Gaan na inhoud

Argaïese mense

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Homo rhodesiensis dateer van óf 130 000 óf 600 000 tot 800 000 jaar gelede (na gelang van die dateringsmetode wat gebruik word).

’n Paar soorte Homo word geklassifiseer in die breë kategorie argaïese mense – hulle kom uit die tydperk voor en tydens die opkoms van die vroeë moderne mense (Homo sapiens) omstreeks 300 000 jaar gelede. Omo-Kibish I (Omo I) uit Suid-Ethiopië (sowat 196 000 jaar gelede)[1] en die oorblyfsels uit Jebel Irhoud in Marokko (sowat 315 000 jaar gelede) en Florisbad in Suid-Afrika (259 000 jaar gelede) is van die oudste oorblyfsels van Homo sapiens.[2][1][3] Die term sluit gewoonlik die volgende in: Homo neanderthalensis (430 000 ± 25 jaar gelede),[4] Denisova-hominiene, Homo rhodesiensis (300 000 - 125 000), Homo heidelbergensis (600 000 - 200 000), Homo naledi, Homo ergaster en Homo antecessor.

Daar is gewoonlik nie algehele konsensus oor die terminologie nie; variëteite van "argaïese mense" word soms ingesluit onder die binomiale naam Homo sapiens en soms onder Homo erectus.

Argaïese mense se brein was gemiddeld 1 200 tot 1 400 cm3 groot, wat oorvleuel met dié van moderne mense. Argaïese mense word van anatomies moderne mense onderskei deurdat hulle ’n dik skedel, prominente wenkbrouboë en geen prominente ken gehad het nie.[5][6]

Anatomies moderne mense het sowat 300 000 jaar gelede in Afrika[7][1][3][8] en 70 000 jaar gelede verskyn. Hulle het die argaïese variëteite geleidelik vervang. Niemoderne variëteite van Homo het beslis tot ná 30 000 gelede nog bestaan en dalk tot so onlangs as 12 000 jaar gelede. Watter van hulle, indien enige, onder "argaïese mense" ingesluit word, is ’n kwessie van definisie en verskil van skrywer tot skrywer. Onlangse genetiese studies het aangetoon moderne mense het "met minstens twee groepe" antieke mense gekruisteel: die Neanderdallers en Denisova-hominiene.[9] Ander studies trek dié feit in twyfel en dui daarop die gemengde gene het ’n oorsprong in voorouers van beide groepe van 500 000 - 800 000 jaar gelede.[10][11]

Nog ’n groep, die Edelhert-grotmense van China, het dalk 11 500 jaar gelede nog bestaan.[12] Chris Stringer van die Natuurhistoriese Museum in Londen het voorgestel dié mense het ontstaan uit ’n kruising tussen die Denisova-hominiene en moderne mense.[13] Ander wetenskaplikes is egter skepties daaroor en meen die unieke eienskappe is te verwagte binne die variasies van die moderne menslike bevolkings.[14]

Terminologie en definisie

[wysig | wysig bron]
0,2 m. j. gelede
H.sapiens
0,6 m. j. gelede
H.heidel-
bergensis
4 m. j. gelede
Australo-
pithecus

Die kategorie "argaïese mense" het geen enkele definisie waaroor almal saamstem nie.[5] Volgens een definisie is Homo sapiens ’n enkele spesie met verskeie subspesies wat die argaïese en moderne mens insluit. Volgens dié definisie word na die moderne mens verwys as Homo sapiens sapiens en argaïese mense word "Homo sapiens" genoem. Daarvolgens is die Neanderdallers byvoorbeeld Homo sapiens neanderthalensis en is Homo heidelbergensis dus Homo sapiens heidelbergensis. Ander taksonome verkies om die argaïese en moderne mens as verskillende spesies te beskou. Hulle praat van Homo neanderthalensis en Homo heidelbergensis.[5]

Die evolusionêre skeidingslyne tussen moderne mense en argaïese mense en tussen argaïese mense en Homo erectus is onduidelik. Die oudste bekende fossiele van anatomies moderne mense soos die Omo-oorblyfsels van 195 000 jaar gelede, Homo sapiens idaltu van 160 000 jaar gelede en die Qafzeh-oorblyfsels van 90 000 jaar gelede kan herken word as moderne mense. Hierdie vroeë moderne mense het egter sekere argaïese eienskappe gehad, soos matige, maar nie prominente, wenkbrouboë.

’n Vergelyking tussen die skedel van die anatomies moderne mens (links) en dié van Homo neanderthalensis.

