Portugal

Portugal: Koringvelde in Alentejo

Portugal is 'n demokratiese republiek geleë in die suidwestelike hoek van die Iberiese skiereiland in Suidwes-Europa. Portugal word begrens deur Spanje in die noorde en ooste en deur die Atlantiese Oseaan in die weste en suide. Wes van die hoofstad Lissabon lê Cabo da Roca, die mees westelike punt van die Europese vasteland. Ook die Asore- en Madeira-eilandgroepe maak deel uit van Portugal.

Portugal is 'n lid van die NAVO en sedert die 1 Januarie 1986 'n lid van die Europese Unie. 1999 word die Eurogeldeenheid ingelei en 2002 die Eurobanknote en -muntstukke.

Geskiedenis

Gedurende die laaste 3 000 jaar was die gebied van die huidige Portugal bewoon deur 'n verskeidenheid Mediterreense beskawings. Die Voor-Romeinse bewoners is later opgevolg deur Romeine, Germane en More, en almal het hul eie stempel op Portugal se kultuur, geskiedenis, taal en etniese samestelling afgedruk.

In die 15de en 16de eeu was Portugal een van die wêreld se grootmoondhede op ekonomiese, politieke en kulturele gebied, en sy koloniale ryk het gebiede in Afrika, Asië en Suid-Amerika ingesluit. In die laaste dekades het Portugal danksy 'n stewige ekonomiese groeikoers tot een van die wêreld se nywerheidslande ontwikkel. Portugal is 'n stigterslid van die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (NAVO), die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling (OESO) en die Eurosone en het daarnaas in 1955 by die Verenigde Nasies en in 1986 ook by die Europese Unie aangesluit.

Etimologie

Porto met die Dourorivier

Die naam Portugal is afgelei van die nedersetting Cale in die rivierdelta van die Rio Douro. Cale is moontlik 'n Griekse woord (kalles, "mooi") en het vermoedelik na die natuurskoon in die noorde van die huidige Portugal verwys, wat in die antieke tydperk deur Grieke gekoloniseer is. Daar is egter ook geskiedkundiges wat beweer dat Cale van Fenisiese herkoms is, aangesien die eerste Fenisiese kolonies reeds voor die Griekse tydperk ontstaan het.

Toe Portugal deel uitgemaak het van die Romeinse Ryk, was Cale 'n belangrike seehawe (Latyns: Portus Cale).

Tydens die Middeleeue het die naam verander na Portucale en later Portugale, alhoewel dit in die 7de en 8ste eeu slegs na die noordelike geweste van Portugal verwys het, dit wil sê die gebied tussen die riviere Rio Douro en Rio Minho.

Die naam Portus Cale is verder verkort tot Porto, nou die tweede grootste stad van die land, wat homself met trots as die naamgewer van Portugal beskou.

Geografie

Noord-Portugal

Die Minhorivier aan die Spaans-Portugese grens

Die noorde van Portugal word deur 'n relatief koel en vogtige klimaat gekenmerk en bestaan uit twee historiese provinsies of landskappe: Minho in die noord-weste, wat na die gelyknamige rivier vernoem is, is een van die mees digbevokte gebiede van die land. Sy grootste stede is Braga en Viana do Castelo. Minho is danksy die aangename klimaat 'n pragtige tuinlandskap, en die wingerde, wat teen die hellings van Minho se riviervalleie aangelê is, lewer die beroemde portwyn en Vinho Verde op. Ook verskillende soorte groente aard goed in die gebied. Minho se natuurlike flora is 'n mengsel van spesies uit die gematigde en subtropiese klimaatsones. Afhangende van die ligging bo seevlak gedy hier eike of kastaiings, denne- en olyfbome.

Die gewes Trás-os-Montes (letterlik: "Agter die berge") is die bergagtige binneland van Noord-Portugal, wat deur koue winters en baie warm somers gekenmerk word. Die plantegroei raak hier steeds kariger, hoe nader 'n mens by die Spaanse grens kom.

Baie riviere, waaronder die Rio Minho en Rio Douro, deursny die bergmassiewe van Minho en Trás-os-Montes. Die noorde van Portugal spog met die Nasionale Peneda-Gerêspark, die belangrikste natuurbewaringsgebied van die land. Hier vind 'n mens nog oorblyfsels van natuurlike bosse, waarin onder meer steeneike groei.

Sentraal-Portugal

Sentraal-Portugal word deur heuwelland en berggebiede oorheers. Die Serra da Estrela-gebergte beskik selfs oor skioorde. Die belangrikste landskappe is Beira, Ribatejo (die Tejo-vlakte, wat ook die Tuin van Lissabon genoem word), Estremadura en die Tejo-monding aan die Atlantiese Oseaan. Die hele gewes is uiters vrugbaar en baie geskik vir wynbou - 'n tradisie, wat hier reeds deur die Romeine ingevoer is. Ander belangrike landbougewasse is graan, rys, sonneblomme en groente.

Die Tejorivier verdeel Sentraal-Portugal in twee helftes. Oorstromings, wat in die Ribatejo vroeër gereeld voorgekom het, word nou danksy 'n groot aantal damme verhoed. Die belangrikste stede van Sentraal-Portugal is Lissabon, Aveiro, Sintra, Coimbra, Viseu, Leiria, Castelo Branco en Santarém.

