Gebruiker:Liami Smith/Plantasie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
'n Denne plantasie in die Verenigde State van Amerika.
'n Palm plantasie in Galilea in Israel.

'n Plantasie is 'n groot landgoed wat wat vir die doeleindes van boerdery aangeplant is en spesialiseer in gewasse. Die gewasse wat gekweek word, sluit katoen, koffie, tee, kakao, suikerriet, opium, sisal, oliesade, oliepalms, vrugte, Hevea brasiliensis en bosbome in. Beskermingsbeleide en natuurlike vergelykende voordeel het soms daartoe bygedra om te bepaal waar plantasies moet aangelê word.

Van die vroegste voorbeelde van aanplantings was die latifundia van die Romeinse Ryk, wat groot hoeveelhede graan, wyn en olyfolie vir uitvoer geproduseer het. Plantasie-landbou het vinnig gegroei met die toename in internasionale handel en die ontwikkeling van 'n wêreldwye ekonomie wat gevolg het op die uitbreiding van Europese koloniale ryke. Soos elke ekonomiese aktiwiteit, het dit mettertyd verander.

Bosplantasies[wysig | wysig bron]

'n Plantasie van Douglas-fir in Washington, Verenigde State van Amerika.

Industriële aanplantings word gevestig om binne 'n kort tydjie 'n groot volume hout te produseer. Aanplantings word gekweek deur staatsbosbouowerhede en / of die papier- en houtbedrywe en ander privaat grondeienaars (soos Weyerhaeuser, Rayonier en Sierra Pacific Industries in die Verenigde State van Amerika, Asia Pulp & Paper in Indonesië ). Kersbome word ook gereeld verbou. In suidelike en suidoostelike Asië, het kiaat plantasies onlangs die natuurlike bos vervang.

Nywerheidsaanplantings word aktief bestuur vir die kommersiële produksie van bosprodukte en word gewoonlik op grootskaal bedryf. Individuele blokke is gewoonlik eweredig verouder en bestaan dikwels uit net een of twee spesies, hierdie spesies kan eksoties of inheems wees. Die plante wat vir die plantasie gebruik word, word dikwels geneties verander na die gewenste eienskappe, soos groei en weerstand teen peste en siektes in die algemeen en spesifieke eienskappe, byvoorbeeld in die geval van houtspesies, volumes houtproduksie en stamsterkte. Bos genetiese hulpbronne is die basis vir genetiese verandering, geselekteerde spesies wat in saadboorde gekweek word, is 'n goeie bron vir saad om voldoende plantmateriaal te ontwikkel. Houtproduksie op 'n boomplantasie is gewoonlik hoër as in natuurlike woude. Terwyl woude wat vir houtproduksie bestuur word, gewoonlik tussen 1 en 3 kubieke meter per hektaar per jaar lewer, lewer plantasies van vinnig groeiende spesies gewoonlik jaarliks tussen 20 en 30 kubieke meter of meer per hektaar; 'n Grand Fir- aanplanting in Skotland het 'n groeityd van 34 kubieke meter per hektaar per jaar (Aldhous & Low 2020), en Monterey Pine- aanplantings in die suide van Australië kan tot 40 kubieke meter per hektaar per jaar oplewer (Everard & Fourt 1974). Alhoewel plantasies 5% van die wêreldwye bos in die jaar 2000 uitgemaak het, word daar beraam dat hulle ongeveer 35% van die wêreld se rondhout gelewer het. [1]

Groeisiklus[wysig | wysig bron]

