Rooiboswilg
| Rooiboswilg | |
|---|---|
| |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Klade: | Rosids |
| Orde: | Myrtales |
| Familie: | Combretaceae |
| Genus: | Combretum |
| Spesie: | C. apiculatum
|
| Binomiale naam | |
| Combretum apiculatum Sond., 1850
| |
Combretum apiculatum, algemeen bekend as die rooiboswilg, is 'n boomspesie in die familie Combretaceae. Dit is inheems aan semi-ariede tot gematigde savannestreke van Afrika suid van die ewenaar.
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Dit is 'n semi-bladwisselende boom wat tot 10 meter hoog groei, of by geleentheid 'n struik wat plat bly. Dit het 'n growwe en gesplyte gryswart bas, en die dunner takkies mag wollerig afgewerk wees. Die teenoorstaande blare is 11[1] tot 13 cm[2] lank, en mag haarloos of harig wees, na gelang van die subspesie. Die blaar vernou skerp tot 'n gedraaide blaarpunt.[1][2] Die loof word met herfstyd rooierig of goudkleurig.[3] Die aar-bloeiwyses van tot 7 cm lank verskyn tussen die blare. Hulle dra geel of groenerige blomme met klein kelk- en kroonblare, en met die style en meeldrade om en by 0,5 cm lank.[2] Die blomme is sterk gegeur.[3] Die rooierige, gevlerkte vrugte word 2 tot 3 cm lank.[1][2]
Subspesies
[wysig | wysig bron]Twee subspesies word erken, naamlik die suidelike ssp. apiculatum, en ssp. leutweinii, wat vanaf Namibië tot Malawi en verder noordwaarts aangetref word, en aan die meer harige blare onderskeibaar is.[3]
Verspreiding en habitat
[wysig | wysig bron]Die spesie is inheems aan Suid-Afrika, Eswatini, Botswana, Mosambiek, Namibië, Zimbabwe,[1] suidelike Angola, Zambië, Malawi, suidoostelike DRK, Tanzanië en suidelike Kenia.[4]
Die boom is teenwoordig in verskillende ekostelsels van suidelike Afrika. In savannes van verskillende gebiede is dit dominant,[5][6] insluitend die laeveld en in mopanie-boomveld. Dit word saam met ander houtagtige gewasse aangetref soos die haakdoring (Acacia caffra), sekelbos (Dichrostachys cinerea), suurpruim (Ximenia caffra), dikbas (Lannea discolor), bergsering (Kirkia acuminata) en maroela (Sclerocarya caffra).[5]
Benutting deur wild en lewende hawe
[wysig | wysig bron]Baie diere benut die boom, veral vir voedsel. Koedoes, bosbokke, elande, kameelperde en olifante vreet die blare.[3] Elande vind die boom só smaaklik dat hulle dit kan beskadig wanneer hulle daaraan vreet.[7] Die bruinkoppapegaai eet die sade.[1]
Beeste vreet ook die blare. Die vrugte is skadelik vir lewende hawe weens die toksiese bestanddele daarvan.[3] Die loof is goeie byvoeding vir boerbokke.[8]
Menslike gebruik
[wysig | wysig bron]Hierdie boom het digte (1.15),[9] fyngegrynde, sterk, donkerbruin tot swart pithout, wat soms vir brandhout of vir houtskool-vervaardiging gebruik word.[1] Dit is hard en termietbestand.[3] Die boom herspruit goed as dit afgestomp word, en dra weer welige lower.[10] Die bas is al vir leerlooiery aangewend.[3] Medisinale gebruike sluit die behandeling van bindvliesontsteking en maagaandoenings in.[1][3] Dit bevat antioksidant-verbindings, soos kardamonien, pinokembrien, kwersetien en kaempferol.[11] Dit is 'n geskikte tuinboom, aangesien dit ryp en droogte kan weerstaan, en skadu verskaf.[3]
Volksname
[wysig | wysig bron]In Afrikaans staan dit ook bekend as rooibos of rooiblad, en daar bestaan baie volksname in ander tale, waaronder umbondwe in Zoeloe, imbondvo in Swazi, mohwidiri in Tswana, mohwelere in Sepedi, muvuvha in Venda, ndhuva in Tsonga,[3] rukweza in Sjona en omumbuti in Herero.[12]
Sien ook
[wysig | wysig bron]Bronne
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Schmidt, E., et al. Trees and Shrubs of Mpumalanga and Kruger National Park. Jacana Media. 2002. bladsy 456.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Combretum apiculatum. Flora Zambesiaca Volume 4 Deel 0 (1978). Combretaceae deur A. W. Exell. Kew Koninklike Botaniese Tuin.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Masupa, T. en E. Rampho. Combretum apiculatum (Sond.) subsp. apiculatum. PlantzAfrica.com, Pretoria Nasionale Herbarium, Januarie, 2011.
- ↑ "Combretum apiculatum Sond". GBIF.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 2 Junie 2015.
- ↑ 5,0 5,1 Walker, B. H. A review of browse and its role in livestock production in southern Africa. In: Le Houérou, H. N., Ed. Browse in Africa: The Current State of Knowledge. International Symposium on Browse in Africa. Addis Ababa. 8-12 April 1980.
- ↑ Bengtsson-Sjörs, K. (2006). Establishment and survival of woody seedlings in a semi-arid savanna in southern Botswana.[dooie skakel] Komitee vir Tropiese Ekologie, Uppsala-universiteit, Swede.
- ↑ Nyengera, Reason; Sebata, Allan (2010). "Effect of eland density and foraging on Combretum apiculatum physiognomy in a semi-arid savannah". African Journal of Ecology. 48 (1): 45–50. doi:10.1111/j.1365-2028.2009.01071.x.
- ↑ Aganga, AA; Monyatsiwa, CB (1999). "Use of browses (Terminalia serecia, Combretum apiculatum or Euclea schimperi) as a supplement for growing Tswana goats". Tropical animal health and production. 31 (5): 295–305. doi:10.1023/A:1005203806867. PMID 10509422.
- ↑ http://worldagroforestry.org/treesnmarkets/wood/data.php?id=588#
- ↑ Smit, G N (2003). "The coppicing ability of Acacia erubescens and Combretum apiculatum subsp. apiculatum in response to cutting". African Journal of Range & Forage Science. 20 (1): 21–7. doi:10.2989/10220110309485794.
- ↑ Aderogba, M.A.; Kgatle, D.T.; McGaw, L.J.; Eloff, J.N. (2012). "Isolation of antioxidant constituents from Combretum apiculatum subsp. Apiculatum". South African Journal of Botany. 79: 125–31. doi:10.1016/j.sajb.2011.10.004.
- ↑ Quattrocchi, Umberto (2012). CRC world dictionary of medicinal and poisonous plants : common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. Boca Raton, Fla.: CRC. p. 1071. ISBN 9781420080445.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir rooiboswilg.
