Vlag van Puerto Rico

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Vlag van Puerto Rico
Vlag van Puerto Rico
Vlag van Puerto Rico
Gebruik Burgerlike- en staatsvlag en vaandel Burgerlike en staatsvlag en -vaandel
Verhouding 2:3
Goedgekeur 6 Februarie 1952
Ontwerp Vyf horisontale bane in rooi (bo en onder) en wit afwisselend met ’n blou driehoek aan die vlagpaalkant met ’n wit vyfpuntige ster in die middel daarvan.
Wisselvormvlag van Puerto Rico
Wisselvormvlag van Puerto Rico
Gebruik alternate Alternatiewe weergawe van vlag
Wisselvormvlag van Puerto Rico
Wisselvormvlag van Puerto Rico
Bynaam Vlag tussen 1952 en 1995
Gebruik Burgerlike- en staatsvlag en vaandel Burgerlike en staatsvlag en -vaandel
Verhouding 2:3

Die nasionale vlag van Puerto Rico is op 6 Februarie 1952 amptelik in gebruik geneem. Die vlag vertoon vyf horisontale bane in rooi en wit afwisselend met ’n blou driehoek aan die vlagpaalkant met ’n wit vyfpuntige ster in.

Die oorsprong van die huidige vlag kan teruggespoor word na, die “Rewolusionêre vlag van Lares” deur dr. Ramón Emeterio Betances uitgedink en deur Mariana Bracetti geborduur is. Hierdie vlag is gebruik in die kortstondige opstand, wat bekend gestaan het as “El Grito de Lares”, teen Spaanse oorheersing op die eiland.[1][2]

Juan de Mata Terreforte, ’n verbande veteraan van “El Grito de Lares” en vise-president van die Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee in New York Stad, het die vlag van Lares aanvaar as die vlag van Puerto Rico tot 1892 toe die huidige ontwerp, geskoei op die vlag van Kuba deur die komitee onthul en aanvaar is.[3] Die nuwe vlag is vir die eerste maal op 24 Maart 1897 in Puerto Rico vertoon gedurende die Staatsgreep van Yauco. Die gebruik en vertoon van die Puerto Ricaanse vlag is verbied en die enigste vlae wat in Puerto Rico vertoon mog word was die vlag van Spanje (1492 tot 1898) en die vlag van die Verenigde State (1898 tot 1952).

In 1952 het die Gemenebes van Puerto Rico dieselfde vlagontwerp as wat in 1892 deur die Rewolusionêre Komitee onthul is, aanvaar as die amptelike vaandel sonder dat die kleurskakerings gespesifiseer is. Die kleur van die driehoek van die vlag wat gebruik is deur die administrasie van Luis Muñoz Marín was donkerblou soos gebruik is in die vlag van die Verenigde State, in plaas van die oorspronklike ligter blou. Dít het ’n politieke kontroversie veroorsaak.[1] In 1995 het die regering van Puerto Rico ’n verordening uitgevaardig in verband met die Puerto Ricaanse vlag waarin gespesifiseer word welke kleure gebruik moet word vir die vlag, maar nie die skakerings nie. Dit is daarom nie ongewoon om die Puerto Ricaanse vlag met verskillende skakerings van blou te sien wapper op die eiland nie.[4] Daar was verskeie Puerto Ricaanse vlae aan boord van die ruimtependeltuig Discovery gedurende sy vlug na die ruimte op 15 Maart 2009.[5]

Eerste vlae wat in Puerto Rico gebruik is[wysig | wysig bron]

