Koue Oorlog: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Nuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Nuwe artikel
(Geen verskil)

Wysiging soos op 20:50, 4 Oktober 2010

Pres. Ronald Reagan van Amerika (links) en pres. Michail Gorbatsjof van die Sowjetunie hou samesprekings in 1985.

Die Koue Oorlog (Russies: Холо́дная война́, Cholodnaja woina, Engels: Cold War; 1947–1991) was ’n langdurige toestand van politieke konflik, militêre spanning en ekonomiese mededinging wat ná die Tweede Wêreldoorlog (1939–1945) ontstaan het tussen hoofsaaklik die Sowjetunie en sy satellietstate aan die een kant en die Westerse wêreld, veral die VSA, aan die ander kant. Hoewel die twee belangrikste magte amptelik nooit regstreeks gebots het nie, het die konflik hulle aangevuur tot militêre bondgenootskappe, die strategiese ontplooiing van wapens, uitgebreide hulp aan swakker lande, spioenasie, propaganda, ’n wapenwedloop, mededinging op internasionale sportgeleenthede en tegnologiese mededinging soos die Ruimtewedloop.

Hoewel hulle in die Tweede Wêreldoorlog bondgenote was teen die Spilmoondhede, het die USSR en VSA verskil oor politieke filosofie en die samestelling van die wêreld ná die oorlog terwyl hulle die grootste deel van Europa beset het. Die Sowjetunie het die Oosblok geskep met die Oos-Europese lande wat hy beset het, sommige as sosialistiese sowjetrepublieke geannekseer en ander satellietstate gemaak. Van die laasgenoemde lande is later gekonsolideer as die Warskou-verdragslande (1955–1991). As teenvoeter vir kommunisme het die VSA en sy bondgenote verenigings soos Navo gestig.

Die VSA het die Marshallplan in werking gestel om Europa te help om vinniger te herstel ná die oorlog, maar die Sowjetunie wou die meeste Oosbloklande nie toelaat om deel te neem nie. Elders, soos in Latyns-Amerika en Suidoos-Asië, het die USSR kommunistiese rewolusies aangevuur en gesteun, en is hy deur verskeie Westerse lande en hul bondgenote teengestaan. Sommige lande het hulle by Navo en die Warskou-verdrag geskaar, en ander het lid geword van die Onverbonde Lande.

Tydens die Koue Oorlog was daar tydperke van relatiewe kalmte en ander van groot internasionale spanning, soos met die Berlynse Blokkade (1948–1949), Koreaanse Oorlog (1950–1953), Berlynse Krisis van 1961, Viëtnamoorlog (1959–1975), Kubaanse missielkrisis (1962), Sowjetoorlog in Afganistan (1979–1989) en Navo se Able Archer 83-oefeninge in November 1983. Albei kante het hulle tot détente gewend om politieke spanning te verlig en regstreekse militêre aanvalle te verhoed.

In die 1980's, onder Ronald Reagan, het die VSA diplomatieke, militêre en ekonomiese druk op die USSR verhoog in ’n tyd toe die land reeds ekonomiese stagnasie onder Leonid Brezjnef beleef het. In die laat 1980's het die Sowjet-president Michail Gorbatsjof die bevrydende hervormings perestroika ("herbouing, herstrukturering", 1987) en glasnost ("openheid", c. 1985) daargestel. Die Koue Oorlog het geëindig ná die verbrokkeling van die Sowjetunie in 1991, waarna die VSA die dominante militêre mag was en Rusland die grootste deel van die Sowjet-kernarsenaal besit het. Die Koue Oorlog en die gebeure in dié tyd het ’n groot impak op die moderne wêreld gehad.

Oorsprong van die term

Met die einde van WOII het die Engelse skrywer en joernalis George Orwell die term "Koue Oorlog" gebruik in die essay “You and the Atomic Bomb” wat op 19 Oktober 1945 in die Britse koerant Tribune verskyn het. Hy het ’n wêreld voorgestel wat in die skadu van ’n dreigende kernoorlog lewe en gewaarsku teen " ’n vrede wat geen vrede is nie", en dit het hy ’n permanente "koue oorlog" genoem.[1] Orwell het na die oorlog verwys as ’n ideologiese konfrontasie tussen die Sowjetunie en die Westerse magte.[2]In The Observer van 10 Maart 1946 het Orwell verder geskryf dat "ná die Moskou-konferensie in Desember verlede jaar het Rusland ’n 'koue oorlog’ teen Brittanje en die Britse Ryk begin.”[3]

