Sestigdelige siklus
Sestigdelige siklus (干支 gānzhī) | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||
Dier 地支 |
子 |
丑 |
寅 |
卯 |
辰 |
巳 |
午 |
未 |
申 |
酉 |
戌 |
亥 |
Jaar 天干 地支 |
1 甲 子 |
2 乙 丑 |
3 丙 寅 |
4 丁 卯 |
5 戊 辰 |
6 己 巳 |
7 庚 午 |
8 辛 未 |
9 壬 申 |
10 癸 酉 |
11 甲 戌 |
12 乙 亥 |
Jaar 天干 地支 |
13 丙 子 |
14 丁 丑 |
15 戊 寅 |
16 己 卯 |
17 庚 辰 |
18 辛 巳 |
19 壬 午 |
20 癸 未 |
21 甲 申 |
22 乙 酉 |
23 丙 戌 |
24 丁 亥 |
Jaar 天干 地支 |
25 戊 子 |
26 己 丑 |
27 庚 寅 |
28 辛 卯 |
29 壬 辰 |
30 癸 巳 |
31 甲 午 |
32 乙 未 |
33 丙 申 |
34 丁 酉 |
35 戊 戌 |
36 己 亥 |
Jaar 天干 地支 |
37 庚 子 |
38 辛 丑 |
39 壬 寅 |
40 癸 卯 |
41 甲 辰 |
42 乙 巳 |
43 丙 午 |
44 丁 未 |
45 戊 申 |
46 己 酉 |
47 庚 戌 |
48 辛 亥 |
Jaar 天干 地支 |
49 壬 子 |
50 癸 丑 |
51 甲 寅 |
52 乙 卯 |
53 丙 辰 |
54 丁 巳 |
55 戊 午 |
56 己 未 |
57 庚 申 |
58 辛 酉 |
59 壬 戌 |
60 癸 亥 |
Die sestigdelige siklus, ook bekend as die Stamme-en-Takke (Chinees: 干支, gānzhī), is ’n siklus van 60 terme wat in China en ander lande in Oos-Asië gebruik is om tyd aan te dui.[1] Dit is vermoedelik in die eerste Chinese tekste, van die middel van die 3de eeu v.C. af, gebruik om dae en jare aan te dui.[2] Die siklus en variasies daarvan was ’n belangrike deel van die tradisionele kalenderstelsels in gebiede wat deur China beïnvloed is, veral Japan, Korea en Viëtnam. Die ou Chinese stelsel word steeds in Taiwan gebruik.
Die tradisionele metode om dae en jare te nommer speel nie meer enige betekenisvolle rol in moderne Chinese kalenders nie. Die sestigdelige siklus word egter steeds gebruik in die name van baie geskiedkundige gebeure, soos die Chinese Xinhai-rewolusie, die Japannese Boshin-oorlog en die Koreaanse Imjin-oorlog. Dit speel ook steeds ’n rol in Chinese astrologie en waarsêery.
Oorsig
[wysig | wysig bron]Elke term in die sestigdelige siklus bestaan uit twee Chinese karakters. Die eerste is die naam van een van die 10 Hemelstamme, en die tweede die naam van een van die 12 Aardtakke (of diere van die diereriem) wat die jare van Jupiter se 12-jarige omwenteling om die son verteenwoordig.
Die eerste term, 甲子 (jiǎzǐ), kombineer die eerste Hemelstam met die eerste Aardtak. Die tweede term, 乙丑 (yǐchǒu), kombineer die tweede Hemelstam en tweede Aardtak. Dié patroon hou aan totdat albei siklusse gelyk eindig met 癸亥 (guǐhài) – daarna begin dit weer by 甲子.
Omdat twee-twee Hemelstamme weer met een van die Vyf Elemente verbind word, en net een van die twee Hemelstamme per Aardtak gebruik word (óf jin óf jang), gee hierdie kombinasies ’n totaal van 60 (12 Aardtakke x Vyf Elemente = 60) en nie 120 nie. Die helfte van die moontlike kombinasies word dus nie gebruik nie.
10 Hemelstamme
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Hemelstam.
Die 10 Hemelstamme is ’n kombinasie van die Vyf Elemente en jin en jang.
10 Hemelstamme | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Chinese karakter | Jin/jang | Element | ||||||||||
1 | 甲 jiǎ | Jang | Hout (木, mù) | |||||||||
2 | 乙 yǐ | Jin | ||||||||||
3 | 丙 bǐng | Jang | Vuur (火, huŏ) | |||||||||
4 | 丁 dīng | Jin | ||||||||||
5 | 戊 wù | Jang | Aarde (土, tŭ) | |||||||||
6 | 己 jǐ | Jin | ||||||||||
7 | 庚 gēng | Jang | Metaal (金, jīn) | |||||||||
8 | 辛 xīn | Jin | ||||||||||
9 | 壬 rén | Jang | Water (水, shuĭ) | |||||||||
10 | 癸 guǐ | Jin |
12 Aardtakke
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Aardtak.
Die 12 Aardtakke is nie net vir die kalender gebruik nie, maar elk is ook aan ’n dier toegeken. In die Weste word dié diere dikwels aan die diereriem gelykgestel, maar eintlik het die twee stelle diere niks met mekaar te doen nie. Die Chinese Aardtakke (dieretekens) is ook vir ander dinge gebruik, soos maande, dubbelure, windrigtings, ens.
Aardtak | Pinyin | Chinese dier | Rigting | Seisoen | Maanmaand | Dubbeluur | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 子 | zǐ | 鼠 Rot |
0° (noord) | winter | Maand 11 | 23:00 tot 01:00 (middernag) |
2 | 丑 | chǒu | 牛 Os |
30° | Maand 12 | 01:00 tot 03:00 | |
3 | 寅 | yín | 虎 Tier |
60° | lente | Maand 1 | 03:00 tot 05:00 |
4 | 卯 | mǎo | 兔 Konyn |
90° (oos) | Maand 2 | 05:00 tot 07:00 | |
5 | 辰 | chén | 龙(龍) Draak |
120° | Maand 3 | 07:00 tot 09:00 | |
6 | 巳 | sì | 蛇 Slang |
150° | somer | Maand 4 | 09:00 tot 11:00 |
7 | 午 | wǔ | 马(馬) Perd |
180° (suid) | Maand 5 | 11:00 tot 13:00 (12:00) | |
8 | 未 | wèi | 羊 Bok |
210° | Maand 6 | 13:00 tot 15:00 | |
9 | 申 | shēn | 猴 Aap |
240° | herfs | Maand 7 | 15:00 tot 17:00 |
10 | 酉 | yǒu | 鸡(雞) Haan |
270° (wes) | Maand 8 | 17:00 tot 19:00 | |
11 | 戌 | xū | 狗 Hond |
300° | Maand 9 | 19:00 tot 21:00 | |
12 | 亥 | hài | 猪(豬) Vark |
330° | winter | Maand 10 | 21:00 tot 23:00 |
In verskillende kulture word verskillende diername gebruik. In Viëtnam word die Konyn byvoorbeeld met die Kat vervang.
