Huis van Plantagenêt

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Huis van Plantagenêt
Wapen van die Huis van Plantagenêt.
Wapen van die Huis van Plantagenêt.
Titels Koning van Engeland
Koning van Frankryk
Lord van Ierland
Prins van Wallis
Graaf van Anjou
Primêre huis Huis van Anjou
Voorganger Huis van Normandië
Opvolger Huis van Tudor
Stigter Hendrik II
Laaste heerser Richard III

Die Huis van Plantagenêt het van 1154 tot 1485 oor Engeland regeer. Dit was oorspronklik die Huis van Anjou, ook die Angevyne genoem, en dié het later verdeel in die Huis van Lancaster en die Huis van York.

Die dinastie het ook Wallis en Ierland verower en oor groot dele van Frankryk regeer: Normandië, Akwitanië, Maine, Anjou, Touraine, Gascogne en Saintonge. Koning Jan Sonder Land het egter al sy Franse grondgebied in die Honderdjarige Oorlog verloor; in 1453 was net Calais nog in Engelse hande.

Die naam Plantagenêt is nie deur die dinastie se eerste konings gebruik nie. Richard van York, die pa van Eduard IV en Richard III, was die eerste monarg wat dit gebruik het, vanaf c. 1448. Dit is afgelei van Planta genesta, die Latynse naam vir die brem-plant. Dit was die bynaam van die huis se stamvader, Godfried V van Anjou, wat glo die gewoonte gehad het om ’n bremtakkie op sy hoed te dra.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Godfried V, die Graaf van Anjou, het met Matilda, dogter en erfgenaam van die Engelse koning Hendrik I getrou. Ná Hendrik se dood in 1135 is Stefanus van Blois egter tot koning van Engeland gekroon. Dit het tot ’n burgeroorlog gelei. Matilda het Engeland in 1139 binnegeval en Stefanus in 1141 verslaan. Hy is gedwing om Hendrik, die seun van Matilda en Godfried, as sy erfgenaam te erken. So het Hendrik na Stefanus se dood in 1154 die troon bestyg as Hendrik II, die eerste Plantagenêt-koning van Engeland.

Aan die einde van die 14de eeu het die huis verdeel in twee takke, die Huis van York en die Huis van Lancaster, wat slaags geraak het oor die troon tydens die Rose-oorlog.

In 1461 is die Rose-oorlog beëindig en het die Huis van Tudor aan die bewind gekom toe Hendrik VII Richard III verslaan het. Hendrik VII het egter van moederskant afgestam van Jan van Gent, die vierde seun van Eduard III, en het dus die Plantagenêt-lyn indirek voortgesit.

Konings van die Huis van Plantagenêt[wysig | wysig bron]

Angevyne[wysig | wysig bron]

Monarg Portret Gebore Huwelik Oorlede
Hendrik II
(Henri Court-mantel)
19 Desember
1154–1189[1]
Henry II 5 Maart 1133
Le Mans
seun van Geoffrey van Anjou en Matilda[1]
Eleanor van Aquitanië
Bordeaux-katedraal
18 Mei 1152
agt kinders[1]
6 Julie 1189
Château Chinon
op 56.[1] Begrawe in Fontevraud-abdy
Hendrik die Jong Koning
(Henri le Jeune Roy)
(mederegent met sy pa)
14 Junie
1170–1183
Henry 28 Februarie 1155

seun van Hendrik II en Eleanor van Aquitanië

Marguerite van Frankryk
Winchester-katedraal
27 Augustus 1172
een kind
11 Junie 1183
Martel, Limoges
op 28. Begrawe in Rouen-katedraal (Notre-Dame)
Richard I
(Richard die Leeuehart)
3 September
1189–1199[1]
Richard the Lionheart, an illustration from a 12th century codex 8 September 1157
Beaumont-paleis
seun van Hendrik II en Eleanor of Aquitanië[1]
Berengaria van Navarre
Limassol
12 Mei 1191
geen kinders[1]
6 April 1199
Chalus
op 41.[1] Begrawe in Rouen-katedraal. Liggaam in Fontevraud-abdy
Jan
(Jan Sonder Land)
27 Mei
1199–1216[2]
Tomb effigy of John 24 Desember 1167
Beaumont-paleis
seun van Hendrik II en Eleanor van Aquitanië[2]
(1) Isabel van Gloucester
Marlborough-kasteel
29 Augustus 1189
geen kinders

