Mecklenburg-Voorpommere
| Landsvlag | Landswapen |
|---|---|
.svg)
|
.svg)
|
| (Besonderhede) | (Besonderhede) |
| Leuse: MV tut gut.[1] | |
| Basiese gegewens | |
| Ampstaal: | Duits en Nederduits |
| Hoofstad: | Schwerin |
| Stigting: | 3 Oktober 1990 |
| Oppervlakte: | 23 211,25 km² (6de) |
| Bevolking: | 1 610 774 (14de) (31 Desember 2020)[2] |
| Bevolkingsdigtheid: | 69 inwoners/km² (16de) |
| Volkslied (Landeshymne): | geen |
| Skuldlas per inwoner: | 5 190 € (30 Junie 2020) |
| Totale skuldlas: | 8,361 miljard € (30 Junie 2020)[3] |
| Werkloosheidsyfer: | 6,7% (Oktober 2021)[4] |
| ISO 3166-2: | DE-MV |
| Amptelike webwerf: | www.mecklenburg-vorpommern.de |
| Politiek | |
| Eerste Minister: | Manuela Schwesig (SPD) (sedert 4 Julie 2017) |
| Regerende partye: | SPD en Die Linke |
| Setels in die parlement (Landtag) (79 setels) (2016: 71 setels): |
SPD 34 (2016: 26) AfD 14 (18) CDU 12 (16) Die Linke 9 (11) Grüne 5 (-) FDP 5 (-) |
| Laaste verkiesing: | 26 September 2021 |
| Volgende verkiesing: | Herfs 2026 |
| Parlementêre verteenwoordiging | |
| Stemme in die Federale Raad (Bundesrat): | 3 (van 69) |
| Kaart | |
 | |
Mecklenburg-Voorpommere ([ˈmeːklənbʊrk], Duits: Mecklenburg-Vorpommern; Nederduits: Mäkelborg-Vörpommern, ['mɛːkl̩bɔɾx fœæ̯'pɔmmæn]) is 'n deelstaat in die noordooste van Duitsland. Die hoofstad is Schwerin en die grootste stad is Rostock. Die deelstaat is gevorm deur die samesmelting van die historiese land Mecklenburg met Voorpommere, die Duitse deel van die historiese land Pommere wat in 1945 gedeeltelik aan Pole afgestaan is.
Mecklenburg-Voorpommere word in die noorde deur die Oossee begrens, in die weste deur die deelstate Sleeswyk-Holstein en Nedersakse, in die suide deur die deelstaat Brandenburg en in die ooste deur die Poolse woiwodskap Wes-Pommere.
Naam[wysig | wysig bron]
Uitspraak[wysig | wysig bron]
Dikwels word die afkorting MV, soms ook MPV, gebruik om na die deelstaat te verwys. In die Duitse omgangstaal – en hier veral in ander deelstate – word soms die akroniem Meck-Pomm [ˌmɛkˈpɔm] vir Mecklenburg-Voorpommere gebruik.
Die woord Mecklenburg word soos [meːklənbuɐç] uitgespreek. Die „e“ word vanweë die sogenaamde Noord-Duitse verlengingsteken "c" lang uitgespreek, die "g" word sag uitgespreek. Die moderne Hoogduitse taal gebruik dikwels 'n variant waarin die "e" kort en die "g" soos die Afrikaanse "gh" uitgespreek word.
Die Nederduitse taal gebruik eerder "Mäkelborg".
Etimologie[wysig | wysig bron]
Die oudste historiese dokument, waarin die naam Mecklenburg (destyds Mikelenburg) gebruik is, dateer uit die jaar 995. In die Oud-Saksiese taal het mikil "groot" beteken, en in die 10de en 11de eeu is na die vesting van Mecklenburg as die Mikilinborg of "groot burg" verwys. Gedurende die Middeleeue het die naam verander na die Nederduitse Mekelenborch en later uiteindelik na Meklenburg en Mecklenburg.
Die naam Voorpommere is eers in die 16de en 17de eeu ingeburger en het na die gebiede van die Hertogdom Pommere verwys wat wes van die Oderrivier geleë was. Die naam Pommere het sy oorsprong in die Slawiese po morje ("by die see"). Hierdie polities-geografiese term is net so oud soos die naam Mecklenburg en is aanvanklik onder meer deur die Pole gebruik. Gedurende die Middeleeue het die term na die gebiede verwys wat deur die Poolse Griffioene-dinastie oorheers is.