Sestigdelige jare
[wysig | wysig bron]No. | Stam-Tak | Chinese naam | Koreaanse naam | Japannese naam | Viëtnamese naam | Assosiasies | n.C. | v.C. | Gregoriaanse jaar |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 甲子 | jiǎ-zǐ | gapja 갑자 | kōshi(kasshi)/kinoe-ne | Giáp Tý | Jang-Hout-Rot | 4 | 57 | 1984 |
2 | 乙丑 | yǐ-chǒu | eulchuk 을축 | itchū/kinoto-ushi | Ất Sửu | Jin-Hout-Os | 5 | 56 | 1985 |
3 | 丙寅 | bǐng-yín | byeongin 병인 | heiin/hinoe-tora | Bính Dần | Jang-Vuur-Tier | 6 | 55 | 1986 |
4 | 丁卯 | dīng-mǎo | jeongmyo 정묘 | teibō/hinoto-u | Đinh Mão | Jin-Vuur-Konyn | 7 | 54 | 1987 |
5 | 戊辰 | wù-chén | mujin 무진 | boshin/tsuchinoe-tatsu | Mậu Thìn | Jang-Aarde-Draak | 8 | 53 | 1988 |
6 | 己巳 | jǐ-sì | gisa 기사 | kishi/tsuchinoto-mi | Kỷ Tỵ | Jin-Aarde-Slang | 9 | 52 | 1989 |
7 | 庚午 | gēng-wǔ | gyeongo 경오 | kōgo/kanoe-uma | Canh Ngọ | Jang-Metaal-Perd | 10 | 51 | 1990 |
8 | 辛未 | xīn-wèi | sinmi 신미 | shinbi/kanoto-hitsuji | Tân Mùi | Jin-Metaal-Bok | 11 | 50 | 1991 |
9 | 壬申 | rén-shēn | imsin 임신 | jinshin/mizunoe-saru | Nhâm Thân | Jang-Water-Aap | 12 | 49 | 1992 |
10 | 癸酉 | guǐ-yǒu | gyeyu 계유 | kiyū/mizunoto-tori | Quý Dậu | Jin-Water-Haan | 13 | 48 | 1993 |
11 | 甲戌 | jiǎ-xū | gapsul 갑술 | kōjutsu/kinoe-inu | Giáp Tuất | Jang-Hout-Hond | 14 | 47 | 1994 |
12 | 乙亥 | yǐ-hài | eulhae 을해 | itsugai/kinoto-i | Ât Hợi | Jin-Hout-Vark | 15 | 46 | 1995 |
13 | 丙子 | bǐng-zǐ | byeongja 병자 | heishi/hinoe-ne | Bính Tý | Jang-Vuur-Rot | 16 | 45 | 1996 |
14 | 丁丑 | dīng-chǒu | jeongchuk 정축 | teichū/hinoto-ushi | Đinh Sửu | Jin-Vuur-Os | 17 | 44 | 1997 |
15 | 戊寅 | wù-yín | muin 무인 | boin/tsuchinoe-tora | Mậu Dần | Jang-Aarde-Tier | 18 | 43 | 1998 |
16 | 己卯 | jǐ-mǎo | gimyo 기묘 | kibō/tsuchinoto-u | Kỷ Mão | Jin-Aarde-Konyn | 19 | 42 | 1999 |
17 | 庚辰 | gēng-chén | gyeongjin 경진 | kōshin/kanoe-tatsu | Canh Thìn | Jang-Metaal-Draak | 20 | 41 | 2000 |
18 | 辛巳 | xīn-sì | sinsa 신사 | shinshi/kanoto-mi | Tân Tỵ | Jin-Metaal-Slang | 21 | 40 | 2001 |
19 | 壬午 | rén-wǔ | imo 임오 | jingo/mizunoe-uma | Nhâm Ngọ | Jang-Water-Perd | 22 | 39 | 2002 |
20 | 癸未 | guǐ-wèi | gyemi 계미 | kibi/mizunoto-hitsuji | Quý Mùi | Jin-Water-Bok | 23 | 38 | 2003 |
21 | 甲申 | jiǎ-shēn | gapsin 갑신 | kōshin/kinoe-saru | Giáp Thân | Jang-Hout-Aap | 24 | 37 | 2004 |
22 | 乙酉 | yǐ-yǒu | euryu 을유 | itsuyū/kinoto-tori | Ất Dậu | Jin-Hout-Haan | 25 | 36 | 2005 |
23 | 丙戌 | bǐng-xū | byeongsul 병술 | heijutsu/hinoe-inu | Bính Tuất | Jang-Vuur-Hond | 26 | 35 | 2006 |
24 | 丁亥 | dīng-hài | jeonghae 정해 | teigai/hinoto-i | Đinh Hợi | Jin-Vuur-Vark | 27 | 34 | 2007 |
25 | 戊子 | wù-zǐ | muja 무자 | boshi/tsuchinoe-ne | Mậu Tý | Jang-Aarde-Rot | 28 | 33 | 2008 |
26 | 己丑 | jǐ-chǒu | gichuk 기축 | kichū/tsuchinoto-ushi | Kỷ Sửu | Jin-Aarde-Os | 29 | 32 | 2009 |
27 | 庚寅 | gēng-yín | gyeongin 경인 | kōin/kanoe-tora | Canh Dần | Jang-Metaal-Tier | 30 | 31 | 2010 |
28 | 辛卯 | xīn-mǎo | sinmyo 신묘 | shinbō/kanoto-u | Tân Mão | Jin-Metaal-Konyn | 31 | 30 | 2011 |
29 | 壬辰 | rén-chén | imjin 임진 | jinshin/mizunoe-tatsu | Nhâm Thìn | Jang-Water-Draak | 32 | 29 | 2012 |
30 | 癸巳 | guǐ-sì | gyesa 계사 | kishi/mizunoto-mi | Quý Tỵ | Jin-Water-Slang | 33 | 28 | 2013 |
31 | 甲午 | jiǎ-wǔ | gabo 갑오 | kōgo/kinoe-uma | Giáp Ngọ | Jang-Hout-Perd | 34 | 27 | 2014 |
32 | 乙未 | yǐ-wèi | eulmi 을미 | itsubi/kinoto-hitsuji | Ất Mùi | Jin-Hout-Bok | 35 | 26 | 2015 |
33 | 丙申 | bǐng-shēn | byeongsin 병신 | heishin/hinoe-saru | Bính Thân | Jang-Vuur-Aap | 36 | 25 | 2016 |
34 | 丁酉 | dīng-yǒu | jeongyu 정유 | teiyū/hinoto-tori | Đinh Dậu | Jin-Vuur-Haan | 37 | 24 | 2017 |
35 | 戊戌 | wù-xū | musul 무술 | bojutsu/tsuchinoe-inu | Mậu Tuất | Jang-Aarde-Hond | 38 | 23 | 2018 |
36 | 己亥 | jǐ-hài | gihae 기해 | kigai/tsuchinoto-i | Kỷ Hợi | Jin-Aarde-Vark | 39 | 22 | 2019 |
37 | 庚子 | gēng-zǐ | gyeongja 경자 | kōshi/kanoe-ne | Canh Tý | Jang-Metaal-Rot | 40 | 21 | 2020 |
38 | 辛丑 | xīn-chǒu | sinchuk 신축 | shinchū/kanoto-ushi | Tân Sửu | Jin-Metaal-Os | 41 | 20 | 2021 |
39 | 壬寅 | rén-yín | imin 임인 | jin'in/mizunoe-tora | Nhâm Dần | Jang-Water-Tier | 42 | 19 | 2022 |
40 | 癸卯 | guǐ-mǎo | gyemyo 계묘 | kibō/mizunoto-u | Quý Mão | Jin-Water-Konyn | 43 | 18 | 2023 |
41 | 甲辰 | jiǎ-chén | gapjin 갑진 | kōshin/kinoe-tatsu | Giáp Thìn | Jang-Hout-Draak | 44 | 17 | 2024 |
42 | 乙巳 | yǐ-sì | eulsa 을사 | itsushi/kinoto-mi | Ất Tỵ | Jin-Hout-Slang | 45 | 16 | 2025 |
43 | 丙午 | bǐng-wǔ | byeongo 병오 | heigo/hinoe-uma | Bính Ngọ | Jang-Vuur-Perd | 46 | 15 | 2026 |
44 | 丁未 | dīng-wèi | jeongmi 정미 | teibi/hinoto-hitsuji | Đinh Mùi | Jin-Vuur-Bok | 47 | 14 | 2027 |