Die krediet vir die eerste gebruik van die term om die naoorlogse geopolitiese spanning tussen die Sowjetunie en sy satellietstate en die VSA en sy Wes-Europese bondgenote te beskryf, gaan aan Bernard Baruch, ’n Amerikaanse finansier en presidensiële raadgewer.[4] Hy het op 16 April 1947 in Suid-Carolina ’n toespraak gelewer deur die joernalis Herbert Bayard Swope[5] en gesê: “Laat ons nie onder ’n waan verkeer nie: ons is vandag midde-in ’n koue oorlog.”[6] Die koerantverslaggewer en –rubriekskrywer Walter Lippmann het die term verder bekend gemaak met sy boek Cold War (1947).[7]

Agtergrond

Amerikaanse troepe in Augustus 1918 in Wladiwostok tydens die Geallieerdes se inmenging in die Russiese Burgeroorlog.

Historici verskil oor presies wanneer die Koue Oorlog begin het. Die meeste meen dit was net ná die Tweede Wêreldoorlog, terwyl ander dink dat dit teen die einde van die Eerste Wêreldoorlog begin het, hoewel spanning tussen die Russiese Keiserryk en ander Europese lande en die VSA reeds teen die middel van die 19de eeu begin het.

Wees die Russiese Rewolusie van 1917 (ná die land se onttrekking aan WOI) was Sowjet-Rusland geïsoleer in internasionale diplomasie.[8] Die leier, Wladimir Lenin, het gesê die Sowjetunie het te doen met ’n "vyandelike kapitalistiese omsingeling", en hy het diplomasie beskou as ’n wapen om die Sowjetunie se vyande verdeel te hou. Hy het begin met die stigting van die Komintern, wat ’n beroep gedoen het vir rewolusionêre omwentelinge oorsee.[9]

Sy opvolger, Josef Stalin, wat die Sowjetunie beskou het as ’n "sosialistiese eiland", het gesê die land moet toesien dat "die huidige kapitalistiese omsingeling vervang word deur ’n sosialistiese omsingeling."[10] Reeds in 1925 het Stalin gesê hy beskou die internasionale politiek as ’n bipolêre wêreld waarin die Sowjetunie lande sou lok wat na sosialisme oorhel, en kapitalistiese lande sou state lok wat na kapitalisme oorhel, terwyl die wêreld in ’n tydperk van "tydelike stabilisasie van kapitalisme" was voordat hy eindelik sou ineenstort.[11]

Verskeie gebeure het wantroue tussen die Westerse magte en die Sowjetunie aangeblaas: die Bolsjewiste se uitdaging van kapitalisme;[12] die geldelike steun van die USSR in 1926 aan ’n Britse werkerstaking wat daartoe gelei het dat Brittanje betrekkinge met die USSR verbreek het;[13] Stalin se stelling in 1927 dat vreedsame naasbestaan met "die kapitalistiese lande ... besig is om te verdwyn";[14] bewerings van ’n sameswering vir ’n beplande staatsgreep onder leiding van Frankryk en Brittanje;[15] die Groot Suiwering, wat bestaan het uit ’n reeks veldtogte van politieke onderdrukking en vervolging waarin meer as ’n halfmiljoen Sowjet-burgers tereggestel is;[16] die Moskou-verhore, met onder meer bewerings van Britse, Franse, Japannese en Duitse spioenasie;[17] die Weste se steun aan die Wit Leër tydens die Russiese Burgeroorlog; die VSA se weiering tot in 1933 om die Sowjetunie te erken;[18] en die USSR se toetrede tot die Verdrag van Rapallo.[19]

WOII en die tyd daarna (1939–47)

Molotof-Ribbentrop-verdrag (1939-41)

Die Sowjetunie se betrekkinge met die Weste het verder versleg toe die Sowjetunie en Duitsland ’n week voor die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog, die Molotof-Ribbentrop-verdrag onderteken het wat ’n geheime ooreenkoms ingesluit het om Pole en Oos-Europa tussen die twee lande te verdeel.[20] ’n Week later, in September 1939, het die twee lande Pole en die res van Oos-Europa begin verdeel deur middel van invalle in die onderskeie lande wat volgens die verdrag aan elkeen toegeken is.[21][22]

