Muridae
| Muridae | |
|---|---|
| |
| Mus musculus | |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Animalia |
| Filum: | Chordata |
| Klas: | Mammalia |
| Orde: | Rodentia |
| Superfamilie: | Muroidea |
| Familie: | Muridae Illiger, 1811 |
| Tipegenus | |
| Mus Linnaeus, 1758
| |
| Subfamilies | |
Die Muridae, of murids, is die grootste familie van knaagdiere en soogdiere, wat ongeveer 1 383 spesies bevat, [2] insluitend baie spesies muise, rotte en gerbils wat natuurlik in Eurasië, Afrika en Australië voorkom. [3]
Die naam Muridae kom van die Latynse mus (genitief muris), wat "muis" beteken, aangesien alle ware muise aan die familie behoort, met die meer tipiese muise wat aan die genus Mus behoort.
Verspreiding en habitat[wysig | wysig bron]
Murids word byna oral in die wêreld aangetref, hoewel baie subfamilies nouer reekse het. Murids word nie in Antarktika of baie oseaniese eilande gevind nie. Alhoewel nie een van hulle inheems aan die Amerikas is nie, is 'n paar spesies, veral die huismuis en swartrot, wêreldwyd bekendgestel. Murids beslaan 'n wye reeks ekosisteme van tropiese woude tot toendra's. Fossoriese, boomagtige en semi-akwatiese spesies kom voor, hoewel die meeste landdiere is.[4] Die uitgebreide lys van nisse gevul deur murids help om hul relatiewe oorvloed te verduidelik.
Dieet en gebit[wysig | wysig bron]
'n Wye reeks voedingsgewoontes word in murids gevind, wat wissel van plantetende en omnivoorspesies tot spesialiste wat streng slegs erdwurms, sekere soorte swamme of waterinsekte verteer.[4] Die meeste genera vreet plantmateriaal en klein ongewerwelde diere, en berg dikwels sade en ander plantmateriaal vir winterverbruik. Murids het sciurognatous kake ('n voorvaderlike karakter by knaagdiere) en 'n diasteem is teenwoordig. [5] Murids het nie slagtande en premolare nie. Oor die algemeen word drie kiestande (hoewel soms net een of twee) gevind, en die aard van die kiestande verskil volgens genus en voedingsgewoontes.
Voortplanting[wysig | wysig bron]
Sommige murids is hoogs sosiaal, terwyl ander eensaam is. Wyfies produseer gewoonlik verskeie werpsels jaarliks. In warm streke broei hulle die hele jaar. Alhoewel die lewensduur van die meeste genera oor die algemeen minder as twee jaar is, het murids 'n hoë voortplantingspotensiaal en is hul bevolkings geneig om vinnig toe te neem en dan drasties af te neem wanneer voedselbronne uitgeput is. Dit word dikwels in 'n siklus van drie tot vier jaar geroteer.
Eienskappe[wysig | wysig bron]
Die murids is klein soogdiere, tipies ongeveer 10 centimetres (3,9 in) lank, die stert uitgesluit, maar wissel van 4,5 to 8 centimetres (1,8 to 3,1 in) in die Afrika-dwergmuis tot 48 centimetres (19 in) in die suidelike reusagtige slankstertwolkrot. Hulle het tipies skraal liggame met afgeskaalde sterte langer as die lyf, en spitssnoete met prominente snorbaarde, maar met groot variasie in hierdie breë eienskappe. Sommige murids het langwerpige bene en voete om hulle in staat te stel om met 'n huppelbeweging te beweeg, terwyl ander breë voete en grypsterte het om hul klimvermoë te verbeter, en nog ander het geen aanpassing nie. Hulle is meestal 'n skakering van bruin van kleur, hoewel baie swart, grys of wit merke het.
Murids het oor die algemeen uitstekende gehoor- en reuksintuie. Hulle leef in 'n wye reeks habitatte van woude tot grasveld en bergreekse. 'n Aantal spesies, veral die gerbils, is aangepas by woestyntoestande en kan lank oorleef met weinig water. Hulle eet 'n wye verskeidenheid kosse, afhangende van die spesie, met behulp van kragtige kakebeenspiere en knaende snytande wat dwarsdeur hul lewe groei. Die tandformule van murids is 1.0.0.1-3 1.0.0.1-3.
Murids broei gereeld en produseer dikwels groot werpsels verskeie kere per jaar. Hulle gee gewoonlik geboorte tussen twintig en veertig dae na paring, hoewel dit baie verskil tussen spesies. Die kleintjies word tipies blind, haarloos en hulpeloos gebore, hoewel uitsonderings voorkom, soos by stekelrige muise. [6]
Evolusie[wysig | wysig bron]
Soos met baie ander klein soogdiere, is die evolusie van die murids nie goed bekend nie, aangesien min fossiele oorleef het. Hulle het waarskynlik ontwikkel uit hamsteragtige diere in tropiese Asië 'n geruime tyd in die vroeë Mioseen, en het eers daarna spesies voortgebring wat in 'n koeler klimaat kon oorleef. Hulle het veral wêreldwyd algemeen geword tydens die huidige geologiese epog, as gevolg van ritte benut ("ryloop") wat ooreenstem met menslike migrasies.
Klassifikasie[wysig | wysig bron]
Die murids word geklassifiseer in vyf subfamilies, ongeveer 150 genera, en ongeveer 834 spesies.[7]
Subfamilies [8][wysig | wysig bron]
- Deomyinae (stekelrige muise, borselbontmuise, skakelrot)
- Gerbillinae (gerbils, jirds en sandrotte)
- Leimacomyinae (Togo-muis)
- Lophiomyinae (maanhaarrot of kuifrot)
- Murinae (Ouwêreldse rotte en muise, insluitend vlei-rotte)
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Aghova, Tatiana; Kimura, Yuri; Bryja, Josef; Dobigny, Gauthier; Granjon, Laurent; Kergoat, Gael J. (2017). "Fossils know it best: using a new set of fossil calibrations to improve the temporal phylogenetic framework of murid rodents (Rodentia: Myomorpha: Muroidea: Muridae)" (PDF): 16. doi:10.1101/180398. S2CID 38794026. Besoek op 29 Augustus 2018.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ "Muridae". Encyclopaedia Britannica (in Engels). Besoek op 16 November 2021.
- ↑ Basic Biology (2015). "Rodents".
- ↑ 4,0 4,1 "ADW: Subfamilies of Muridae". animaldiversity.org. Besoek op 8 November 2015.
- ↑ "Muridae (Old World mice and rats, gerbils, whistling rats, and relatives)". Animal Diversity Web. Besoek op 8 November 2015.
- ↑ Berry, R. J., The Encyclopedia of Mammals, Facts on File, ISBN 0-87196-871-1, https://archive.org/details/encyclopediaofma00mals_0/page/658Berry, R. J.; Årgren, G. (1984), Macdonald, D. (ed.
- ↑ Burgin, C. J., Colella, J. P., Kahn, P. L. & Upham, N. S. How many species of mammals are there?
- ↑ Steppan, S. J. & Schenk, J. J. Muroid rodent phylogenetics: 900-Species tree reveals increasing diversification rates.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- Muridae by Mammal Species of the World
- "Walker's Mammals of the World." Google Books. 8 November 2015.
- ADW: Muridae: Inligting