Gerhard J. Beukes

Gerhard J. Beukes
Gebore	Gerhard Johannes Beukes 21 November 1913 Upington
Sterf	31 Augustus 1998 (op 84) Bloemfontein
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep	Akademikus, dramaturg

Gerhard Johannes Beukes (21 November 1913, Upington – 31 Augustus 1998, Bloemfontein) was 'n Afrikaanse dramaturg, veral bekend vir sy komedies. Benewens sy eie toneelstukke laat hy ook talle ander skrywers se bloemlesings die lig sien. Hy het die Hertzogprys vir drama in 1952 (saam met W.A. de Klerk) verower en was tot 1978 die hoof van die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van die Vrystaat.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Gerhard Johannes Beukes is op 21 November 1913 in ’n watent op die plaas Biesiepoort naby die Augrabieswaterval en Upington gebore, as een van sewe kinders wat later almal in die onderwys staan. Tot elfjarige ouderdom word hy op die plaas groot voordat hy vir die eerste keer na die plaasskool gaan wat deur die ywer van sy moeder op hulle plaas ingerig is. Die skrywer Lalie Beukes is sy suster.

Opleiding en begin van loopbaan

Hy gaan daarna skool op Keimoes in die Noord-Kaap en matrikuleer in 1932 op Upington. Na skool studeer hy vanaf 1933 verder aan die Universiteit van Stellenbosch, waar hy sy toekomstige vrou, Pattie Pretorius, ontmoet. Professor F.E.J. Malherbe se geïnspireerde lesings en persoonlike belangstelling dra hier veral baie by tot sy letterkundige vorming. Hy behaal die B.A.-graad in 1935 en die Sekondêre Onderwysdiploma in 1936. Daarna gee hy vir twee jaar lank onderwys aan die Michaelhouse College in Natal. In 1939 verhuis hy na Pretoria as onderwyser aan Pretoria Boys High School, waar hy aan die einde van dieselfde jaar na deeltydse studie aan die Universiteit van Suid-Afrika die M.A.-graad met ’n verhandeling oor Die Indiwidualisme in die algemeen en sy uiting in die jongste Afrikaanse poësie verwerf. Hy gee vir agt jaar onderwys in Pretoria.

Loopbaan in die akademie

In 1940 tree hy in die huwelik met Isabella Susanna (Pattie) Pretorius (11 Junie 1914 – 14 Oktober 1992) en uit die huwelik word twee seuns, Gerhard en Johann, gebore. Hy behaal in 1946 ’n doktorsgraad aan die Universiteit van Pretoria met ’n proefskrif oor Die moderne eenbedryf, wat later gepubliseer word. In sy tyd in Pretoria is hy ’n geesdriftige ondersteuner van die Volksteater, wat veel tot sy vorming as dramaturg bydra. Sedert 1947 is hy lektor, later senior lektor en vanaf 1959 tot met sy aftrede in 1980 professor in Afrikaans-Nederlands aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, terwyl hy in 1973 ook bevorder is tot departementshoof. Hy lewer op 24 Mei 1961 sy intreerede onder die titel Die moderne eksperimentele toneel. In 1956 ontvang hy die Carnegie-beurs vir verdere studie van die moderne toneel in Amerika, waar hy onder andere die professionele teater by die Off-Broadway-teater bestudeer. Tydens sy reis van drie maande besoek hy ’n aantal belangrike universiteite, maar bring die meeste van sy tyd by Yale Universiteit deur.