Die naam Mecklenburg-Voorpommere het met die vereniging van die Vrystaat Mecklenburg met die gebiede van die Pruisiese provinsie Pommere wes van die Oder-Neiße-grenslyn gebruiklik geword. Hierdie vereniging is in Julie 1945 op bevel van die Militêre Sowjet-Administrasie in Duitsland deurgevoer. Aanvanklik het mense na die nuwe administratiewe gebied ook verwys as "Mecklenburg-Pommere" en soms net "Mecklenburg". Die laasgenoemde naam is deur die Sowjet-administrasie vanaf 1947 verpligtend gemaak.
As gevolg van die Duitse hereniging en die herskepping van deelstate op die gebied van die voormalige Duitse Demokratiese Republiek (DDR) is die Oos-Duitse noordelike distrikte Rostock, Schwerin en Neubrandenburg op 3 Oktober 1990 onder die naam "Mecklenburg-Voorpommere" verenig.
Geografie[wysig | wysig bron]
In geografiese opsig maak Mecklenburg-Voorpommere deel uit van Noord-Duitsland. Die deelstaat is in Julie 1945 gevorm en het die voormalige Vrystaat Mecklenburg en die westelike deel van Pommere beslaan. Ná die Duitse hereniging in 1990 is die deelstaat opnuut gevorm uit drie voormalige administratiewe distrikte van die Duitse Demokratiese Republiek – Rostock, Schwerin en Neubrandenburg.
Mecklenburg beslaan sowat twee derdes van die huidige deelstaat. Ander gebiede, wat by die deelstaat ingesluit is, is die weste van die vroeëre Pruisiese provinsie Pommere (Voorpommere), wat ná die Tweede Wêreldoorlog Duits gebly het, en klein dele van die geweste Prignitz en Uckermark, wat voorheen by Brandenburg behoort het. Die buitenste kuslyn loop oor 'n lengte van sowat 350 kilometer.
Die grootste eilande is Rügen, Usedom, Poel en Hiddensee. Die belangrikste skiereiland is Fischland-Darß-Zingst.
Landskap[wysig | wysig bron]
Mecklenburg-Voorpommeren se kuslyn is met 'n totale lengte van sowat 1 700 kilometer die langste van alle Duitse deelstate. Die grootste gedeelte hiervan beslaan die kuslyn van Voorpommeren met sy talle strandmere (Duits: Bodden en Haff).
Die landskap van Mecklenburg-Voorpommere maak deel uit van die Noord-Duitse Vlakte en is veral gedurende die Weichseliaanse Ystydperk (Pleistoseen) gevorm. Die belangrikste landskapsvorme vanuit die noordooste in suidwestelike rigting is die Noordoostelike Vlakte (wat min of meer gelykstaan aan die vasteland van Voorpommere), die gebied wat aan die Mecklenburgse Mereplato aangrens (met dele van Voorpommere en die noordweste van Mecklenburg), die Baltiese Landrug (Duits: Baltischer Landrücken) met die Mereplato (wat van die noordweste van Mecklenburg tot by die suidooste strek), die Suidwestelike Voorland van die Mereplato ('n gebied suidwes van die hoofstad Schwerin) en 'n klein gedeelte van die Elbe-vallei.
Die Mecklenburgse Mereplato (Duits: Mecklenburgische Seenplatte) behels die grootste mere van die deelstaat soos die Müritz, die Schwerinse Meer (Duits: Schweriner See) en die Plause Meer (Duits: Plauer See). Daar is altesaam 2 028 mere met 'n totale oppervlakte van 738 vierkante kilometer.
Mecklenburg-Voorpommere word deur vlaktes en heuwelland oorheers. Die hoogste bergspitse is die Helpter Berge (179 meter), die Ruhner Berge (176,6 meter), die Piekberg op Rügen (161 meter) en die Brohmer Berge (153 meter).