Kapteinsvaandel van Columbus se skepe

Die bekendstelling van ’n vlag in Puerto Rico dateer terug na die tyd toe Christophorus Columbus aangeland het met die vlag wat deur die Spaanse Kroon aan hom toegeken is om die eiland op te eis. Columbus het die eiland in die naam van Spanje “San Juan Bautista” genoem het. Columbus het op 12 Oktober 1492 in sy dagboek aangeteken dat hy die Koninklike Vlag gebruik het en dat sy kapteins twee vlae gebruik het wat in alle skepe deur die Admiraal as vaandel gevoer is, elk met ’n groen kruis in die middel en ’n ‘F’ en ‘Y’ , ook in groen, met ’n goue kroon vir Ferdinand II van Aragon en Isabella I van Castilië.[6] Die conquistadores onder beheer van Juan Ponce de Léon, het die eiland verower. Hulle het die “Spaanse Ontdekkingsvlag” as militêre vlag aangevoer. Nadat die eiland verower en gekoloniseer is, is die vlag van Spanje in Puerto Rico gebruik soos wat dit in aldie ander Spaanse kolonies gebruik is.[7]

Toe die Spaanse magte hulle op die eiland gevestig het, het hulle begin met militêre fortifikasies soos La Fortaleza, Kasteel San Filipe del Morro, Kasteel de San Christóbal en Fort de San Gerónimo. Die Spaanse weermag het die Boergondiese Kruis-vlag ontwerp en dit as hulle vaandel aanvaar. Hierdie vlag is oral vertoon waar daar ’n Spaanse militêre instelling was.[8]

Die eerste vlag van Puerto Rico[wysig | wysig bron]

’n Foto van die Lares-rewolusionêre vlag van 1868, ook bekend as die “Eerste Puerto Ricaanse Vlag”.

Die onafhanklikheidsbeweging in Puerto Rico het momentum gekry met die bevrydingsukses van Simón Bolívar en José de San Martín in Suid-Amerika. In 1868 het Ramón Emeretio Betances, ’n plaaslike onafhenklikheidsleier, vir Mariana Bracetti gevra om ’n rewolusionêre vlag te brei wat geskoei was op die vlag van die Dominikaanse Republiek. Die materiaal vir die vlag is voorsien deur Edugivis Beauchkamp Sterling wat vroeër deur Betances as tesourier van die rewolusie aangestel is.[9] Die vlag is in die middel verdeel deur ’n wit Latynse kruis met die onderste twee blokke rooi en die boonste blou met ’n wit ster in die skildhoek. Volgens Luis Llorens Torres, ’n Puerto Ricaanse digter, stel die wit kruis die verlange na verlossing van die land voor, die rooi blokke stel die bloed van die helde van die rebellie voor en die wit ster in die blou vierkant stel vryheid voor.[10] Die “Rewolusionêre Vlag van Lares” is gebruik in die kortstondige rebellie teen Spanje in wat bekend geword het as El Grito de Lares (Die Kreet van Lares).[11] Die vlag is verklaar as die nasionale vlag van die “Republiek van Puerto Rico” deur Francisco Ramírez Medina, wat ingesweer is as die eerste president van Puerto Rico. Die vlag is op die alraat van die Katolieke Kerk in Lares geplaas.[1] Die oorspronklike Lares-vlag is deur ’n Spaanse offisier as oorlogsprys geneem. Baie jare later is dit teruggekeer en aan die Puerto Ricaanse mense oorhandig. Dit word tans uitgestal in die museum van die Universiteit van Puerto Rico.[1]

In 1873, na die abdikasie van Amadeus, Hertog van Aosta, as koning (1870–1873) en met Spanje se omskakeling van koninkryk na republiek, het die Spaanse regering ’n nuwe koloniale vlag vir Puerto Rico uitgevaardig. Die nuwe vlag, wat tot 1873 gebruik is, was soortgelyk aan die vlag van Spanje met die wapenskild van Puerto Rico in die middel. Met die herstel van die Spaanse koninkryk in 1873 is Spanje se vlag weer in Puerto Rico gebruik. Dit het tot 1898 geduur toe die eiland die eiendom van die Verenigde State geword het onder die terme van die Vrede van Parys (1898) in die nadraai van die Spaans-Amerikaanse Oorlog.[12]

