Gaan na inhoud

Stikstofmonoksied

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Eienskappe

Algemeen

Naam Stikstofmonoksied
Struktuurformule van
Struktuurformule van
Chemiese formule NO
Molêre massa 30,01 g/ml
CAS-nommer 10102-43-9  
Voorkoms kleurlose gas
Fasegedrag
Smeltpunt -163,6 °C
Kookpunt -151,8 °C
Digtheid 1,04 rel lug=1;

1,3402 g/L

Oplosbaarheid 7,3% in water @ 0 °C;

opl. in swaelsuur, alkohol, CS2 

Kritieke temperatuur -93,15 °C 
Henry se konstante 1,9 x 10-3 [mol/L.atm] 1500 [K]

Suur-basis eienskappe

pKa

Veiligheid

Flitspunt  
LC50 115 dpm (rot; 1 uur)[1]

Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.

 
Portaal Chemie
Die rol van NO in die vorming van osoon

Stikstofmonoksied is 'n chemiese verbinding van stikstof en suurstof met formule NO.

Hierdie oksied is 'n kleurlose prikkelende gas wat maklik met suurstof in die atmosfeer reageer om die bruin gas stikstofdioksied (NO2) te vorm. Die diatomiese NO-molekuul het 'n onewe aantal elektrone en is 'n paramagnetiese radikaal.

Biologiese rol

[wysig | wysig bron]

Die NO-molekuul speel 'n belangrike rol in die menslike liggaam. Daar is 'n ensiem wat hierdie molekuul uit die aminosuur L-arginien vervaardig. Hierdie ensiem word byvoorbeeld in die neurone van die lugweë aangetref. NO dien as 'n boodskapper wat inligting van die een senuweesel na 'n ander oordra.[2]

Vorming en reaktiwiteit

[wysig | wysig bron]

Stikstofmonoksied word gewoonlik in die nywerheid vervaardig deur ammoniak te verbrand:

Hierdie proses vereis ongeveer 900 °C en 'n katalisator soos platinum. Die gevormde NO moet ook vinnig tot 150 °C afgekoel word om te verhoed dat N2 gevorm word.[3]

NO kan uit oksidasiereaksies van salpetersuur gevorm word:

NO kan met halogene oksohalogeniede vorm, soos:[4]

Hierdie verbinding kom ook in koningswater voor.

Besoedeling

[wysig | wysig bron]

NO kan in 'n binnebrandenjin ontstaan en hierdie proses is 'n belangrike bron van lugbesoedeling. Stikstofmonoksied kan in die lae atmosfeer as 'n katalisator optree in 'n fotochemiese proses wat osoon vorm. Motorvoertuie word dikwels met 'n katalisator toegerus om dit te verhoed.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. AirGas.
  2. Nitric Oxide and Free Radicals in Peripheral Neurotransmission Stanley Kalsner Springer Science & Business Media, 2012, ISBN 1-4612-1328-2, ISBN 978-1-4612-1328-4
  3. Potential for Industrial Energy-Efficiency Improvement in the Long Term J. de Beer Springer Science & Business Media, 2013, ISBN 9401727287, ISBN 9789401727280, bls. 210
  4. Inorganic Chemistry Mark Weller, Tina Overton, Jonathan Rourke, Fraser Armstrong OUP Oxford, 2014,ISBN 0-19-964182-X, ISBN 978-0-19-964182-6