Natuurbewaring[wysig | wysig bron]
Danksy die deelstaat se drie nasionale parke, sewe natuurparke, een globale Unesco-geopark, twee biosfeerreservate en talle natuur-, voël- en landskapreservate word byna 35 persent van Mecklenburg-Voorpommere se oppervlakte beskerm. Dat groot dele van die deelstaat se natuurlike landskappe bewaar gebly het, is juis aan die voormalige Duitse Demokratiese Republiek se beleid te danke om staatsjaggebiede en grenssones tot spergebiede te verklaar, maar ook aan die bestaan van Sowjet-Russiese militêre oefenterreine wat almal ontoeganklik vir die gewone bevolking was. Die Oos-Duitse owerheid het egter ook begin om natuurlike landskappe vroegtydig te beskerm.[5]
Krimpende kuslyn[wysig | wysig bron]
Mecklenburg-Voorpommere se kuslyn word deur die progressiewe verlaging van die kuslyn en die styging van die seespieël bedreig. Die laasgenoemde proses sal volgens die voorspelling van geowetenskaplikes in die volgende dekades nog versnel.[6]
Die Oossee se spieël het sedert 1850 met 'n gemiddeld van een millimeter per jaar gestyg. In die volgende eeu word volgens sommige klimaatmodelle 'n verdere styging van tussen 25 en 30 sentimeter voorspel. Mecklenburg-Voorpommere se steil kuste en laagliggende kusgebiede krimp tans met 'n gemiddeld van 35 sentimeter per jaar, en dié proses sal moontlik nog versnel mits die kus nie deur geskikte maatreëls beskerm word nie. Veral die laagliggende kusgebiede in die noorde van die eiland Usedom, Fischland-Darß-Zingst, Hiddensee asook rivierlope naby die kuslyn word tans bedreig.
Die suidelike Oosseekuslyne word egter nie net deur die proses van aardverwarming bedreig nie – sogenaamde isostatiese kompensasiebewegings speel eweneens 'n beslissende rol by hierdie ontwikkeling. Toe dik lae van gletserys in Skandinawië ná die einde van die laaste kouetydperk begin smelt het, het die landmassa daar begin styg. Hierdie styging is in die aardkors deur die daling van omliggende gebiede gekompenseer – en dié natuurlike proses duur langs die Duitse Oossee-kuslyn steeds voort.
Bevolking[wysig | wysig bron]
Die bevolking van Mecklenburg-Voorpommere bestaan uit inheemse Mecklenburgers en Pommerane, asook 'n kleiner aantal Brandenburgers. Ná die Tweede Wêreldoorlog het baie mense, wat uit die oostelike gebiede van Duitsland verdryf is, hulle in die deelstaat gevestig. Daar is net 'n klein minderheid buitelanders (38 900 in Desember 2009), veral Viëtnamese en immigrante uit die Russiese Federasie, Kasakstan en Oekraïne.
Mecklenburg-Voorpommere is die mees yl bevolkte deelstaat van Duitsland. Daar is net een stad met meer as 100 000 inwoners, die Hansestad Rostock met 'n bevolking van 206 011. Die belangrikste ander stede is die Hansestede Stralsund (58 041 inwoners) en Greifswald (57 286 inwoners), die hoofstad Schwerin (96 800 inwoners) en Neubrandenburg (63 602 inwoners). Alle ander stede, waaronder die Hansestad Wismar en Güstrow, het minder as 50 000 inwoners.
18,4 persent van die bevolking is Lutherane en 3,4 persent Rooms-Katolieke. Die oorgrote meerderheid van die bevolking (sowat 78,2 persent) is ongebonde. Twee Evangelies-Lutherse landskerke het hulle setels in Mecklenburg-Voorpommere – die Pommersche Evangelische Kirche (met sy biskopsetel in Greifswald) en die Evangelisch-Lutherische Landeskirche van Mecklenburg (met sy biskopsetel in Schwerin). In die Rooms-Katolieke Kerk maak Voorpommere deel uit van die bisdom Berlyn, terwyl Mecklenburg by die aartsbisdom Hamburg behoort.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die deelstaat Mecklenburg-Voorpommere is in 1945 ná die Tweede Wêreldoorlog in die Sowjet-besettingsgebied van Duitsland uit die voormalige land Mecklenburg en Voorpommere, die westelike dele van die voormalige Pruisiese administratiewe distrik Stettyn van die provinsie Pommeren en die Amt Neuhaus, wat vroeër deel uitgemaak het van Hannover, gevorm. Vanaf 1947 is die deelstaat met 'n oppervlakte van 22 893 vierkante kilometer net Mecklenburg genoem.
Met die administratiewe hervorming in die Duitse Demokratiese Republiek is die deelstaat in 1952 ontbind en in drie administratiewe distrikte verdeel: Neubrandenburg in die suidooste, Rostock langs die kus en Schwerin in die suidweste. Die suidwestelike hoek van Voorpommere is by die distrik Frankfurt (Oder) ingesluit, die twee ekslawes Rossow en Schönberg by die distrik Potsdam.
