Gaan na inhoud

Skandinawiese kruis

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Noordse vlae, v.l.n.r.: Finland, Ysland, Noorweë, Swede en Denemarke.
’n Seleksie van amptelike, Skandinawiese kruisvlae in gebruik in Noord-Europa.
Groter vlae, v.l.n.r.: Ysland, Faroëreilande, Denemarke, Noorweë, Swede, Finland;
Kleiner vlae, v.l.n.r.: Barra, Suid-Uist, Yorkshire Wes-Riding, VK (histories), Orkney, Shetland, Skone, Åland, Pärnu, Setomaa (etnies), Wepse (etnies).

Die Skandinawiese kruis is enigeen van verskeie vlae waarop die ontwerp van die Noordse of Skandinawiese kruis, ’n kruissimbool op ’n reghoekige veld waarvan die middel van die kruis na die vlagpaalkant geskuif is, voorkom.

Alle onafhanklike Noordse lande het in die moderne tyd sulke vlae aanvaar, en hoewel die Skandinawiese kruis so genoem is weens sy gebruik in die nasionale vlae van die Skandinawiese volke, word die term universeel deur vlagkundiges gebruik in verwysing na die vlae van die Noordse lande maar ook na ander vlae met soortgelyke ontwerpe.[1] Die skuinskruis staan ook bekend as die Kruis van Sint Filippus die Apostel, wat nie in Skandinawië nie, maar eerder in Griekeland, Frigië en Sirië gepredik het.

Die kruis stel die Christendom voor,[2][3][4] en die kenmerkende skuif van die middel na die vlagpaalkant is vroeg-modern en is op 11 Junie 1748 vir die eerste maal beskryf as die Deense burgerlike vaandel vir handelskepe, waar gespesifiseer is dat die skuif van die kruis na die vlagpaalkant soos volg moet wees: “die eerste twee velde moet vierkantig wees en die buitenste velde moet 64 van daardie lengte wees.” Die Deense ontwerp is aanvaar vir die vlae van Noorweë (burgerlike vaandel 1821) en Swede (1906) wat albei afgelei is van ’n algemene vaandel wat gedurende die Unie tussen Swede en Noorweë tussen 1818 en 1844 gebruik is, asook Ysland (1915) en Finland (1917); sommige onderafdelings van hierdie lande het dit ook as inspirasie vir hul vlae gebruik. Die vlag van Noorweë was die eerste vlag met die Skandinawiese kruis in drie kleure.

Alle Noordse vlae mag as gonfalon vertoon word.

Vlagformate

[wysig | wysig bron]

Vlae van die Noordse lande

[wysig | wysig bron]

Let wel dat sommige van hierdie vlae histories is. Let ook op dat vlagverhoudinge tussen die verskillende vlae kan wissel en soms selfs tussen verskillende weergawes van dieselfde vlag.

Die vlag van Groenland is die enigste nasionale vlag van ’n Noordse land of gebied sonder ’n Skandinawiese kruis. Toe Groenland selfregering verkry het, is die huidige vlag – met ’n grafiese ontwerp uniek aan Groenland – in Junie 1985 aanvaar deur veertien stemme daarvoor teen elf ter ondersteuning van ’n voorgestelde groen-en-wit Skandinawiese kruis.[5]

Denemarke

[wysig | wysig bron]

Finland

[wysig | wysig bron]

Noorweë

[wysig | wysig bron]

Swede

[wysig | wysig bron]

Ysland

[wysig | wysig bron]

Kalmarunie

[wysig | wysig bron]

Die historiese vlag van die Kalmarunie wat Denemarke, Swede en Noorweë tussen 1397 en 1523 verenig het. Geen prentegeskiedenis van die vlag het behoue gebly nie. Die vlag wat vertoon word is ’n rekonstruksie gebaseer op verwysings in briewe van 1430 deur Erik van Pommere.

Nieamptelike Noordse vlae

[wysig | wysig bron]

Hierdie vlae het òf nie amptelike status nie òf dit verteenwoordig privaat entiteite. Dit is nie amptelik aanvaar nie en die gebruik daarvan bly beperk.

Vlae buite die Skandinawiese lande

[wysig | wysig bron]

Armenië

[wysig | wysig bron]

Duitse Orde

[wysig | wysig bron]

Estland

[wysig | wysig bron]

Letland

[wysig | wysig bron]

Litaue

[wysig | wysig bron]

Duitsland

[wysig | wysig bron]

Ontwerpe met die Skandinawiese kruis, soortgelyk aan dié van Denemarke, Swede en Noorweë se vlae is in 1919 (na WOI) en 1948 (na WOII) voorgestel as nasionale vlag vir Duitsland. Die Skandinawiese kruis kom vandag voor in sommige stads- en distriksvlae of wapenskilde.

