Mary Elizabeth Barber
| Mary Elizabeth Barber | |
| |
| Geboortenaam | Mary Elizabeth Bowker |
|---|---|
| Gebore | 5 Januarie 1818 Deckhams Hall, Gateshead, Durham, Engeland |
| Oorlede | 4 September 1899 (op 81) Pietermaritzburg, Natal |
| Blyplek | Suid-Afrika |
| Nasionaliteit | .svg){kind=small} Verenigde Koninkryk
|
| Vakgebied | Plantkunde, ornitologie, entomologie |
Mary Elizabeth Barber (Deckhams Hall, Gateshead, Durham, Engeland, 5 Januarie 1818 – Pietermaritzburg, Natal, 4 September 1899) was ’n veelsydige Suid-Afrikaanse natuurkenner, kunstenaar en skrywer.
Herkoms[wysig | wysig bron]
Barber was die oudste dogter van Miles Bowker en sy vrou, Anna Maria Mitford van Mitford Castle, Northumberland. Sy is gedoop op 22 Februarie 1818 in South Newton, Wiltshire, England. Barber kom in 1820 na Algoabaai saam met haar ouers en haar sewe broers (haar suster en jongste broer, James, is in die Kaapkolonie gebore terwyl die oudste, John, eers die familiesake in Engeland afgehandel het) as een van 'n klein geselskap van 23 Britse Setlaars en bring haar kinderjare deur op hul plaas, Tharfield, wat uitkyk op die monding van die Groot-Visrivier in die distrik Albanie, waar haar vader haar aanmoedig om die natuur in al sy fasette te ondersoek. Haar besonderse belangstelling in die natuurstudie word deur haar broer James Henry Bowker gedeel. Die gesin deurleef die Xhosa-inval van 1834.
Eerste jare in Suid-Afrika[wysig | wysig bron]
In 1845 trou sy met Frederick William Barber (Fred), 'n skeikundige ontleder, 'n 1820-Setlaar en 'n neef van dr. W. Guybon Atherstone, in die kerk te Bathurst. Aangesien sy naby Grahamstad woon, moet sy tydens die Sewende Grensoorlog (1846–'47), waarin haar man ook veg, noodgedwonge in die laer gaan saam met ander Setlaarsgesinne. Sy word in daardie tyd so geprikkel deur The genera of South African plants according to the natural system, wat in 1838 in Kaapstad verskyn het, dat sy 'n wetenskaplike briefwisseling begin met die skrywer, W.H. Harvey van die Universiteit van Dublin. Hy betuig later sy erkentlikheid vir haar hulp met sy Thesaurus Capensis, or, illustrations of South African flora (Dublin, 1859–'63) en noem twee soorte na haar en haar broer, James Henry Bowker.
Barber en haar man vestig hul op Highlands, naby Grahamstad. Twee seuns, Frederick Hugh Barber en Henry Mitford Barber, asook 'n dogter, Mary Ellen Barber, word uit hul huwelik gebore. In die Agtste Grensoorlog (1850–'53) neem Fred Barber weer eens deel aan 'n lang veldtog teen die Xhosa. Die plaas Lammermoor langs die Swart Keirivier word aan hom toegeken en die gesin woon tot 1858 daar voordat hulle na Highlands terugkeer.
Gedurende hierdie tydperk brei Barber haar waarnemings uit na voëls en plante, en op Highlands ook na die studie van motte, vlinders en ander inseksoorte. In 1863 wy sy haar meer in die besonder aan motte en vlinders. Roland Trimen swaai haar waarnemings en akkurate kleurtekenings lof toe in sy South African butterflies (Londen, 1887–'89), wat 'n kleurplaat deur haar bevat. Ander wetenskaplikes met wie Barber nou briewe wissel, is onder andere J.D. Hooker van Kew, Charles Darwin, op wie se werk oor die ontstaan van soorte Barber invloed uitoefen, asook plaaslike natuurvorsers soos E.L. Layard van die Suid-Afrikaanse Museum, Kaapstad, aan wie sy gedurig allerhande soorte eksemplare stuur. Hy erken haar hulp in sy Birds of South Africa (Londen, 1867) en in sy bydraes aan The Ibis. Haar belangstelling omvat nou ook reptiele.
Na die diamantvelde[wysig | wysig bron]
Toe sy in 1869 by haar man aansluit op die diamantdelwerye langs die Vaalrivier en, in 1870, steeds in waens en tente woon op die droë delwerye in die omgewing van die latere Kimberley, stuur sy ook baie mineraal- en fossiel-eksemplare aan die Suid-Afrikaanse Museum. Sy maak geskiedkundige skilderye van die omgewing voor en ná ontginning, en ook van die mynkamp. Daar kry die Barbers spoedig 'n klein woonhuisie, waar hulle deur C.J. Rhodes, F.C. Selous en andere besoek word.