Suid-Portugal

'n Tipiese Alentejo-landskap

Die Asore-eiland Pico met die gelyknamige bergspits

Die suide van Portugal word in drie landskappe verdeel - Terras do Sado, Alentejo en Algarve. Suid-Portugal bestaan hoofsaaklik uit vlaktes en heuwelagtige gebiede met 'n baie droë en warm klimaat. Alentejo, wat vroeër as Portugal se belangrikste graanstreek bekend gestaan het, is tans 'n yl bevolkte gebied, wat steeds meer van sy jong mense verloor deur migrasie na stedelike sentrums.

Rotsformasies naby Carvoeiro, Algarve

Die gebied word nou deur uitgestrekte graanlande met olywe en kurkeike oorheers. Portugal is die belangrikste verskaffer van kurk, wat uit die bas van kurkeike verkry word. Wyn en sonneblomme is die hoofsaaklike landbouprodukte. Die weivelde, wat in die lente met 'n blommeprag spog, speel 'n groot rol vir die plaaslike skaapteelt. Droogtes het in die afgelope jare tot groot verliese vir die landbousektor gelei, en die gebied ervaar 'n ernstige ekonomiese agteruitgang as gevolg hiervan. 'n Aantal damme word tans opgerig om die nypende watertekort te verlig.

Alhoewel steeds meer eukaliptusbome in die suide aangeplant word, bly hierdie uitheemse plantasies omstrede, aangesien hulle baie kwesbaar is vir bosbrande. In die suidelike kusgebiede word veral dennebome aangetref en 'n aantal palmsoorte, wat behalwe vir die dwergpalm uitheems is.

Algarve is Portugal se mees suidelike streek. Hierdie kusgebied het 'n belangrike internasionale toeristebestemming geword, wat met rotsige kuslandskappe en lang sandstrande spog. Die belangrikste stede is Portalegre, Évora, Beja, Faro en Lagos. Die belangrikste rivier in Algarve is die Rio Guadiana, wat gedeeltelik ook die grens met Spanje vorm. Die flora in die gebied, veral vetplante (sukkulente), is goed by hitte en droogtes aangepas.

Eilandgroepe

Twee eilandgroepe in die Atlantiese Oseaan maak deel uit van Portugal: Madeira (letterlik "Houteiland", Portugees amptelik Arquipélago da Madeira) met 'n oppervlak van 795 vierkante kilometer en die Asore (letterlik "Valkeilande", Portugees amptelik Arquipélago dos Açores) met 'n oppervlak van 2 352 vierkante kilometer is albei van vulkaniese oorsprong. Portugal se hoogste bergspits, die Monte Pico (2 351 meter), lê op die Asore. Die Madeira-eilandgroep se flora word deur tropiese en subtropiese spesies gekenmerk.

Klimaat

Die Serra da Estrela is die hoogste bergreeks in kontinentale Portugal. Hier kom sneeuval in die winter gereeld voor

Portugal het 'n milde klimaat met matige temperatuurskommelinge - die noorde van die land het 'n seeklimaat wat deur die Golfstroom beïnvloed word, terwyl Sentraal-Portugal deur droë somers en matige winters gekenmerk word. Die winters is veral in die gebied rondom die hawestad Porto dikwels nat. Die lente begin in Februarie en is gewoonlik matig warm, en alhoewel die kwik tydens die Portugese somer duidelik styg, ervaar die land nie baie hoë temperature soos talle Spaanse geweste nie.

Ten opsigte van sy gemiddelde jaarlikse temperatuur word Lissabon as die warmste stad in Europa beskou, maar vanweë die matige temperatuurskommelinge word hier geen hoë uiterstes aangeteken nie. Daarenteen staan die provinsie Alentejo vir sy hoë somer- en die Serra da Estrela vir sy sneeu en winterkoue bekend. Die Algarve-kusstreek het die meeste sonskynure in Europa, tog kan temperature in die herfs- en winterseisoen danksy die invloed van die Atlantiese Oseaan veral in die koeler nagte duidelik daal.

Demografie

Sien ook: Portugese

Portugal is ten opsigte van sy inheemse bevolking 'n homogene land. Portugees is die moedertaal van die oorgrote meerderheid van die inwoners, met die uitsondering van die dorpe van Miranda do Douro, waar Mirandes, 'n Asturiese dialek, as omgangstaal gebruik word. Mirandes word as minderheidstaal erken.

Die meeste Portugese is Rooms-Katolieke Christene.

Portugal is dekades lank deur emigrasie gekenmerk, en daar bestaan groot Portugese gemeenskappe in lande soos Frankryk en Suid-Afrika. Maar Portugal het reeds sedert die tydperk van die bevrydingsoorloë in sy voormalige kolonies 'n immigrasieland vir mense uit dié gebiede geword. Met Portugal se aansluiting by die Europese Unie en die vinnige ekonomiese groei het tienduisende immigrante uit Afrikalande soos Angola, Mosambiek en Kaap Verde, Suid-Amerika (Brasilië) en Oos-Europa (Rusland, Oekraïne en Moldawië) hulle in die land gevestig.