Neptunus se natuurlike satelliete

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Neptunus en sy maan Triton.

Neptunus se mane tel altesaam 14. Verreweg die grootste hiervan is Triton, wat op 10 Oktober 1846 deur William Lassell ontdek is, net 17 dae ná die ontdekking van Neptunus self. Meer as ’n eeu het verloop voordat die planeet se tweede natuurlike satelliet, Nereïde, ontdek is. Neptunus se mane is genoem na goddelike waterwesens in die Griekse mitologie.

Eienskappe[wysig | wysig bron]

Triton is uniek onder mane met planetêre massa: Dit is onreëlmatig omdat dit in die teenoorgestelde rigting as Neptunus draai. Die tweede grootste onreëlmatige satelliet in die sonnestelsel, Saturnus se maan Foibe, is net 0,03% van Triton se massa. Triton is groot genoeg om ’n hidrostatiese ewewig te bereik het. Hy het ’n dun atmosfeer wat wolke en mis kan vorm. Beide die atmosfeer en die oppervlak van die maan bestaan hoofsaaklik uit stikstof met klein hoeveelhede metaan en koolstofmonoksied. Dit lyk of Triton se oppervlak redelik jonk is; dit is waarskynlik die afgelope paar miljoen jaar verander deur inwendige prosesse. Die temperatuur op die oppervlak is sowat 38 K (−235,2 °C).

Binne Triton se radius lê sewe reëlmatige satelliete wat in dieselfde rigting as Neptunus draai en op vlakke lê wat na aan die planeet se ewenaarvlak is. Van hulle lê in die wentelbane van Neptunus se ringe. Die grootste hiervan is Proteus.

Neptunus het ook sewe buitenste, onreëlmatige satelliete, insluitende Nereïde. Die twee heel buitenstes, Psamathe en Neso, het die grootste wentelbane sover bekend van enige natuurlike satelliete in die sonnestelsel.

Name[wysig | wysig bron]

Triton het nie ’n amptelike naam gehad tot in die 20ste eeu nie. Die naam is voorgestel deur Camille Flammarion in sy 1880-boek Astronomie Populaire,[1] maar dit is nie algemeen gebruik nie tot in die 1930's.[2] Ander mane van Neptunus is ook na goddelike waterwesens genoem, óf na die kinders van Neptunus, die Romeinse god van die see, óf die kinders van Poseidon, sy Griekse eweknie[3] (Triton, Proteus, Despina, Thalassa); of andersins na Griekse waternimfe (Naiade, Nereïde); of na spesifieke Nereïdes (Halimede, Galatea, Neso, Sao, Laomedeia, Psamathe).[3] Die mees onlangs ontdekte maan, Hippokampus, het eers in Februarie 2019 ’n naam gekry – dit is genoem na ’n mitologiese wese wat halfperd en halfvis is.[4]

Neptunus se mane[wysig | wysig bron]

Sleutel
‡
Onreëlmatig, draai saam met Neptunus 		♠
Onreëlmatig, draai teen Neptunus se rigting

Die mane word op onderstaande tabel gelys volgens wentelperiodes, van kort tot lank. Onreëlmatige mane word op ’n kleuragtergrond aangedui.

Volgorde Romeinse
nommer 		Naam Foto Deursnee (km) Massa
(x1016 kg) 		Half-as (km) Wentelperiode
(dae) 		Inklinasie
(°) 		Afwyking Ontdek in Ontdekker(s)
1 III Naiade
A smeared white object elongated from the bottom-left to top-right can be seen in the center.
 66
(96 × 60 × 52)		 19 48 227 0,294 4,691 0,0003 1989 Voyager-span
2 IV Talassa
A smeared white object elongated from the bottom-left to top-right can be seen in the center.
 82
(108 × 100 × 52)		 35 50 074 0,311 0,135 0,0002 1989 Voyager-span
3 V Despina
A white oval shaped object somewhat elongated horizontally is seen in the center. There are a few small dark spots on its surface.
 150
(180 × 148 × 128)		 210 52 526 0,335 0,068 0,0002 1989 Voyager-span
4 VI Galatea
A small white object elongated from the bottom-left to top-right can be seen in the center.
 176
(204 × 184 × 144)		 212 61 953 0,429 0,034 0,0001 1989 Voyager-span
5 VII Larissa
An irregularly shaped grey object slightly elongated horizontally occupies almost the whole image. Its surface shows a number of dark and white spots.
 194
(216 × 204 × 168)		 460 73 548 0,555 0,205 0,0014 1981 H. Reitsema, W. Hubbard, L. Lebofsky en D.J. Tholen
6 XIV Hippokampus
34,8 ≈ 5 105 283 0,936 0,064 0,0005 2013 Showalter et al.[5]
7 VIII Proteus
A conically shaped object is seen half-illuminated from the right. The cone axis looks towards the observer. The outline of the object is a rectangle with rounded corners. The surface is rough with a few large depressions.
 420
(436 × 416 × 402)		 4 400 117 646 1,122 0,075 0,0005 1989 Voyager-span
8 I Triton♠
A large spherical object is half-illuminated from the bottom-left. The south pole faces to the light source. Around it in the bottom-left part of the body there is a large white area with a few dozens dark streaks elongated in the pole to equator direction. This polar cap has a slight red tinge. The equatorial region is darker with a tint of cyan. Its surface is rough with a number of craters and intersecting lineaments.
 2 705,2 ± 4,8
(2 709 × 2 706 × 2 705)		 2 140 800
± 5200		 354 759 5,877 156,865 0,0000 1846 W. Lassell
9 II Nereïde‡
A small white smeared body is seen in center.
 340 ± 50 2 700 5 513 818 360,136 7,090 0,7507 1949 G.P. Kuiper
10 IX Halimede♠
~62 16 16 611 000 1 879,08 112,712 0,2646 2002 M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
11 XI Sao‡ ~44 6 22 228 000 2 912,72 53,483 0,1365 2002 M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
12 XII Laomedeia‡ ~42 5 23 567 000 3 171,33 37,874 0,3969 2002 M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
13 X Psamathe♠
~40 4 48 096 000 9 074,30 126,312 0,3809 2003 S.S. Sheppard, D.C. Jewitt en J. Kleyna
14 XIII Neso♠ ~60 15 49 285 000 9 740,73 136,439 0,5714 2002 M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Flammarion, Camille (1880). Astronomie populaire (in Frans). p. 591. ISBN 2-08-011041-1.
  2. ↑ "Camile Flammarion" (in Engels). Hellenica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2016. Besoek op 18 Januarie 2008.
  3. ↑ 3,0 3,1 "Planet and Satellite Names and Discoverers". Gazetteer of Planetary Nomenclature (in Engels). USGS Astrogeology. 21 Julie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2009. Besoek op 6 Augustus 2006.
  4. ↑ Showalter, M. R.; de Pater, I.; Lissauer, J. J.; French, R. S. (2019). "The seventh inner moon of Neptune" (PDF). Nature. 566 (7744): 350–353. doi:10.1038/s41586-019-0909-9.
  5. ↑ "Hubble Finds New Neptune Moon" (in Engels). Space Telescope Science Institute. 15 Julie 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2016. Besoek op 15 Julie 2013.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Neptunus_se_natuurlike_satelliete&oldid=2656548"