45 | 戊申 | wù-shēn | musin 무신 | boshin/tsuchinoe-saru | Mậu Thân | Jang-Aarde-Aap | 48 | 13 | 2028 |
46 | 己酉 | jǐ-yǒu | giyu 기유 | kiyū/tsuchinoto-tori | Kỷ Dậu | Jin-Aarde-Haan | 49 | 12 | 2029 |
47 | 庚戌 | gēng-xū | gyeongsul 경술 | kōjutsu/kanoe-inu | Canh Tuất | Jang-Metaal-Hond | 50 | 11 | 2030 |
48 | 辛亥 | xīn-hài | sinhae 신해 | shingai/kanoto-i | Tân Hợi | Jin-Metaal-Vark | 51 | 10 | 2031 |
49 | 壬子 | rén-zǐ | imja 임자 | jinshi/mizunoe-ne | Nhâm Tý | Jang-Water-Rot | 52 | 9 | 2032 |
50 | 癸丑 | guǐ-chǒu | gyechuk 계축 | kichū/mizunoto-ushi | Quý Sửu | Jin-Water-Os | 53 | 8 | 2033 |
51 | 甲寅 | jiǎ-yín | gabin 갑인 | kōin/kinoe-tora | Giáp Dần | Jang-Hout-Tier | 54 | 7 | 2034 |
52 | 乙卯 | yǐ-mǎo | eulmyo 을묘 | itsubō/kinoto-u | Ất Mão | Jin-Hout-Konyn | 55 | 6 | 2035 |
53 | 丙辰 | bǐng-chén | byeongjin 병진 | heishin/hinoe-tatsu | Bính Thìn | Jang-Vuur-Draak | 56 | 5 | 2036 |
54 | 丁巳 | dīng-sì | jeongsa 정사 | teishi/hinoto-mi | Đinh Tỵ | Jin-Vuur-Slang | 57 | 4 | 2037 |
55 | 戊午 | wù-wǔ | muo 무오 | bogo/tsuchinoe-uma | Mậu Ngọ | Jang-Aarde-Perd | 58 | 3 | 2038 |
56 | 己未 | jǐ-wèi | gimi 기미 | kibi/tsuchinoto-hitsuji | Kỷ Mùi | Jin-Aarde-Bok | 59 | 2 | 2039 |
57 | 庚申 | gēng-shēn | gyeongsin 경신 | kōshin/kanoe-saru | Canh Thân | Jang-Metaal-Aap | 60 | 1 | 2040 |
58 | 辛酉 | xīn-yǒu | sinyu 신유 | shin'yū/kanoto-tori | Tân Dậu | Jin-Metaal-Haan | 1 | 60 | 2041 |
59 | 壬戌 | rén-xū | imsul 임술 | jinjutsu/mizunoe-inu | Nhâm Tuất | Jang-Water-Hond | 2 | 59 | 2042 |
60 | 癸亥 | guǐ-hài | gyehae 계해 | kigai/mizunoto-i | Quý Hợi | Jin-Water-Vark | 3 | 58 | 2043 |
Omskakeling tussen siklus- en Westerse jare
[wysig | wysig bron]Die sestigdelige siklus is sedert die Han-dinastie gebruik om jare te benoem, maar dit kan retrospektief ook vir vroeëre jare gebruik word. Omdat die siklus homself herhaal, kan dit nie vir ’n spesifieke jaar gebruik word sonder bykomende inligting nie, soos die Chinese eranaam.[3] Die jaar begin met die Nuwejaar van wie ook die kalender gebruik. In China verander die siklusjaar gewoonlik op die Chinese Maannuwejaar. In Japan het dit tot onlangs op die Japannese Maannuwejaar verander, maar dit is nou 1 Januarie. ’n Mens moet dit dus in gedagte hou wanneer jy ’n siklusjaar in ’n Gregoriaanse jaar wil omskakel. Die volgende omskakelings gebruik die Chinese datums ná die Maannuwejaar. Om die ooreenstemmende siklusjare in die datums voor die Maannuwejaar te vind, sal die Gregoriaanse jaar met 1 verminder moet word.
As voorbeeld was die jaar 2697 v.C. (of -2696) – tradisioneel die eerste jaar van die bewind van die legendariese Geel Keiser – die eerste jaar (甲子; jiǎzǐ) van ’n siklus. 2700 jaar later, in 4 n.C. (die duur van 45 sestigjaarsiklusse), was ook die begin van ’n nuwe siklus. Net so was 1980 jaar later, 1984, die begin van ’n nuwe siklus.
Om die ekwivalent van ’n Gregoriaanse jaar in die sestigjarige siklus te vind, gebruik een van die metodes hier onder.
- Vir enige jaar ná 4 n.C. kan die ekwivalente siklusjaar gevind word deur 3 van die Gregoriaanse jaar af te trek, dit deur 60 te deel en die resgetal te neem. Sien die voorbeeld onder.
- Vir enige jaar voor 1 n.C., kan die ekwivalente siklusjaar gevind word deur 2 by die Gregoriaanse jaar te tel (in v.C.), dit deur 60 te deel, en die resgetal van 60 af te trek.
- 1, 2 en 3 n.C. stem ooreen met onderskeidelik die 58ste, 59ste en 60ste jaar van die sestigdelige siklus.
- Die formule vir die jare n.C. is (jaar - 3 of + 57) mod 60 en vir jare v.C. is 60 - (jaar + 2) mod 60.
Die resultaat sal ’n getal tussen 0 en 59 wees, wat sal ooreenstem met die jaarvolgorde in die siklus; as die resgetal 0 is, stem dit ooreen met die 60ste jaar van die siklus. As die eerste metode gebruik word, is die ekwivalente siklusjaar van 2012 n.C. die 29ste jaar (壬辰; rén-chén), as (2012 - 3) mod 60 = 29 (dit is: die resgetal van (2012 - 3) gedeel deur 60 is 29). As die tweede metode gebruik word, sal die ekwivalente siklusjaar van 221 v.C. wees die 17de jaar (庚辰; gēng-chén), as 60 - [(221 + 2) mod 60] = 17 (dit is: 60 minus die resgetal van (221 + 2) gedeel deur 60 is 17).
Voorbeelde
[wysig | wysig bron]’n Voorbeeld om die teken vir 1967 vas te stel:
- 1967 – 3 = 1964 ("trek 3 van die Gregoriaanse jaar af")
- 1964 ÷ 60 = 32 ("gedeel deur 60 en ignoreer enige breuk")
- 1964 – (60 × 32) = 44 ("neem die resgetal")
- Kyk na die tabel hier bo, soek 44 in die eerste kolom (No.) en jy kry Vuur-Bok (丁未; dīng-wèi).
