Lys van monarge van Skotland
Monargie van Skotland | |
---|---|
’n Voorbeeld van die Skotse koninklike wapen.
Robert the Bruce.
| |
Eerste monarg | Kenneth MacAlpin |
Laaste monarg | Anna |
Stigting | 843 |
Afskaffing | 1 Mei 1707 |
Die monarg van Skotland was die staatshoof van die Koninkryk van Skotland. Volgens tradisie was die eerste koning van Skotland (Engels: King of Scots; Middelskots: King of Scottis, moderne Skots: King o Scots, Skots-Gaelies: Rìghrean Albannaich) Kenneth MacAlpin (Cináed mac Ailpín), wat die staat in 843 gestig het. Die onderskeid tussen die Koninkryk van Skotland en die Koninkryk van die Pikte is eerder die resultaat van latere Middeleeuse mites en verwarring weens die naamsverandering van Rex Pictorum (koning van die Pikte) tot Rí Alban (koning van Alba) tydens die bewind van Donald II, toe omstreeks die einde van die 19de eeu in die annale oorgeslaan is van Latyn na die omgangstaal. Teen dié tyd het die woord Alba in Skots-Gaelies verwys na die Koninkryk van die Pikte, eerder as Brittanje (die ouer betekenis).[1]
Die Koninkryk van die Pikte het in Gaelies bekend geword as die Koninkryk van Alba, en later as Scotland in Engels en Skots; dit is vandag nog so bekend. Teen die laat 11de eeu op die laatste het Skotse konings die Latynse term rex Scottorum (koning van Skotland) vir hulself gebruik. Die titel King of Scots het in onbruik verval ná 1707, toe Skotland en Engeland verenig en Groot-Brittanje geword het. Koningin Anna was die laaste monarg van Skotland en Engeland en die eerste monarg van Groot-Brittanje, hoewel die twee koninkryke sedert 1603 al dieselfde monarg gehad het. Haar oom, Karel II, was die laaste Skotse monarg wat in Skotland gekroon is – in 1651 in Scone.
Wapens
[wysig | wysig bron]-
Willem I - Jakobus VI
-
Jakobus VI - Jakobus VII
-
Willem III en Maria II
-
Anna
-
Vlag van die konings van Skotland
Lys van monarge van Skotland
[wysig | wysig bron]Huis van Alpin (848–1034)
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Alpin.
Die bewind van Kenneth MacAlpin was die begin van wat dikwels die Huis van Alpin genoem word, hoewel dit ’n heel moderne term is. Sy afstammelinge was in twee takke verdeel; die troon sou tussen hulle wissel; die dood van ’n koning van een tak sou gevolg word deur ’n oorlog of sy moord deur ’n aanspraakmaker van die ander tak. Malcolm II was die laaste koning van die Huis van Alpin. Hy het daarin geslaag om van al sy teenstanders ontslae te raak en omdat hy geen seuns gehad het nie, het die troon ná sy dood gegaan aan Duncan I, sy dogter se seun. Dit was die begin van die Huis van Dunkeld.
