Oostelike Provinsie (streek)
Die Kaapkolonie is amptelik op 14 Junie 1827 deur die waarnemende goewerneur, genl. Richard Bourke, in 'n Oostelike Provinsie (die OP) en 'n Westelike Provinsie verdeel. Op daardie tydstip het die OP bestaan uit die distrikte Graaff-Reinet, Beaufort (later Beaufort-Wes), Somerset (later Somerset-Oos), Albanie, Uitenhage en George.
Die destydse oosgrens van die Kaapkolonie was vanaf die see noordwaarts langs die Groot-Visrivier, Koonaprivier, oor die Winterberg, die Swart-Keirivier en die Klaas Smitsrivier, oor die Stormberg, langs die Stormbergspruit en die was van Aliwal-Noord langs die Oranjerivier stroomafwaarts tot by Ramah (24º 21' OL), daarvandaan in 'n reguit lyn suidwes tot Pramberg. Van daar wes tot die oostelike punt van die Kareeberg. As skeiding tussen die twee provinsies is die punt in Kraairivier tot die aansluiting by die Oranjerivier (by die huidige Aliwal-Noord). Die Kareeberg is as die noordelike grens van die kolonie aangewys en die grens tussen die provinsies daarna suidwes na die skeiding tussen die Nuweveldberge en die Komsberg, en daarna langs die Dwykarivier en die Gouritsrivier tot by die see.
Die Britse setlaars het gekla dat Kaapstad as setel van die regering te ver weg is om na hulle belange om te sien en wou daarom 'n afsonderlike regering hê. Die aanhoudende Kaapse grensoorloë het die Britse regering oortuig om 'n aparte provinsie in die ooste van die Kaapkolonie met sy eie luitenant-goewerneur te stig. Andries Stockenström is in die pos aangestel met sy setel in Grahamstad.
In Desember 1847 het goewerneur sir Harry Smith die hele Oranjerivier van sy mond tot by die huidige Aliwal-Noord tot noordgrens van die kolonie verklaar. In 1852 het goewerneur George Cathcart bepaal dat die Oostelike Provinsie voortaan sal bestaan uit die distrikte Colesberg, Albert, Cradock, Somerset, Fort Beaufort, Victoria-Oos, Albanie, Uitenhage en Port Elizabeth. In die jare daarna is Brits-Kaffraria, Fingoland, Galekaland, Tembuland, Bomvanaland, Pondoland, Griekwaland-Oos, Port St. Johns en Mount Ayliff die een na die ander by die Kaapkolonie ingelyf en is die Groot-Visrivier met die Mtamvunarivier as oosgrens vervang.
Die benaming OP leef voort in die sportwêreld.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- Böeseken, A.J.: Geskiedenis-atlas vir Suid-Afrika. Kaapstad: Nasou, 1963
- Botha, C. Graham: Place names in the Cape Province. Kaapstad: Juta, 1926
- Labuschagne, R.J.: Die Oostelike Provinsie. In: Ons Land. 'n Reeks van 65 praatjies uitgesaai in die Afrikaanse diens van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie van 1 September tot 16 November 1967
- Raper, P.E.: Streekname in Suid-Afrika en Suidwes. Kaapstad: Tafelberg vir die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing, 1972. ISBN 0-624-00182-2
- Stockenström, Eric: Historiese atlas van Suid-Afrika. Stellenbosch: ProEcclesia, 1928