’n Voorbeeld om die siklusjaar van die eerste jaar van die bewind van Qin Shi Huang (246 v.C.) vas te stel:
- 246 + 2 = 248 ("tel 2 by die Gregoriaanse jaar (in v.C.)")
- 248 ÷ 60 = 4 ("deel deur 60 en ignoreer enige breuk")
- 248 – (60 × 4) = 8 ("neem die resgetal")
- 60 – 8 = 52 ("trek die resgetal van 60 af")
- Kyk op die tabel hier bo vir 52 in die eerste kolom (No.) en jy kry Hout-Konyn (乙卯; yǐ-mǎo).
’n Korter metode
[wysig | wysig bron]- Vir ’n jaar n.C., neem die resgetal mod 60, en kyk in die kolom n.C.:
- 1967 = 60 × 32 + 47. Resgetal is dus 47 en die kolom n.C. van die tabel hier bo gee Vuur-Bok
- Vir ’n jaar v.C., ignoreer die ministeken, neem die resgetal van die jaar mod 60 en kyk in die kolom v.C.:
- 246 = 60 × 4 + 6. Die resgetal is dus 6 en die kolom v.C. van die tabel gee Hout-Konyn.
Wanneer dié berekenings gedoen word, kan die jaar 246 v.C. nie as -246 n.C. gebruik word nie omdat daar in die Gregoriaanse kalende nie ’n jaar 0 was nie.
Die volgende tabelle wys onlangse jare (op die Gregoriaanse kalender) en hul ooreenstemmende siklusjare:
1804-1923
[wysig | wysig bron]No. | 1804-1863 | Hemelstam | Aardtak | 1864-1923 |
---|---|---|---|---|
Jaar | (Element) | (Dier) | Jaar | |
1 | 11 Feb. 1804 – 30 Jan. 1805 | 甲 Jang-Hout | 子 Rot | 8 Feb. 1864 – 26 Jan. 1865 |
2 | 31 Jan. 1805 – 17 Feb. 1806 | 乙 Jin-Hout | 丑 Os | 27 Jan. 1865 – ~~ 1866 |
3 | 18 Feb. 1806 – 6 Feb. 1807 | 丙 Jang-Vuur | 寅 Tier | ~~ 1866 – ~~ 1867 |
4 | 7 Feb. 1807 – 27 Jan. 1808 | 丁 Jin-Vuur | 卯 Konyn | ~~ 1867 – ~~ 1868 |
5 | 28 Jan. 1808 – 13 Feb. 1809 | 戊 Jang-Aarde | 辰 Draak | ~~ 1868 – ~~ 1869 |
6 | 14 Feb. 1809 – 3 Feb. 1810 | 己 Jin-Aarde | 巳 Slang | ~~ 1869 – 30 Jan. 1870 |
7 | 4 Feb. 1810 – 24 Jan. 1811 | 庚 Jang-Metaal | 午 Perd | 31 Jan. 1870 – 18 Feb. 1871 |
8 | 25 Jan. 1811 – 12 Feb. 1812 | 辛 Jin-Metaal | 未 Bok | 19 Feb. 1871 – ~~ 1872 |
9 | 13 Feb. 1812 – 31 Jan. 1813 | 壬 Jang-Water | 申 Aap | ~~ 1872 – ~~ 1873 |
10 | 1 Feb. 1813 – 19 Feb. 1814 | 癸 Jin-Water | 酉 Haan | ~~ 1873 – ~~ 1874 |
11 | 20 Feb.1814 – 8 Feb. 1815 | 甲 Jang-Hout | 戌 Hond | ~~ 1874 – ~~ 1875 |
12 | 9 Feb. 1815 – 28 Jan. 1816 | 乙 Jin-Hout | 亥 Vark | ~~ 1875 – ~~ 1876 |
13 | 29 Jan. 1816 – 16 Jan. 1817 | 丙 Jang-Vuur | 子 Rot | ~~ 1876 – ~~ 1877 |
14 | 17 Jan. 1817 – 4 Feb. 1818 | 丁 Jin-Vuur | 丑 Os | ~~ 1877 – ~~ 1878 |
15 | 5 Feb. 1818 – 25 Jan. 1819 | 戊 Jang-Aarde | 寅 Tier | ~~ 1878 – ~~ 1879 |
16 | ~~ 1819 – ~~ 1820 | 己 Jin-Aarde | 卯 Konyn | ~~ 1879 – ~~ 1880 |
17 | ~~ 1820 – ~~ 1821 | 庚 Jang-Metaal | 辰 Draak | ~~ 1880 – ~~ 1881 |
18 | ~~ 1821 – ~~ 1822 | 辛 Jin-Metaal | 巳 Slang | ~~ 1881 – ~~ 1882 |
19 | ~~ 1822 – ~~ 1823 | 壬 Jang-Water | 午 Perd | ~~ 1882 – ~~ 1883 |
20 | ~~ 1823 – ~~ 1824 | 癸 Jin-Water | 未 Bok | ~~ 1883 – ~~ 1884 |
21 | ~~ 1824 – ~~ 1825 | 甲 Jang-Hout | 申 Aap | ~~ 1884 – ~~ 1885 |
22 | ~~ 1825 – ~~ 1826 | 乙 Jin-Hout | 酉 Haan | ~~ 1885 – ~~ 1886 |
23 | ~~ 1826 – ~~ 1827 | 丙 Jang-Vuur | 戌 Hond | ~~ 1886 – ~~ 1887 |
24 | ~~ 1827 – ~~ 1828 | 丁 Jin-Vuur | 亥 Vark | ~~ 1887 – ~~ 1888 |
25 | ~~ 1828 – ~~ 1829 | 戊 Jang-Aarde | 子 Rot | ~~ 1888 – 30 Jan. 1889 |
26 | ~~ 1829 – ~~ 1830 | 己 Jin-Aarde | 丑 Os | 31 Jan. 1889 – 20 Jan. 1890 |
27 | ~~ 1830 – ~~ 1831 | 庚 Jang-Metaal | 寅 Tier | 21 Jan. 1890 – 8 Feb. 1891 |
28 | ~~ 1831 – ~~ 1832 | 辛 Jin-Metaal | 卯 Konyn | 9 Feb. 1891 – ~~ 1892 |
29 | ~~ 1832 – ~~ 1833 | 壬 Jang-Water | 辰 Draak | ~~ 1892 – ~~ 1893 |
30 | ~~ 1833 – ~~ 1834 | 癸 Jin-Water | 巳 Slang | ~~ 1893 – ~~ 1894 |
31 | ~~ 1834 – ~~ 1835 | 甲 Jang-Hout | 午 Perd | ~~ 1894 – ~~ 1895 |
32 | ~~ 1835 – ~~ 1836 | 乙 Jin-Hout | 未 Bok | ~~ 1895 – 12 Feb. 1896 |
33 | ~~ 1836 – ~~ 1837 | 丙 Jang-Vuur | 申 Aap | 13 Feb. 1896 – 1 Feb. 1897 |
34 | ~~ 1837 – ~~ 1838 | 丁 Jin-Vuur | 酉 Haan | 2 Feb. 1897 – 21 Jan. 1898 |
