Ficksburg

Ficksburg (Meqheleng bygereken)
Dorp+township
Ficksburg soos gesien vanaf Imperaniberg. Die Caledonrivier, met Lesotho aan die oorkant, kan ook gesien word.
Ficksburg  Ficksburg se ligging in Vrystaat
Koördinate: 28°53′0″S 27°53′0″O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Vrystaat
Distrik	Thabo Mofutsanyane
Munisipaliteit	Setsoto
Stigting	1867
Oppervlak
• Totaal	58,2 km2 (22,5 vk. myl)
Hoogte	1 628 m (5 341 ft)
Bevolking  (2011)
• Totaal	41 248
• Digtheid	709/km2 (1 840/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	5.6%
• Indiërs/Asiërs	1.6%
• Bruin mense	1.9%
• Swart mense	90.7%
• Ander	0.3%
Taal (2011)
• Sotho	86.1%
• Afrikaans	7.3%
• Engels	3.8%
• Ander	2.8%
Poskode (strate)	9730
Skakelkode	051

Ds. J.D. Kestell, 'n leraar van die plaaslike NG gemeente, het Ficksburg se moederkerk ontwerp, waarna die plaaslike argitek Walter Donaldson die plan geteken het.

Ficksburg is 'n dorp in die Vrystaat, Suid-Afrika en is langs die Caledonrivier en gevolglik die grens tussen Suid-Afrika en Lesotho geleë. 'n Grenspos genaamd Ficksburgbrug 28.884°S 27.890°O / -28.884; 27.890 opereer 24 uur per dag tussen Ficksburg en Maputsoe in die twee lande.

Ander dorpe in die omgewing sluit Fouriesburg, Clocolan, Clarens en Bethlehem in.

Geskiedenis

Dié dorp is in 1867 na Johan Izak Jacobus (Jan) Fick vernoem, wat 'n kommandant-generaal van die Vrystaatse magte was tydens die Tweede Basoeto-oorlog van 1865 en 1866. Ficksburg is, soos Wepener en Ladybrand, onmiddellik ná die laaste oorlog teen die Basoeto's in 1867 as 'n vesting van die Vrystaat in die verowerde Basoeto-gebied gebou. Dié dorpe moes verset deur die Basoeto's en strooptogte oor die grens verhoed.

Omgewing

Die distrik is 1 326 km² groot. Ficksburg se hedendaagse bekendheid is as gevolg van sy kersiefees wat in November elke jaar gehou word. Byna die hele land se kersies word hier verbou, terwyl aspersies ook op groot skaal in die area verbou word.

Tydens die jaarlikse Kersiefees wat op Ficksburg gehou word, word die bekende Kersiehalfmaraton gehou. Hierdie uitmergelende halfmaraton word oor 'n afstand van 23 km gehou, in plaas van die standaard 21.1 km vir 'n halfmaraton. Die maraton begin in die noorde van die dorp, volg 'n roete wat oor Imperaniberg aan die weste strek, en eindig in die suide van die dorp.

Ficksburg lê tussen Imperaniberg aan die weste, Stafford's Hill in die noord-ooste, en die Caledonrivier aan die ooste. Die Caledonrivier vorm die grens tussen die Vrystaat en Lesotho. Die bekende landskapsbaken Soutkop is ook ongeveer 5 km buite die dorp.

Ficksburg se dam, die Meulspruitdam is agter Imperani berg geleë. Die dam is beide 'n ontspanningsoord en dien as die dorp se watertoevoer.

Ficksburg word gekenmerk deur sy vele sandsteengeboue, soos die NG Kerk, die ou Poskantoor en die ou Hoërskool Ficksburg.

Skole

Die bekendste skole op die dorp is die Laerskool Ficksburg en die Hoërskool Ficksburg. Die Hoër Tegniese Skool het in die vroeë negentigerjare met die Hoërskool Ficksburg saamgesmelt en laasgenoemde se naam en kultuur is behou, maar die skool self het na die Hoër Tegniese Skool se terrein verskuif. Die Laerskool Ficksburg het tersefdertyd die perseel van die ou Hoërskool Ficksburg betrek. Baffie Coetzee was vanaf 1953 tot 1972 die skoolhoof hier.

Die biblioteek van die ou Hoërskool Ficksburg is versier deur kuns van die skilder Pierneef, wat teen die mure van hierdie gebou geskilder het. Pierneef het sy eerste opdrag ontvang om Boesmanskilderye hier aan te bring.

Joodse gemeenskap

Ficksburg se gewese sinagoge.