Portret | Moderne Engelse naam (met moderne Gaeliese ekwivalent) |
Middeleeuse Gaeliese naam | Dinastiese status | Bewind | Titel | Bynaam |
---|---|---|---|---|---|---|
Kenneth MacAlpin (Coinneach mac Ailpein) |
Cináed mac Ailpín Ciniod m. Ailpin |
Seun van Alpin, koning van Dál Riata | 843/848 – 13 Februarie 858 | Rex Pictorum ("Koning van die Pikte") |
An Ferbasach, "die Veroweraar "[2] | |
Donald I (Dòmhnall mac Ailpein) |
Domnall mac Ailpín | Seun van Alpin, koning van Dál Riata; broer van Kenneth MacAlpin | 858 – 13 April 862 | Rex Pictorum | ||
Konstantyn I (Còiseam mac Choinnich) |
Causantín mac Cináeda | Seun van Kenneth MacAlpin | 862–877 | Rex Pictorum | An Finn-Shoichleach, "die Een met Oorvloedige Wyn"[3] | |
Áed (Aodh mac Choinnich) |
Áed mac Cináeda | Seun van Kenneth MacAlpin | 877–878 | Rex Pictorum | ||
Giric (Griogair mac Dhunghail) |
Giric mac Dúngail | Seun van Donald I | 878–889 | Mac Rath, "Seun van Geluk"[4] | ||
Eochaid | Eochaid mac Run | † Kleinseun van Kenneth MacAlpin | *878–889? | |||
Donald II (Dòmhnall mac Chòiseim) |
Domnall mac Causantín | Seun van Konstantyn I | 889–900 | Rí Alban ("Koning van Skotland") Rì nan Albannaich ("Koning van Skotland") |
Dásachtach, die "Waansinnige" of "Psigopaat"[5] | |
Konstantyn II (Còiseam mac Aoidh) |
Causantín mac Áeda | Seun van Áed | 900–943 | Rí Alban | An Midhaise, "die Middeljarige"[6] | |
Malcolm I (Maol Chaluim mac Dhòmhnaill) |
Máel Coluim mac Domnaill | Seun van Donald II | 943–954 | Rí Alban | An Bodhbhdercc, "die Gevaarlike Rooie"[7] | |
Indulf | Ildulb mac Causantín | Seun van Konstantyn II | 954–962 | Rí Alban | An Ionsaighthigh, "die Aggressor"[8] | |
Dub (Dubh of Duff) (Dubh mac Mhaoil Chaluim) |
Dub mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm I | 962–967 | Rí Alban | Dén, "die Kragtige"[9] | |
Cuilén (Cailean) |
Cuilén mac Ilduilb | Seun van Indulf | 967–971 | Rí Alban | An Fionn, "die Witte"[10] | |
— | Amlaíb (Amhlaigh) |
Amlaíb mac Ilduilb | Seun van Indulf | 973–977 | Rí Alban | |
Kenneth II (Coinneach mac Mhaoil Chaluim) |
Cináed mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm I | 971–995 | Rí Alban | An Fionnghalach, "die Broedermoordenaar"[11] | |
Konstantyn III (Còiseam mac Chailein) |
Causantín mac Cuiléin | Seun van Cuilén | 995–997 | Rí Alban | ||
Kenneth III (Coinneach mac Dhuibh) |
Cináed mac Duib | Seun van Dub | 997 – 25 Maart 1005 | Rí Alban | An Donn, "die Hoofman"/ "die Bruine " | |
Malcolm II (Maol Chaluim mac Choinnich) |
Máel Coluim mac Cináeda | Seun van Kenneth II | 1005–1034 | Rí Alban / Rex Scotiae | Forranach, "die Vernietiger"[12] |
* Getuienis van Eochaid se bewind is onduidelik; hy was dalk nooit koning nie of het saam met Giric regeer. Amlaíb is net bekend vanweë ’n verwysing na sy dood in 977, waar hy koning van Alba genoem word; dit is bekend dat Kenneth II in 972–973 steeds koning was en daarom moes Amlaíb die bewind tussen 973 en 977 oorgeneem het.
† Eochiad was ’n seun van Run, koning van Strathclyde, maar sy ma was ’n dogter van Kenneth MacAlpin.
Huis van Dunkeld (1034–1286)
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Dunkeld.