Vir die volgende jaar en ’n half het hulle op ekonomiese gebied saamgewerk en belangrike oorlogsmateriaal uitgeruil,[23][24] totdat Duitsland die verdrag verbreek het met Operasie Barbarossa, die inval in die Sowjetunie deur die gebiede wat die twee lande voorheen tussen hulle verdeel het.[25]

Bondgenote teen die Spilmoondhede (1941-45)

Tydens sy samewerking met die Geallieerdes, wat in 1941 begin het ná die Duitse inval in die Sowjetunie, het die USSR vermoed dat die Britte en Amerikaners saamgesweer het en toegelaat het dat die USSR die spit afbyt in die gevegte teen Nazi-Duitsland voordat hulle tot die stryd toegetree het sodat hulle op die nippertjie tussenbeide kon tree en die vredesvoorwaardes bepaal.[26]

In 1944 het dit gelyk of die USSR op sy beurt gewag het voor hy hulp verleen het aan die Poolse ondergrond se Warskou-opstand teen die Nazi's.[27] By minstens een geleentheid het ’n Sowjet-vlieënier ’n vliegtuig van die Britse lugmag neergeskiet wat hulp aan die Poolse rebelle sou verleen.[28]

Konferensies oor naoorlogse Europa

Die "Groot Drie" op die Jalta-konferensie: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt en Josef Stalin.

Ná die oorlog het die Geallieerdes verskil oor hoe die Europese kaart daar moet uitsien en waar die grense moes wees.[29] Daar was ook verskille oor die handhawing van naoorlogse sekuriteit.[29] Die Westerse Geallieerdes wou ’n veiligheidsnetwerk hê waarin demokratiese regerings so wyd as moontlik verteenwoordig is en wat lande in staat sou stel om hul verskille vreedsaam op te los deur middel van internasionale organisasies.[30]

Vanweë Rusland se ondervinding deur die geskiedenis van gereelde invalle[31], asook die groot menseverlies (geskat op 27 miljoen) en vernietiging tydens WOII,[32] wou die USSR sekuriteit verhoog deur beheer te hê oor die interne sake van naburige lande.[29][33]

By die Jalta-konferensie in Februarie 1945 kon die Geallieerdes nie ’n definitiewe ooreenkoms bereik oor die raamwerk vir die naoorlogse Europa nie.[34] Ná die Gealieerde oorwinning in Europa in Mei het die Sowjetunie Oos-Europa in effek beset,[34] terwyl die Westerse magte ’n sterk teenwoordigheid in Wes-Europa behou het.

Die Sowjetunie, die VSA, Brittanje en Frankryk het besettingsones en ’n los raamwerk vir magsbeheer deur dié vier lande in die besette Duitsland geskep.[35] Die Geallieerdes het die Verenigde Nasies geskep vir die handhawing van wêreldvrede, maar die mag van sy Veiligheidsraad is lamgelê deur die mag van individuele lede om besluite te veto.[36] Die VN het dus ’n inaktiewe forum geword vir die uitruil van polemiese retoriek, en die Sowjetunie het dit uitsluitlik beskou as ’n forum vir propaganda.[37]

Begin van die Oosblok

Naoorlogse besettingsones in Duitsland, 1945.

In die laaste fases van WOII het die Sowjetunie die fondament gelê vir die Oosblok deur verskeie lande wat in die Molotof-Ribbentrop-verdrag aan hom toegeken is, as Sowjet-republieke te annekseer. Dit het ingesluit Oos-Pole (wat ingesluit is in twee verskillende sosialistiese Sowjetrepublieke),[38] Letland (wat die Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek geword het),[39][39][40] Estland (die Estiese Sosialistiese Sowjetrepubliek),[39][40] Litaue (die Litause Sosialistiese Sowjetrepubliek),[39][40] ’n deel van Oos-Finland (die Karelies-Finse Sosialistiese Sowjetrepubliek)[22] en Oos-Roemenië (die Moldawiese Sosialistiese Sowjetrepubliek).[41][42]

Potsdam-konferensie en die Japannese nederlaag

Churchill, Harry S. Truman en Stalin op die Potsdam-konferensie.