Ficksburg se ligging aan die grens met Basoetoland en gunstige boerderyomstandighede het Joodse handelaars en dié wat in die landbou belanggestel het, na die dorp en omgewing gelok. Amper Suid-Afrika se hele kersieoes word deur Ficksburg gelewer en ’n kersiefees word jaarliks in November gehou. Van die vroeë Joodse intrekkers was Gabriel Meyer, ’n baanbreker van die Oranje-Vrystaat in die 1850's, wat later te Ficksburg gewoon het, Henry Isaac Myers in die 1890's, M.P. Myers, wat die Ficksburg-hotel omstreeks 1903 bestuur het, Solomon Milner, ene Joffa, Abie Abrahams, Herman Herring, mev. R. Herring, Morris en Lily Aronson, Lionel Israel en Mendel en Leah Kosviner.

Tot 1912, toe die Ficksburgse Hebreeuse Gemeente formeel gestig is, is sinagogedienste in die Saal van die Matigheidsvereniging. ’n Sinagoge is gebou op grond wat geskenk is deur Mendel Kosviner, wat die hoeksteen op 29 Junie 1926 gelê het. Die sinagoge is op 9 Januarie 1927 in gebruik geneem. Gereeld cheder-klasse is gehou en die eerste vaste Hebreeusonderwyser, ene mnr. Susman, is in die 1920's aangestel. Die eerste sprake in die rekords van ’n heeltydse predikant is in 1931 van eerw. A. Godlberg. In 1950 is die hoeksteen van die gemeenskapsentrum gelê en kon Max Feinberg dit amptelik in 1953 open. Aangesien Focksburg ’n betreklik groot gemeenskap is, kon die plaaslike Joodse predikant ook omsien na die omliggende dorpe, soos Clocolan en Marquard.

Ficksburg se Joodse begraafplaas was ’n ent buite die dorp geleë en in later jare onderworpe aan gedurige vandalisme. Gevolglik is die besluit geneem om die 24 grafte te verskuif en op 1 Oktober 1995 is die nuwe begraafplaas binne die algemene een ingewy.

Ficksburg se Joodse Damesvereniging is gestig op 8 Mei 1924 met Leah Kosviner as die eerste voorsitster. In 1945 is die naam verander na die Unie van Joodse Vroue (Ficksburgtak). Sionistiese en jeugbewegings was ook vanaf omstreeks 1911 op die dorp bedrywig. Destyds het die dorp Joodse winkeliers, ’n boer, hotelier, kleremaker en kroegman gehad; later was daar prokureurs, dokters, aptekers, hoteliers en ’n loods gehad. Joodse het aktief aan die dorp se burgerlike lewe deelgeneem. Isaac daneman en Ben Gorvy het in die dorpsraad en as burgemeester gedien in die 1930's en die 1950's onderskeidelik. Jacob Lotzoff was onderburgemeester in 1954 en raadslid tot omstreeks 1959. Dr. Israel het in 1954 in die dorpsraad gedien, terwyl Queenie Israel redaktrise van twee plaaslike koerante was van 1951 tot 1964.

In 1937 is verslag aan die Suid-Afrikaanse Joodse Raad van Afgevaardigdes gedoen dat anti-Semitisme hoogty vier in die Vrystaat en dat die dorp Ficksburg besoek is deur die leier van die Gryshemde. In 1949 was daar sterk teen-Joodse gevoelens onder die Engelse gemeenskap van die dorp en moes ’n gemengde vergadering afgelas word uit vrees vir geweldpleging.

In 1904 het die gemeenskap bestaan uit 15 siele, terwyl hier in 1911 nege gesinne was. In 1936 was dit 118, 84 in 1943, 115 in 1951 en 105 in 1953. Elf jaar later was dit net 55 en teen 1980 se sensus 19. In 1991 was hier nog sewe Jode oor, maar in 1996 net twee, een in 1998 en teen 1999 was daar van die eens florerende gemeenskap niks oor nie. Die laaste inwonende predikant van die Ficksburgse Hebreeuse Gemeente was eerw. I.W. Garrun, wat in 1974 vertrek het. Die gemeente het reeds teen die vroeë 1980's ophou funksioneer, maar dis eers in 1986 ontbind. Die sinagoge is verkoop en die hoeksteen en enkele stukke meubels word vertoon in die Riemland-museum op Heilbron.

Verwysings

• B.P.J. Erasmus: Op Pad in Suid-Afrika. Jonathan Ball Uitgewers, 1995. ISBN 1-86842-026-4

Sien ook

• Gereformeerde kerk Ficksburg
• Soutkop, 'n sandsteen koppie buite die dorp.
• Ficksburgtornado, tornado wat op 2 Oktober 2011 hier voorgekom het.
• NG gemeente Ficksburg
• Lys van dorpe in Suid-Afrika