Duncan het die troon bestyg as die seun van Malcolm II se dogter. Hy was ook die erfgenaam van Malcolm I omdat sy oupa aan vaderskant, Duncan van Atholl, die derde oudste seun van Malcolm I was.[13] Die Huis van Dunkeld was dus nou verwant aan die Huis van Alpin. Macbeth het Duncan in ’n geveg gedood en daarna lank en redelik suksesvol regeer. In ’n reeks gevegte tussen 1057 en 1058 het Duncan se seun, Malcolm III, Macbeth verslaan en doodgemaak, asook Macbeth se stiefseun en erfgenaam, Lulach. Hy het toe die troon opgeëis. Die dinastiese gevegte het nie daar geëindig nie: ná Malcolm se dood in ’n geveg het sy broer Donald Ban aanspraak gemaak op die troon en Malcolm se seuns uit Skotland verban. ’n Burgeroorlog het in die familie uitgebreek, met Donald Ban en Malcolm se seun Edmund aan die een kant en Malcolm se ander seuns, wat deur Engeland gerugsteun is, aan die ander – hulle is aanvanklik deur Duncan II aangevoer en daarna deur Edgar. Edgar het geseëvier en sy oom en broer na kloosters gestuur. Ná die bewind van David I was die Skotse opvolging volgens eersgeboortereg; die troon het gegaan van vader na seun en, indien onmoontlik, van broer na broer.
Portret | Moderne Engelse naam (met moderne Gaeliese ekwivalent) |
Middeleeuse Gaeliese naam | Dinastiese status | Bewind | Titel | Bynaam |
---|---|---|---|---|---|---|
Duncan I (Donnchadh mac Crìonain) |
Donnchad mac Crínáin | Kleinseun van Malcolm II | 1034–1040 | Rí Alban | An t-Ilgarach, "die Sieke"[14] | |
Macbeth (MacBheatha mac Fhionnlaigh) |
Mac Bethad mac Findláich | 1) Seun van Mormaer Findláech 2) Kleinseun van Malcolm II 3) Man van Gruoch, kleindogter van Kenneth III |
1040–1057 | Rí Alban | Rí Deircc, "die Rooi Koning"[15] | |
– | Lulach (Lughlagh mac Gille Chomghain) |
Lulach mac Gille Comgaín | 1) Seun van Gille Coemgáin, Mormaer van Moray 2) Kleinseun van Kenneth III (Huis van Alpin) |
1057–1058 | Rí Alban | Tairbith, "die Ongelukkige"[15] - Fatuus "die Onnosele"[16] |
Malcolm III (Maol Chaluim mac Dhonnchaidh) |
Máel Coluim mac Donnchada | Seun van Duncan I | 1058–1093 | Rí Alban / Scottorum basileus | ? Cenn Mór ("Canmore"), "Groot Hoofman"[17] | |
Donald III (Dòmhnall mac Dhonnchaidh) |
Domnall mac Donnchada | Seun van Duncan I | 1093–1097 | Rí Alban | Bán, "die Regverdige" | |
Duncan II (Donnchadh mac Mhaoil Chaluim) |
Donnchad mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm III | 1094 | Rí Alban / Rex Scottorum | ||
Edgar (Eagar mac Mhaoil Chaluim) |
Étgar mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm III | 1097–1107 | Rí Alban/ Rex Scottorum | Probus, "die Dappere"[18] | |
Alexander I (Alasdair mac Mhaoil Chaluim) |
Alaxandair mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm III | 1107–1124 | Rí Alban/ Rex Scottorum | ||
David I (Dàibhidh mac Mhaoil Chaluim) |
Dabíd mac Maíl Choluim | Seun van Malcolm III | 1124–1153 | Rí Alban/ Rex Scottorum | ||
Malcolm IV (Maol Chaluim mac Eanraig) |
Máel Coluim mac Eanric | Kleinseun van David I | 1153–1165 | Rí Alban/ Rex Scottorum | Virgo, "die Maagd" - Cenn Mór, "Groot Hoofman"[17] | |
William I (Uilleam mac Eanraig) |
Uilliam mac Eanric | Kleinseun van David I | 1165–1214 | Rí Alban / Rex Scottorum | "die Leeu" - Garbh, "die Rowwe"[19] | |
Alexander II (Alasdair mac Uilleim) |
Alaxandair mac Uilliam | Seun van William I | 1214–1249 | Rí Alban / Rex Scottorum | ||
Alexander III (Alasdair mac Alasdair) |
Alaxandair mac Alaxandair | Seun van Alexander II | 1249–1286 | Rí Alban / Rex Scottorum |
Huis van Sverre (1286–1290)
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Sverre.