By die Potsdam-konferensie, wat laat in Julie begin het nadat Duitsland oorgegee het, het groot verskille ontstaan oor die toekomstige ontwikkeling van Duitsland en Oos-Europa.[43]

Op die konferensie het Truman Stalin meegedeel dat die VSA beskik oor ’n kragtige nuwe wapen.[44] Stalin was bewus daarvan dat die Amerikaners besig was om die atoombom te ontwikkel en omdat die Sowjetunie ’n soortgelyke program gehad het, het Stalin kalm daarop gereageer. Hy het gesê hy is bly oor die nuus en sy hoop uitgespreek dat die wapen teen Japan gebruik sou word.[44] ’n Week ná die einde van die Potsdam-konferensie het Amerika sy kernbomme op Hirosjima en Nagasaki gegooi. Net ná die aanvalle het Stalin beswaar by Amerikaanse amptenare aangeteken omdat Truman die Sowjetunie min werklike invloed in die besette Japan gegee het.[45]

Die opbou van spanning

In Februarie 1946 het George F. Kennan se "Lang Telegram" van Moskou gehelp om die VSA se toenemende sterk standpunt teen die USSR te vestig, en dit het die basis geword vir die Amerikaanse strategie teenoor die USSR vir die res van die Koue Oorlog.[46] In daardie September het die Sowjet-kant te voorskyn gekom met die Nowikof-telegram wat deur die Sowjet-ambassadeur aan die VSA gestuur is, maar deur Wjatsjeslaf Molotof gelas en gehelp skryf is; dit het Amerika uitgebeeld as ’n land in die greep van monopolie-kapitaliste wat ’n militêre vermoë aan die opbou was "om daarop voor te berei om wêreldoorheersing te kry in ’n nuwe oorlog".[47]

’n Paar weke ná die "Lang Telegram" het die voormalige Britse premier Winston Churchill sy bekende "Ystergordyn"-toespraak in Fulton, Missouri, gehou.[48] Hy het ’n beroep gedoen vir ’n Brits-Amerikaanse verbond teen die USSR, wat hy daarvan beskuldig het dat hulle ’n "ystergordyn" van "Stettin in die Baltiese Skiereiland tot Triëst in die Adriatiese gebied" oprig.[49][50]

Indamming en die Koreaanse Oorlog (1947–53)

Sowjet-satellietstate

Nadat die USSR ná die oorlog verskeie besette lande as Sowjet-republieke geannekseer het, is ander besette state tot die Oosblok gevoeg deur hulle in marionet-state van die USSR te verander,[50] soos Oos-Duitsland,[51] Pole, Bulgarye, Hongarye,[52] Tsjeggo-Slowakye,[53] Roemenië en Albanië.[54]

Die Sowjet-styl regering wat in dié lande ontstaan het, het nie net die Sowjetunie se sentraal geleide ekonomieë nageboots nie, maar ook die wrede metodes van Stalin en die USSR se geheime polisie om bestaande en moontlike teenstand uit die weg te ruim.[55]

In September 1947 het die USSR die Kominform gestig. Die doel daarvan was om ortodoksie binne die internasionale kommunistiese beweging af te dwing en politieke beheer oor die Sowjet-satellietstate te vergroot deur die koördinasie van kommunistiese partye in die Oosblok.[56] Kominform het in Junie 1948 ’n vernederende terugslag gehad toe die onmin tussen Stalin en Josip Broz Tito sy lede gedwing het om Joego-Slawië uit te skop. Dié land het kommunisties gebly, maar ’n onverbonde posisie gehandhaaf.[57]

As deel van die USSR se oorheersing van die Oosblok het die NKWD onder Lawrenti Beria toesig gehou oor die daarstel van Sowjet-styl geheimepolisie-stelsels in die Oosblok wat veronderstel was om weerstand teen kommunisme teen te staan.[58] Met die geringste teken van pogings om onafhanklik te word, het Stalin sy teenstanders gehanteer nes voor die oorlog in die USSR self: die teenstanders is hulle mag ontneem, verhoor, tronk toe gestuur en soms tereggestel.[59]

Indamming en die Truman-doktrine

Teen 1947 het die Amerikaanse president, Harry S. Truman, se raadgewers hom aangepor om dadelik stappe te doen om die Sowjet-invloed teen te staan. In Februarie 1947 het die Britse regering aangekondig dat hy dit nie meer kan bekostig om die monargistiese militêre regering in Griekeland te finansier in sy burgeroorlog teen rebelle onder leiding van kommuniste nie.