Vergroting van die brein

[wysig | wysig bron]

Die verskyning van argaïese mense word soms gebruik as ’n voorbeeld van "punktuasie-ewewig",[15] waar ’n spesie in ’n relatief kort tydperk aansienlike biologiese evolusie ondergaan, en daarna vir lang tydperke min veranderings tot die volgende "punktuasie" (onderbeking of afwisseling). Die argaïese mense se brein het aansienlik vergroot, van 900 cm3 in erectus tot 1 300 cm3. Sedert die hoogtepunt in menslike breingroottes tydens die argaïese tydperk het dit begin afneem.[16]

Oorsprong van taal

[wysig | wysig bron]

Die Britse antropoloog Robin Dunbar meen taal is die eerste keer deur argaïese mense gebruik. Ná sy ontleding van die verhouding tussen breingrootte en die grootte van hominiengroepe het hy tot die gevolgtrekking gekom dat argaïese mense vanweë hulle groter brein in groepe van tot 120 individue gewoon het. Hy reken dit is onmoontlik dat hominiene in sulke groot groepe kon woon sonder om taal te gebruik, want anders sou daar geen groepkohesie (saamklewing) gewees het nie en sou die groep uiteenspat. In vergelyking daarmee woon sjimpansees in kleiner groepe van tot 50 individue.[17][18]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Hammond, Ashley S.; Royer, Danielle F.; Fleagle, John G. (Julie 2017). "The Omo-Kibish I pelvis". Journal of Human Evolution. 108: 199–219. doi:10.1016/j.jhevol.2017.04.004. ISSN 1095-8606. PMID 28552208.
  2. ↑ Stringer, C. (2016). "The origin and evolution of Homo sapiens". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 371 (1698): 20150237. doi:10.1098/rstb.2015.0237. PMC 4920294. PMID 27298468.
  3. ↑ 3,0 3,1 White, Tim D.; Asfaw, B.; DeGusta, D.; Gilbert, H.; Richards, G. D.; Suwa, G.; Howell, F. C. (2003). "Pleistocene Homo sapiens from Middle Awash, Ethiopia". Nature. 423 (6491): 742–47. Bibcode:2003Natur.423..742W. doi:10.1038/nature01669. PMID 12802332. S2CID 4432091.
  4. ↑ Hublin, J. J. (2009). "The origin of Neandertals". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (38): 16022–7. Bibcode:2009PNAS..10616022H. doi:10.1073/pnas.0904119106. JSTOR 40485013. PMC 2752594. PMID 19805257.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Dawkins (2005). "Archaic homo sapiens". The Ancestor's Tale. Boston: Mariner. ISBN 978-0-618-61916-0.
  6. ↑ Barker, Graeme (1 Januarie 1999). Companion Encyclopedia of Archaeology. Routledge. ISBN 978-0-415-21329-5 – via Google Books.
  7. ↑ Stringer, C. (2016). "The origin and evolution of Homo sapiens". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 371 (1698): 20150237. doi:10.1098/rstb.2015.0237. PMC 4920294. PMID 27298468.
  8. ↑ Callaway, Ewan (7 Junie 2017). "Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history". Nature. doi:10.1038/nature.2017.22114. Besoek op 11 Junie 2017.
  9. ↑ Mitchell, Alanna (30 Januarie 2012). "DNA Turning Human Story Into a Tell-All". The New York Times. Besoek op 31 Januarie 2012.
  10. ↑ Telegraph Reporters (14 Augustus 2012). "Neanderthals did not interbreed with humans, scientists find". Telegraph.co.uk (in Engels).
  11. ↑ Association, Press (4 Februarie 2013). "Neanderthals 'unlikely to have interbred with human ancestors'". The Guardian – via The Guardian.
  12. ↑ Amos, Jonathan (14 Maart 2012). "Human fossils hint at new species". BBC. Besoek op 14 Maart 2012.
  13. ↑ Barras, Colin (14 Maart 2012). "Chinese human fossils unlike any known species". New Scientist. Besoek op 15 Maart 2012.
  14. ↑ James Owen (14 Maart 2012). "Cave Fossil Find: New Human Species or "Nothing Extraordinary"?". National Geographic News.
  15. ↑ Huyssteen, Van; Huyssteen, Wentzel Van (12 April 2006). Alone in the World?. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-3246-7 – via Google Books.
  16. ↑ Zyga, Lisa (15 Maart 2010). "Cro Magnon skull shows that our brains have shrunk". phys.org. Besoek op 14 Junie 2017.
  17. ↑ Co-Evolution Of Neocortex Size, Group Size And Language In Humans Geargiveer 26 Junie 2009 op Wayback Machine
  18. ↑ Dunbar (1993). Grooming, Gossip, and the Evolution of Language. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-36336-6.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Argaïese_mense&oldid=2471600"