Gaan na inhoud

Signatuurleer

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Aristolochia labiata is vir swangerskap gebruik.

In die mediese vakterminologie verwys signatuurleer na die leer van Paracelsus waarvolgens bepaalde eienskappe van 'n plant of plantdeel, bv. vorm of kleur, sou aandui teen watter siekte dit werksaam is.

Dit word vandag as pseudowetenskap beskou,[1] en het tot baie sterftes en ernstige siektes gelei. Byvoorbeeld geboortekruid (sogenaamd as gevolg van sy ooreenkoms met die baarmoeder), wat eens wyd gebruik is vir swangerskappe, is kankerverwekkend en baie skadelik vir die niere, as gevolg van sy aristinieksuur inhoud.[2] As 'n verdediging teen predasie bevat baie plante giftige chemikalieë, waarvan die werking nie onmiddellik sigbaar is nie, of wat nie maklik aan die plant gekoppel kan word eerder as ander faktore nie.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Oliekliere in die blare van Sint-Janskruid lyk soos velporieë, wat dit dan vir velkwale geskik sou maak.

Paracelsus (1493–1541) het die konsep ontwikkel en geskryf dat "Die natuur elke groei merk ... volgens sy genesende voordeel",[3] en dit is gevolg deur Giambattista della Porta in sy Phytognomonica (1588).

Die geskrifte van Jakob Böhme (1575–1624) het signatuurleer versprei. Hy het voorgestel dat God voorwerpe gemerk het met 'n teken, of "signatuur", vir hul doel.[4] Daar is gedink dat plante wat dele dra wat soos menslike liggaamsdele, diere of ander voorwerpe lyk, bruikbare relevansie vir daardie dele, diere of voorwerpe het. Die "signatuur" kon soms ook geïdentifiseer word in die omgewings of spesifieke terreine waarin plante gegroei het. Böhme se 1621 boek De Signatura Rerum (Die handtekening van alle dinge) het 'n naam aan die konsep gegee.[3]

Die Engelse dokter-filosoof Sir Thomas Browne gebruik in sy toespraak The Garden of Cyrus (1658) die geometriese patroon wat bestaan uit vyf punte wat in 'n kruis gerangskik is ('n Quincunx-patroon) as 'n argetipe van die "signatuurleer" wat die ontwerp van tuine en boorde, plantkunde en die makrokosmos in die algemeen deurdring.

Die 17de-eeuse plantkundige William Coles het veronderstel dat God "Kruie gemaak het vir die gebruik van mense, en hulle spesifieke "signatuur" gegee het, waardeur 'n man die gebruik daarvan kan lees."[3] Coles se The Art of Simpling en Adam in Eden, verklaar dat okkerneute goed is om kopkwale te genees, want volgens sy mening, "het hulle die perfekte 'Handtekeninge van die Hoof'". Met betrekking tot die blomplante genoemd Hypericum het hy geskryf: "Die klein gaatjies waarin die blare van Sint-Janskruid vol is, lyk soos al die porieë van die vel en daarom is dit vir alle wonde van die vel gebruik."[4]

'n Teologiese regverdiging is gemaak vir hierdie filosofie: "Daar is geredeneer dat die Almagtige sy teken moes gestel het op die verskillende maniere om siektes te genees wat hy voorsien het".[5]

Daar word gedink dat longkruid die signatuurleer van die longe het en dit is gebruik om longinfeksies te behandel

Vir die laat Middeleeuse mens was die natuurlike wêreld lewendig met beelde van die Almagtige: "soos bo, so onder", 'n hermetiese beginsel wat uitgedruk word as die verhouding tussen die makrokosmos en mikrokosmos. Michel Foucault het die wyer gebruik van signatuurleer so uitgespreek:

Tot aan die einde van die sestiende eeu het ooreenkoms 'n konstruktiewe rol gespeel in die kennis van die Westerse kultuur. Dit was ooreenkoms wat die kritiese verduideliking of interpretasie van tekste grootliks gelei het; dit was ooreenkoms wat die spel van simbole georganiseer het, kennis van dinge sigbaar en onsigbaar gemaak het en die kuns om dit voor te stel beheer het.