(2) Isabella van Angoulême
Bordeaux-katedraal
24 Augustus 1200
vyf kinders[2]

19 Oktober 1216
Newark-kasteel
op 48.[2] Begrawe in Worcester-katedraal
Hendrik III
(Hendrik van Winchester)
28 Oktober
1216–1272[3]
Henry III 1 Oktober 1207
Winchester-kasteel
seun van Jan en Isabella van Angoulême[3]
Eleanor van Provence
Kantelberg-katedraal
14 Januarie 1236
nege kinders[3]
16 November 1272
Westminster-paleis
op 65[3]
Eduard I
20 November
1272–1307[4]
17 Junie 1239
Westminster-paleis
seun van Hendrik III en Eleanor van Provence[4]
(1) Eleanor van Kastilië
Abdy van Santa Maria la Real de Huelgas
18 Oktober 1254
17 kinders

(2) Marguerite van Frankryk
10 September 1299
drie kinders[4]

7 Julie 1307
Burgh by Sands
op 68[4]
Eduard II
7 Julie 1307
25 Januarie 1327[5]
Modern depiction of Edward II 25 April 1284
Caernarfon-kasteel
seun van Eduard I en Eleanor van Kastilië[5]
Isabella van Frankryk
Boulogne-katedraal
25 Januarie 1308
vyf kinders[5]
21 September 1327
Berkeley-kasteel
op 43 (vermoor)[5]
Eduard III
25 Januarie
1327–1377[6]
Edward III 13 November 1312
Windsor-kasteel
seun van Eduard II en Isabella van Frankryk[6]
Philippa van Hainault
York Minster
24 Januarie 1328
14 kinders[6]
21 Junie 1377
Sheen-paleis
op 64[6]
Richard II
21 Junie 1377
29 September 1399[7]
Richard II, by André Beauneveu, 1390s 6 Januarie 1367
Bordeaux
seun van Eduard die Swart Prins en Joan van Kent[7]
(1) Anne van Boheme
14 Januarie 1382
geen kinders

(2) Isabella van Valois
Calais
4 November 1396
geen kinders[7]

14 Februarie 1400
Pontefract-kasteel
op 33[7]

Huis van Lancaster[wysig | wysig bron]

Dié huis stam af van Eduard III se derde oudste oorlewende seun, John van Gaunt.
Monarg Portret Gebore Huwelik Oorlede
Hendrik IV
(Hendrik Bolingbroke)
30 September
1399–1413[8]
Henry IV 3 April 1366/7
Bolingbroke-kasteel
seun van John van Gaunt en Blanche van Lancaster[8]
(1) Mary de Bohun
Arundel Castle
27 Julie 1380
sewe kinders

(2) Joanna van Navarre
Winchester-katedraal
7 Februarie 1403
geen kinders[8]

20 Maart 1413
Westminster-abdy
op 45 of 46[9]
Hendrik V
20 Maart
1413–1422[8]
Henry V 9 Augustus 1387 (of 16 September)
Monmouth-kasteel
seun van Hendrik IV en Mary de Bohun[8]
Catherine van Valois
Troyes-katedraal
2 Junie 1420
een seun[8]
31 Augustus 1422
Château de Vincennes
op 35[8]
Hendrik VI
31 Augustus 14224 Maart 1461[10]
Henry VI 6 Desember 1421
Windsor-kasteel
seun van Hendrik V en Catherine van Valois[10]
Margaret van Anjou
Titchfield-abdy
22 April 1445
een seun[10]
21 Mei 1471
Londense Tower
op 49 (vermoor)[10]

Huis van York[wysig | wysig bron]

Die Huis van York stam af van Edmund van Langley, 1ste Hertog van York, die vierde oudste oorlewende seun van Eduard III.

Monarg Portret Gebore Huwelik Oorlede
Eduard IV
4 Maart 14612 Oktober 1470[11]
Edward IV 28 April 1442
Rouen
seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville[11]
Elizabeth Woodville
Grafton Regis
1 Mei 1464
tien kinders[11]
9 April 1483
Westminster-paleis
op 40[11]

Huis van Lancaster (herstel)[wysig | wysig bron]

Monarg Portret Gebore Huwelik Oorlede
Hendrik VI
2 Oktober 147011 April 1471[10]
Henry VI 6 Desember 1421
Windsor-kasteel
seun van Hendrik V en Catherine van Valois[10]
Margaret van Anjou
Titchfield-abdy
22 April 1445
een seun[10]
21 Mei 1471
Londense Tower
op 49 (vermoor)[10]