Geskiedenis van die huidige vlag[wysig | wysig bron]

Oorsprong[wysig | wysig bron]

Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee
(staande L-R) Manuel Besosa, Aurelio Méndez Martínez en Sotero Figueroa (sittend L-R) Juan de M. Terreforte, D. Jose Julio Henna en Roberto H. Todd

Juan de Matta Terreforte, ’n leier van die Grito de Lares-opstand wat aan die sy van Manuel Rojas geveeg het, is na New York Stad verban. Hier het hy by die Rewolusionêre Komitee van Puerto Rico aangesluit en is hy aangestel as vice-president.[3] Terreforte en die lede van die Revolusionêre Komitee het die Vlag van Lares as hul vaandel aangeneem. In 1892 is die huidige ontwerp van die vlag van Puerto Rico aan die komitee bekend gestel. Die nuwe vlag se ontwerp was toe te skryf aan verskeie Puerto Ricane wat lede was van die Rewolusionêre Komitee in New York Stad.

Volgens sommige bronne het Francisco Gonzalo Marín in 1895 ’n prototipe vir aanvaarding van die Rewolusionêre Komitee in New York Stad voorgelê. Sedertdien word Marín deur sommige beskou as die ontwerper van die vlag.[13] Daar is ’n brief, geskryf deur Terreforte, waarin aan Marín krediet gegee word vir die ontwerp. Die oorspronklike inhoud van die brief in Spaans lui soos volg:

“La adopción de la bandera cubana con los colores invertidos me fue sugerida por el insigne patriota Francisco Gonzalo Marín en una carta que me escribió desde Jamaica. Yo hice la proposición a los patriotas puertorriqueños que asistieron al mitin de Chimney Hall y fue aprobada unánimemente.”

In Afrikaans vertaal lui dit soos volg: Die aanpassing van die Kubaanse vlag met die kleure omgekeer is deur die patriot Francisco Gonzalo Marín voorgestel in ’n brief wat hy van Jamaika geskryf het. Ek het die voorstel aan verskeie Puerto Ricaanse patriotte getoon gedurende ’n vergadering by Chimney Hall en dit is eenparig aanvaar.

Volgens ander oorvertellings was Antonio Vélez Alvarado op 12 Junie 1892 in sy woonstel in Manhattan waar hy vir ’n tydjie na die Kubaanse vlag gekyk het. Hy het sy blik verskuif na ’n blanko muur waar hy ’n optiese illusie gesien het waarin die kleure omgekeer was. Hy is onmiddellik daarna na ’n winkel waar hy papier gekoop het en ’n prototipe gemaak het. Hy het die prototipe aan sy buurman Micaela Dalmau vda. de Carreras en dié se gas, José Martí, getoon. Martí was beïndruk met die prototipe en het dit genoem in ’n artikel in Patria, die koerant van die Kubaanse rewolusie. Hy het besluit om ’n lapmodel van die vlag te maak om verdere steun daarvoor te werf. Hierdie lapmodel is twee jaar later aan ’n groep voorstaanders van onafhanklikheid in New York se Chimney Corner Hall. Die Puerto Ricaanse vlag het die simbool geword van die ideale van die Puerto Ricaanse onafhanklikheidsbeweging.[14]

Vlag wat deur Fidel Vélez en sy manskappe vertoon is gedurende die “Intentona de Yauco”-opstand