  • In die eerste jaar word die grond gewoonlik voorberei deur die kombinasie van verbranding, bespuiting van onkruiddoders en / of verbouing, en dan word die plantjies deur menslike bemanning of met 'n masjien geplant. Die boompies word meestal in grootmaat by industriële kwekerye verkry, wat spesialiseer in selektiewe teling om vinnig groeiende siektes- en plaagbestande stamme te produseer.
  • In die eerste paar jaar totdat die blaardak sluit, word die boompies versorg en kan dit met kunsmis of plaagdoders afgestof of bespuit word totdat dit gevestig is.
  • Nadat die blaardak gesluit het, met die boomkrone wat aan mekaar raak, word die plantasie dig en oorvol, en die groei van die boom vertraag weens mededinging. Hierdie stadium word 'pole stadium' genoem. As die kompetisie te intens word (vir dennebome, as die lewendige kroon minder as 'n derde van die boom se totale hoogte is), is dit tyd om dié gedeelte uit te dun. Daar is verskillende maniere om uit te dun, maar waar topografie dit toelaat, is die gewildste 'ryverdunner', waar elke derde of vierde of vyfde ry bome verwyder word, gewoonlik met 'n stroper. Baie bome word verwyder, met duidelike bane deur die gedeelte, sodat die oorblywende bome ruimte het om weer uit te brei. Die bome wat verwyder word, word verwerk, na die bospad gestuur, op vragmotors gelaai en na 'n meul gestuur. 'n Tipiese poolstadium plantasieboom is 7–30 cm in deursnee op borshoogte (dbh). Sulke bome is soms nie geskik vir hout nie, maar word gebruik as pulp vir papier en partiekelbord.
  • Namate die bome weer groei en digter word, word die uitdunproses herhaal. Afhangend van die groeitempo en spesie, kan bome op hierdie ouderdom groot genoeg wees vir houtmaalwerk; so nie, word dit weer as pulp en skyfies gebruik.
  • Na ongeveer 10-60 jaar is die plantasie volwasse en val (in ekonomiese terme) van die agterkant van sy groeikurwe af. Dit wil sê dat dit die maksimum houtgroei per hektaar per jaar is, en dus gereed is vir die finale oes. Al die oorblywende bome word afgekap en geneem om verwerk te word.
  • Die grond word skoongemaak en die siklus kan weer van vooraf begin.

Sommige plantbome, soos denne en eucalyptus, kan 'n groot risiko vir brandskade hê, omdat hul blaarolies en harse vlambaar is tot die punt van 'n boom onder sommige toestande plofbaar is. [verwysing benodig]. Omgekeerd kan 'n aangetaste plantasie in sommige gevalle goedkoop skoongemaak word deur die gebruik van 'n voorgeskrewe brand, wat alle kleiner plante doodmaak, maar die volwasse bome nie noemenswaardig benadeel nie.

Natuurlike bosverlies[wysig | wysig bron]

Baie kenners van bosbou beweer dat die vestiging van plantasies die behoefte om natuurlike bos vir houtproduksie te benut, sal verminder of uitskakel. In beginsel is dit so, omdat minder grond nodig is weens die hoë produktiwiteit van plantasies. Baie wys op die voorbeeld van Nieu-Seeland, waar 19% van die bosarea 99% van die aanbod van industriële ronde hout lewer. Daar word geskat dat die wêreld se vraag na vesel deur net 5% van die wêreldbos kon voorsien (Sedjo & Botkin 1997). In die praktyk vervang plantasies egter natuurlike woud, byvoorbeeld in Indonesië. Volgens die FAO word ongeveer 7% van die natuurlike, geslote woud wat in die trope verlore gaan, omgeskakel na plantasies. Die oorblywende 93% van die verlies is dat grond omgeskakel word na landbou en ander gebruike. 'n Geraamde 15% van die plantasies in tropiese lande word wêreldwyd op geslote blaardakbos gevestig.

In die Kyoto-protokol is daar voorstelle wat die gebruik van plantasies aanmoedig om die koolstofdioksiedvlakke te verlaag (hoewel hierdie idee deur sommige groepe uitgedaag word op grond daarvan dat die gesubstitueerde CO 2 uiteindelik na die oes vrygestel word).

'n Teeplantasie in Ciwidey, Bandung in Indonesië

Kritiek op plantasies[wysig | wysig bron]

In teenstelling met 'n natuurlike woud, word plantasies tipies as eweredige monokulture gekweek, veral vir houtproduksie.

  • Aanplantings is gewoonlik naby- of totale monokulture. Dit wil sê, dieselfde boomspesie word oor 'n gegewe gebied geplant, terwyl 'n natuurlike woud 'n baie meer diverse boomspesie bevat.
  • Aanplantings kan boomsoorte insluit wat nie natuurlik in die omgewing voorkom nie. Dit kan onkonvensionele soorte soos basters insluit, en geneties gemodifiseerde bome kan een of ander tyd in die toekoms gebruik word. [2] Aangesien die primêre belang in plantasies is om hout of pulp te produseer, is die soorte bome wat in plantasies voorkom, die beste vir industriële toepassings. Byvoorbeeld, denne, spar en eucalyptus word wyd buite hul natuurlike omvang geplant as gevolg van hul vinnige groeitempo, die verdraagsaamheid van ryk of afgebreekte landbougrond en die potensiaal om groot volumes grondstof vir industriële gebruik te produseer.
  • Aanplantings is altyd jong woude in ekologiese terme. Tipies word bome wat in plantasies gekweek word, geoes na 10 tot 60 jaar, selde tot 120 jaar. Dit beteken dat die woude wat deur plantasies geproduseer word, nie die soort groei, grond of natuurlewe bevat wat tipies is van ou-groeiende natuurlike woud- ekosisteme nie. Die opvallendste is die afwesigheid van vervalle dooie hout, 'n belangrike komponent van natuurlike woud-ekosisteme.

