n Duitse filosoof en een van die belangrikste verteenwoordigers van die logiese positivisme. Sy filosofiese werk konsentreer op 'n sentrale tema wat steeds relevant is: die sekerheid van die mensdom se kennis.

Lewe[wysig | wysig bron]

Carnap is gebore in 'n Noord-Duitse familie. Hy begin sy formele onderwys aan die Barmen Gimnasium. Hy studeer aan die Universiteit van Jena van 1910 tot 1914 met die doel om 'n tesis in fisika te voltooi. Hy bestudeer ook Kant se Kritik der reinen Vernuft ("Kritiek van Reine Beredening") in 'n kursus aangebied deur Bruno Bauch en was een van die paar studente wat Frege se kursusse in wiskundige logika geneem het. Nadat hy vir drie jaar in die Duitse leër gedurende die Eerste Wêreldoorlog gedien het, word toesteming aan hom verleen om fisika van 1917 tot 1918 aan die Universiteit van Berlyn, waar Albert Einstein 'n nuutaangestelde professor was, te studeer. Carnap het daarna aan die Universiteit van Freiburg gestudeer waar hy 'n tesis oor 'n aksiomatiese teorie van ruimte en tyd voltooi het. Die fisikadepartement was van mening dat die tesis te filosofies was en Bruno Bauch van die filosofiedepartment het op sy beurt gesê dit is suiwer fisika. Carnap het nog 'n tesis geskryf onder leiding van Bauch oor die teorie van ruimte vanuit 'n meer ortodokse Kantiaanse perspektief. Die tesis word in 1922 gepubliseer.

In 1921, het Carnap met Bertrand Russell begin korespondeer. Russell het per hand lang gedeeltes vanuit sy Principia Mathematica aangehaal vir Carnap, aangesien nie hy of die Universiteit van Freiburg die aankoop van dié werk kon bekostig nie. In 1924 en 1925 woon hy seminaars by wat gelei is deur Edmund Husserl, die stigter van fenomenologie. Hy gaan voort om oor fisika vanuit 'n logiese positivistiese perspektief te skryf.

Carnap ontdek 'n geesgenoot toe hy Hans Reichenbach in 1923 tydens 'n konferensie ontmoet. Reichenbach stel Carnap voor aan Moritz Schlick, 'n professor aan die Universiteit van Wene. Schlick bied Carnap ’n pos aan en hy aanvaar dit in 1926. Carnap sluit aan by 'n informele groep Weense intellektuele wat later bekend sou word as die Weense Sirkel onder leiding van Moritz Schlick. Ander lede van die Weense Sirkel sluit in Hans Hahn, Friedrich Waismann, Otto Neurath, Herbert Feigl, en somtyds Hahn se student Kurt Gödel. Wanneer Ludwig Wittgenstein Wene besoek het hy en Carnap bymekaargekom. Carnap (met Hahn en Neurath) skryf die 1929 manifes van die Weense Sirkel en (met Hans Reichenbach) stig die filosofie joernaal Erkenntnis.

In 1928 publiseer Carnap twee belangrike boeke:

  • Die Logiese Opbou van die Wêreld ("Der Logische Aufbau der Welt"), waarin hy 'n deeglike formele weergawe van empiriese metodes ontwikkel en wetenskaplike definisies in terme van fenomenalistiese terme daarstel.
  • 'Skynprobleme in Filosofie ("Scheinprobleme in der Philosophie"), waarin hy stel dat baie filosofiese vrae betekenloos is en dat self die wyse waarop hulle gestel word self dui op die misbruik van taal. 'n Praktiese implikasie van hierdie radikale standpunt word beskou as 'n oproep om die metafisika heeltemal te verwyder van die verantwoordelike menslike diskoers. Hierdie is 'n kontroversiële standpunt waarvoor Carnap die beste bekend was vir baie jare.

In Februarie 1930 het Alfred Tarski lesings in Wene aangebied. In November 1930 het Carnap besoek gebring aan Warskou, Pole. Tydens die geleenthede het hy baie geleer van Tarski se teoretiesemodel benadering tot semantiek. In 1931 word Carnap aangestel as Professor aan die Duitstalige Universiteit van Praag. Daar skryf hy die boek wat hom die mees bekende logiese positivis en lid van die Weensesirkel maak naamlik, Logiese Sintaks van Taal ("Logische Syntax der Sprache"), gepubliseer in 1934. In 1933, besoek Willard Van Orman Quine Carnap in Praag en word Carnap se werk in detail bespreek. So word 'n lewenslange wedersydse respek begin wat self latere verskille oor filosofiese gevolgtrekkings sou oorleef.