In ’n geskrewe brief deur Mima Besosa, die dogter van Manuel Besosa van die Rewolusionêre Komitee, word genoem dat sy die vlag gemaak het. Dit het gelei tot die idee dat haar vader die ontwerper kon wees. In haar brief het sy die vlag beskryf as bestaande uit vyf horisontale bane afwisselend in rooi en wit waarvan drie bane rooi en twee wit was. Aan die linkerkant van die vlag is ’n ligblou driehoek met ’n vyfpuntige ster in. Die drie rooi bane stel die bloed van die heldhaftige krygers voor, die twee wit bane stel oorwinning en vrede na die verkryging van onafhanklikheid voor. Die wit ster stel Puerto Rico voor en die blou stel die lug en die water wat die eiland omring, voor. Die driehoek stel die drie takke van die regering voor.[15] Ten slotte word ook deur sommige geglo dat Lola Rodríguez de Tío voorgestel het dat die Puerto Ricane die Kubaanse vlag met omgeruilde kleure gebruik as model vir haar eie vlag.[16]

Hoewel die plaaslike koerant “El Imparcial” op 17 Jaunarie 1948 genoem het dat Vélez Alvarado die vader van die Puerto Ricaanse vlag is[17] sal dit nooi duidelik wees wie werklik die vlag ontwerp het nie. Wat egter wel bekend is, is dat die Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee op 22 Desember 1895 die ontwerp van die huidige vlag amptelik aanvaar het. In 1897 het Antonio Mattei Lluberas die Rewolusionêre Komitee in New York besoek om ’n opstand in Yauco te beplan. Hy het na Puerto Rico teruggekeer met ’n Puerto Ricaanse vlag[18] en op 24 Maart 1897 het ’n groep mans onder leiding van Fidel Vélez die Puerto Ricaanse vlag gevoer en die barakke van die Spaanse Burgermag in Yauco aangeval gedurende die opstand teen die Spaanse besetting. Hierdie slag het bekend geword as die Poging tot die Staatsgreep van Yauco. Die opstand wat die tweede en laaste groot aanslag teen die Spanjaarde op die eiland was, was die eerste keer waartydens die Puerto Ricaanse vlag op Puerto Ricaanse grondgebied gebruik is.[19]

Die Puerto Ricaanse vlag word verbied[wysig | wysig bron]

Die Puerto Ricaanse vlag word deur ’n soldaat verwyder na die Jayuya-opstand van 1950.

Van 1898 tot 1952, na die anneksasie van Puerto Rico op 10 Desember 1898 deur die Verenigde State, was dit ’n misdryf om die Puerto Ricaanse vlag in die openbaar te vertoon. Die enigste vlag wat wettig op die eiland vertoon mog word was die vlag van die Verenigde State.[20] Die Puerto Ricaanse vlag is egter dikwels gebruik in politieke vergaderings van die pro-onafhanklikheidsparty, die Liberale Party van Puerto Rico, en in verset deur die Puerto Ricaanse Nasionalistiese Party. In 1932 het die Nasionalistiese Party die vlag as sy embleem gebruik gedurende verkiesings en in hul optogte. Die Puerto Ricaanse wetgewer met die destydse president van die Puerto Ricaanse Senaat, Luis Muñoz Marín, aan die stuur het op 21 Mei 1948 wetgewing bekend as Wet 53 deurgevoer waardeur dit onwettig verklaar is om die Puerto Ricaanse vlag te vertoon, ’n patriotiese Puerto Ricaanse lied te sing en oor onafhanklikheid van die eiland te praat. Op 10 Junie 1948 is Jesús T. Piñero aangewys as Goewerneur van Puerto Rico en het hy die wetsontwerp onderteken wat bekend gestaan het as die “Ley de la Mordaza” (Muilbandwet).[21] Later in dieselfde jaar is Puerto Ricane toegelaat om ’n goewerneur te kies waarna Luis Muñoz Marín verkies is. Gedurende die Juyaya-opstand van 1950 teen die Amerikaanse oorheersing, het lede van die Nasionalistiese Party die Puerto Ricaanse vlag bo aan die stadsaal gehys. Dit is later deur ’n Amerikaanse soldaat verwyder.