Die laaste koning van die Huis van Dunkeld was Alexander III. Hy en sy vrou het twee seuns en ’n dogter gehad. Teen 1286 was sy seuns dood en sy dogter, Margaret, het ’n dogter by Erik II van Noorweë gehad, ook Margaret. Sy dogter is egter daarna dood. Alexander het weer getrou, maar vroeg in 1286 is hy in ’n ongeluk dood. Sy tweede vrou, Yolande van Dreux, was swanger, maar teen November 1286 is alle hoop laat vaar dat haar kind lewend gebore sou word. Die Bewaarders van Skotland het toe Alexander se driejarige kleindogter, Margaret van Noorweë, in die Verdrag van Salisbury as koningin van Skotland aangewys. Sy het tot in 1290 in Noorweë gebly en is toe na Engeland gestuur. Sy is egter op die vaart oorlede en het nooit haar voet op Skotse grond gesit nie. Sy word dus soms nie as koningin erken nie.
Eerste tussenregering (1290–1292)
[wysig | wysig bron]Huis van Balliol (1292–1296)
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Balliol.
Die dood van Margaret van Noorweë het ’n twee jaar lange tussenregering in Skotland ingelui weens ’n opvolgingskrisis. Die afstammelinge van William I was uitgesterf en daar was nie ’n duidelike erfgenaam volgens eerstegeboortereg nie. Dertien kandidate het na vore getree, onder andere John de Balliol, die agterkleinseun van William I se jonger broer David van Huntingdon, en Robert de Brus, lord van Annandale, David van Huntingdon se kleinseun. Die Skotte het Eduard I van Engeland gevra om oor ’n opvolger te beslis. Hy het dit gedoen, maar die Skotte gedwing om aan hom as opperleenheer trou te sweer. Eindelik is John de Balliol gekies; hy was ’n swak en onbekwame leier en is in 1296 gedwing om te abdikeer deur Eduard I, wat toe probeer het om Skotland by Engeland in te lyf.
Portret | Naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede | Bynaam |
---|---|---|---|---|---|---|
John Balliol | Agterkleinseun van David van Huntingdon, broer van William I (Huis van Dunkeld) |
Omstreeks 1249 | 1292–1296 | Omstreeks 25 November 1314 Frankryk |
Toom Tabard, "Leë Mantel" |
Tweede tussenregering (1296–1306)
[wysig | wysig bron]Huis van Bruce (1306–1371)
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Huis van Bruce.
Skotland het 10 jaar lank nie ’n eie koning gehad nie. Die Skotte het egter geweier om deur Engeland regeer te word; eers het William Wallace en, ná sy teregstelling, Robert the Bruce (die kleinseun van die 1292-aanspraakmaker Robert de Brus) teen Engeland geveg. Bruce en sy ondersteuners het ’n medeaanspraakmaker op die troon, John III Comyn, lord van Badenoch, op 10 Februarie 1306 in Dumfries vermoor. Robert is kort daarna in Scone tot koning van Skotland gekroon. Sy energie en die opvolging van die sterk Eduard I in Engeland deur sy swakker seun, Eduard II, het Skotland help bevry van Engelse heerskappy. Teen 1329 het Engeland in ’n verdrag Skotland se onafhanklikheid aanvaar. Robert se seun David het die troon as kind bestyg. Engeland het hul oorlog teen Skotland hervat en David is deur Edward Balliol, die seun van koning Jan, gedwing om te vlug. Edward het homself toe laat kroon as koning van Skotland (1332–1336) en van die Skotse grondgebied in die suide aan Engeland gegee voordat hy uitgedryf is. David het ’n groot deel van sy lewe in bannelingskap deurgebring – eers in vryheid in Frankryk en daarna in gevangenskap in Engeland; hy het eers in 1357 na Skotland teruggekeer. Hy het nie kinders gehad nie en met sy dood in 1371 het die Huis van Bruce uitgesterf.