35 | ~~ 1838 – ~~ 1839 | 戊 Jang-Aarde | 戌 Hond | 22 Jan. 1898 – 9 Feb. 1899 |
36 | ~~ 1839 – ~~ 1840 | 己 Jin-Aarde | 亥 Vark | 10 Feb. 1899 – 30 Jan. 1900 |
37 | ~~ 1840 – ~~ 1841 | 庚 Jang-Metaal | 子 Rot | 31 Jan. 1900 – 18 Feb. 1901 |
38 | ~~ 1841 – ~~ 1842 | 辛 Jin-Metaal | 丑 Os | 19 Feb. 1901 – 7 Feb. 1902 |
39 | ~~ 1842 – ~~ 1843 | 壬 Jang-Water | 寅 Tier | 8 Feb. 1902 – 28 Jan. 1903 |
40 | ~~ 1843 – ~~ 1844 | 癸 Jin-Water | 卯 Konyn | 29 Jan. 1903 – 15 Feb. 1904 |
41 | ~~ 1844 – ~~ 1845 | 甲 Jang-Hout | 辰 Draak | 16 Feb. 1904 – 3 Feb. 1905 |
42 | ~~ 1845 – ~~ 1846 | 乙 Jin-Hout | 巳 Slang | 4 Feb. 1905 – 24 Jan. 1906 |
43 | ~~ 1846 – ~~ 1847 | 丙 Jang-Vuur | 午 Perd | 25 Jan. 1906 – 12 Feb. 1907 |
44 | ~~ 1847 – ~~ 1848 | 丁 Jin-Vuur | 未 Bok | 13 Feb. 1907 – 1 Feb. 1908 |
45 | ~~ 1848 – ~~ 1849 | 戊 Jang-Aarde | 申 Aap | 2 Feb. 1908 – 21 Jan. 1909 |
46 | ~~ 1849 – ~~ 1850 | 己 Jin-Aarde | 酉 Haan | 22 Jan. 1909 – 9 Feb. 1910 |
47 | ~~ 1850 – ~~ 1851 | 庚 Jang-Metaal | 戌 Hond | 10 Feb. 1910 – 29 Jan. 1911 |
48 | ~~ 1851 – ~~ 1852 | 辛 Jin-Metaal | 亥 Vark | 30 Jan. 1911 – 17 Feb. 1912 |
49 | ~~ 1852 – ~~ 1853 | 壬 Jang-Water | 子 Rot | 18 Feb. 1912 – 5 Feb. 1913 |
50 | ~~ 1853 – ~~ 1854 | 癸 Jin-Water | 丑 Os | 6 Feb. 1913 – 25 Jan. 1914 |
51 | ~~ 1854 – ~~ 1855 | 甲 Jang-Hout | 寅 Tier | 26 Jan. 1914 – 13 Feb. 1915 |
52 | ~~ 1855 – ~~ 1856 | 乙 Jin-Hout | 卯 Konyn | 14 Feb. 1915 – 2 Feb. 1916 |
53 | ~~ 1856 – ~~ 1857 | 丙 Jang-Vuur | 辰 Draak | 3 Feb. 1916 – 22 Jan. 1917 |
54 | ~~ 1857 – ~~ 1858 | 丁 Jin-Vuur | 巳 Slang | 23 Jan. 1917 – 10 Feb. 1918 |
55 | ~~ 1858 – ~~ 1859 | 戊 Jang-Aarde | 午 Perd | 11 Feb. 1918 – 31 Jan. 1919 |
56 | ~~ 1859 – ~~ 1860 | 己 Jin-Aarde | 未 Bok | 1 Feb. 1919 – 19 Feb. 1920 |
57 | ~~ 1860 – ~~ 1861 | 庚 Jang-Metaal | 申 Aap | 20 Feb. 1920 – 7 Feb. 1921 |
58 | ~~ 1861 – ~~ 1862 | 辛 Jin-Metaal | 酉 Haan | 8 Feb. 1921 – 27 Jan. 1922 |
59 | ~~ 1862 – ~~ 1863 | 壬 Jang-Water | 戌 Hond | 28 Jan. 1922 – 15 Feb. 1923 |
60 | ~~ 1863 – 7 Feb. 1864 | 癸 Jin-Water | 亥 Vark | 16 Feb. 1923 – 4 Feb. 1924 |
1924-2043
[wysig | wysig bron]No. | 1924-1983 | Hemelstam | Aardtak | 1984-2043 |
---|---|---|---|---|
Jaar | (Element) | (Dier) | Jaar | |
1 | 5 Feb. 1924 – 23 Jan. 1925 | 甲 Jang-Hout | 子 Rot | 2 Feb. 1984 – 19 Feb. 1985 |
2 | 24 Jan. 1925 – 12 Feb. 1926 | 乙 Jin-Hout | 丑 Os | 20 Feb. 1985 – 8 Feb. 1986 |
3 | 13 Feb. 1926 – 1 Feb. 1927 | 丙 Jang-Vuur | 寅 Tier | 9 Feb. 1986 – 28 Jan. 1987 |
4 | 2 Feb. 1927 – 21 Jan. 1928 | 丁 Jin-Vuur | 卯 Konyn | 29 Jan. 1987 – 16 Feb. 1988 |
5 | 22 Jan. 1928 – 8 Feb. 1929 | 戊 Jang-Aarde | 辰 Draak | 17 Feb. 1988 – 5 Feb. 1989 |
6 | 9 Feb. 1929 – 28 Jan. 1930 | 己 Jin-Aarde | 巳 Slang | 6 Feb. 1989 – 26 Jan. 1990 |
7 | 29 Jan. 1930 – 16 Feb. 1931 | 庚 Jang-Metaal | 午 Perd | 27 Jan. 1990 – 14 Feb. 1991 |
8 | 17 Feb. 1931 – 5 Feb. 1932 | 辛 Jin-Metaal | 未 Bok | 15 Feb. 1991 – 3 Feb. 1992 |
9 | 6 Feb. 1932 – 24 Jan. 1933 | 壬 Jang-Water | 申 Aap | 4 Feb. 1992 – 22 Jan. 1993 |
10 | 25 Jan. 1933 – 13 Feb. 1934 | 癸 Jin-Water | 酉 Haan | 23 Jan. 1993 – 9 Feb. 1994 |
11 | 14 Feb. 1934 – 2 Feb. 1935 | 甲 Jang-Hout | 戌 Hond | 10 Feb. 1994 – 30 Jan. 1995 |
12 | 4 Feb. 1935 – 23 Jan. 1936 | 乙 Jin-Hout | 亥 Vark | 31 Jan. 1995 – 18 Feb. 1996 |
13 | 24 Jan. 1936 – 10 Feb. 1937 | 丙 Jang-Vuur | 子 Rot | 19 Feb. 1996 – 6 Feb. 1997 |
14 | 11 Feb. 1937 – 30 Jan. 1938 | 丁 Jin-Vuur | 丑 Os | 7 Feb. 1997 – 27 Jan. 1998 |
15 | 31 Jan. 1938 – 18 Feb. 1939 | 戊 Jang-Aarde | 寅 Tier | 28 Jan. 1998 – 15 Feb. 1999 |
16 | 19 Feb. 1939 – 7 Feb. 1940 | 己 Jin-Aarde | 卯 Konyn | 16 Feb. 1999 – 4 Feb. 2000 |
17 | 8 Feb. 1940 – 26 Jan. 1941 | 庚 Jang-Metaal | 辰 Draak | 5 Feb. 2000 – 23 Jan. 2001 |
18 | 27 Jan. 1941 – 14 Feb. 1942 | 辛 Jin-Metaal | 巳 Slang | 24 Jan. 2001 – 11 Feb. 2002 |