Die deelstaat Mecklenburg-Voorpommere is in 1990 ter geleentheid van die Duitse hereniging herstig en beslaan die voormalige DDR-distrikte Neubrandenburg, Rostock en Schwerin.
Ekonomie[wysig | wysig bron]
Tans is die toerisme die belangrikste bron van inkomste. Ander belangrike sektore is nywerhede (veral die maritieme nywerhede en voedselverwerking), mediese dienste en landbou.
Maritieme nywerhede[wysig | wysig bron]
Die belangrikste maritieme nywerhede en ondernemings is die rederye Deutsche Seereederei in Rostock, Scandlines en Weiße Flotte in Stralsund. Daar is ook 'n aantal skeepswerwe langs die kus soos byvoorbeeld die Volkswerft in Stralsund, Aker MTW in Wismar, Aker-Werft in Rostock, Peene-Werft in Wolgast en die Hanse Yachts AG in Greifswald. In 2004 het die maritieme sektor 28 000 werksgeleenthede gebied.
Toerisme[wysig | wysig bron]
Die toerisme in Mecklenburg-Voorpommere het danksy die strande van die Oossee en die natuurskoon van die Mecklenburgse Mereplato tot die belangrikste sektor van die plaaslike ekonomie ontwikkel. Die gewildste bestemmings is die skiereilande en eilande soos Rügen, Usedom, Fischland-Darß-Zingst en Hiddensee, en strandoorde soos Heiligendamm, Graal-Müritz en Kühlungsborn, die Mereplato met sy 2 000 mere, Mecklenburg-Voorpommere se vier nasionale parke en honderde van natuurbewaringsgebiede. Daarnaas lok ook die tradisionele Hansestede soos Rostock, Stralsund, Wismar en Greifswald talle besoekers.
Die toerisme in die deelstaat lewer 8,5 persent van die plaaslike bruto geografiese produk op – die hoogste persentasie in Duitsland (die gemiddelde van alle Duitse deelstate is 3,8 persent). Die toerismesektor behels sowat 130 000 werksgeleenthede en die totale omset beloop €5,1 miljard per jaar. Mecklenburg-Voorpommere beskik onder meer oor 250 kastele en herehuise, tien vyfster- en 150 viersterhotelle, talle kampeerplekke en 'n aantal gewilde kulturele en musiekfeeste. In 2011 het 6,8 miljoen toeriste 'n besoek aan die deelstaat gebring. Mecklenburg-Voorpommere is tans die gewildste reisbestemming in Duitsland vir sowel somer- asook gesinsvakansies.[7]
Ander sektore[wysig | wysig bron]
Die stede Rostock en Greifswald met hulle geskiedkundige universiteite, wat reeds in die 15de eeu gestig is, het tot die sentrum van die plaaslike biotegnolgie- en mediese tegnologie-sektor ontwikkel.
Tans word die deelstaat nog deur die tweede hoogste werkloosheidsyfer in Duitsland gepla, en die land se koopkragindeks was in net 73,5 teenoor Duitsland se 108,4 en 'n gemiddelde van 100 in die 25 destydse lidstate van die Europese Unie.[8]
Kookkuns[wysig | wysig bron]
Die plaaslike kookkuns weerspieël die wisselvallige geskiedenis van die streek. Tot in die 20ste eeu was die oorgrote meerderheid van die bevolking arm boere, en die lyfeienskap (of gedwonge landarbeid) is eers in die loop van die 19de eeu afgeskaf. Mecklenburg is derhalwe soms 'n land van "kastele en beskeie plaashuise" genoem.[9]
Die tradisionele kookkuns word dus veral deur eenvoudige geregte gekenmerk waarvan die meeste bestanddele plaaslik geoes of gevis is soos Mecklenburg se Klütersupp, 'n melksop met meelballetjies en kaneel; Fliederbeersuppe ('n soet vlierbessesop met griesballetjies); Birnen, Bohnen und Speck ('n bredie van pere, bone en spek); Tüften un Plum (aartappelsop met pruime en spek); karringmelkaartappels en Pommerse karringmelksop met spek en uie. Rote Grütze en swartbroodpoeding is gewilde nageregte.