In die 1970's het Brasilië begin om 'n hoë-opbrengs, intensief bestuurde, kort rotasie plantasie te vestig. Hierdie soort plantasies word soms vinnige houtplantasies of veselplase genoem en word gereeld op 'n kort rotasiebasis bestuur, so min as 5 tot 15 jaar. Dit kom al hoe meer in Suid-Amerika, Asië en ander gebiede voor. Die omgewings- en sosiale impak van hierdie soort plantasie het veroorsaak dat hulle kontroversieel geraak het. In Indonesië het byvoorbeeld groot multinasionale pulpondernemings groot gebiede met natuurlike woud geoes sonder om weer te begin. Vanaf 1980 tot 2000 is ongeveer 50% van die 1,4 miljoen hektaar pulphoutaanplantings in Indonesië gevestig wat eens 'n natuurlike woud was.

Die vervanging van natuurlike woud met boomplantasies het ook sosiale probleme veroorsaak. In sommige lande, veral Indonesië, word omskakelings van natuurlike woud gemaak met die oog op die regte van die plaaslike bevolking. Aanplantings wat slegs vir die produksie van vesel gevestig is, lewer 'n baie nouer reeks dienste as die oorspronklike natuurlike woud vir die plaaslike bevolking. Indië het probeer om hierdie skade te beperk deur die hoeveelheid grond wat deur een entiteit besit word te beperk, en gevolglik word kleiner aanplantings deur plaaslike boere besit wat dan die hout aan groter ondernemings verkoop. Sommige groot omgewingsorganisasies is krities oor hierdie hoëopbrengste-aanplantings en voer 'n veldtog teen plantasies, veral die Rainforest Action Network en Greenpeace.

Plaas en huis[wysig | wysig bron]

Plaas- of tuisplantasies word tipies gevestig vir die produksie van hout en hout vir tuisgebruik en soms te koop. Die bestuur kan minder intensief wees as by industriële aanplantings. Mettertyd kan hierdie soort plantasie moeilik onderskei word van natuurlik wedergebore woud.

Kiaat- en bamboesaanplantings in Indië het goeie resultate gelewer en 'n alternatiewe oesoplossing vir boere in Sentraal-Indië gebring, waar konvensionele boerdery gewild was. Maar as gevolg van die stygende insetkoste van die boerdery, het baie boere kiaat- en bamboesplantasies aangeplant, wat baie min water benodig (slegs gedurende die eerste twee jaar). Kiaat en bamboes het wettige beskerming teen diefstal. Sodra dit geplant is, lewer bamboes 50 jaar lank tot blomtyd. Kiaat benodig 20 jaar om tot volle volwassenheid te groei en om opbrengste te haal.

Dit kan ook gebruik word vir waterskeiding of grondbeskerming. Dit is gevestig vir erosiebeheer, stabilisering van grondstortings en windbrekers. Sulke aanplantings word gevestig om inheemse spesies te bevorder en woudherlewing op afgebreekte lande te bevorder as 'n oplossing vir die herstel van die omgewing.

Ekologiese impak[wysig | wysig bron]

Die belangrikste faktor wat 'n plantasie in die plaaslike omgewing het, is waarskynlik die plek waar die plantasie gevestig is. As natuurlike woud vir 'n aangeplante woud skoongemaak word, sal 'n vermindering in biodiversiteit en verlies aan habitat waarskynlik lei. In sommige gevalle kan die vestiging daarvan gevoer word met die dreinering van vleilande om gemengde hardehout te vervang wat voorheen oorheers het by denne spesies. As 'n plantasie op verlate landbougrond gevestig is, of op baie afgebreekte grond, kan dit lei tot 'n toename in beide habitat en biodiversiteit.

