Susanna du Plessis

Susanna du Plessis.

Susanna du Plessis (Burgersdorp, Kaapkolonie, 18 April 1884 – 21 Junie 1973) was ’n predikantsvrou in een gemeente van die Gereformeerde Kerk.

Herkoms

Hierdie foto van mev. Abrahama en ds. Louis Vorster, Susanna du Plessis se ouers, is op 15 Mei 1934 in Pretoria geneem op spesiale versoek van die redaksie van die Gereformeerde Kerk se Almanak. Dit het dan ook in 1935-uitgawe by ds. Vorster se lewenskets verskyn nadat hy op 9 September 1934 oorlede is.

Haar ouers was ds. L.P. Vorster (1862–1934) en Abrahama Johanna Coetzee (27 Januarie 1865, Reddersburg – 19 Mei 1943, Pretoria), dogter van ds. A.A.J. de Klerk Coetsee, leraar van Philipstown (1869–1872) en Reddersburg (1872–1903). Ds. Vorster was die oudste seun van Casper Jan Hendrik Vorster en sy vrou, Lasya Susanna van der Walt, 'n dogter van Tjaart van der Walt, eienaar van die plaas Grootfontein, die huidige landboukollege by Middelburg, waarop die Gereformeerde kerk Middelburg, Kaap, in 1860 gestig is. Sy vader was predikant van die Gereformeerde Kerk van 1880 tot 1899: Fauresmith 1880–1882, Bethulie 1882–1894, Humpata 1894–1897 en eindelik Ventersburg 1897 tot sy dood in die amp op 20 Mei 1899.

Twaalf kinders is uit Susanna se ouers se huwelik gebore (van wie een kleintyd oorlede is), onder wie dr. Steyn Vorster, regspraktisyn in Pretoria en een van die vier manne wat prof. H.P. Lamont, skrywer van die berugte boek War, wine and women, geteer-en-veer het. Die voorval het 'n groot opskudding veroorsaak en was aanleiding tot 'n strafsaak in die magistraatshof en 'n siviele geding in die hooggeregshof. 'n Suster van haar, Martha, was getroud met ds. Dirk du Plessis en so 'n skoonsuster van prof. J.A. du Plessis.

Huwelik

Ds. H.J.R. du Plessis, Susanna Vorster se man. Erasmus was van 1907 tot 1953 sy enigste gemeente.

Susanna Vorster is op 8 April 1904 in die eg verbind met ds. H.J.R. du Plessis. Uit dié huwelik is vyf seuns en twee dogters gebore. Die oudste dogtertjie en die jongste seuntjie is op jeugdige leeftyd oorlede. Op 9 Februarie 1907 is haar eggenoot as predikant van Erasmus bevestig, tans die Gereformeerde kerk Bronkhorstspruit. Destyds was dit 'n klein dorpie, tussen Pretoria en Witbank geleë aan die spoorlyn en die hoofpad na die ooste waarvan die eindpunt Lourenço Marques (Maputo) was. Net drie Gereformeerde gesinne het indertyd op die dorpie met sy sowat 40 inwoners gewoon. Dit was 'n stil en eensame lewe vir die jong predikantsvrou, te meer nog aangesien haar eggenoot die grootste gedeelte van die tyd weg van die huis af met huisbesoek was. Hy was net die sesde predikant in Transvaal, en in 1908 die vyfde, nadat ds. W.J. de Klerk die beroep na Aliwal-Noord aangeneem het.

Ds. Du Plessis het in 1908 onder 'n boom op plaas nr. 1 die eerste Gereformeerde erediens in Kenia gehou. Dis nie bekend of sy vrou hom daarheen vergesel het nie.

Pastoriemoeder

Die opvoeding van die kinders, die behartiging van al die huislike pligte en selfs ook klein kerklike sake was die werk van die pastorievrou. Die naaste geneesheer was in Pretoria. Vervoer was 'n probleem, want motorkarre was skaars en die trein ver. Dit was dus geen kleinigheid vir die moeder om met siektes te worstel en dit terwyl haar man byna altyd weg van die huis af was nie. Aan die begin van sy dienstyd, toe daar net ses Gereformeerde predikante in Transvaal was, moes hy 32 keer per jaar Nagmaal bedien, waarskynlik op agt verskillende plekke.

Maar Susanna du Plessis was moedig en 'n ware steun sodat sy die werk van haar man ligter gemaak het. Weens die groot afstande, die swak vervoermiddels en die armoede (kort ná die Driejarige Oorlog) en byna geen lidmate op die dorp nie, was daar aan die begin van 'n sustersaksie geen sprake nie. Toe die susters begin werk, was die hoofdoel geldinsameling vir 'n orrel en toe die nuwe kerkgebou klaar was, kon die susters kort daarna 'n orrel koop en ten volle betaal.

Van dié kerk het prof. J.A. du Plessis die hoeksteen op 9 November 1929 gelê. Dit is ontwerp deur die vermaarde argitek Gerard Moerdijk, wat soortgelyke kerke vir onder meer die NG gemeentes Queenstown, Louis Trichardt en Salisbury ontwerp het en 'n identiese kerk vir die Gereformeerde kerk Waterberg. Die kerkgebou is op 11 Oktober 1930 ingewy. Twee jaar ná die ingebruikneming is elektriese ligte aangebring met geld wat die vrouelidmate onder mev. Du Plessis se leiding ingesamel het, en reeds teen 1937 was die skuld op die gebou afbetaal. Selfs nog in 1940 het mans en vroue afsonderlik in die kerk gesit en was die manslidmate in ’n deftige swart manel geklee.

Die egpaar Du Plessis het 46 jaar in hierdie gemeente gearbei, hul enigste, en het ná sy emeritaatsaanvaarding in Pretoria gaan aftree.

Bronne

• (af) Die Gereformeerde Kerk, Burgersdorp. Gedenkalbum by geleentheid van die Eeufees 22-24 Januarie 1960. Burgersdorp: Kerkraad van die Gereformeerde kerk.
• (af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.