1952 Hertzogprys

Beukes is in 1952 in groot polemiek betrokke wanneer die toekenning van die Hertzogprys aan van sy dramas hewig gekritiseer word deur sommige letterkundiges. Die Akademie se aanbevelingsverslag (deur die kommissie bestaande uit F.C.L. Bosman, M.S.B. Kritzinger en H. van der Merwe Scholtz) het die volgende te sê gehad oor Beukes se dramas: “Al hierdie werk is in die groot of goeie klas. Deur Beukes se meesterskap van vorm, sy breë veld van onderwerpe en figure (nasionaal sowel as internasionaal), sy egte en deurdringende karaktertekening, sy treffende dialoog, sy tragiese sowel as komiese vermoë, sy digterlike siening sowel as intellektuele mag, verdien Beukes sonder enige twyfel die Hertzogprys, insonderheid vir sy eenbedrywe, Salome dans en, as toppunt, Langs die steiltes’. In ’n resensie in Die Huisgenoot van 27 Junie 1952 reageer Rob Antonissen besonder negatief op Langs die steiltes en sê onder andere dat “geen intrinsieke eienskappe” die publikasie van hierdie drama regverdig nie. In ’n artikel in Die Huisgenoot van 24 Oktober 1952 laat W.E.G. Louw hom ook sterk uit teen hierdie drama en meen dat die Akademie se woorde oor Beukes in hulle motivering om die Hertzogprys aan hom toe te ken het “’n goeie kans om klassiek te word in ons literatuurgeskiedenis om hul oordrywing en byna volkome gebrek aan literêre onderskeidingsvermoë”. Intussen lewer Rob Antonissen ook skerp kritiek oor die toekenning, sodanig dat F.E.J. Malherbe, wat Antonissen gevra het om vir Ons Eie Boek oor die twee bekroondes (Beukes het saam met W.A. de Klerk die Hertzogprys gekry) te skryf, die stuk geweier het. Antonissen se kritiek verskyn toe in Standpunte van Oktober 1952. In Die Huisgenoot van 28 November 1952 het F.C.L. Bosman geantwoord op W.E.G. Louw se kritiek, vir Beukes verdedig en ’n persoonlike aanval op Louw se gedig Adam gedoen. In Die Burger van 17 November 1952 reageer Bosman ook op Antonissen se kritiek en noem hom “’n jong uitlander” wat nog nie die Afrikaanse kultuur en waardes onder die knie gehad het nie. Hierop het D.J. Opperman in Die Burger van 18 November 1952 vir Antonissen verdedig en ook die Akademie se aanprysing gekritiseer. Verskeie ander mense het tot die gesprek toegetree, onder andere ook W.A. de Klerk, maar onder ’n skuilnaam. Beukes het hom weerhou om aan die polemiek deel te neem, maar was baie seergemaak daardeur.

Bydrae op Afrikaanse kulturele gebied

Op kulturele gebied is Beukes besonder bedrywig. Hy word in 1952 lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns en is van 1973 tot 1975 voorsitter van hierdie organisasie en ook tussen 1973 en 1975 voorsitter van die Akademie se Fakulteitsraad vir Kuns en Geesteswetenskappe. Hy dien geruime tyd op die Letterkundige Kommissie van die Akademie en in hierdie amp is hy betrokke by die beoordeling van die Hertzogprys en ander Akademiepryse. Vanaf 1958 is hy lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden en tussen 1973 en 1976 is hy lid van die hoofbestuur van die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (F.A.K.). Verder is hy tussen 1948 en 1970 voorsitter van die Beheerraad van Bloemfontein se Openbare Biblioteek, tussen 1950 en 1970 voorsitter van die Vrystaatse Kunswedstrydvereniging en voorsitter van die Nasionale Toneelbiblioteek in Bloemfontein, lid van die Adviesraad vir die Dokumentasiesentrum vir Taal en Lettere van die Raad vir Geesteswetenskaplike Vereniging en van hierdie organisasie se komitee vir beurstoekenning, en lid van die Beheerraad van Uitvoerende Kunste van die Oranje-Vrystaat (SUKOVS). Hy is verder lid van die beheerrade van Dalro en Carfo. In 1969 word hy aangestel as lid van die ondersoekkommissie na die instelling van televisie in Suid-Afrika en hy is ook lid van die ondersoekkomitee na die toekoms van amateurtoneel in Suid-Afrika. In 1967 word hy deur die Vrystaatse Adviserende Biblioteekkomitee as voorsitter van ’n ad hoc-komitee aangestel om die stigting van ’n Vrystaatse Skrywersbiblioteek te ondersoek, wat na samesprekings met die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing ’n nasionale projek word en eindelik uitloop op die stigting van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) in Bloemfontein. Hy dien dan ook tot met sy aftrede in 1978 as lid van die Adviesraad vir NALN, die NALN-beurskomitee en die kuratoriums van die Stigting NALN en die A.D. Keet-publikasiefonds. Met uitsondering van sy boekery wat na sy ou skool op Upington is, skenk hy sy totale literêre en verwante nalatenskap aan NALN, waarvan sommige items in die Gerhard J. Beukes-kamer uitgestal word.