Carnap, het geen illusies gehad oor wat deur die Derde Ryk op Europa losgelaat sou word nie. Sy sosialisties en pasifistiese sieninge het hom 'n teiken gemaak en hy emigreer na die VSA in 1935. Hy word 'n genaturaliseerde VSA burger in 1941. Intussen terug in Wene is Moritz Schlick in 1936 in 'n sluipmoord vermoor. Carnap was van 1936 tot 1952, 'n filosofie professor aan die Universiteit van Chicago. Danksy Quine het Carnap van 1939-41 by Harvard deurgebring waar hy weer verenig is met Tarski.

Na hy verbonde was aan die Institute for Advanced Study aan Princeton, sluit hy aan by die filosofie department van UCLA in 1954. Hy het vroeër 'n soortgelyke aanbod van die Universiteit van Kalifornië van die hand gewys aangesien hy 'n McCarthy-era lojaliteitseed sou moes onderteken, 'n praktyk wat hy in beginsel teengestaan het. Terwyl hy aan UCLA was skryf hy oor wetenskaplike kennis, die analitiese-sintetiese digotomie, en die verifiëeringsbeginsel. Sy skryfwerk oor termodinamika en die beginsels van waarskynlikheid en induksie is eers na sy dood gepubliseer.

Carnap leer Esperanto toe hy veertien jaar oud was en het reg deur sy lewe simpatiek teenoor die taal gestaan. Hy het later 'n Wêreld Kongres van Esperanto bygewoon en het die taal gebruik tydens sy reise.

Carnap het vier kinders uit sy eerste huwelik gehad wat in 1929 in 'n egskeiding geëindig het. Sy tweede vrou het in 1964 selfmoord gepleeg.

Denke[wysig | wysig bron]

Volgens Carnap is 'n wetenskaplike teorie 'n geinterpreteerde aksiomatiese formele stelsel. Dit bestaan uit:

  • 'n formele taal, insluitende logiese en nie-logiese terme;
  • 'n stel logies-wiskundige grondstellings en reëls van gevolgtrekkings;
  • 'n stel nie-logiese grondstellings wat die empiriese deel van die teorie weergegee;
  • 'n stel van betekenis postulate wat die betekenis van nie-logieseterme uitspel wat die analitiese waarhede van teorie formaliseer;
  • 'n stel reëls van ooreenkoms wat 'n empiriese interpretasie van teorie verleen.

Soos uit bogenoemde blyk het Carnap filosofie geinterpreteer as logiese analise. Hy was primêr betrokke by die analise van die wetenskaptaal aangesien hy gereken het dat die empiriese stellings van wetenskap die enigste feitelike betekenisvolle stelling is. As empirkus neem hy aan dat kennis uiteindelik aan die sintuiglike ervaring ontleen is. Aanvanklik postuleer Carnap absolute sekerheid aangaande sintuiglike ervaring, en beantwoord die vraag na absolute sekerheid met: "sekerheid is kennis wat op metodiese korrekte wyse ontleen is aan 'n volkome versekerde empiriese uitgangspunt".

Om twyfel aangaande die empiriese uitgangspunt uit te skakel was dit vir Carnap nie genoeg om 'n uitspraak gebaseer op sintuiglike waarneming as sodanig geldig te verklaar nie. Byvoorbeeld: "ek sien 'n glas melk" is rede tot twyfel, terwyl: "ek het 'n sintuiglike indruk van iets wits", laat geen twyfel toe nie. Onmiddellike sintuiglike indrukke is wel geskik om as 'n uitgangspunt te dien.

Vervolgens katalogiseer Carnap empiriese begrippe wat veronderstel om van 'n absolute sekere empiriese uitgangspunt afgelei word. Vir begrippe wat geskik was om sintuiglike indrukke te beskryf, stel hy uitsprake op waarin uitsluitend grondbegrippe voorkom. Omdat die konstitutionele definisies volkome seker is, was dit vir Carnap moontlik om met sekerheid vas te stel of iets waar was of onwaar.