Frankryk

[wysig | wysig bron]

Georgië

[wysig | wysig bron]

Nederland

[wysig | wysig bron]

Brasilië

[wysig | wysig bron]

Oekraïne

[wysig | wysig bron]

Verenigde Koninkryk

[wysig | wysig bron]

’n Aantal vlae vir plekke in die Verenigde Koninkryk (hoofsaaklik Skotland) is gebaseer op die Skandinawiese kruis en is bedoel om die Skandinawiese erfenis wat gedurende die Wikingtydperk en deur die Hoë Middeleeue na die Britse Eilande gebring is.

Verenigde State

[wysig | wysig bron]

Ander

[wysig | wysig bron]

Etniese vlae

[wysig | wysig bron]

Sportverenigings

[wysig | wysig bron]

Fiktief

[wysig | wysig bron]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. (en) EnchantedLearning.com
    (de) Historiese vlae van die wêreld: Die Skandinawiese kruis; Eric Inglefield: "Fahnen und Flaggen" (in Duits vertaal deur Dagmar Hahn), Delphin Verlag, München 1986, bl. 16
  2. (en) Jeroen Temperman. State Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Martinus Nijhoff Publishers. p. 88. Besoek op 31 Desember 2007. Talle oorwegend Christelike state vertoon 'n kruis op hul nasionale vlag as verteenwoordigend van die Christendom. Skandinawiese of noordse kruise op die vlae van die Noordse lande – Denemarke, Finland, Ysland, Noorweë en Swede – verteenwoordig ook die Christendom
  3. (en) Carol A. Foley. The Australian Flag: Colonial Relic or Contemporary Icon. William Gaunt & Sons. Besoek op 31 Desember 2007. Die Christelike kruis is byvoorbeeld een van die algemeen gebruikte simbole ter wêreld en talle Europese lande, soos die Verenigde Koninkryk, Noorweë, Swede, Finland, Denemarke, Ysland, Griekeland en Switserland het die Christelike kruis aanvaar en behou op nul nasionale vlae
  4. (en) Andrew Evans. Iceland. Bradt. Besoek op 31 Desember 2007. Volgens oorlewering het 'n rooi doek met 'n wit kruis uit die lug geval ten tyde van die 13de eeuse Waldemarslag, waarna die Dene die oorwinning geniet het. As kenteken van goddelike reg het Denemarke sy kruis in die ander Skandinawiese lande waar hy regeer het, vertoon en soos elke volk onafhanklikheid verkry het, het hulle ook die Christelike simbool geïnkorporeer
  5. (da) "Nu vajer det grønlandske flag over Danmark". Besoek op 24 Junie 2016.
  6. (da) "Kunstavisen på internettet – Artikler". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2008.
  7. In 1844 het pro-Duitse nasionaliste in die hertogdomme Holstein en Schleswig ’n blou-wit-rooi driekleur geskep as ’n simbool vir onafhanklikheid wat wydverspreide gebruik geniet het. In 1845 het Denemarke gereageer deur alle ander vlae buiten die Deense een hier uitgebeeld, te verbied. Hierdie verbod is toegepas so lank as wat Denemarke die drie hertogdomme (Holstein en Lauenburg: effektief tot 1863, Schleswig: effektief tot 1864) beheer het. Gebruik van die Deense vlag is weer verbied deur die afgeskeide regering wat die drie hertogdomme tussen 1848 en 1851 opgeëis het.
  8. (en) "Groothertogdom Oldenburg 1815–1918 (Nedersakse, Duitsland)". Flagspot.net. Besoek op 28 Desember 2017.
  9. (de) "Pegida und das Symbol der Hitler-Attentäter". Süddeutsche Zeitung. 3 Augustus 2015. Besoek op 20 Julie 2020.
  10. (en) "Suid-Uist-vlag". Hebrides-news.com. Besoek op 28 Desember 2017.
  11. (en) "Eiland Barra se vlag amptelik erken". BBC News. Besoek op 26 Mei 2018.
  12. (en) "Nuwe vlag verteenwoordig area se Wiking-verlede". Scotsman. Besoek op 18 Desember 2018.
  13. (ru) Пюккенен, А. Ю.; Сыров, А. А. (2002). Что такое Ингерманландия? Краткое введение в историю ингерманландских финнов [Wat is Ingermansland? ’n Kort inleiding tot die geskiedenis van die Ingermanlandsfinne]. Sint Petersburg.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  14. (ru) Пюккенен, А. Ю. (30 Mei 2011). "Геральдика Невского края" [Neva-streek heraldiek]. Санкт-Петербургские ведомости. Saint Petersburg: АО Издательский дом «С.-Петербургские ведомости».
  15. (sv) "Hur ser Svenskfinland ut om 100 år?" (PDF). Medborgarbladet. Helsinki: Svenska folkpartiet RP. 61 (4): 20. Desember 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 21 Julie 2011. Besoek op 6 Junie 2008.
  16. (en) Engene, Jan Oskar (10 Maart 1996). "Sweedssprekende bevolking in Finland". Flags of the World. Besoek op 6 Junie 2008.
  17. (en) "Interfrisian flag". Groep fan Auwerk. Besoek op 1 Desember 2015.

Bibliografie

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]