Aangesien groot dele van die gebied oor 'n lang tydperk onder Sweedse heerskappy gestaan het – die eiland Rügen was byvoorbeeld in die periode tussen 1648 en 1815 'n Sweedse besitting – toon die Mecklenburgse kookkuns ook Skandinawiese invloede. Seemanne het eksostiese kos en speserye saamgebring wat in Hansestede soos Stralsund, Wismar en Rostock 'n vaste bestanddeel van die dieet van welgestelde reders en ander burgers geword het.
Vis het steeds 'n belangrike rolgespeel, en ou historiese dokumente verwys na die ryk visgronde van die see en mere langs die kus. Intussen het vis ook hier skaars geword, alhoewel kabeljou, haring, makriel, skol en snoek nog steeds volop is en orals in die visserhawens vars verkoop word. Gerookte paling (Nederduits: Rökeraal) is 'n plaaslike spesialiteit wat veral in die lente en somer bedien word. Horingvisse met hul kenmerkende grasgroen grate word vanaf laat Mei tot in Junie aangebied.
Aartappels, wat in die Nederduitse streektaal as Tüften bekend staan, word in 'n groot verskeidenheid geregte gebruik en was vroeër, nadat hulle vanaf die 18de eeu op bevel van die Pruisiese koning verbou is, 'n belangrike stapelvoedsel. Groen- of boerekool word in Mecklenburg-Voorpommere, net soos elders in Noord-Duitsland, tradisioneel in die herfs- en wintermaande geniet en dikwels met rosyntjies verfyn.
Soetsuur disse is eweneens gewild. Droëvrugte soos rosyntjies en pruime word gebruik om vark- en gansvleis te verfyn. Die uitgestrekte bosgebiede lewer wildvleis en verskeie soorte sampioene op. Die geel raapvelde van die lente verwys na die gewildste soort plaaslike plantolie, raapolie. Duindoring (Hippophae rhamnoides), 'n belangrike bron van vitamine C, word in die Mecklenburgse sandduine geoes en tot konfyt, lekkergoed, mosterd, sap, likeur, vrugtewyn of tee verwerk.
'n Groot aantal byeboerderye vervaardig heuning in Mecklenburg-Voorpommere, waaronder plaaslike spesialiteite soos phacelia-, robinia-, linde-, koringblom- en vrugtebloeiselheuning. Bärenfang is 'n gewilde heuninglikeur wat net soos heuningwyn hier vervaardig word.[10] Wyn is sowat agt eeue lank tot in die middel van die 19de eeu in Mecklenburg verbou, en sedert 1999 word pogings onderneem om van die gebied weer 'n wynboustreek te maak.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ (de) "Landessignet und Slogan „MV tut gut."". Landesportal Mecklenburg-Vorpommern. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 November 2012. Besoek op 2 November 2016.
- ↑ (de) "Statistisches Amt M-V – Bevölkerungsstand der Kreise, Ämter und Gemeinden 2020". Statistisches Amt Mecklenburg-Vorpommern. 31 Desember 2020. Besoek op 21 November 2021.
- ↑ (de) destatis.de: Vorläufiger Schuldenstand der Länder, besoek op 30 September 2021
- ↑ (de) statistik.arbeitsagentur.de: Arbeitslosenquoten im Oktober 2021 – Länder und Kreise, besoek op 21 November 2021
- ↑ Christine Berger: Baedeker Reiseführer Mecklenburg-Vorpommern. 11de uitgawe. Ostfildern: Karl Baedeker 2013, bl. 17–18
- ↑ www.welt.de – Küstenrückgang: Die Ostsee verschlingt jedes Jahr mehr Land, 21 September 2010
- ↑ "www.mecklenburg-vorpommern.de: Tourismus. Besoek op 8 Mei 2016". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2017. Besoek op 8 Mei 2016.
- ↑ Eurostat News Release 63/2006: Regional GDP per inhabitant in the EU 25 (PDF; 0,6 MB Geargiveer 12 Maart 2007 op Wayback Machine)
- ↑ www.chefkoch.de: Die kookkuns van Mecklenburg-Voorpommere
- ↑ www.cuisimonde.com – Die kookkuns van Duitsland: Mecklenburg-Voorpommere
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Mecklenburg-Vorpommern. |
- (de) (en) (pl) Amptelike deelstaatportaal van Mecklenburg-Voorpommere
| Deelstate van Duitsland | 
|
|---|---|
|
| |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
