Clement Attlee

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Clement Attlee
Clement Attlee

Ampstermyn
26 Julie 1945 – 26 Oktober 1951
Vise Herbert Morrison
Monarg George VI
Voorafgegaan deur Winston Churchill
Opgevolg deur Winston Churchill

Vise-Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk
Ampstermyn
19 Februarie 1942 – 23 Mei 1945
Eerste minister Winston Churchill
Voorafgegaan deur Amp geskep
Opgevolg deur Herbert Morrison

Leier van die Opposisie
Ampstermyn
26 Oktober 1951 – 25 November 1955
Monarg George VI
Elizabeth II
Eerste minister Winston Churchill
Anthony Eden
Voorafgegaan deur Winston Churchill
Opgevolg deur Herbert Morrison
Ampstermyn
25 Oktober 1935 – 11 Mei 1940
Monarg George V
Edward VIII
George VI
Eerste minister Stanley Baldwin
Neville Chamberlain
Voorafgegaan deur George Lansbury
Opgevolg deur Hastings Lees-Smith

Leier van die Arbeidersparty
Ampstermyn
25 Oktober 1935 – 25 November 1955
Vise Arthur Greenwood
Herbert Morrison
Voorafgegaan deur George Lansbury
Opgevolg deur Hugh Gaitskell

Adjunk-Leier van die Arbeidersparty
Ampstermyn
25 Oktober 1933 – 25 Oktober 1935
Leier George Lansbury
Voorafgegaan deur John Robert Clynes
Opgevolg deur Arthur Greenwood

Lord-Voorsitter van die Raad
Ampstermyn
24 September 1943 – 23 Mei 1945
Eerste minister Winston Churchill
Voorafgegaan deur John Anderson
Opgevolg deur Frederick Marquis

Staatsekretaris vir Dominion-sake
Ampstermyn
15 Februarie 1942 – 24 September 1943
Eerste minister Winston Churchill
Voorafgegaan deur Robert Gascoyne-Cecil
Opgevolg deur Robert Gascoyne-Cecil

Lordseëlbewaarder
Ampstermyn
11 Mei 1940 – 15 Februarie 1942
Eerste minister Winston Churchill
Voorafgegaan deur Kingsley Wood
Opgevolg deur Stafford Cripps

Kanselier van die Hertogdom van Lancaster
Ampstermyn
23 Mei 1930 – 13 Maart 1931
Eerste minister Ramsay MacDonald
Voorafgegaan deur Oswald Mosley
Opgevolg deur Arthur Ponsonby

Lid van die Parlement vir Walthamstow West
Ampstermyn
23 Februarie 1950 – 26 Desember 1955
Voorafgegaan deur Valentine McEntee
Opgevolg deur Edward Redhead

Persoonlike besonderhede
Gebore 3 Januarie 1883
Putney, Surrey, Verenigde Koninkryk
Sterf 8 Oktober 1967
Londen, Verenigde Koninkryk
Politieke party Arbeidersparty
Eggenoot/-note Violet Attlee
Kind(ers) 4
Alma mater University College, Oxford
Religie Geen (moontlik Ateïsme[1])

Militêre Diens
Lojaliteit Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk
Diens/Tak Britse leër
Jare in diens 1914–1919
Rang Major
Oorloë/Veldslae Eerste Wêreldoorlog
Toekennings 1914–15 Star

British War Medal
Victory Medal
Order of the Garter
Ordre du Mérite
Order of the Companions of Honour

Clement Richard Attlee, 1st Earl Attlee (* 3 Januarie 1883; † 8 Oktober 1967), was 'n Britse politikus wat tussen 1945 en 1951 as eerste minister en, vanaf 1935 tot en met 1955, as leier van die Britse Arbeidersparty gedien het.

