Ystersulfaat
|
Algemeen | |
|---|---|
| Naam | Ystersulfaat |
| Ander name | koperas of groenvitrioel |
 |
 |
| Chemiese formule | FeSO4 |
| Molêre massa | |
| CAS-nommer | |
| Voorkoms | groen ortorombiese kristalle |
| Reuk | Reukloos |
| Fasegedrag | |
| Smeltpunt | 680 °C (watervrye, ontbinding) 300 °C (monohidraat) 60-64 °C (heptahidraat) |
| Kookpunt | |
| Digtheid | |
| Oplosbaarheid | Onbeduidend in alkohol 6,4 g/100 g (20 C) in etileenglikol |
|
Suur-basis eienskappe | |
| pKa | |
|
Veiligheid | |
| Flitspunt | |
|
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande. | |
Ystersulfaat (Engels: iron(II) sulphate of ferrous sulphate) is 'n anorganiese chemiese verbinding met die formule FeSO4.
Dit word medies gebruik om 'n ystertekort in die liggaam te behandel, en het ook enkele nywerheidstoepassings. Dit is eeue lank reeds bekend as koperas of groenvitrioel; die blougroen heptahidraat (FeSO4·7H2O) is die algemeenste vorm van hierdie stof.
6SO4.png)
Alle ystersulfate los in water op om dieselfde akwakompleks [Fe(H2O)6]2+ te vorm, wat 'n oktahedrale molekule en half-magneties is.
Gebruike[wysig | wysig bron]
Mediese gebruike[wysig | wysig bron]
Ystersulfaat word saam met ander ysterverbindings gebruik as voedingsaanvulling en om bloedarmoede te voorkom.
Kleurstof[wysig | wysig bron]
Ystersulfaat is gebruik om ink te vervaardig vanaf die middeleeue tot aan die einde van die agtiende eeu. Dit is ook gebruik in die proses om idigokleurstof op klere en ander lappe aan te wend.
Soms word dit as kunsmatige kleurstof in geblikte swart olywe gebruik en dit word gebruik om kalksteen en sandsteen 'n geel-roeskleur te vlek. Dit word ook gebruik om esdoornhout 'n silwer kleur te gee.
Tuine[wysig | wysig bron]
In tuine word dit gebruik om die pH van grond te verlaag.[1][2] Dit kan gebruik word om ysterchlorose te behandel[3] (waar plante nie genoeg chlorofil produseer nie) en word as 'n mosdoder gebruik.[4]
Ander gebruike[wysig | wysig bron]
In die 1850's is dit gebruik om foto's te ontwikkel.
Dit word by water bygevoeg wat deur turbinekondensators vloei om 'n korrosiebestande beskermende laag te vorm.
Groen vitriool word gebruik vir die identifisering van sampioene.[5]
Dit word gebruik om afvalwater te oksideer as deel van die Fenton se reagens. Die reaksie behels die skepping van vrye radikale as neweprodukte.
- Fe2+ + H2O2 → Fe3+ + HO• + OH−
- Fe3+ + H2O2 → Fe2+ + HOO• + H+
- 2H2O2 → HO• + HOO• + H2O
Produksie[wysig | wysig bron]
Dit kan geproduseer word deur metale wat minder reaktief is as yster uit die oplossings van hul sulfaat te verplaas: CuSO4 + Fe → FeSO4 + Cu
In die afwerking van staal voordat dit geplateer of bedek word, word die staalplaat of -staaf in swaelsuur gedoop. Hierdie behandeling lewer groot hoeveelhede yster(II)sulfaat as 'n neweproduk.[6]
- Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2
Dit word ook kommersieel voorberei deur oksidasie van piriet:
- 2FeS2 + 7O2 + 2H2O → 2FeSO4 + 2H2SO4
Reaksies[wysig | wysig bron]
Verhitting veroorsaak dat yster(II)sulfaat eers sy kristaleeringswater verloor en word die oorspronklike groen kristalle in 'n witkleurige, watervrye vaste stof omgeskakel. As dit verder verhit word, stel die watervrye materiaal swaeldioksied (SO2) en wit dampe van swaeltrioksied (SO3) vry, wat 'n rooibruin yster(III)oksied agterlaat. Ontbinding van ystersulfaat begin teen ongeveer 680 °C.
- 2FeSO4 → Fe2O3 + SO2 + SO3
Yster(II)sulfaat is 'n reduseermiddel. Byvoorbeeld, salpetersuur word deur dit gereduseer tot stikstofmonoksied,
- 6FeSO4 + 3H2SO4 + 2HNO3 → 3Fe2(SO4)3 + 4H2O + 2NO
- 6FeSO4 + 3Cl2 → 2Fe2(SO4)3 + 2FeCl3
Blootstelling aan lug oksideer yster(II)sulfaat tot 'n korrosiewe bruingeel laag van "basiese ystersulfaat", wat 'n addukt is van yster(III)oksied en yster(III)sulfaat:
- 12FeSO4 + 3O2 → 4Fe2(SO4)3 + 2Fe2O3
Hidrate[wysig | wysig bron]
Yster(II)sulfaat kom natuurlik in verskeie hidrate voor:
- FeSO4·H2O (mineraal: Szomolnokiet,[7] relatief skaars)
- FeSO4·4H2O (mineraal: Rozeniet,[8] wit, relatief algemeen)
- FeSO4·5H2O (mineraal: Siderotil,[9] relatief skaars)
- FeSO4·6H2O (mineraal: Ferroheksahidriet,[10] relatief skaars)
- FeSO4·7H2O (mineraal: Melanteriet,[11] blougroen, relatief algemeen)
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Why Use Ferrous Sulfate for Lawns?" (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2021.
- ↑ "Acid or alkaline soil: Modifying pH - Sunset Magazine". www.sunset.com (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2021.
- ↑ Koenig, Rich; Kuhns, Mike (Augustus 1996). "Control of Iron Chlorosis in Ornamental and Crop Plants" (PDF) (in Engels). Salt Lake City: Utah State University. p. 3.
- ↑ Handreck, Kevin (2002). Gardening Down Under: A Guide to Healthier Soils and Plants (in Engels) (2de uitg.). Collingwood, Victoria: CSIRO Publishing. pp. 146–47. ISBN 0-643-06677-2.
- ↑ Svrček, Mirko (1975). A color guide to familiar mushrooms (2de uitg.). London: Octopus Books. p. 30. ISBN 0-7064-0448-3.
- ↑ Wildermuth, Egon; Stark, Hans; Friedrich, Gabriele; Ebenhöch, Franz Ludwig; Kühborth, Brigitte; Silver, Jack; Rituper, Rafael. "Iron Compounds". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (in Engels). Weinheim: Wiley-VCH.
- ↑ Ralph, Jolyon; Chautitle, Ida. "Szomolnokite". www.mindat.org (in Engels). Mindat.or. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2020. Besoek op 3 Augustus 2014.
- ↑ "Rozenite Mineral Data". www.webmineral.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 3 Augustus 2014.
- ↑ "Siderotil Mineral Data". www.webmineral.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020. Besoek op 3 Augustus 2014.
- ↑ "Ferrohexahydrite Mineral Data". www.webmineral.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 3 Augustus 2014.
- ↑ "Melanterite Mineral Data". www.webmineral.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Mei 2020. Besoek op 3 Augustus 2014.