19 | 15 Feb. 1942 – 4 Feb. 1943 | 壬 Jang-Water | 午 Perd | 12 Feb. 2002 – 31 Jan. 2003 |
20 | 5 Feb. 1943 – 24 Jan. 1944 | 癸 Jin-Water | 未 Bok | 1 Feb. 2003 – 21 Jan. 2004 |
21 | 25 Jan. 1944 – 12 Feb. 1945 | 甲 Jang-Hout | 申 Aap | 22 Jan. 2004 – 8 Feb. 2005 |
22 | 13 Feb. 1945 – 1 Feb. 1946 | 乙 Jin-Hout | 酉 Haan | 9 Feb. 2005 – 28 Jan. 2006 |
23 | 2 Feb. 1946 – 21 Jan. 1947 | 丙 Jang-Vuur | 戌 Hond | 29 Jan. 2006 – 17 Feb. 2007 |
24 | 22 Jan. 1947 – 9 Feb. 1948 | 丁 Jin-Vuur | 亥 Vark | 18 Feb. 2007 – 3 Feb. 2008 |
25 | 10 Feb. 1948 – 28 Jan. 1949 | 戊 Jang-Aarde | 子 Rot | 7 Feb. 2008 – 25 Jan. 2009 |
26 | 29 Jan. 1949 – 16 Feb. 1950 | 己 Jin-Aarde | 丑 Os | 26 Jan. 2009 – 13 Feb. 2010 |
27 | 17 Feb. 1950 – 5 Feb. 1951 | 庚 Jang-Metaal | 寅 Tier | 14 Feb. 2010 – 2 Feb. 2011 |
28 | 6 Feb. 1951 – 26 Jan. 1952 | 辛 Jin-Metaal | 卯 Konyn | 3 Feb. 2011 – 22 Jan. 2012 |
29 | 27 Jan. 1952 – 13 Feb. 1953 | 壬 Jang-Water | 辰 Draak | 23 Jan. 2012 – 9 Feb. 2013 |
30 | 14 Feb. 1953 – 2 Feb. 1954 | 癸 Jin-Water | 巳 Slang | 10 Feb. 2013 – 30 Jan. 2014 |
31 | 3 Feb. 1954 – 23 Jan. 1955 | 甲 Jang-Hout | 午 Perd | 31 Jan. 2014 – 18 Feb. 2015 |
32 | 24 Jan. 1955 – 11 Feb. 1956 | 乙 Jin-Hout | 未 Bok | 19 Feb. 2015 – 7 Feb. 2016 |
33 | 12 Feb. 1956 – 30 Jan. 1957 | 丙 Jang-Vuur | 申 Aap | 8 Feb. 2016 – 27 Jan. 2017 |
34 | 31 Jan. 1957 – 17 Feb. 1958 | 丁 Jin-Vuur | 酉 Haan | 28 Jan. 2017 – 15 Feb. 2018 |
35 | 18 Feb. 1958 – 7 Feb. 1959 | 戊 Jang-Aarde | 戌 Hond | 16 Feb. 2018 – 4 Feb. 2019 |
36 | 8 Feb. 1959 – 27 Jan. 1960 | 己 Jin-Aarde | 亥 Vark | 5 Feb. 2019 – 24 Jan. 2020 |
37 | 28 Jan. 1960 – 14 Feb. 1961 | 庚 Jang-Metaal | 子 Rot | 25 Jan. 2020 – 11 Feb. 2021 |
38 | 15 Feb. 1961 – 4 Feb. 1962 | 辛 Jin-Metaal | 丑 Os | 12 Feb. 2021 – 31 Jan. 2022 |
39 | 5 Feb. 1962 – 24 Jan. 1963 | 壬 Jang-Water | 寅 Tier | 1 Feb. 2022 – 21 Jan. 2023 |
40 | 25 Jan. 1963 – 12 Feb. 1964 | 癸 Jin-Water | 卯 Konyn | 22 Jan. 2023 – 9 Feb. 2024 |
41 | 13 Feb. 1964 – 1 Feb. 1965 | 甲 Jang-Hout | 辰 Draak | 10 Feb. 2024 – 28 Jan. 2025 |
42 | 2 Feb. 1965 – 20 Jan. 1966 | 乙 Jin-Hout | 巳 Slang | 29 Jan. 2025 – 16 Feb. 2026 |
43 | 21 Jan. 1966 – 8 Feb. 1967 | 丙 Jang-Vuur | 午 Perd | 17 Feb. 2026 – 5 Feb. 2027 |
44 | 9 Feb. 1967 – 29 Jan. 1968 | 丁 Jin-Vuur | 未 Bok | 6 Feb. 2027 – 25 Jan. 2028 |
45 | 30 Jan. 1968 – 16 Feb. 1969 | 戊 Jang-Aarde | 申 Aap | 26 Jan. 2028 – 12 Feb. 2029 |
46 | 17 Feb. 1969 – 5 Feb. 1970 | 己 Jin-Aarde | 酉 Haan | 13 Feb. 2029 – 2 Feb. 2030 |
47 | 6 Feb. 1970 – 26 Jan. 1971 | 庚 Jang-Metaal | 戌 Hond | 3 Feb. 2030 – 22 Jan. 2031 |
48 | 27 Jan. 1971 – 14 Feb. 1972 | 辛 Jin-Metaal | 亥 Vark | 23 Jan. 2031 – 10 Feb. 2032 |
49 | 15 Feb. 1972 – 2 Feb. 1973 | 壬 Jang-Water | 子 Rot | 11 Feb. 2032 – 30 Jan. 2033 |
50 | 3 Feb. 1973 – 22 Jan. 1974 | 癸 Jin-Water | 丑 Os | 31 Jan. 2033 – 18 Feb. 2034 |
51 | 23 Jan. 1974 – 10 Feb. 1975 | 甲 Jang-Hout | 寅 Tier | 19 Feb. 2034 – 7 Feb. 2035 |
52 | 11 Feb. 1975 – 30 Jan. 1976 | 乙 Jin-Hout | 卯 Konyn | 8 Feb. 2035 – 27 Jan. 2036 |
53 | 31 Jan. 1976 – 17 Feb. 1977 | 丙 Jang-Vuur | 辰 Draak | 28 Jan. 2036 – 14 Feb. 2037 |
54 | 18 Feb. 1977 – 6 Feb. 1978 | 丁 Jin-Vuur | 巳 Slang | 15 Feb. 2037 – 3 Feb. 2038 |
55 | 7 Feb. 1978 – 27 Jan. 1979 | 戊 Jang-Aarde | 午 Perd | 4 Feb. 2038 – 23 Jan. 2039 |
56 | 28 Jan. 1979 – 15 Feb. 1980 | 己 Jin-Aarde | 未 Bok | 24 Jan. 2039 – 11 Feb. 2040 |
57 | 16 Feb. 1980 – 4 Feb. 1981 | 庚 Jang-Metaal | 申 Aap | 12 Feb. 2040 – 31 Jan. 2041 |
58 | 5 Feb. 1981 – 24 Jan. 1982 | 辛 Jin-Metaal | 酉 Haan | 1 Feb. 2041 – 21 Jan. 2042 |
59 | 25 Jan. 1982 – 12 Feb. 1983 | 壬 Jang-Water | 戌 Hond | 22 Jan. 2042 – 9 Feb. 2043 |
60 | 13 Feb. 1983 – 1 Feb. 1984 | 癸 Jin-Water | 亥 Vark | 10 Feb. 2043 – 29 Jan. 2044 |
Sestigdelige maande
[wysig | wysig bron]Daar is twee stelsels vir sestigdelige maande, die maan- en sonstelsel.
