Christiaan IX van Denemarke
| Christiaan IX | |
|---|---|
| Koning van Denemarke | |
 Christiaan, omstreeks 1900-06.
| |
| Periode | 15 November 1863 – 29 Januarie 1906 |
| Voorganger | Frederik VII |
| Opvolger | Frederik VIII |
| Huis | Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg |
| Vrou | Louise van Hesse-Kassel |
| Kinders | Frederik VIII van Denemarke Alexandra, koningin van die Verenigde Koninkryk George, koning van Griekeland Dagmar, keiserin van Rusland Thyra, kroonprinses van Hannover Prins Waldemar van Denemarke |
| Vader | Friedrich Wilhelm, Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg |
| Moeder | Prinses Louise Caroline van Hesse-Kassel |
| Gebore | 8 April 1818, Gottorp, Sleeswyk |
| Oorlede | 29 Januarie 1906, Kopenhagen |
Christiaan IX (8 April 1818 – 29 Januarie 1906) was van 16 November 1863 tot met sy dood op 29 Januarie 1906 koning van Denemarke. Van 1863 tot 1864 was hy terselfdertyd die Hertog van Sleeswyk, Holstein en Lauenburg.
Hy was 'n jonger seun van Frederik Willem, die Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, en het grootgeword in die hertogdom Sleeswyk as 'n prins van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, 'n junior tak van die Huis van Oldenburg, wat sedert 1448 oor Denemarke regeer het. Hoewel hy nabye familiebande met die Deense koningshuis gehad het, was hy oorspronklik nie in die onmiddellike opvolgingslinie van die Deense troon nie.
Ná die vroeë dood van sy vader in 1831 het Christiaan in Denemarke grootgeword en is hy opgevoed aan die Militêre Akademie Kopenhagen. Nadat hy nie daarin kon slaag om die jawoord van koningin Victoria van die Verenigde Koninkryk te kry nie, is hy in 1842 getroud met sy dubbele kleinniggie, prinses Louise van Hesse-Kassel.
In 1852 is Christiaan gekies as vermoedelike erfgenaam van die Deense troon in die lig van die verwagte uitsterwing van die senior linie van die Huis van Oldenburg. Ná die dood van koning Frederik VII van Denemarke in 1863 het Christiaan die troon bestyg as die eerste Deense monarg van die Huis van Glücksburg;[1] hy was Frederik se kleinneef en die man van Frederik se niggie, Louise van Hesse-Kassel.
Die begin van sy bewind is gekenmerk deur die Deense nederlaag in die Tweede Sleeswykse Oorlog en die daaropvolgende verlies van die hertogdomme Sleeswyk, Holstein en Lauenburg. Dit het die koning geweldig ongewild gemaak. Die volgende jare van sy bewind is oorheers deur politieke dispute, want Denemarke het pas in 1849 'n konstitusionele monargie geword en die magsbalans tussen die koning en parlement was steeds nie gevestig nie. Ten spyte van sy aanvanklike ongewildheid en die baie jare van politieke onmin, waarin die koning in konflik met groot dele van die bevolking was, het sy gewildheid aan die einde van sy bewind toegeneem en het hy 'n nasionale ikoon geword danksy die lengte van sy bewind en en die hoë standaarde van persoonlike moraliteit waarmee hy geïdentifiseer is.
Christiaan se ses kinders by Louise het in ander Europese koninklike families ingetrou en hy het bekend geword as die "skoonvader van Europa". Onder sy afstammelinge tel koning Frederik X, koning Filip van België, koning Harald V van Noorweë, groothertog Henri van Luxemburg, koning Charles III van die Verenigde Koninkryk en koning Felipe VI van Spanje.[2]
Vroeë lewe
[wysig | wysig bron]Geboorte en familie
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg.
Christiaan IX is op 8 April 1818 naby die dorp Sleeswyk, destyds in Denemarke, gebore.[3] Hy was 'n prins van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Beck en die vierde oudste seun van Friedrich Wilhelm, die hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Beck, en prinses Louise Caroline van Hesse-Kassel.[4]
Hy is genoem na sy ma se neef prins Christiaan Frederik van Denemarke, die latere koning Christiaan VIII.
Prins Christiaan se vader was die hoof van die Huis van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Beck, 'n junior manlike tak van die Huis van Oldenburg. Die familie het afgestam van koning Christiaan III van Denemarke se jongste seun, Johannes die Jongere, Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg, wie se kleinseun hertog Augustus Filip sy bande met Denemarke verbreek en na Duitsland geëmigreer het waar hy Huis Beck in Wesfale gekoop het. Dié linie is daarna Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck genoem.[5] Sy seuns was in die diens van Pruise, Pole en Rusland totdat sy agter-agter-kleinseun, prins Christiaan se vader, weer in Deense militêre diens getree het. Hy was in Holstein gstasioneer.[6]
Deur sy vader was prins Christiaan dus 'n direkte manlike afstammeling van koning Christiaan III van Denemarke. Hy was 'n aanspraakmaker op die troon van die dubbele hertogdom Sleeswyk-Holstein, maar nie die eerste een nie. Hy het nie 'n aanspraak op enige Europese troon gehad nie.
Kinderlewe
[wysig | wysig bron]
Die prins het aanvanklik saam met sy ouers en baie broers en susters in sy grootouers aan moederskant se woning, Gottorf-kasteel, gewoon wat die gebruiklike setel van die goewerneurs van die hertogdomme Sleeswyk en Holstein was. Op 6 Junie 1825 het koning Frederik VI hertog Friedrich Wilhelm aangestel as die Hertog van Glücksburg. Hertog Friedrich Wilhelm het sy titel na die Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg verander en dus die jonger Glücksburg-linie gestig.[7]
Die gesin het toe na Glücksburg-kasteel verhuis. Op 17 Februarie 1831 is hertog Friedrich Wilhelm egter op 46-jarige ouderdom dood. Hy het sy vrou agtergelaat met 10 kinders en geen geld nie. Prins Christiaan was 12 jaar oud.