Latere jare en sterfte

Sy vrou ontval hom op 14 Oktober 1992 en hy tree in 1994 weer in die huwelik, hierdie keer met Marie Lategan. In April 1998 val hy en breek sy been. Die operasie om sy been met ’n pen te heg is onsuksesvol, waarna die been geamputeer moet word. Hierna is hy tot met sy dood onderworpe aan intensiewe sorg in die Pfeiffer-huis in Bloemfontein vir verswakte bejaardes. Hy is op 31 Augustus 1998 in die Hydromed-hospitaal in Bloemfontein oorlede, waarna hy in die In Memoriam-begraafplaas begrawe is.

Skryfwerk

Prosa

Op laerskool in standerd vier skryf hy reeds ’n roman en op hoërskool skryf hy gedigte, terwyl hy op universiteit verskeie sketse en kortverhale skryf wat in Die Huisgenoot verskyn. Sy ernstige kreatiewe skryfwerk wy hy egter feitlik uitsluitlik aan die drama, hoewel daar ’n paar letterkundige en teoretiese werke ook van hom verskyn. Sy proefskrif, Die moderne eenbedryf, beskryf die geskiedenis en aard van hierdie kunsvorm saam met besprekings van die werk van Melt Brink, J.F.W. Grosskopf, C. Louis Leipoldt, H.A. Fagan, Uys Krige en W.A. de Klerk.

In Skrywers en rigtings poog hy om saam met F.V. Lategan ’n voëlvlug oor die gehele Afrikaanse letterkunde te gee. Hy behartig in hierdie bundel die ontleding van die poësie en drama, terwyl Lategan oor die prosa skryf. Beukes se oorsigtelike studies word egter weinig meer as sketse van belangrike figure, waar slegs die positiewe aspekte uitgelig word. Hierdie boek word verskeie kere hersien en herdruk.

Die prosabundel Ek glo is die transkripsie van ’n reeks radiopraatjies wat hy gelewer het, wat oordenkings oor die lewe bevat en gesamentlik as sy credo beskou kan word.

Sy kortverhaal Vrou van die aarde word deur F.V. Lategan in die versamelbundel Dekade: Resente Afrikaanse kortverhale opgeneem. Noemenswaardig is verder sy uiteensetting van Die eenbedryf as kunsgenre, wat as inleiding tot die versamelbundel Ses eenbedrywe verskyn.

Hy vertaal Trygve Gulbranssen se roman Og Bakom Synger Skogene as En ewig sing die woude in Afrikaans, asook Kahlil Gibran se Sand and foam as Sand en skuim. Ander vertalings van Kahlil Gibran is Die tuin van die profeet en Die swerwer.

Eenbedrywe

Nadat hy aanvanklik gedigte en kortverhale geskryf het, probeer hy om nuwe uitlaatkleppe vir sy kreatiwiteit te vind en skryf dan in 1939 ’n studentedrama, wat hy Matieland noem. Hierdie proefneming stimuleer sy belangstelling in die drama as medium en sy ernstige kreatiewe skryfwerk wy hy later feitlik uitsluitlik aan die drama. Sy eenbedrywe is waarskynlik sy beste dramatiese werk. Aanvanklik skryf hy slegs ’n paar eenbedrywe wat, behalwe vir ’n enkele uitsondering, deur Die Huisgenoot afgekeur word vir publikasie. Wanneer S. Ignatius Mocke, destyds assistent-redakteur by Die Brandwag, geesdriftig reageer en hierdie eenbedrywe publiseer, verseël dit Beukes se kreatiewe toekoms. In sy eenbedrywe toon hy ’n indringende oog vir situasie en hoe om dit te benut, terwyl hy spanning goed skep en telkens ’n onverwagte wending teweegbring, gevolg deur ’n verrassende oplossing. Wat die aksie betref, is dit dus gewoonlik seepglad en vaartbelyn. Daarenteen slaag hy selde daarin om sy karakteruitbeelding volkome geloofwaardig te maak en is sommige van die verrassende wendings nie voldoende gemotiveer nie.

Sy eerste eenbedrywe verskyn in Laat die kerse brand, waarin die eenbedrywe Die winde van U toorn, Oktobernag, In my dae, Die braaiboud, Die hand wat Hy eenmaal geneem het en Laat die kerse brand opgeneem word.