Die eerste stelsel volg die gewone Chinese maankalender en verbind die name van die maande regstreeks met die middelste sontermyn (Chinees: 中氣; zhōngqì). Die jiànzǐyuè (建子月) is die maand wat die wintersonstilstand bevat (dus Dongzhi). Die jiànchǒuyuè (建丑月) is die maand van die volgende middelste sontermyn, Dahan, terwyl die jiànyínyuè (建寅月) die maand van Yushui is, ens.
In die ander stelsel duur die maand vir twee sontermyne. Die zǐyuè (子月) is die tydperk wat begin met Daxue; dit is die sontermyn voor die wintersonstilstand. Die chǒuyuè (丑月) begin met Xiaohan, die termyn voor Dahan, terwyl die yínyuè (寅月) begin met Lichun, die termyn voor Yushui, ens. ’n Maand in die sonstelsel begin dus enige tyd van 15 dae voor tot 15 dae ná sy maan-eweknie.
Die takname is nie die gewone maandname nie; die hoofgebruik van die Takke vir maande is astrologies. Vir astrologiese doeleindes is Stamme ook nodig, en vir die maande se name word die sestigdelige siklus gebruik volgens ’n vyfjaarsiklus wat in ’n jiǎ (甲; 1ste) of jǐ (己; 6de) jaar begin. Die eerste maand van die jiǎ of jǐ jaar is ’n bǐng-yín (丙寅; 3de) maand (sien die 3de Hemelstam en 3de Aardtak hier bo), die volgende is ’n dīng-mǎo (丁卯; 4de) maand, ens., en die laaste maand van die jaar is ’n dīng-chǒu (丁丑, 14de) maand. Die volgende jaar begin met ’n wù-yín (戊寅; 15de) maand, ens., in die volgorde van die siklus. Die 5de jaar eindig met ’n yǐ-chǒu (乙丑; 2de) maand. Die volgende maand, die begin van ’n jiǎ of jǐ jaar, sal dus weer ’n bǐng-yín (3de) maand wees.
Die begin en einde van die sonmaande in die tabel hieronder is die benaderde datums van huidige sontermyne; hulle wissel effens van jaar tot jaar na gelang van die skrikkeldae van die Gregoriaanse kalender.
Aardtakke van die maande |
Sontermyne | Middelste sontermyn |
Begin | Einde | Naam in jaar Jia of Ji (甲/己年) |
Naam in jaar Yi of Geng (乙/庚年) |
Naam in jaar Bing of Xin (丙/辛年) |
Naam in jaar Ding of Ren (丁/壬年) |
Naam in jaar Wu of Gui (戊/癸年) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Maand Yin (寅月) |
Lichun- Jingzhe |
Yushui | 4 Feb. | 6 Mrt. | Bingyin / 丙寅月 |
Wuyin / 戊寅月 | Gengyin / 庚寅月 | Renyin / 壬寅月 | Jiayin / 甲寅月 |
Maand Mao |
Jingzhe- Qingming |
Chunfen | 6 Mrt. | 5 Apr. | Dingmao / 丁卯月 |
Jimao / 己卯月 | Xinmao / 辛卯月 | Guimao / 癸卯月 | Yimao / 乙卯月 |
Maand Chen (辰月) |
Qingming- Lixia |
Guyu | 5 Apr. | 6 Mei | Wuchen / 戊辰月 |
Gengchen / 庚辰月 |
Renchen / 壬辰月 | Jiachen / 甲辰月 | Bingchen / 丙辰月 |
Maand Si (巳月) |
Lixia- Mangzhong |
Xiaoman | 6 Mei | 6 Jun. | Jisi / 己巳月 | Xinsi / 辛巳月 | Guisi / 癸巳月 | Yisi / 乙巳月 | Dingsi / 丁巳月 |
Maand Wu (午月) |
Mangzhong- Xiaoshu |
Xiazhi | 6 Jun. | 7 Jul. | Gengwu / 庚午月 |
Renwu / 壬午月 | Jiawu / 甲午月 | Bingwu / 丙午月 | Wuwu / 戊午月 |
Maand Wei (未月) |
Xiaoshu- Liqiu |
Dashu | 7 Jul. | 8 Aug. | Xinwei / 辛未月 | Guiwei / 癸未月 | Yiwei / 乙未月 | Dingwei / 丁未月 | Jiwei / 己未月 |
Maand Shen (申月) |
Liqiu- Bailu |
Chushu | 8 Aug. | 8 Sep. | Renshen / 壬申月 |
Jiashen / 甲申月 | Bingshen / 丙申月 | Wushen / 戊申月 | Gengshen / 庚申月 |
Maand You (酉月) |
Bailu- Hanlu |
Qiufen | 8 Sep. | 8 Okt. | Guiyou / 癸酉月 |
Yiyou / 乙酉月 | Dingyou / 丁酉月 | Jiyou / 己酉月 | Xinyou / 辛酉月 |
Maand Xu (戌月) |
Hanlu- Lidong |
Shuangjiang | 8 Okt. | 7 Nov. | Jiaxu / 甲戌月 | Bingxu / 丙戌月 | Wuxu / 戊戌月 | Gengxu / 庚戌月 | Renxu / 壬戌月 |
Maand Hai (亥月) |
Lidong- Daxue |
Xiaoxue | 7 Nov. | 7 Des. | Yihai / 乙亥月 | Dinghai / 丁亥月 | Jihai / 己亥月 | Xinhai / 辛亥月 | Guihai / 癸亥月 |
Maand Zi (子月) |
Daxue- Xiaohan |
Dongzhi | 7 Des. | 6 Jan. | Bingzi / 丙子月 | Wuzi / 戊子月 | Gengzi / 庚子月 | Renzi / 壬子月 | Jiazi / 甲子月 |
Maand Chou (丑月) |
Xiaohan- Lichun |
Dahan | 6 Jan. | 4 Feb. | Dingchou / 丁丑月 |
Jichou / 己丑月 | Xinchou / 辛丑月 | Guichou / 癸丑月 | Yichou / 乙丑月 |
Sestigdelige dae
[wysig | wysig bron]Dag (Stam) |
Maand (Stam) |
2-syferjaar mod 40 (Stam) |
Eeu (Stam) |
N | Eeu (Tak) |
2-syferjaar mod 16 (Tak) |
Maand (Tak) |
Dag (Tak) | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Juliaans mod 2 |
Gregoriaans | Juliaans mod 4 |
Gregoriaans | |||||||||||||||||||||||||||||||||
00 | 10 | 20 | 30 | Aug. | 00 | 02 | 21 | 23 | 00 | 16 | 00 | 00 | 00 | 07 | Nov. | 00 | 12 | 24 | ||||||||||||||||||
01 | 11 | 21 | 31 | Sep. | Okt. | 04 | 06 | 25 | 27 | 21 | 01 | 14 | 01 | 13 | 25 | |||||||||||||||||||||
02 | 12 | 22 | Nov. | Des. | 08 | 10 | 29 | 31 | 19 | 02 | 16 | 19 | 05 | Feb. | Apr. | 02 | 14 | 26 | ||||||||||||||||||
03 | 13 | 23 | 12 | 14 | 33 | 35 | 03 | 03 | 22 | 03 | 12 | Feb. | Jun. | 03 | 15 | 27 | ||||||||||||||||||||
04 | 14 | 24 | 16 | 18 | 37 | 39 | 17 | 24 | 04 | 10 | Aug. | 04 | 16 | 28 | ||||||||||||||||||||||
05 | 15 | 25 | 01 | 03 | 20 | 22 | 01 | 22 | 15 | 05 | 15 | 01 | Okt. | 05 | 17 | 29 | ||||||||||||||||||||
06 | 16 | 26 | 05 | 07 | 24 | 26 | 06 | 02 | 18 | 08 | 15 | Des. | 06 | 18 | 30 | |||||||||||||||||||||
07 | 17 | 27 | Mrt. | Jan. | 09 | 11 | 28 | 30 | 20 | 07 | 21 | 06 | Jan. | Mrt. | 07 | 19 | 31 | |||||||||||||||||||
08 | 18 | 28 | Jan. | Apr. | Mei | Feb. | 13 | 15 | 32 | 34 | 18 | 08 | 24 | 13 | Jan. | Mei | 08 | 20 | ||||||||||||||||||
09 | 19 | 29 | Feb. | Jun. | Jul. | 17 | 19 | 36 | 38 | 23 | 09 | 01 | 04 | 11 | Jul. | 09 | 21 | |||||||||||||||||||
Datums met ’n dowwe geel agtergrond is vir 2018. | 10 | 17 | 02 | 10 | 22 | |||||||||||||||||||||||||||||||
11 | 20 | 23 | 09 | Sep. | 11 | 23 |
- N vir die jaar: (5j + [j/4]) mod 10, j = 0-39 (Stam); (5j + [j/4]) mod 12, j = 0-15 (Tak)
- N vir die Gregoriaanse eeu: (4e + [e/4] + 2) mod 10 (Stam); (8e + [e/4] + 2) mod 12 (Tak), e ≥ 15
- N vir die Juliaanse eeu: 5e mod 10, e = 0-1 (Stam); 9e mod 12, e = 0-3 (Tak)
Die tabel hier bo laat ’n mens die Stam en Tak vir enige datum vind. Vir beide die Stam en Tak, vind die N in die ry vir die eeu, jaar, maand en dag, en tel hulle bymekaar. As die totaal vir die Stamme se N meer as 10 is, trek 10 af totdat die resultaat tussen 1 en 10 is. As die som van die Takke se N meer as 12 is, trek 12 af totdat die resultaat tussen 1 en 12 is.