Terwyl sy haar briefwisseling met oorsese en plaaslike natuurvorsers voortsit, ruim sy selfs tyd in om gedigte te skryf. Barber word lid van die Linnean Society. Hierdie vereniging se tydskrif publiseer die waarnemings wat sy op Highlands oor die orgidee gedoen het: "On the structure and fertili-zation of Leparis bowkeri" (dl. X), asook haar verslag "On the fertilization and dissemination of Duvernoia adhatodoites" (dl. XI) waarin sy nadruk lê op die rol van die groot houtbye en die sonderlinge metode van saadverspreiding. Twee referate wat voor die Linnean Society gelewer word, "On the stone-grasshopper of Grahamstown" en "On carnivorous and insectivorous plants", is nooit gepubliseer nie. Een van haar bekendste verhandelinge is "Notes on the particular habits and changes which take place in the larva of Papilio nireus" (Trans. of the Entomological Soc., 1874).
In haar afwesigheid of weens haar geslag word haar referate, wat oor 'n groot verskeidenheid plant- en dierkundige onderwerpe handel, namens haar gelewer. Sy bereis 'n groot gebied in Suid-Afrika en laat haar navorsing dikwels met dié van haar broer, James Henry Bowker, aansluit. Die South African Philosophical Society publiseer haar "Locusts and locust birds" (Transactions, dl. I, band 3), 'n waardevolle oorsig van feite betreffende die gewone Suid-Afrikaanse treksprinkane, en "On the particular colour of animals in relation to habits of life" (Transactions, dl. I, band 2), wat dien om Darwin se teorie van vroulike seleksie te sterk.
In Johannesburg[wysig | wysig bron]
In 1886 voeg sy haar by haar man in Johannesburg toe goud aan die Witwatersrand ontdek word, en sy sit haar skryfwerk voort, veral gedigte. Toe haar man in 1889 aftree, sluit sy oorsee by hom aan en reis op uitgebreide skaal in Europa rond waar sy wetenskaplike kollegas ontmoet. Hulle keer terug en vestig hul in Grahamstad, waar Fred Barber in 1892 sterf. Sy woon daarna by haar seuns in Johannesburg en oorwinter by haar broer J.H. Bowker in Pietermaritzburg, waar sy oorlede is.
Haar seun F.H. Barber gee haar versamelde gedigte privaat uit onder die titel The erythrina tree and other verses (Londen, 1898). In sy inleiding tot hierdie gedigte maak Roland Trimen gewag van Barber se onverstoordheid, opgewekte selfstandigheid, uitnemende humorsin en kalme moed, en bring hy hulde aan haar standvastige volharding in die studie van die dier- en plantkunde. Drie van haar gedigte, "The erythrina tree", "A flower of Karroo" en "The cry of the ox", verskyn in E.H. Crough se Treasury of South African poetry and verses (Londen, 1909).
Erkenning[wysig | wysig bron]
Hoewel Barber blykbaar geen opleiding gehad het nie, het sy as kunstenares oor aansienlike begaafdheid beskik; agt van haar akwarelle van uitstekende gehalte, wat tonele uit die vroeë dae van Kimberley afbeeld, is in die Albany-museum, Grahamstad. Mitford-Barberton verstrek volledige beskrywings van haar geskiedkundige en wetenskaplike skilderye. Voor haar dood het sy haar herbarium, versameling lepidoptera, tekeninge en dokumentêre stukke aan die Albany-museum geskenk, terwyl haar kleinseuns Ivan en Raymond Mitford-Barberton later briewe en ander materiaal daarby gevoeg het. Raymond het ook haar dagboek (Wanderings in South Africa by sea and land), op bekoorlike wyse met haar eie swart-wit sketse geïllustreer, aan die Cory-biblioteek van die Rhodes-universiteit, Grahamstad, geskenk. Hierdie joernaal het in die Kwartaalblad van die Suid-Afrikaanse Biblioteek (Des. 1962 tot Des. 1963) verskyn.
Baie soorte insekte en plante, deur Barber ontdek, is na haar genoem. Die plantgeslag Barberetta is deur Harvey ter ere van haar so genoem, terwyl die geslag Bowkeria aan haar en haar broer, J.H. Bowker, opgedra is. 'n Variëteit van Aloe bainesii is Aloe barberae. 'n Borsbeeld deur Ivan Mitford-Barberton staan in die 1820-Setlaarsgedenkteken, Grahamstad.
Sibbes[wysig | wysig bron]
Barber het nege broers gehad en almal het 'n leidende aandeel geneem aan die Sesde, Sewende en Agtste Grensoorlog asook aan die lewe op die grens in al sy vertakkings. Hulle was John Mitford Bowker; William Monkhouse Bowker; Miles Brabbin Bowker (1806–'64); Thomas Holden Bowker; Bertram Egerton Bowker (1810–'1907), LWR vir die Kaapkolonie (1879–'83); Robert Mitford Bowker; Septimus Bourchier Bowker (1814–'95); Octavius Bourchier Bowker (1816–'99), die beroemde skut wat die Vrystaters tydens die Basoeto-oorloë help, en James Henry Bowker, soldaat en natuurkenner. Haar enigste suster was Anna Maria Bowker (1820–'95), getroud met John Frederick Korsten Atherstone ('n seun van dr. John N. Atherstone).
Bronne[wysig | wysig bron]
- (af) De Kock, W.J. (hoofred. tot 1970) en Krüger, prof. D.W. (hoofred. sedert 1971). 1972. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
- (en) The Bowker and Mitford Names in History op 1820settlers.com. URL besoek op 6 Mei 2016.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- (en) Foto's van Mary Elizabeth Barber. URL besoek op 5 Mei 2016.