Verskeie van hierdie eenbedrywe word deur die skrywer hersien en met ’n paar byvoegsels en ’n enkele weglating heruitgee as Kerse teen die wind, wat in 1952 saam met As ons twee eers getroud is, Langs die steiltes en Salomé dans met die Hertzogprys bekroon word. Die weglating is Die winde van U toorn, terwyl Kerse teen die wind, Die vrees, As die nefie kom kuier, Die ligblou vaas en Mamma het planne bygevoeg word. Kerse teen die wind is geskryf vir die Dingaansfees-opvoerings en sien die stryd om Suid-Afrika as blanke land te behou uit ’n nuwe gesigspunt.

In 1948 is Beukes die gesamentlike wenner van die Federasie van Amateur Toneelverenigings van Suid-Afrika (FATSA) se eenbedryf-kompetisie met Die vrees. Hierdie eenbedryf word ook opgeneem in die huldigingsbundel Kortgesprek en in Uitgesoekte eenbedrywe, Viertal en Woord en masker.

As die nefie kom kuier is spesiaal vir hoërskoolleerlinge geskryf. ’n Matriekdogter korrespondeer vir die grap met ’n ou wewenaar wat vir ’n vrou geadverteer het, maar dan besluit die wewenaar om te kom kyk hoe hierdie “middeljarige” dame lyk. Hierdie eenbedryf word ook opgeneem in die versamelbundels Uitgesoekte eenbedrywe, Kom ons speel toneel, Kortgesprek en Die nôientjie het planne.

Die ligblou vaas se tema is die drome van twee jongmense wat nooit in vervulling kon gaan nie, weens die vrou se onmag om met die verlede te breek en die toekoms tegemoet te gaan. Haar man is op 75 oorlede, maar sy lyk is nog in die huis. Dan staan die ou man uit sy skyndood op en vermoor die jong minnaar. Hierdie eenbedryf is ook opgeneem in Ses eenbedrywe.

Mamma het planne dryf die spot met die ma’s wat namens hulle dogters probeer om die kêrels vas te trek. Hierdie eenbedryf word later hersien en as Die nooientjie het planne in die gelyknamige bundel gepubliseer. Sommige van die eenbedrywe in hierdie bundels word in weereens verwerkte vorm later opgeneem in Viertal, wat Die winde van U toorn, Die vrees, Oktobernag en Laat die kerse brand bevat.

Die nôientjie het planne bevat die titelstuk (vroeër as Mamma het planne in Kerse teen die wind opgeneem), Die braaiboud, Broer Wolf en die Ooilam (vroeër onder die titel In my dae opgeneem in Laat die kerse brand en Kerse teen die wind) en Die nefie kom kuier. Die nôientjie het planne word ook opgeneem in ’n Lag en ’n traan.

Ander eenbedrywe van Beukes sluit in Uur van die waarheid wat afspeel in die nag voor die teregstelling van vier terdoodveroordeeldes. Hierdie eenbedryf verskyn aanvanklik in die versamelbundel met dieselfde titel, waarin die werk van ander skrywers ook verskyn, en word ook opgeneem in Spel en spelers en in die huldigingsbundel Kortgesprek.

Iewers langs die pad word opgeneem in die versamelbundel met dieselfde naam en ook in ’n Lag en ’n traan. Dit is ’n fragment uit die lewe van ’n Afrikaanse stadsgesin, waar die vader, moeder en kinders geleidelik van mekaar af weg begin lewe. Eindelik besef die moeder hoe arm ’n ryk familie is waar die werklik kosbare verhoudings iewers langs die pad verlore gegaan het.

Kwartet word opgeneem in Nuwe eenbedrywe.

Ons het ’n ster gesien! word opgeneem in Vyf nuwe eenbedrywe en Roep van die naguiltjie en ander eenbedrywe. Dit is ’n Kersspel waarin benewens die tradisionele verhaal ook ’n beeld gegee word van die politieke toestande tydens Jesus se geboorte.

Jesus van Nasaret is ’n reeks van veertien hoorspele oor die lewe en sterwe van Christus, wat almal tussen 25 Desember 1952 en 26 Julie 1953 onder spelleiding van Anna Neethling-Pohl oor die radio uitgesaai is.