Die boomsoort wat in 'n plantasie gebruik word, is ook 'n belangrike faktor. Waar uitheemse variëteite of spesies gekweek word, word min van die inheemse fauna aangepas om dit te benut en is daar verdere verlies aan biodiversiteit. Selfs uitheemse boomsoorte kan dien as 'n toevlug vir die natuurlewe en as buffer vir inheemse woud, wat die randeffek verminder.

Sodra 'n plantasie gevestig is, word die bestuur daarvan die belangrikste omgewingsfaktor. Die belangrikste faktor van bestuur is die rotasieperiode. Aanplantings wat op langer rotasietydperke (30 jaar of langer) geoes word, kan soortgelyke voordele inhou as 'n natuurlike woud wat vir houtproduksie bestuur word, met 'n soortgelyke rotasie. Dit geld veral as inheemse spesies gebruik word. In die geval van eksotiese spesies, kan die habitat aansienlik verbeter word as die impak verminder word deur maatreëls soos om blokke van inheemse spesies in die plantasie te los, of deur die gange van natuurlike woud te behou. In Brasilië word soortgelyke maatreëls deur regeringsregulering vereis.

Suikerrietwerkers in Puerto Rico, 1941

Suiker[wysig | wysig bron]

Suikeraanplantings is in die 17de en 18de eeu deur die Britse en Franse koloniste in die Karibiese See hoog geag, en die gebruik van suiker het in hierdie periode toegeneem. Suikerriet is steeds 'n belangrike gewas in Kuba. Suikeraanplantings het ook in lande soos Barbados en Kuba ontstaan as gevolg van die natuurlike begiftigings wat hulle gehad het. Hierdie natuurlike begiftigings het grond ingesluit wat bevorderlik was vir die groei van suiker en 'n hoë marginale produk van arbeid wat deur die toenemende aantal slawe gerealiseer is.

Rubber[wysig | wysig bron]

Suikerrietaanplantings in die landelike Kuba

Aanplantings van die Pará-rubberboom ( Hevea brasiliensis) word gewoonlik plantasies genoem.

Olie palm[wysig | wysig bron]

Die oliepalm boerdery (Elaeis) brei vinnig uit oor nat tropiese streke en word gewoonlik op plantasieskaal ontwikkel.

Boorde[wysig | wysig bron]

Vrugte boorde word soms beskou as plantasies.

Bewerkbare gewasse[wysig | wysig bron]

Dit sluit tabak, suikerriet, pynappel en katoen in, veral in historiese gebruik.

Voor die opkoms van katoen in die Amerikaanse Suide, was indigo en rys ook soms plantasiegewasse genoem.

Tee word geoes in Bogor, Wes-Java.

Verwysings[wysig | wysig bron]

Notas
  1. "Forest loss". United Nations System-wide Earthwatch. United Nations Environment Programme. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2010. Besoek op 27 Oktober 2011.
  2. Overbeek W. (2012). "An overview of industrial tree plantation conflicts in the global South. Conflicts, trends, and resistance struggles" (PDF). EJOLT. 3.
Bibliografie
  • Aldhous, JR & Low, AJ (1974). Die potensiaal van Western Hemlock, Western Red Cedar, Grand Fir en Noble Fir in Brittanje. Bosbouwkommissie Bulletin 49.
  • Everard, JE & Fourt, DF (1974). Monterey Pine en Bishop Pine as plantasiebome in die suide van Brittanje. Kwartaallikse Joernaal vir Bosbou 68: 111-125.
  • Lewes, Diana, 'n jaar in Jamaika: Memoirs of a girl in Arcadia in 1889 (Eland, 2013) ISBN 978-190601183-3
  • Savill, P. Evans, J. Auclair, D. Falk, J. (1997). Plantasie Silviculture in Europa. Oxford University Press . Oxford. ISBN 0-19-854909-1 ISBN   0-19-854909-1
  • Sedjo, RA & Botkin, D. (1997). Gebruik bosplantasies om natuurlike woude te bespaar. Omgewing 39 (10): 15-20, 30.hu
  • Thompson, Edgar Tristram. The Plantation onder redaksie van Sidney Mintz en George Baca (University of South Carolina Press; 2011) 176 bladsye; 1933 proefskrif
  • Virts, Nancy, "Change in the Plantation System: American South, 1910–1945," Explorations in Economic History, 43 (Jan. 2006), 153–76.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

[[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]