Ladino

 

Ladino גודיאו-איספאנייול Djudeo-espanyol, לאדינו Ladino
Gepraat in:	Israel  Turkye  Frankryk  Griekeland  Verenigde State
Gebied:	Asië, Europa, Noord-Amerika
Totale sprekers:	137 000
Taalfamilie:	Indo-Europees  Romaans   Wes-Romaans    Gallo-Iberies     Ibero-Romaans      Wes-Iberies       Spaans        Ladino
Skrifstelsel:	Latynse alfabet
Amptelike status
Amptelike taal in:	geen
Gereguleer deur:	Autoridad Nasionala del Ladino
Taalbedreigingstatus
Uitgesterf EXUitgestorwe taal Bedreig CRKrities bedreigde SEErg bedreigde DEBedreigde VUKwesbare    Veilig    NE Nie bedreig nie Dit is 'n erg bedreigde taal volgens die UNESCO-wêreldatlas van bedreigde tale
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:	lad
ISO 639-3:	lad

Ladino is die taal van die Sefardiese Jode in hulle toenmalige vaderland Sefarad in Spanje van die 8ste tot die 15de eeu. Dit is 'n taal nou verwant aan Spaans waarin baie Hebreeuse woorde voorgekom het (soortgelyk aan die Germaanse taal Jiddisj wat nou verwant is aan Duits).

Tydens die heerskappy van die Arabiere van Spanje in de 7de eeu mag Jode net soos Katolieke en Moslems hulle eie geloof beoefen. Ladino vier hoogty op literêre gebied.

Deur die opkoms van die inkwisisie van die Rooms-Katolieke Kerk word die Jode in 1492 gedwing om hulle tot Katolisisme te bekeer. Baie ontvlug daarom Spanje en vestig hulle onder andere in die Balkan, Turkye, die Midde-Ooste en in Noord-Afrika, waar die taal verder ontwikkel.

In die twintigste eeu neem die aantal sprekers drasties af. Groot groepe Sefardiese Jode word in die Joodse volksmoord (Holocaust) tydens die Tweede Wêreldoorlog vermoor. Oorblywende Sefardiese Jode immigreer na Israel, waar hulle Iwrit ('n moderne vorm van Hebreeus) as die taal van hulle nuwe vaderland aanneem.

Ladino word as minderheidstaal nog in Israel, Marokko en op die Balkan gepraat, maar meestal deur ouer mense, wat die taal nie meer oordra aan hulle nageslagte nie. In enkele Latyns-Amerikaanse lande word Ladino ook nog binne Sefardiese gemeenskappe gepraat.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Ladino.

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Ladino.
• (en) "Ladino language". Encyclopædia Britannica. Besoek op 3 September 2018.
• Ladino
• Socolovsky, Jerome. "Lost Language of Ladino Revived in Spain", Morning Edition, National Public Radio, March 19, 2007. [1]