Aanvaarding van die Puerto Ricaanse vlag[wysig | wysig bron]

’n Wapperende Puerto Ricaanse vlag

In 1952 het goerwerneur Luis Muñoz Marín en sy administrasie die Puerto Ricaanse vlag aanvaar wat in 1892 ontwerp is en dit as die amptelike vlag van Puerto Rico afgekondig. Die amptelike aanvaarding van die vlag is deur sommige geïnterpreteer as 'n slenter deur Muñoz Marín om die onafhanklikheidsbeweging in sy eie party te neutraliseer.[22] Daar was ’n paar verskille tussen die oorspronklike vlag van 1892 en die een van 1952 en die betekenis van die kleure is amptelik verander. Die wit bane het gestaan vir die republikeinse staatsvorm eerder as die oorwinning en vrede wat Puerto Rico veronderstel was om te verkry het na onafhanklikheid.[23] Die blou van die driehoek in die oorspronklike vlag is varander na ’n donkerder kleur om te lyk soos die vlag van die Verenigde State en om afstand te skep met die rewolusionêre wortels van die vlag. Vir Pedro Albizu Campos, die nasionalistiese leier, was die regeringsverteenwoordiging van die vlag ’n ontheiliging,[24] terwyl die Puerto Ricaanse Onafhanklikheidsparty die regering daarvan beskuldig het dat hy die “geliefde simbole beskadig” het.[22] In 1995 het die regering weer begin om die ligblou weergawe te gebruik.[25][15]

Simbool van trots, verset en protes[wysig | wysig bron]

Twee lede van die 65ste Infanterie poseer tydens die Korea-oorlog met die vlag
Die ruimtevaarder en hidroloog, Joseph M. Acabá, met die vlag van Puerto Rico aanboord van die Discovery op 15 Maart 2009

Met verskeie geleenthede is die vlag ook al gebruik as ’n simbool van verset en protes. In die aanval op die Verenigde State se Huis van Verteenwoordigers in 1954 in protes teen Amerika se regering van die eiland, het Lolita Lebrón, die nasionalistiese leier geskree “¡Viva Puerto Rico Libre!” (“Lank lewe ’n vrye Puerto Rico!”) en die vlag van Puerto Rico ontvou.[26] Op 5 November 2000 het Tito Kayak en vyf ander aktiviste van Vieques op die boonste vlak van die Vryheidstandbeeld in New York uitgestap en ’n Puerto Ricaanse vlag in die kroon van die standbeeld geplant in protes teen die gebruik van die eiland Vieques deur die Amerikaanse Vloot as ’n bombarderingsoefenbaan.[27]

Op 15 Maart 2009 was daar verskeie Puerto Ricaanse vlae aanboord van die Discovery gedurende sy vlug na die ruimte. Joseph M. Acabá, die eerste ruimtevaarder van Puerto Ricaanse afkoms en wat aangewys is tot die bemanning van STS-119 as ’n Sending Spesialispedagoog, het ’n Puerto Ricaanse vlag aan hom gedra as ’n simbool van sy Puerto Ricaanse herkoms.[5] Acaba het twee van die vlae wat gedurende Junie 2009 in die ruimte was aan goewerneur Luis Fortuño en Kenneth McClintock, die Minister van Buitelandse sake, oorhandig.[28]

Die is ook die onderwerp van die liedjie “Que Bonita Bandera” (“Wat ’n pragtige vlag”) wat in 1968 geskryf is en gewild geword het deur die Puerto Ricaanse sanger Florencio “Ramito” Morales Ramos. Acabá het versoek dat die bemanning op 19 Maart 2009 (die vyfde dag), gedurende die ruimtevlug, wakker gemaak word met hierdie lied soos gesing deur Jose Gonzalez en Banda Criolla.[29]

Ontwerp[wysig | wysig bron]

Die verhouding van die horisontale bane is 6:6:6:6:6, die blou driehoek aan die vlagpaalkant is ’n gelykbenige driehoek en die vyfpuntige ster is presies in die middel van die driehoek.