Huis van York (herstel)[wysig | wysig bron]

Monarg Portret Gebore Huwelik Oorlede
Eduard IV
11 April 14719 April 1483[11]
Edward IV 28 April 1442
Rouen
seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville[11]
Elizabeth Woodville
Grafton Regis
1 Mei 1464
tien kinders[11]
9 April 1483
Westminster-paleis
op 40[11]
Eduard V
9 April25 Junie 1483[12]
Edward V 2 November 1470
Westminster
seun van Eduard IV en Elizabeth Woodville[12]
ongetroud c. 1483
Londen
op sowat 12 (vermoor)[13]
Richard III
26 Junie
1483–1485[14]
Richard III 2 Oktober 1452
Fotheringhay-kasteel
seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville[15]
Anne Neville
Westminster-abdy
12 Julie 1472
een seun[15]
22 Augustus 1485
Bosworth Field
op 32 (in ’n geveg)[15]

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 "thePeerage.com – Person Page 10202". Besoek op 25 Oktober 2007.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 "thePeerage.com – Person Page 10201". Besoek op 25 Oktober 2007.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 "thePeerage.com – Person Page 10193". Besoek op 25 Oktober 2007.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 "thePeerage.com – Person Page 10191". Besoek op 25 Oktober 2007.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Eduard II is op 25 Januarie 1327 amptelik deur die parlement van die troon gesit nadat hy op 16 November 1326 in die tronk gegooi is. "thePeerage.com – Person Page 10094". Besoek op 25 Oktober 2007.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 "thePeerage.com – Person Page 10188". Besoek op 25 Oktober 2007.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Richard II is afgesit en het ’n gevangene geword van Hendrik Bolingbroke, wat hom die troon toegeëien het. "thePeerage.com – Person Page 10206". Besoek op 25 Oktober 2007.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 "thePeerage.com – Person Page 10187". Besoek op 25 Oktober 2007.
  9. "HENRY IV – Archontology.org" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Junie 2009. Besoek op 25 Oktober 2007.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Eduard IV het die troon in 1461 vir homself toegeëien ná jare van burgeroorlog. Hendrik VI se mag is in 1470 vir sowat vyf maande herstel voor hy permanent afgesit is. "thePeerage.com – Person Page 10186". Besoek op 25 Oktober 2007.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 Eduard is vir ’n kort rukkie afgesit tydens die bewind van Hendrik VI. "thePeerage.com – Person Page 10164". Besoek op 25 Oktober 2007.
  12. 12,0 12,1 Eduard V is deur Richard III afgesit, wat die troon vir homself toegeëien het op grond daarvan dat Eduard buite-egtelik gebore is. "EDWARD V – Archontology.org" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2009. Besoek op 25 Oktober 2007.
  13. "thePeerage.com – Person Page 10165". Besoek op 25 Oktober 2007.
  14. "RICHARD III – Archontology.org" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2009. Besoek op 25 Oktober 2007.
  15. 15,0 15,1 15,2 "thePeerage.com – Person Page 10163". Besoek op 25 Oktober 2007.

Bronnelys[wysig | wysig bron]

  • Blockmans, Wim; Hoppenbrouwers, Mark (2014). Introduction to Medieval Europe, 300–1500 (2nd uitg.). Routledge. ISBN 978-1-317-93425-7.
  • Carpenter, David (2007). "King Henry III and Saint Edward the Confessor: The Origins of the Cult". English Historical Review. CXXII (498): 865–891. doi:10.1093/ehr/cem214. JSTOR 4493985.
  • Davies, C. S. L. (1977). Peace, Print & Protestantism 1450–1558. Hart-Davis, McGiven. ISBN 978-0-00-686354-0.
  • Davies, Norman (1997). Europe – A History. Pimlico. ISBN 0-7126-6633-8.
    —— (1999). The Isles – A History. MacMillan. ISBN 0-333-76370-X.
  • Barratt, Nick (2003). "The Revenues of King John and Philip Augustus Revisited". In Church, S. D. (red.). King John: New Interpretations. Boydell & Brewer Ltd. ISBN 978-0-85115-947-8.
  • Bent, Samuel Arthur (1887). Familiar Short Sayings of Great Men, with Historical and Explanatory Notes by Samuel Arthur Bent. Ticknor and Co.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]