Beukes lewer verder ’n groot bydrae tot die aanmoediging van jonger skrywers en die popularisering van die drama deur middel van die groot aantal versamelbundels wat onder sy redakteurskap verskyn. Hierdie bundels sluit in Ses eenbedrywe (1946), Uitgesoekte eenbedrywe (1948), Nuwe eenbedrywe (1952), Vyf nuwe eenbedrywe (1957), Skerm en masker (1958), Kom ons speel toneel! (1959), Spele vir die jongspan (1959), Woord en masker (1964), Uur van die waarheid (1969), Twee sente vir ’n pêrel (1969), Iewers langs die pad (1970), Skuif oop die gordyn (1982), Roep van die naguiltjie (1983) en Spel en spelers en ’n Lag en ’n traan (1988). Laasgenoemde twee versamelbundels eenbedrywe is bedoel vir junior hoërskoolleerlinge.

Drama

Beukes se eerste vollengte drama is Die swart engel. Vier vroue poog om die bietjie geluk wat betekenis aan hulle bestaan sal gee, in hulle lewe te verseker, met die beeld van die swart engel wat oor alles waak. Hierdie stuk is in die Volksteater opgevoer en word goed ontvang ten spyte van die melodramatiese aard daarvan.

Hierna word Bo-op die berge ook in die Volksteater opgevoer, maar hierdie filosofiese drama is nooit gepubliseer nie.

Langs die steiltes is ’n koorspel in versvorm wat poog om hoogtepunte uit die driehonderdjarige volkswording weer te gee. Dit is geskryf vir opvoering in die buitelug (by die amfiteater by die Voortrekkermonument) en begeleiding deur sang- en spreekkore en afsonderlike stemme, maar mis die wysgerige inhoud en universele strekking wat dit sou laat slaag. Desnieteenstaande is dit een van die dramas wat in 1952 met die Hertzogprys bekroon word.

Salomé dans het die Bybelse gegewe tydens die onthoofding van Johannes die Doper as tema, hoewel dit nie die geskiedenis van hierdie gegewe getrou navolg nie. Die drama het ’n liriese inslag wat poog om die realisme van die tonele te temper en simbool te word van die ewige stryd in elke mens tussen die begeertes van die liggaam en die geestelike strewe na hoër waardes. Dit is die eerste aanraking van die Christendom met die heidendom en beeld die onrus uit wat die lig van Christus in mense wakker maak. Salomé se motivering om te vra vir die hoof van Johannes nadat die koning ’n wens aan haar toegestaan het, word hierin as wraak geteken omdat Johannes nie wou val vir haar verleiding nie. Die belangrike figure van Herodes, Johannes en Salomé word egter nie genoegsaam uitgebou om die onderliggende universele idee genoegsaam te ondersteun nie. Die Krugersdorp Afrikaanse Toneelvereniging ken in 1949 ’n eerste prys toe aan Salomé dans in hulle Diamantjubileum-toneelwedstryd en hierdie is een van die dramas wat in 1952 met die Hertzogprys bekroon word.

Die drama Judas van Keriot (later herdruk as Man van Keriot) poog om ’n aanvaarbare psigologiese rede vir Judas se verraad teenoor Christus te vind, sonder om die Bybelse gegewe te weerspreek. Terselfdertyd beeld die stuk vier mense se reaksie uit op die persoon van Christus, wat verteenwoordigend is van algemene denkrigtings van die Jode van daardie tyd. Barabbas is leier van die Joodse weerstandsbeweging en hy wantrou en verag Jesus; Judas glo dat Jesus oorreed kan word om sy besondere vermoëns tot voordeel van ’n bepaalde groep alleen te gebruik; Tamar sien in Jesus slegs ’n hulpvaardige en vriendelike man en Maria, Jesus se moeder, sien in Hom die Christus. Judas van Keriot verower die NG Kerk-Uitgewersprys in 1959 in ’n wedstryd wat uitgeskryf is ter herdenking van die 140-jarige bestaan van die Suid-Afrikaanse Bybelvereniging.

Beukes toon ’n goeie begrip vir situasiekomiek in die komedies As ons twee eers getroud is, Verkiesing sonder politiek en Die vonkel in haar oë.