Politieke vlae van Puerto Rico[wysig | wysig bron]

Kadette van die Republiek, onder beheer van Raimundo Díaz Pacheco, met die Nasionalistiese en Puerto Ricaanse vlae

Deur Puerto Rico se politieke geskiedenis het verskeie partye vlae wat hul ideale verteenwoordig ontwerp en gevoer. Politieke vlae in Puerto Rico word gewoonlik vertoon in openbare byeenkomste, vergaderings of optogte in die vertoning van politieke krag en eenheid. Die Puerto Ricaanse Nasionalistiese Party se vlag het ’n wit Calatrava-kruis, ook bekend as die Krukkekruis, in die middel op ’n swart agtergrond. Die Kruis van Calatrava is vir die eerste keer gebruik deur die kruisvaarders van Calatrava en later ook deur die Franse rewolusioniste. Die swart agtergrond stel die rouklag van die Puerto Ricaanse Nasie in koloniale gevangenskap voor.[30] Die vlag is gewoonlik vertoon by die Kadette van die Republiek, ook bekend as die Swarthemde (Camisa Negras), na aanleiding van hul uniforms. Per geleentheid voer die Nasionalistiese Party ook die Puerto Ricaanse vlag met die ligblou driehoek wat tussen 1898 en 1952 verbied is. Die drie hoof politieke partye van Puerto Rico is die Nuwe Progressiewe Party, met ’n vlag waarop ’n blou palmboom in die middel van ’n wit agtergrond is; die Algemene Dekomratiese Party, met ’n vlag waarop ’n rooi silhouet van ’n Puerto Ricaanse plattelander (jíbaro) in die middel van ’n wit agtergrond; en die Onafhanklikheidsparty, met ’n vlag met ’n wit Skandinawiese Kruis op ’n groen agtergrond. Die wit kruis simboliseer Christenskap en reinheid en die groen simboliseer hoop.[31] Die Party van Puerto Ricane vir Puerto Rico het ’n ligbruin Coquí (’n tipe padda) as logo met die woorde “Por Puerto Rico” (“Vir Puerto Rico”) in die middel. ’n Ander politieke vlag is dié van die Boricua Volksleër, ook bekend as “Los Macheteros”, ’n ondergrondse onafhanklikheidsgroep.

Ander vlae[wysig | wysig bron]

Soortgelyke vlae[wysig | wysig bron]