Portret | Naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede | Bynaam |
---|---|---|---|---|---|---|
Robert I (Raibeart a Briuis) |
Agter-agterkleinseun van David van Huntingdon (broer van William I) | 11 Julie 1274 | 1306–1329 | 7 Junie 1329, op 54 | the Bruce | |
David II (Dàibhidh Bruis) |
Seun van Robert I | 5 Maart 1324 | 1329–1371 | 22 Februarie 1371, op 46 |
- Betwiste aanspraakmaker
Edward Balliol was die seun van koning John Balliol, wat self vier jaar lank regeer het. Nadat hy geabdikeer het, het John in Frankryk gaan woon. Terwyl David II minderjarig was, het Edward Balliol die geleentheid aangegryp om aanspraak op die troon te maak. Hy is deur die Engelse gesteun en het David se magte verslaan en homself in 1332 as koning laat kroon. Hy is gou deur Skotse magte verslaan en teruggestuur na Engeland. Met Engelse steun sou hy nog twee keer probeer om die troon oor te neem: in 1333 en 1335. Sy tydjie op die troon was elke keer kort voordat hy weer teruggestuur is Engeland toe – die laaste keer in 1336. Toe David in 1341 terugkeer uit bannelingskap, het Edward die meeste van sy steun verloor. Toe David II in 1346 in ’n geveg gevang is, het Edward nog ’n laaste poging aangewend om die troon op te eis, maar hy het min steun gehad en die veldtog het misluk. In 1356 het hy afstand gedoen van enige aanspraak op die Skotse troon.
Portret | Naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede | Bynaam |
---|---|---|---|---|---|---|
Edward Balliol | Seun van ’n voormalige koning, Engelse kandidaat om die verbanne David II te vervang | 1283 | 1332–1336 (as teenstander van David II) |
1367 |
Huis van Stewart/Stuart
[wysig | wysig bron]Stewart (1371–1567)
[wysig | wysig bron]Robert the Steward ("die Hofmeester") was ’n kleinseun van Robert I. Hy is in 1316 gebore en was dus ouer as sy oom, David II. Toe hy koning word, was hy dus al te oud om op ’n lewendige manier te regeer. Dit was ook die geval met sy seun, Robert III, wat lewenslange beserings opgedoen het in ’n perdry-ongeluk. Hulle is gevolg deur ’n reeks regentskappe vanweë die jong ouderdom van die opvolgers. Die Stewart-tydperk is dus gekenmerk deur tye van min aktiwiteit waarin die adellikes groot mag uitgeoefen het, gevolg deur tye waarin die monarg regeer het en waartydens hulle probeer het om die probleme op te los wat veroorsaak is deur hul jeug en die langtermynuitwerking van vorige bewinde. Om oor Skotland te regeer het al hoe moeiliker geword, terwyl die magtige adel al hoe meer onregeerbaar geword het; Jakobus I se pogings om die wanorde in die ryk te beëindig het gelei tot ’n sluipmoord op hom; Jakobus III is in ’n siviele oorlog tussen hom en die adel, wat deur sy eie seun gelei is, dood. Jakobus IV, wat ’n streng leier was en die aristokrate onderduk het, is in die Slag van Flodden dood. Daarna is sy vrou, Margaret Tudor, wat die benoemde regent vir hul jong seun, Jakobus V, was, deur die adel onttroon. Jakobus V se eie vrou, Maria van Guise, het oor Skotland regeer tydens die regentskap van haar jong dogter, Maria I, deur die adellike faksies te verdeel en oorwin en deur Franse omkoopgeld vrylik uit te deel. Eindelik was Maria I, die dogter van Jakobus V, nie in staat om Skotland te regeer nie weens die teenstand van die adel en die onversoenlikheid van die bevolking, wat ten gunste van Calvinisme was en haar Katolisisme afgekeur het; sy is gedwing om te abdikeer en na Engeland te vlug. Hier is sy 18 jaar lank gevange gehou en eindelik tereggestel weens verraad teen die Engelse koningin Elizabeth I. Ná haar abdikasie het haar seun, wie se pa ’n junior lid van die Stewart-familie was, koning geword.
