Gaan na inhoud

Klein Magellaanse Wolk

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Klein Magellaanse Wolk
Sterrebeeld Toekan en Suidelike Waterslang
Tipe SB(s)m pec[1]
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 00h 52m 44.8s[1]
Deklinasie -72° 49′ 43″[1]
Skynmagnitude (m) 2,7[1]
Besonderhede
Afstand (ligjaar) 201 000 ligjare
(61 700 parsek)[2]
Skynbare grootte 7 000 ligjare (deursnee)[3]
Ander name SMC,[1] NGC 292,[1] PGC 3085,[1]
Lugkoördinate
00h 52m 44.8s, −72° 49′ 43″
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Die Klein Magellaanse Wolk (KMW) is ’n satellietsterrestelsel van die Melkweg.[4] Dit is ’n onreëlmatige stelsel en het ’n deursnee van sowat 7 000 ligjare.[3] Die KMW bevat honderdmiljoene sterre[4] en het ’n totale massa van sowat 7 miljard sonmassas (M☉).[5] Die stelsel het ’n sentrale staaf en was vermoedelik eers ’n spiraalsterrestelsel met ’n staaf wat deur die Melkweg versteur is en so ’n onreëlmatige stelsel geword het.[6] Op ’n afstand van sowat 200 000 ligjare is dit een van die naaste sterrestelsels aan die Melkweg; dit is ook een van die verste voorwerpe wat met die blote oog van die Aarde af sigbaar is.

Die KMW is uit die hele Suidelike Halfrond te sien. Dit is dofweg in die sterrebeelde Toekan en Suidelike Waterslang sigbaar en lyk soos ’n ekstra, los stuk van die Melkweg. Die KMW het ’n gemiddelde skynbare deursnee van sowat 4,2° (8 keer dié van die Maan) en dek dus ’n gebied van 14 vierkante grade (70 keer soveel as die Maan).

Omdat die voorwerp baie dof is, is dit die beste te sien op ’n donker, wolklose nag ver weg van ligbesoedeling. Dit vorm ’n paar met die Groot Magellaanse Wolk (GMW), wat 20° oos daarvan lê, en is nes die GMW lid van die Plaaslike Groep. Dit was waarskynlik vroeër ’n satellietstelsel van die GMW.

Waarnemingsgeskiedenis

[wysig | wysig bron]
’n Panoramiese uitsig met die Groot en Klein Magellaanse Wolk links op die foto, soos gesien deur die Baie Groot Teleskoop in Chili.

Die Magellaanse Wolke is waarskynlik in die voorgeskiedenis reeds deur vroeë mense waargeneem. Die Persiese sterrekundige Al Soefi het die Groot Magellaanse Wolk Al Bakr, die "Wit Os", genoem. Europese matrose het die "wolke" waarskynlik in die Middeleeue gesien. Portugese en Nederlandse matrose het hulle die "Kaapse Wolke" genoem, ’n naam wat verskeie eeue lank gebruik is. Tydens die Portugese ontdekkingsreisiger Ferdinand Magellaan se reis om die Aarde in 1519-'22 het sy reisgenoot Antonio Pigafetta hulle as dowwe sterreswerms beskryf.[7] In Johann Bayer se steratlas Uranometria, wat in 1603 gepubliseer is, het hy die kleiner wolk Nubecula Minor genoem.[8] In Latyn beteken nubecula "klein wolk".[9]

Die Klein Magellaanse wolk, soos afgeneem deur ’n amateursterrekundige.

Tussen 1834 en 1838 het John Herschel die suidelike naghemel in Kaapstad deur sy 36 cm-reflektorteleskoop bespied. Hy het die KMW beskryf as ’n wolkerige massa lig met ’n ovaal vorm en helder kern. In dié streek het hy ’n konsentrasie van 37 newels en sterreswerms aangeteken.[10]

Volgens metings deur die Hubble-ruimteteleskoop wat in 2006 aangekondig is, beweeg die Magellaanse Wolke dalk te vinnig om om die Melkweg te wentel.[11]

Die Klein Magellaanse Wolk met die bolswerm 47 Tucanae regs.