As ons twee eers getroud is beeld ’n Afrikaanse familie in die stad uit wat in ’n krisis gedompel word wanneer die beplande goue bruilofvieringe nie kan plaasvind nie omdat die huweliksertifikaat nie gekry kan word nie. In hierdie situasie neem ander huwelikspare ook weer hulle begrip van die huwelik in oënskou. Gelukkig is oupa van die plaas daar en hy kan ’n plan prakseer. Eindelik eindig dit goed vir almal, behalwe vir die weduwee wat ’n ogie op die oupa gehad het. Hierdie is een van die dramas wat in 1952 met die Hertzogprys bekroon word. In 1952 word ook die Van Riebeeck-prys vir toneelwerk aan As ons twee eers getroud is toegeken by geleentheid van die 300-jarige herdenking van die Van Riebeeck-fees.

Verkiesing sonder politiek word bemark as ’n ligte satire in drie bedrywe, waarin daar die draak gesteek word met volksgewoontes wat met te veel erns en eerbied bejeën word”. Hierin bevind ’n skrywer en aspirant-boer hom midde-in die verkiesingstryd tussen die twee opponerende kandidate, sy vrou en sy buurman, en tree hy as verkiesingsagent vir beide op. ’n Newetema is die Afrikaner se beheptheid met politiek, rugby en skoonheidskoninginne, waarmee goedig die spot gedryf word.

Die vonkel in haar oë het as onderwerp ’n wilddiefstal in die Noordweste, waar ’n weduwee en haar seun op slinkse wyse die gereg dwarsboom in hulle ondersoek. Benewens hierdie intrige sorg die hubare twee jong meisies (en weduwee) aan die een kant en vier mans van jonk tot middeljarig aan die ander kant vir die romantiese afleiding. Al drie hierdie komedies word op baie suksesvolle landswye toere geneem deur die Nasionale Toneelorganisasie.

Beukes vertaal ook Molière se klug Tartuffe as Die huigelaar in Afrikaans.

Eerbewyse

In 1978 ontvang hy ’n oorkonde van die ATKV. Die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) in Bloemfontein open in Oktober 1978 die Gerhard J. Beukes kamer in die museum, waar van sy persoonlike besittings en memorabilia opgeneem is. In 1978 word hy met sy 65e verjaarsdag en aftrede deur sy kollegas vereer met die huldigingsbundels Kortgesprek, wat vyf van sy eenbedrywe bevat, asook ’n vererende inleiding deur Charles Malan, en Beeld en bedryf, wat opstelle bevat wat deur kollegas, oud-kollegas en oud-studente geskryf is en onder redaksie van J.H. Senekal uitgegee is. In 1982 ontvang hy erelidmaatskap van SUKOVS en in 1984 erelidmaatskap van die Afrikaanse Skrywerskring. Hy word in 1984 verkies tot erelid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Met die viering van sy 75e verjaarsdag in 1988 word hy op verskeie maniere gehuldig. Hy ontvang die FAK-prestigetoekenning vir sy bydrae tot die bevordering van Afrikaans, asook die Orde vir Voortreflike Diens van die Staatspresident vir sy skeppende vermoë en leierskap in die Afrikaanse toneel- en dramaliteratuur gedurende die voorafgaande halfeeu. Die Bloemfonteinse Stadsraad vereer hom met ’n oorkonde vir sy jarelange bydrae tot die stad, Dalro vereer hom met die Goue Masker-toekenning vir sy bydrae tot die Suid-Afrikaanse toneel en SUKOVS gee hom ’n oorkonde om hom as een van die stigterslede te huldig. NALN hou in hierdie jaar ook ’n spesiale huldigingsgeleentheid vir hom. Hy ontvang ook die Vita-toekenning vir toneelbevordering. By die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum word ’n spesiale uitstalkamer vir hom ingerig waar van sy persoonlike besittings uitgestal word.