Portret | Afrikaanse naam (Engelse naam) |
Skotse naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede |
---|---|---|---|---|---|---|
Robert II "die Hofmeester" ("the Steward") |
Raibeart II Stiùbhairt | Kleinseun van Robert I (eersgeboorte) | 2 Maart 1316 | 1371–1390 | 19 April 1390 op 74 | |
Robert III (geb. John Stewart) |
Raibeart III Stiùbhairt, An Righ Bhacaigh) | Seun van Robert II (eersgeboorte) | Omstreeks 1337 | 1390–1406 | 4 April 1406 op sowat 69 | |
Jakobus I (James I) |
Seumas I Stiùbhairt | Seun van Robert III (eersgeboorte) | Laat Julie 1394 | 1406–1437 | 21 Februarie 1437 op sowat 42 | |
Jakobus II (James II) |
Seumas II Stiùbhairt | Seun van Jakobus I (eersgeboorte) | 16 Oktober 1430 | 1437–1460 | 3 Augustus 1460 op 29 | |
Jakobus III (James III) |
Seumas III Stiùbhairt | Seun van Jakobus II (eersgeboorte) | 10 Julie 1451 | 1460–1488 | 11 Junie 1488 Slag van Sauchieburn op 36 | |
Jakobus IV (James IV) |
Seumas IV Stiùbhairt | Seun van Jakobus III (eersgeboorte) | 17 Maart 1473 | 1488–1513 | 9 September 1513 Slag van Flodden Field, Engeland op 40 | |
Jakobus V (James V) |
Seumas V Stiùbhairt | Seun van Jakobus IV (eersgeboorte) | 15 April 1512 | 1513–1542 | 14 Desember 1542 Falkland-paleis, Fife op 30 | |
Maria I (Mary Queen of Scots) |
Màiri Stiùbhairt | Dogter van Jakobus V (eersgeboorte) | 8 Desember 1542 | 1542–1567 | 8 Februarie 1587 Fotheringhay-kasteel, Engeland op 44 (tereggestel) |
Stuart (1567–1651)
[wysig | wysig bron]Die Stewarts van Lennox was ’n junior tak van die Stewart-familie. Hulle was nie direkte manlike afstammelinge van Robert II, die eerste Stewart koning, nie maar van sy afstammeling Alexander Stewart, 4de Hofmeester van Skotland. In die verdrag van die Auld-alliansie met Frankryk het hulle hul van na die Franse vorm, Stuart, verander. Die seun van die Graaf van Lennox, Hendrik, lord Darnley, het met Maria I van Skotland getrou en hul seun, as die eerste koning van die Lennox-tak van die Stewart-familie, het as ’n Stuart regeer.
Jakobus VI het in 1603 ook koning van Engeland en Ierland geword as Jakobus I ná die dood van sy agterkleinniggie Elizabeth I. Hoewel die twee lande onafhanklik gebly het, was die monargie hoofsaaklik in Engeland gesetel.
Karel I, Jakobus se seun, is tereggestel tydens die Engelse burgeroorlog, wat agt jaar geduur het. Die Engelse parlement het toe hul monargie afgeskaf. Die Skotte het besluit om bande met Engeland te verbreek en aangekondig Karel I se seun, Karel II, sou koning van Skotland word. Hy het tot in 1651 regeer, waarna die weermag van Oliver Cromwell Skotland beset en Karel II in ballingskap gedryf het.