Attlee was die eerste politikus wat die amp van vise-premier (deputy prime minister) beklee het (in die koalisie-regering onder Winston Churchill wat tydens die Tweede Wêreldoorlog gevorm is) en 'n reuse-oorwinning vir die Arbeidersparty in die algemene verkiesing van 1945 behaal en in 1950, ná 'n naelskraap oorwinning, vir 'n tweede ampstermyn verkies is. Hy was die eerste premier uit die geledere van die Arbeidersparty wat 'n volle ampstermyn uitgedien het, asook die eerste wat met 'n algehele meerderheid van setels vir die Arbeidersparty in die Britse Laerhuis kon regeer. Tot dusver het geen ander leier van die Arbeidersparty hierdie funksie langer vervul as Clement Attlee nie.

Attlee het as afgevaardigde vir die Limehouse-kiesafdeling in die algemene verkiesing van 1922 vir die eerste keer 'n setel in die Britse parlement gewen en was in sy politieke loopbaan binnekort suksesvol genoeg om in 1924 as minister in die minderheidsregering van Ramsay MacDonald aangewys te word. Nadat die Arbeidersparty in die verkiesing van 1931 'n verpletterende nederlaag gely het, is Attlee as vise-partyvoorsitter verkies. Ná George Lansbury se bedanking vier jaar later het hy die leier van die Arbeidersparty geword.

In die tyd tussen die twee wêreldoorloë het die Arbeidersparty aanvanklik 'n beleid van pasifisme gevolg, maar het hierdie paaibeleid uiteindelik laat vaar. Attlee het die destydse Britse premier Neville Chamberlain se pogings om 'n politieke skikking met Adolf Hitler deur vreedsame onderhandelinge te bereik skerp gekritiseer. Ná die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog het die Arbeidersparty deel van Winston Churchill se koalisieregering geword. In dié oorlogskabinet het Attlee aanvanklik as Lordseëlbewaarder (Lord Privy Seal) gedien en is twee jaar later as vise-premier aangewys. Die koalisieregering is in 1945 ontbind, en Attlee het in die algemene verkiesing van dié jaar 'n algehele meerderheid van 144 setels met 47,8 persent van die uitgebragte stemme vir sy party behaal.

Die regering, wat hy voorgestaan het, het die na-oorlogse konsensus bereik – 'n politieke en ekonomiese beleid wat al gedurende die oorlog in die Beveridgeverslag geskets is en waarvolgens volle indiensneming deur Keynesiaanse ekonomiese maatreëls bereik en 'n uitgebreide welvaartstelsel geskep sou word. Binne hierdie politieke konteks het die Attleeregering begin om basiese dienste en sleutelnywerhede te nasionaliseer en 'n Nasionale Gesondheidsdiens in die lewe te roep.

Die Konserwatiewe Party was aanvanklik gekant teen 'n Keynesiaanse fiskale beleid, maar het die na-oorlogse konsensus uiteindelik net soos alle ander partye aanvaar. Hierdie konsensus het meer as drie dekades lank die ekonomiese en politieke grondslag van die Verenigde Koninkryk gevorm en sou eers in 1979 deur Margaret Thatcher verwerp word.

In die Britse Ryk het die Attleeregering 'n beleid van dekolonisasie gevolg en onafhanklikheid aan Indië, Pakistan, Burma, Ceylon, Israel en Jordanië toegestaan. Die belangrikste prestasie ten opsigte van buitelandse beleid was die bevestiging van politieke bande met die Verenigde State. In die algemene verkiesing van 1950 het Attlee sy party weereens tot oorwinning gelei, maar die verkiesing in die volgende jaar het hy naelskraap verloor. Attlee het as eerste minister bedank.

Attlee, wat in sy tyd en ook vandag hoog gewaardeer word vir sy politieke prestasies, is in 2004 in 'n meningspeiling, wat deur die Universiteit van Leeds en Ipsos MORI onder 139 akademici gehou is, as die grootste staatsman aangewys wat die Verenigde Koninkryk in die 20ste eeu opgelewer het, voor Winston Churchill wat in die tweede plek beland het.[2]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. http://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2010/may/05/clegg-atheism-attlee
  2. Nicklaus Thomas-Symonds: Attlee. A Life in Politics. Londen/New York: Tauris 2012
Voorafgegaan deur
Winston Churchill
(Konserwatiewe Party)
Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk
(Arbeidersparty)

1945 – 1951
Opgevolg deur
Winston Churchill
(Konserwatiewe Party)