Aangesien eie sintuiglike waarnemings die nadeel het om onkontroleerbaar te wees, kies Carnap 'in die volgende stadium' vir die sogenaamde protokolsin. Die protokolsin is 'n eenvoudige beskrywende uitspraak oor bepaalde voorwerpe in 'n bepaalde tyd en ruimte: byvoorbeeld: "die voorwerp hier is wit". Sekerheid omtrent kennis moet volgens Carnap net gesoek word in die vertaal van alle uitsprake in reekse van protokolsinne. Absolute sekerheid is dit egter ook nie, maar wel maksimale sekerheid binne die bestek van 'n objektiewe wetenskapstaal.

Geselekteerde publikasies[wysig | wysig bron]

  • 1922. Der Raum: Ein Beitrag zur Wissenschaftslehre, Kant-Studien, Ergänzungshefte, no. 56. Sy Ph.D. tesis.
  • 1926. Physikalische Begriffsbildung. Karlsruhe: Braun.
  • 1928. Scheinprobleme in der Philosophie (Pseudoproblems of Philosophy). Berlin: Weltkreis-Verlag.
  • 1928. Der Logische Aufbau der Welt. Leipzig: Felix Meiner Verlag. Engelse vertaling deur Rolf A. George, 1967. The Logical Structure of the World. Pseudoproblems in Philosophy. University of California Press.
  • 1929. Abriss der Logistik, mit besonderer Berücksichtigung der Relationstheorie und ihrer Anwendungen. Springer.
  • 1934. Logische Syntax der Sprache. English translation 1937, The Logical Syntax of Language. Kegan Paul.
  • 1996 (1935). Philosophy and Logical Syntax. Bristol UK: Thoemmes.
  • 1939, Foundations of Logic and Mathematics in International Encyclopedia of Unified Science, Vol. I, no. 3. University of Chicago Press.
  • 1942. Introduction to Semantics. Harvard Uni. Press.
  • 1943. Formalization of Logic. Harvard Uni. Press.
  • 1956 (1947). Meaning and Necessity: a Study in Semantics and Modal Logic. University of Chicago Press.
  • 1950. Logical Foundations of Probability. University of Chicago Press.
  • 1950. "Empiricism, Semantics, Ontology", Revue Internationale de Philosophie 4: 20-40.
  • 1952. The Continuum of Inductive Methods. University of Chicago Press.
  • 1958. Introduction to Symbolic Logic with Applications. Dover.
  • 1963, "Intellectual Autobiography" in Schilpp (1963: 1-84).
  • 1966. Philosophical Foundations of Physics. Martin Gardner, ed. Basic Books.
  • 1971. Studies in inductive logic and probability, Vol. 1. University of California Press.
  • 1977. Two essays on entropy. Shimony, Abner, ed. University of California Press.
  • 1980. Studies in inductive logic and probability, Vol. 2. Jeffrey, R. C., ed. University of California Press.

Ander bronne[wysig | wysig bron]

  • Ivor Grattan-Guinness, 2000. In Search of Mathematical Roots. Princeton Uni. Press.
  • Willard Quine, 1985. The Time of My Life: An Autobiography. MIT Press.
  • Richardson, Alan W., 1998. Carnap's construction of the world : the Aufbau and the emergence of logical empiricism. Cambridge Uni. Press.
  • Schilpp, P. A., ed., 1963. The Philosophy of Rudolf Carnap. LaSalle IL: Open Court.
  • Spohn, Wolfgang, ed., 1991. Erkenntnis Orientated: A Centennial Volume for Rudolf Carnap and Hans Reichenbach. Kluwer Academic Publishers.
  • 1991. Logic, Language, and the Structure of Scientific Theories: Proceedings of the Carnap-Reichenbach Centennial, University of Konstanz, 21-24 May 1991. University of Pittsburgh Press.

Aanhalings[wysig | wysig bron]

  • "In wetenskap is daar nie 'dieptes' nie, daar is oppervlakte orals." (Van die 1929 Wenekring manifes)
  • "Dit is nie ons besigheid om verbodbepalings daar te stel nie, maar om by konvensies uit te kom… In logika is daar geen moraliteit. Elkeen is vry om sy eie logika te skep, in sy eie taal, soos hy wens. Al wat van hom verwag word is dat as hy wens om dit te bespreek, hy sy metodes duidelik moet stel, en sintaktiese reëls moet verskaf eerder as filosofiese argumente." The Logical Syntax of Language, §17 (1937)