Portret | Afrikaanse naam (Engelse naam) |
Skotse naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede |
---|---|---|---|---|---|---|
Jakobus VI (James VI) |
Seumas VI Stiùbhairt | Seun van Maria I (eersgeboorte) | 19 Junie 1566 | 1567–1625 | 27 Maart 1625 Theobalds House, Engeland op 58 | |
Karel I (Charles I) |
Teàrlach I Stiùbhairt | Seun van Jakobus VI (eersgeboorte) | 19 November 1600 | 1625–1649 | 30 Januarie 1649 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 48 (tereggestel) | |
Karel II (Charles II) |
Teàrlach II Stiùbhairt | Seun van Karel I (eersgeboorte) | 29 Mei 1630 | 1649–1651 | 6 Februarie 1685 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 54 |
Huis van Stuart (herstel) (1660–1707)
[wysig | wysig bron]Met die herinstelling van die monargie het die Stuarts weer konings van Skotland geword. Tydens die bewind van Karel II is die Skotse parlement egter afgeskaf en is sy broer, Jakobus, aangestel as goewerneur van Skotland. Jakobus self het in 1685 koning James VII geword. Hy is egter drie jaar later weens sy Katolieke geloof uit Engeland verdryf. Sy dogter, Maria, en haar man, Willem van Oranje, is die troon aangebied. Hulle het saam regeer as Willem III en Maria II.
’n Poging om ’n Skotse koloniale ryk as teenvoeter vir Engeland te stig het misluk en die Skotse adellikes wat dit vir hul eie gewin gefinansier het, was daarna bankrot. In dié tyd het koningin Anna, die dogter van Jakobus II en suster van Maria II, die troon bestyg. Sy het verskeie kinders gehad, maar het almal oorleef. Daarna was haar halfbroer, Jakobus, wat toe in bannelingskap in Frankryk gewoon het, haar erfgenaam. Die Engelse het die Protestantse Sophia van Hannover (’n kleindogter van Jakobus VI) as erfgenaam verkies. Die Skotte, wat prins James verkies het (as ’n Stuart was hy van Skotse afkoms), het gedreig om van Engeland af weg te breek en James as koning te kies. Om die unie tussen die twee lande te bewaar, het die Engelse ’n plan beraam om Skotland en Engeland te verenig in een koninkryk, die Koninkryk van Groot-Brittanje, wat deur een monarg regeer word en met ’n enkele parlement. Albei nasionale parlemente het ingestem (die Skotte teensinnig). Hoewel monarge daarna steeds oor Skotland regeer het, het hulle dit in die eerste plek gedoen as monarge van Groot-Brittanje, en van 1801 af van die Verenigde Koninkryk.