The Order of Things, bl. 17

Die konsep van signatuurleer word weerspieël in die algemene name van sommige plante wie se vorms en kleure kruiedokters herinner het aan die dele van die liggaam waar hulle gedink het om goed te doen, soos byvoorbeeld:

  • Oogtreel, gebruik vir ooginfeksies[3]
  • Wondkruid, vermoedelik antiseptiese eienskappe[6]
  • Lewermos, gebruik om die lewer te behandel[7]
  • Longkruid, gebruik vir longinfeksies[8]
  • Miltkruid, Asplenium – gebruik om die milt te behandel[9]
  • Tandekruid, Dentaria – gebruik vir tandkwale

Konsepte soortgelyk aan die signatuurleer kan in volks- of inheemse medisyne gevind word, en in moderne alternatiewe medisyne.

Wetenskaplike skeptisisme

[wysig | wysig bron]

Die signature word as post hoc-attribusies en geheuespeletjies beskryf, van waarde slegs in die skep van 'n stelsel vir die onthou van aksies wat aan mediese kruie toegeskryf word. Daar is geen wetenskaplike bewyse dat plantvorms en -kleure met die ontdekking van mediese gebruike van plante help nie.[10]

Nog 'n verduideliking is dat die menslike verstand, in 'n poging om patrone te vind om verskynsels te verklaar terwyl dit nie voldoende wetenskaplike kennis het nie, hul tot antropomorfisme toevlug.[11]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Simon, Matt (14 Augustus 2014). "Fantastically Wrong: The Strange History of Using Organ-Shaped Plants to Treat Disease". Wired (in Engels). Condé Nast. Besoek op 9 Mei 2022.
  2. Robertson, John. "Aristolochia, birthwort". The Poison Garden (in Engels). John Robertson. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2010. Besoek op 9 Mei 2022.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 "Doctrine of Signatures" (in Engels). Science Museum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Januarie 2014. Besoek op 9 Mei 2021.
  4. 4,0 4,1 Pearce, J.M.S. (16 Mei 2008). "The Doctrine of Signatures" (PDF). European Neurology (in Engels). karger.com. 60 (1): 51–52. doi:10.1159/000131714. PMID 18520149. S2CID 207742334.
  5. White, Andrew Dickson (1896). A History of the Warfare of Science with Theology in Christendom (in Engels). Vol. 2. D. Appleton and Company.
  6. McDougal, Kevin (2013). "Hedge Woundwort" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2013. Besoek op 9 Mei 2022.
  7. Stern, Kingsley R. (1991). Introductory Plant Biology (in Engels) (5de uitg.). Wm. C. Brown Publishers. ISBN 0-697-09947-4.
  8. "The Tudors" (PDF) (in Engels). Birmingham Botanical Gardens. Besoek op 9 Mei 2022.
  9. Irvine, Alexander (1860). The Phytologist: A Botanical Journal, Volume 4 (in Engels). William Pamplin. p. 308. So laat as 1657 vind ons William Coles, wat 'n kruiedokter was, praat van Spleenwort, of Miltwort. Dit vertel ons dat die geleerde Crollius, onder die signatuurleer van dele, Ceterach neersit om die signatuur van die milt te hê, en dat daarom is dit winsgewend vir alle siektes daarvan;
  10. Bennett, Bradley C. (2007). "Doctrine of Signatures: An Explanation of Medicinal Plant Discovery or Dissemination of Knowledge?". Economic Botany (in Engels). 61 (3): 246–255. doi:10.1663/0013-0001(2007)61[246:DOSAEO]2.0.CO;2. ISSN 0013-0001. Besoek op 31 Augustus 2008.
  11. Buchanan, Scott (2014). The Doctrine of Signatures, A Defence of Theory in Medicine (in Engels). United Kingdom: Taylor & Francis. p. 142. ISBN 978-0415614153.