Eienskappe

[wysig | wysig bron]

’n Brug gas verbind die Groot en Klein Magellaanse Wolk, wat dui op getywisselwerkings tussen dié sterrestelsels.[12] Die twee stelsels het ’n gesamentlike omhulsel van neutrale waterstof, wat daarop dui dat hulle lank reeds swaartekraggebonde is. Die gasbrug is ’n stervormingsgebied.[13]

In 2017 is ’n digte wolk in die KMW ontdek wat moontlik ook die gevolg is van die wisselwerkings met die GMW.[14]

Die astrofisici D.S. Mathewson, V.L. Ford en N. Visvanathan het voorgestel dat die KMW eintlik in twee gedeel is, met ’n kleiner deel wat sowat 30 000 ligjare agter die hoofdeel lê soos van die Aarde af gesien. Hulle glo wisselwerkings met die GMW in die verlede het die KMW in twee gekloof en dat die twee dele al hoe verder van mekaar af beweeg. Hulle het die kleiner deel die "Mini- Magellaanse Wolk" gedoop.[15][16]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 "NASA/IPAC Extragalactic Database". Results for Small Magellanic Cloud. Besoek op 1 Desember 2006.
  2. ↑ Graczyk, Darius; Pietrzyński, Grzegorz; Thompson, Ian B.; Gieren, Wolfgang; Pilecki, Bogumił; et al. (2014). "The Araucaria Project. The Distance to the Small Magellanic Cloud from Late-type Eclipsing Binaries". The Astrophysical Journal. 780 (1): 59. arXiv:1311.2340. Bibcode:2014ApJ...780...59G. doi:10.1088/0004-637X/780/1/59.
  3. ↑ 3,0 3,1 "Magellanic Cloud". Encyclopædia Britannica. 2009. Besoek op 30 Augustus 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 "The Small Cloud of Magellan". 17 Junie 2006. Besoek op 7 Julie 2008.
  5. ↑ NASA ADS - The total mass and dark halo properties of the Small Magellanic Cloud
  6. ↑ "Small Magellanic Cloud". NASA/IPAC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 November 2015. Besoek op 7 Julie 2008.
  7. ↑ Westerlund, Bengt E. (1997). The Magellanic Clouds. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-48070-3.
  8. ↑ O'Meara, Stephen James (2002). The Caldwell Objects. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82796-6.
  9. ↑ Lewis, Charlton Thomas; Kingery, Hugh Macmaster (1918). An elementary Latin dictionary. American Book Company. ISBN 978-0-19-910205-1.
  10. ↑ Herschel, John Frederick William (1849). Outlines of Astronomy. Philadelphia: Lea & Blanchard. ISBN 978-0-665-18744-5.
  11. ↑ "Press release: Magellanic Clouds May Be Just Passing Through". Harvard University. 9 Januarie 2007.
  12. ↑ Mathewson D. S., Ford V. L. (1984). S. van den Bergh; K. S. de Boer (reds.). "Structure and Evolution of the Magellanic Clouds". IAU Symposium. Reidel, Dordrecht. 108: 125.
  13. ↑ Heydari-Malayeri, M.; Meynadier, F.; Charmandaris, V.; Deharveng, L.; Le Bertre, Th.; Rosa, M. R.; Schaerer, D. (2003). "The stellar environment of SMC N81". Astronomy and Astrophysics. 411 (3): 427–435. arXiv:astro-ph/0309126. Bibcode:2003A&A...411..427H. doi:10.1051/0004-6361:20031360.
  14. ↑ Adriano Pieres; et al. (2017). "A stellar over-density associated with the Small Magellanic Cloud". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 468 (2): 1349–1360. arXiv:1612.03938. Bibcode:2017MNRAS.468.1349P. doi:10.1093/mnras/stx507.
  15. ↑ Mathewson, D. S.; Ford, V. L.; Visvanathan, N. (1986). "The structure of the Small Magellanic Cloud". The Astrophysical Journal. 301: 664. Bibcode:1986ApJ...301..664M. doi:10.1086/163932. ISSN 0004-637X.
  16. ↑ Crowl, Hugh H.; et al. (2001). "The Line-of-Sight Depth of Populous Clusters in the Small Magellanic Cloud". The Astronomical Journal. 122 (1): 220–231. arXiv:astro-ph/0104227v1. Bibcode:2001AJ....122..220C. doi:10.1086/321128. ISSN 0004-6256.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Klein_Magellaanse_Wolk&oldid=2585492"