Portret | Afrikaanse naam (Engelse naam) |
Skotse naam | Dinastiese status | Gebore | Bewind | Oorlede |
---|---|---|---|---|---|---|
Karel II (Charles II) |
Teàrlach II Stiùbhairt | Seun van Karel I (eersgeboorte) | 29 Mei 1630 | 1660–1685 | 6 Februarie 1685 Paleis van Whitehall, Westminster, Engeland op 54 | |
Jakobus II (James VII) |
Seumas VII Stiùbhairt | Seun van Karel I (eersgeboorte) | 14 Oktober 1633 | 1685–1688 | 16 September 1701 Château de Saint-Germain-en-Laye, Frankryk op 67 | |
Maria II (Mary II) |
Màiri II Stiùbhairt | Kleindogter van Karel I (troon aangebied deur die parlement) |
30 April 1662 as dogter van Jakobus VII |
1689–1694 | 28 Desember 1694 Kensington-paleis, Engeland op 32 | |
Willem III (William III) |
Uilleam Orains ("Willem van Oranje") |
4 November 1650 | 1689–1702 | 8 Maart 1702 Kensington-paleis op 51 | ||
Anna (Anne) |
Anna Stiùbhairt | Dogter van Jakobus VII | 6 Februarie 1665 | 1702–1707 Koningin van Groot-Brittanje en Ierland 1707–1714 |
1 Augustus 1714 Kensington-paleis op 49 |
Jakobitiese aanspraakmakers
[wysig | wysig bron]Jakobus VII het bly aanspraak maak op die troon van Skotland, Engeland en Ierland. Toe hy in 1701 sterf, het sy seun, Jakobus, vir die res van sy lewe ’n aanspraakmaker geword en homself Jakobus VIII van Skotland en III van Engeland en Ierland genoem, selfs nadat Engeland en Skotland saam Groot-Brittanje geword het. In 1715, ’n jaar ná die dood van sy halfsuster, koningin Anna, en die troonbestyging van hul neef George van Hannover, het Jakobus in Skotland aangekom en die troon probeer opeis. Hy het misluk en moes noodgedwonge terug Europa toe vlug. ’n Tweede poging deur sy seun, Karel, namens sy pa het ook misluk. Albei Jakobus se kinders is sonder erfgename dood.
- Jakobus VIII (Seumas VIII), ook bekend as "die Ou Aanspraakmaker", seun van Jakobus VII – van 1701 tot met sy dood in 1766.
- Karel III (Teàrlach III), ook bekend as "die Jong Aanspraakmaker" en dikwels Bonnie Prince Charlie genoem, seun van Jakobus VIII – 1766 tot met sy dood in 1788 (sonder kinders).
- Hendrik I (Eanraig I), broer van Karel III en seun van Jakobus VIII – 1788 tot met sy dood in 1807 (ongetroud).
Ná 1807 het die Jakobitiese aanspraakmaking gegaan na die Huis van Savoje (1807–1840), daarna die Modena-tak van die Huis van Habsburg-Lorraine (1840–1919) en eindelik die Huis van Wittelsbach (sedert 1919). Die huidige erfgenaam is Franz, die Hertog van Beiere. Nie hy of enige van sy voorgangers het die troon probeer opeis nie.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Broun, Scottish Independence. ble. 71–97.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 83.
- ↑ Skene, Chronicles, p. 85.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 87.
- ↑ Hudson, Celtic Kings, bl. 58.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 91; Hudson, Celtic Kings, bl. 65.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 93.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 94.
- ↑ Duan Albanach, 23 hier
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 95.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 96.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 99–100.
- ↑ "Royal Blood". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2011. Besoek op 20 Januarie 2017.
- ↑ Skene, Chronicles, bl. 101.
- ↑ 15,0 15,1 Skene, Chronicles, bl. 102.
- ↑ Anderson, Early Sources, vol. i, bl. 603.
- ↑ 17,0 17,1 Dié naam is waarskynlik aanvanklik net gebruik vir Mael Coluim IV, Mael Coluim III se kleinseun, en daarna verwar; sien Duncan, Kingship of the Scots, bl. 51–52, 74–75; Oram, David I, bl. 17, nota 1.
- ↑ Anderson, Early Sources, vol. ii, bl. 141.
- ↑ Annals of Ulster, s.a. 1214.6; Annals of Loch Cé, s.a. 1213.10.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Anderson, Alan Orr, Early Sources of Scottish History: AD 500–1286, 2 Vols, (Edinburg, 1922)
- Broun, Dauvit (2007), Scottish Independence and the Idea of Britain. From the Picts to Alexander III., Edinburgh University Press, ISBN 978-0-7486-2360-0
- Hudson, Benjamin T., Kings of Celtic Scotland, (Westport, 1994)
- Skene, W.F. (red.), Chronicles of the Picts, Chronicles of the Scots and other Early Memorials of Scottish History, (Edinburg, 1867)