Opvoeding
[wysig | wysig bron]
Ná die dood van sy vader het koning Frederik VI en William van Hesse-Philippsthal-Barchfeld, 'n goeie vriend van die hertog, die wettige voogde van prins Christiaan en sy nege sibbes geword.[8] Prins Christiaan wou 'n vlootopleiding kry, maar die koning en Christiaan se ma het saamgestem dat hy na Kopenhagen gestuur word om as leëroffisier opgelei te word. In 1832, die jaar ná sy vader se dood, het die 14-jarige Christiaan na Kopenhagen verhuis waar hy aan die Landkadetakademie opgevoed is. Hy het privaat lesse gekry en was selde saam met die ander kadette.[8][9] Die koninklike egpaar, wat nie 'n seun gehad het nie, het die seun egter goed versorg, want koningin Marie was sy ma se suster en koning Frederik sy ma se niggie. In 1838 is prins Christiaan se oudste broer, hertog Karl van Glücksborg, getroud met die koning en koningin se jongste dogter, prinses Vilhelmine Marie, en dit het die bande tussen hulle verder versterk.
In 1836 het prins Christiaan sy opleiding voltooi en hy het in die koninklike perdewagkasernes ingetrek. Daar het hy 'n eenvoudige lewe gelei totdat koning Frederik VI hom in 1839 in die Geel Paleis, 'n 18de-eeuse stadshuis, laat woon het. Hy het tot in 1865 daar gewoon.[8]
Van 1839 tot 1841 het prins Christiaan grondwetlike reg en geskiedenis saam met sy halfneef prins Frederik Willem van Hesse-Kassel aan die Universiteit van Bonn in Duitsland studeer. Daar het hy in Desember 1839 die nuus ontvang dat sy weldoener koning Frederik VI oorlede is en sy ma se neef koning Christiaan VIII geword het.
Europa se 'skoonvader'
[wysig | wysig bron]Christiaan en Louise het ses besonder suksesvolle kinders gehad:
- Kroonprins Frederik van Denemarke, later Frederik VIII van Denemarke (3 Junie 1843 – 14 Mei 1912).
- Prinses Alexandra van Denemarke, later die koningin-gemalin van Edward VII van die Verenigde Koninkryk (1 Desember 1844 – 20 November 1925).
- Prins Wilhelm (24 Desember 1845 – 18 Maart 1913), later koning George I van Griekeland.
- Prinses Dagmar van Denemarke, later as Maria Fjodorowna die vrou van tsaar Aleksander III van Rusland (26 November 1847 – 13 Oktober 1928).
- Prinses Thyra van Denemarke, later die vrou van Ernst August van Hannover, 3de Hertog van Cumberland (29 September 1853 – 26 Februarie 1933).
- Prins Waldemar van Denemarke, (27 Oktober 1858 – 14 Januarie 1939).
Vier van sy kinders was óf die monarg óf die vrou van ’n monarg van Denemarke, die Verenigde Koninkryk, Rusland en Griekeland. ’n Vyfde, Thyra, sou koningin van Hannover geword het as haar man se monargie nie afgeskaf is net voor hy die troon sou bestyg nie. Waldemar is die troon van Bulgarye aangebied, maar moes onder druk afstand doen daarvan. Sy kinders se huwelike was nie eintlik danksy Christiaan nie, maar vanweë die ambisies van sy vrou, Louise. Sy is in daardie opsig vergelyk met koningin Victoria van die Verenigde Koninkryk.
Christiaan se kleinseuns sluit in Nikolaas II van Rusland, Konstantyn I van Griekeland, George V van die Verenigde Koninkryk, Christiaan X van Denemarke en Haakon VII van Noorweë. Vandag is die meeste van die heersende en gewese heersende koninklike families van Europa direkte afstammeling van koning Christiaan IX, asook van koningin Victoria.
Christiaan is op 87 vreedsaam oorlede in die Amalienborg-paleis in Kopenhagen.
.jpg)
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die Koninklike Stamboek Geargiveer 14 Maart 2015 op Wayback Machine op die webtuiste van die Deense Monargie
- Deense koningshuis Geargiveer 23 Maart 2008 op Wayback Machine
- Huis van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg Geargiveer 23 Maart 2008 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Christiaan IX van Denemarke.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Normdata  |
|
|---|
- ↑ "Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg Royal Family". Monarchies of Europe. Besoek op 15 Augustus 2016.
- ↑ "HM King Christian IX of Denmark". European Royal History. Besoek op 15 Augustus 2016.
- ↑ Hindø, Lone; Boelskifte, Else (2007). "Døbt i Gottorp Sloskapel" [Baptised in the Gottorp Castle Chapel]. Kongelig Dåb. Fjorten generationer ved Rosenborg-døbefonten [Royal Baptisms. Fourteen generations at the Rosenborg baptismal font] (in Deens). Forlaget Hovedland. p. 83. ISBN 978-87-7070-014-6.
- ↑ Montgomery-Massingberd, Hugh, red. (1977). Burke's Royal Families of the World. Vol. 1: Europe & Latin America. Londen: Burke's Peerage Ltd. p. 280. ISBN 0-85011-023-8.
- ↑ Bramsen 1992, p. 50.
- ↑ Bramsen 1992, p. 63.
- ↑ Bramsen 1992, p. 78-82.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Thorsøe 1889, p. 523.
- ↑ "HM King Christian IX of Denmark". Henry Poole & Co. 17 Junie 2013. Besoek op 15 Augustus 2016.