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (en) "Gemenebes van Puerto". Flags of the World. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2017. Besoek op 25 Februarie 2009.
  2. (es) Sacrano, Francisco (1993). Puerto Rico – Vyf eeue se geskiedenis. McGraw Hill Interamericana. p. 533.
  3. 3,0 3,1 (en) Moscoso, Francisco (10 November 2008). "Grito de Lares 1868". Ensiklopedie van Puerto Rico. Geargiveer vanaf die oorspronklike (html) op 3 Maart 2016. Besoek op 9 Januarie 2013.
  4. (es) "Regulasies oor die gebruik van die vlag van die Gemenebes van Puerto Rico". LexJuris. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Desember 2019. Besoek op 25 Februarie 2009.
  5. 5,0 5,1 (es) Dunn, Marcia. "Boricua op die punt om aan boord van die Discovery te gaan, neem PR vlag". Associated Press],. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Maart 2014. Besoek op 12 Maart 2009.{{cite web}}: AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link)
  6. (en) "Christophorus Columbus: Ontdekkingsreisiger" (html). Enchanted Learning. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Mei 2020. Besoek op 25 Februarie 2009.
  7. (en) "Christophorus Columbus se vlae 1492". Flags of the World. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2017. Besoek op 25 Februarie 2009.
  8. (en) "Spaanse Boergondiese Vlag". Universiteit van Georgia. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Januarie 2013. Besoek op 25 Februarie 2009.
  9. (en) "Beauchamp-geskiedenis". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Junie 2017. Besoek op 7 Januarie 2013.
  10. (es) "Lares". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 7 Januarie 2013.
  11. (es) Peres Moris, José. "Geskiedenis van die opstand van Lares, 1871". Library of Congress. Besoek op 25 Februarie 2009.
  12. (en) Guerra, Lillian (30 Junie 1998). Populêre Uitdrukking en Nasionale Identiteit in Puerto Rico: Die Stryd om Self, Gemeenskap en Nasie (1ste uitg. uitg.). University Press of Florida. p. 200. ISBN 0-8130-1594-4.
  13. (en) Scheina, Robert L. (Januarie 2003). Oorloë van Latyns-Amerika Volume I: Die Caudillo-tydperk, 1791–1899 (1ste uitg uitg.). Potomac Books Inc. p. 359. ISBN 1-57488-449-2.
  14. (es) Dávila, Ovidio (2002). Antonio Vélez Alvarado, amigo y colaborador consecuente de Martí y Betances. San Juan, P.R.: Instituto de Cultura Puertorriqueña (Instituut van Puerto Ricaanse Kultuur). pp. 11–13.
  15. 15,0 15,1 (en) "Vlag". Welcome to Puerto Rico. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 25 Februarie 2009.
  16. (en) "Lola Rodríguez de Tió". Library of Congress. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Oktober 2019. Besoek op 25 Februarie 2009.
  17. (es) “Muere Antonio Vélez Alvarado, Prócer Que Creó Bandera Patria’, El Imparcial, 17 Januarie 1948, bl. “B”
  18. (es) Negroni, Hector Andres (1992). Militêre geskiedenis van Puerto Rico. Sociedad Estatal Quinto Centenario. p. 307. ISBN 84-7844-138-7.
  19. (en) "Die vlag". Flags of the World. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2017. Besoek op 25 Februarie 2009.
  20. (en) "Foto's van die Jayuya-opstand". Latyns-Amerikaanse Studies. Besoek op 25 Februarie 2009.
  21. (en) "Geskiedenis". Welcome to Puerto Rico. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Mei 2019. Besoek op 10 Januarie 2013.
  22. 22,0 22,1 (en) Morris, Nancy (1995). Puerto Rico: Kultuur, politiek en identiteit. Praeger/Greenwood. p. 51. ISBN 0-275-95452-8.
  23. (en) Espada, Martín. "Vlag van Puerto Rico". University of Massachusetts Amherst. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2009. Besoek op 25 Februarie 2009.
  24. (en) Luis Muñoz Marín: Puerto Rico se Demokratiese Rewolusie. Editorial UPR. 2006. p. 90. ISBN 0-8477-0158-1.
  25. (en) "Vlag van Puerto Rico". Vexillology Matters. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 25 Februarie 2009.
  26. (en) Associated Press (29 Februarie 2004). "Niemand het aanval op Kongres in 1954 verwag". Holland Sentinel. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Maart 2005. Besoek op 19 September 2008.
  27. (en) Singer, Gerald. Vieques: ’n fotografies geïllustreerde gids tot die eiland, sy geskiedenis en sy kultuur. Sombrero Publishing Company. p. 183. ISBN 0-9641220-4-9.
  28. (es) "'n Besoek aan die eiland deur Joseph Acabá". El Nuevo Día. 28 Mei 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Maart 2014. Besoek op 11 Januarie 2013.
  29. (es) Torres Torres, Jaime (20 Maart 2009). "Geen geluid hier, maar in die heelal". El Nuevo Día. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Januarie 2014. Besoek op 21 Maart 2009.
  30. (en) "FBI Files"; "Puerto Rico Nationalist Party; SJ 100-3; Vol. 23; pages 104-134" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 31 Augustus 2019.
  31. (en) "Politieke vlae van Puerto Rico". Flags of the World. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 November 2016. Besoek op 25 Februarie 2009.

Bronne[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.