Moroni

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Moroni, Comore-eilande)

Moroni
موروني

Kaart Wapen
Vlag
 Land Vlag van Comore-eilande Comore-eilande
 Eiland Grande Comore
 Koördinate 11°42′S 43°15′O / 11.700°S 43.250°O / -11.700; 43.250
 Stigting 10de eeu
 Oppervlakte:  
 - Totaal 30 vk km
 Hoogte bo seevlak 29 m
 Bevolking:  
 - Totaal (2011) 54 000
 - Bevolkingsdigtheid 1 800/vk km
 Tydsone UTC +3
 Burgemeester
 Amptelike webwerf

Moroni (Arabies: موروني Mūrūnī) is die hoofstad (sedert 1958) en die grootste stad van die Comore-eilande, 'n eilandnasie in Oos-Afrika in die Indiese Oseaan. Die stad is aan die weskus van die eiland Grande Comore, die Comore se grootste eiland, geleë. In 2011 het die stad 'n bevolking van 54 000 gehad en 'n oppervlakte van 30 km².

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Moroni in 1908

Die vroeë geskiedenis van Moroni is vaag. Die vroegste geskrewe getuienis vir vestiging op die Comore-eilande kom nie vroeër as die 7de eeu voor nie en was moontlik deur Arabiese navigasies en Bantoesprekende landboukundiges gedoen.[1] Keramiekvondste uit die 7de tot 10de eeu bewys dat die eilande deel was van die ontwikkelende Swahili beskawing[2][3], maar wanneer Moroni self gevestig is, is dit nie bekend nie.

Teen die middel van die tweede millenium was Moroni egter 'n gevestigde stad met handelsnetwerke regdeur die Indiese Oseaan. Die Badjanani-moskee, wat in 1427 gebou is, is 'n bewys van die stad se rykdom, in die tyd van die goue eeu van ander Swahili-stede.[4] Saam met die naburige hawe en koninklike hoofstad Ikoni was Moroni een van die twee sentrums van ekonomiese en politieke mag van die koninkryk van Bambao. Nietemin, dit was tot aan die einde van die negentiende eeu net een van 'n aantal groot dorpe op die eiland, en dit was eers voordat die sultan van Bambao, Said Ali ibn Said Omar, in 1886 'n verdrag van Protektoraat met Frankryk beding het dat sy stad die setel geword het van die koloniale administrasie.[5]

Moroni het deur die twintigste eeu stadig gegroei, hoewel dit nou die hoofstad van Ngazidja was, was dit nie die setel van die territoriale administrasie wat by Dzaoudzi op Mayotte geleë was nie, en in 1958 was die bevolking nog net 6 545.[6] In dieselfde jaar is die besluit geneem om die hoofstad van die argipel van Dzaoudzi na Moroni te verskuif, en die stad het stadigaan die grootste in die land geword.

Die verteenwoordigers van Anjouan het 'n ooreenkoms oor die breë outonomie van die drie eilande geweier, wat gelei het tot 'n uitbreek van geweld wat Moroni in April 1999 getref het, waartydens kolonel Azali Assoumani die mag oorgeneem het in 'n staatsgreep.[7] In Desember 2003 is die Moroni-ooreenkoms 'n oorgangsooreenkoms onderteken deur die eilandpresidente van die Unie van die Comoros. In die aanloop tot die verkiesing in 2006 is die regering stasie Radio Ngazidja en die private stasie Moroni FM deur gewapende aanvallers oorgeneem en tydelik van die lug af gedwing .[7] In 2010 het die Amerikaanse vloot Seabees Hamramba School in Moroni as 'n humanitêre projek gebou, in vennootskap met die plaaslike weermag en die Comore se federale regering; Konstruksiemetodes was om beton met die hand te meng voordat emmers en kruiwaens gebruik is om die beton na die skoolterrein te verskuif.[8]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Crowther, et al. "Coastal Subsistence, Maritime Trade, and the Colonization of Small Offshore Islands in Eastern African Prehistory." Journal of Island and Coastal Archaeology, 11:211–237, 2016
  2. Fleisher, Jeremy, et al. "Ceramics and the Early Swahili: Deconstructing the Early Tana Tradition." African Archaeology Review (2011) 28:245–278
  3. Britannica, Moroni, britannica.com, USA, besoek op 7 Julie 2019
  4. Ouledi, Ahmed, and Mahmoud Ibrahime. 2007. Les Comores Au Jour Le Jour: Chronologie. Moroni: Komedit.
  5. Vérin, Pierre. 1994. Les Comores. Paris: Karthala.
  6. Maximy, René de. 1968. “Moroni, capitale des Comores.” Madagascar Revue de Géographie 12: 59-80.
  7. 7,0 7,1 Union of the Comoros: Selected Issues and Statistical Appendix. International Monetary Fund. 2009. p. 19.
  8. Morris, Gregg (30 Junie 2010). "Hamramba School Opens in Moroni, Comoros Islands" (in Engels). United States Navy. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2017. Besoek op 5 Oktober 2013.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]