Werke

Jaar	Werk
1945	Laat die kerse brand
1946	Die moderne eenbedryf
1947	Die swart engel
1950	Salomé dans Kerse teen die wind
1952	As ons twee eers getroud is Langs die steiltes Skrywers en rigtings (saam met F.V. Lategan)
1954	Jesus van Nasaret
1956	Verkiesing sonder politiek!
1959	Judas van Keriot
1960	Die vonkel in haar oë!
1968	Viertal
1969	Die nôientjie het planne!
1970	Ek glo
1977	Man van Keriot
1978	Kortgesprek

Redakteur en samesteller

Jaar	Werk
1946	Ses eenbedrywe
1948	Uitgesoekte eenbedrywe
1952	Nuwe eenbedrywe
1957	Vyf nuwe eenbedrywe
1958	Skerm en masker
1959	Spele vir die jongspan
1960	Kom ons speel toneel!
1964	Woord en masker
1969	Twee sente vir ’n pêrel Uur van die waarheid
1970	Iewers langs die pad Vier Nederlandse eenbedrywe
1982	Skuif oop die gordyn
1983	Roep van die naguiltjie
1988	’n Lag en ’n traan Spel en spelers

Vertalings

Jaar	Werk
1968	En ewig sing die woude – Trygve Gulbranssen
1970	Die huigelaar – Molière
1979	Die tuin van die profeet – Khalil Gibran
1983	Die swerwer – Khalil Gibran
1984	Sand en skuim – Khalil Gibran

Sien ook

• Lys van Afrikaanse skrywers

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Nasou Beperk. Derde hersiene uitgawe. Tweede druk, 1964.
• Beukes, Gerhard J. Iewers langs die pad. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria. Eerste uitgawe. Tweede druk, 1972.
• Beukes, Gerhard J. (red.) Nuwe eenbedrywe. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria. Eerste druk, 1952.
• Beukes, Gerhard J. (red.) Roep van die naguiltjie en ander eenbedrywe. J.L. van Schaik. Pretoria. Eerste uitgawe, 1983.
• Beukes, Gerhard J. (red.) Spel en spelers. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria. Eerste uitgawe, 1988.
• Beukes, Gerhard J. (red.) Vyf nuwe eenbedrywe. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria. Tweede druk, 1961.
• Beukes, Gerhard J. (red.) Woord en masker. J.L. van Schaik Bpk. Agtste uitgawe, 1972.
• Beukes, W.D. (red.) Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990. Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad. Eerste uitgawe, eerste druk, 1992.
• Cloete, T.T. Vyfling. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad. Eerste uitgawe. Elfde druk, 1973.
• Dekker, G. Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk. Kaapstad. Elfde druk, 1970.
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad. Tweede druk, 1984.
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983.
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.
• Lategan, F.V. Dekade: Resente Afrikaanse kortverhale. Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, 1965.
• Lategan, F.V. Gerhard J. Beukes. in Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
• Lindenberg, E. (red.) Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde. Academica. Pretoria en Kaapstad. Vierde uitgawe. Eerste druk, 1973.
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1949.
• Nienaber, P.J. Jonger skrywers oor eie werk. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1951.
• Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Tweede hersiene uitgawe, 1963.
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
• Nienaber, P.J. (red.) Rapier en Knuppel. Nasionale Boekhandel. Kaapstad, 1965.
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
• Van Jaarsveld, A. Gerhard J. Beukes (1913–1998). in Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.

Tydskrifte en koerante

• Botha, Elize. Professor Gerhard Beukes tree uit. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 16 no. 4, November 1978.
• Coetser, J.L. ’Roep van die naguiltjie en ander eenbedrywe’ byeengebring deur Gerhard J. Beukes. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 24 no. 2, Mei 1986
• Liebenberg, Otto. Proff. Beukes en Lategan... en NALN. NALN-Nuusbrief September 1998.
• Nienaber, C.J.M. ’n Bespreking van ‘Woord en masker’. Klasgids. Jaargang 2 no. 4, Mei 1967.
• Odendaal, L.B. ’Skerm en masker’ saamgestel deur Gerhard J. Beukes. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 4, November 1980.
• Prins, M.J. Kortgesprek (saamgestel deur Charles Malan). Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 21 no. 2, Mei 1983.
• Prins, M.J. ‘Vyfling’, saamgestel deur T.T. Cloete. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 23 no. 1, Februarie 1985.
• Venter, Joe. Beukes enig in sy soort. Rapport, 6 September 1998.

Internet

• Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1998/09/1/7/9.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/09/01/2/16.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/09/03/4/7.html^{[dooie skakel]}
• Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/1998/09/6/21/2.html
• Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1998/09/1/2/1.html
• Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1998/09/4/10/6.html^{[dooie skakel]}