Vir enige datum voor 15 Oktober 1582, gebruik die kolom vir die Juliaanse eeu om die ry vir daardie eeu se N te vind. Vir datums ná 15 Oktober 1582, gebruik die kolom vir die Gregoriaanse eeu om die eeu se N te vind. Wanneer gekyk word na datums in Januarie en Februarie van ’n skrikkeljaar, gebruik die kursiewe, vetgedrukte Feb. en Jan.
Voorbeelde
[wysig | wysig bron]- Voorbeelde om die Stam-Tak vir 1 Oktober 1949 vas te stel.
- Stam
- (dag Stam N + maand Stam N + jaar Stam N + eeu Stam N) = getal van die Stam. Indien meer as 10, trek 10 af totdat die totaal tussen 1 en 10 is.
- Dag 1: N = 1,
- Maand Oktober: N = 1,
- Jaar 49: N = 7,
- 49 is nie op die tabel nie, so ’n mens moet 49 deur 40 mod. Dit gee jaar 9, wat gevolg kan word om die N vir daardie ry te vind.
- Eeu 19: N = 2.
- (1 + 1 + 7 + 2) = 11. Dit is meer as 10, daarom moet 10 afgetrek word totdat die totaal tussen 1 en 10 is.
- 11 - 10 = 1,
- Stam = 1, 甲. (Kyk onder 10 Hemelstamme hier bo.)
- (dag Stam N + maand Stam N + jaar Stam N + eeu Stam N) = getal van die Stam. Indien meer as 10, trek 10 af totdat die totaal tussen 1 en 10 is.
- Tak
- (dag Tak N + maand Tak N + jaar Tak N + eeu Tak N)= getal van die Tak. Indien meer as 12, trek 12 af totdat die totaal tussen 1 en 12 is.
- Dag 1: N = 1,
- Maand Oktober: N = 5,
- Jaar 49: N = 5,
- Weer is 49 nie op die tabel vir jaar nie. Mod 49 deur 16 en dit gee 1, wat opgesoek kan word om die N van daardie ry te vind.
- Eeu 19: N = 2.
- (1 + 5 + 5 + 2) = 13. Omdat dit meer as 12 is, trek 12 af totdat die totaal tussen 1 en 12 is.
- 13 - 12 = 1,
- Tak = 1, 子. (Kyk onder 12 Aardtakke hier bo.)
- (dag Tak N + maand Tak N + jaar Tak N + eeu Tak N)= getal van die Tak. Indien meer as 12, trek 12 af totdat die totaal tussen 1 en 12 is.
- Stam-Tak = 1, 1 甲子, 1 in sestigdelige siklus).
- Stam
Sestigdelige ure
[wysig | wysig bron]Stam van die dag | Zǐ-uur 子时 23:00–01:00 |
Chǒu-uur 丑时 01:00–03:00 |
Yín-uur 寅时 03:00–05:00 |
Mǎo-uur 卯时 05:00–07:00 |
Chén-uur 辰时 07:00–09:00 |
Sì-uur 巳时 9:00–11:00 |
Wǔ-uur 午时 11:00–13:00 |
Wèi-uur 未时 13:00–15:00 |
Shēn-uur 申时 15:00–17:00 |
Yǒu-uur 酉时 17:00–19:00 |
Xū-uur 戌时 19:00–21:00 |
Hài-uur 亥时 21:00–23:00 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Jia- of Ji-dag (甲/己) |
1 甲子 | 2乙丑 | 3 丙寅 | 4 丁卯 | 5 戊辰 | 6 己巳 | 7 庚午 | 8 辛未 | 9 壬申 | 10 癸酉 | 11 甲戌 | 12 乙亥 |
Yi- of Geng-dag (乙/庚) |
13 丙子 | 14 丁丑 | 15 戊寅 | 16 己卯 | 17 庚辰 | 18 辛巳 | 19 壬午 | 20 癸未 | 21 甲申 | 22 乙酉 | 23 丙戌 | 24 丁亥 |
Bing- of Xin-dag (丙/辛) |
25 戊子 | 26 己丑 | 27 庚寅 | 28 辛卯 | 29 壬辰 | 30 癸巳 | 31 甲午 | 32 乙未 | 33 丙申 | 34 丁酉 | 35 戊戌 | 36 己亥 |
Ding- of Ren-dag (丁/壬) |
37 庚子 | 38 辛丑 | 39 壬寅 | 40 癸卯 | 41 甲辰 | 42 乙巳 | 43 丙午 | 44 丁未 | 45 戊申 | 46 己酉 | 47 庚戌 | 48 辛亥 |
Wu- of Gui-dag (戊/癸) |
49 壬子 | 50 癸丑 | 51 甲寅 | 52 乙卯 | 53 丙辰 | 54 丁巳 | 55 戊午 | 56 己未 | 57 庚申 | 58 辛酉 | 59 壬戌 | 60 癸亥 |
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). "Jikkan-jūnishi" in Japan Encyclopedia, p. 420.
- ↑ Smith, Adam (2011). "The Chinese sexagenary cycle and the ritual origins of the calendar". In John Steele (red.). Calendars and years II : astronomy and time in the ancient and medieval world. Oxford: Oxbow. pp. 1–37. ISBN 978-1-84217-987-1.
- ↑ The Mathematics of the Chinese Calendar
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse en die Duitse Wikipedia