Die Amerikaanse regering se reaksie daarop was die aanvaarding van indamming of containment,[60] met die doel om die verspreiding van kommunisme te keer. Truman het gevra dat $400 miljoen aangewend word om tussenbeide te tree in die oorlog. Hy het die konflik ’n kompetisie tussen vrye volke en totalitaristiese regimes genoem.[60] Hoewel die rebelle deur Tito se Joego-Slawië gehelp is,[18] het Amerikaanse beleidmakers die Sowjetunie beskuldig van sameswering teen die Griekse monargiste in ’n poging om die Sowjet-invloed uit te brei.[61]

Marshallplan en die staatsgreep in Tsjeggo-Slowakye

Vroeg in 1947 het Brittanje, Frankryk en die VSA se poging misluk om die USSR te betrek in ’n plan vir ’n ekonomies selfonderhoudende Duitsland. Dit het ingesluit ’n gedetailleerde opgawe van die fabrieke, nywerheidsgoedere en infrastruktuur wat die USSR reeds verwyder het.[62] In Junie 1947 het Amerika die Marshallplan in werking gestel, ’n belofte van ekonomiese hulp aan alle Europese lande wat bereid was om deel te neem, insluitende die Sowjetunie.[62]

Die doel van die plan was om demokratiese en ekonomiese stelsels in Europa te herbou en om die bedreiging van magsbalans in Europa teen te staan, soos kommunistiese partye wat beheer in lande oorneem deur middel van rewolusies en verkiesings.[63] Volgens die plan was Europa se vooruitgang ook afhanklik van die herstel van Duitsland se ekonomie.[64] ’n Maand later het Truman die Nasionale Veiligheidswet van 1947 onderteken waarkragtens ’n verenigde departement van verdediging, die CIA en die Amerikaanse Nasionale Veiligheidraad geskep is. Dit sou die hoofinstrumente word van Amerika se beleid in die Koue Oorlog.[65]

Stalin het geglo dat ekonomiese integrasie met die Weste die Oosbloklande in staat sou stel om Sowjet-beheer te ontsnap en dat Amerika probeer het om ’n verdeling in Europa te koop wat pro-VSA was.[56] Stalin het Ooosblok-lande dus verbied om Marshallplan-hulp te ontvang.[56] Die USSR se teenvoeter vir die Marshallplan, wat Sowjet-subsidies en handel met Oos-Europa in die vooruitsig gestel het, het bekend geword as die Molotof-plan (later die Komekon).[18]

Vroeg in 1948, ná gerugte van toenemende "reaksionêre elemente", het die USSR in 1948 ’n staatsgreep in Tsjeggo-Slowakye uitgevoer – die enigste Oosblok-land wat hy toegelaat het om demokraties te bly.[66][67] Die openbare wreedheid van die staatsgreep het Westerse magte meer geskok as enige gebeure tot nog toe. Dit het die vrees vir ’n oorlog laat ontstaan en die laaste teenstand teen die Marshallplan in die Amerikaanse kongres laat verdwyn.[68]

Amerika het biljoene bestee aan ekonomiese en militêre hulp aan Wes-Europa, Griekeland en Turkye. Met Amerikaanse hulp het die Griekse weermag die burgeroorlog in die land gewen,[65] en die Italiaanse Christen-Demokrate het die magtige Italiaanse Kommunistiese Party verslaan in die verkiesing van 1948.[69] Intelligensie- en spioenasie-bedrywighede, emigrasie uit die Oosblok en diplomatieke uitsettings het toegeneem.[70]

Berlynse Blokkade en Lugbrug

C-47's laai voorraad af in Berlyn tydens die Berlynse Blokkade.

Amerika en Brittanje het hul besettingsones in Duitsland saamgevoeg, en later is Frankryk se deel ook bygevoeg.[71] As deel van ’n ekonomiese herbouing van Duitsland het Amerika en verskeie Wes-Europese lande vroeg in 1948 ooreengekom om die Wes-Duitse gebiede te laat saamsmelt onder ’n federale regeringstelsel.[72] Hulle het die land ekonomies opgebou en nywerhede help vestig. ’n Nuwe geldeenheid, die Deutsche Mark, het die ou Reichsmark vervang.[73]

Net daarna het Stalin die Berlynse Blokkade daargestel. Dit was een van die eerste groot krisisse van die Koue Oorlog: kos en ander voorrade is gekeer om Wes-Berlyn te bereik.[74] Amerika, Brittanje, Frankryk, Kanada, Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander lande het die Berlynse Lugbrug begin om voorraad per lug na Wes-Berlyn te vervoer.[75]

Die USSR het ’n veldtog gelood teen die beleidsverandering in Duitsland, kommuniste het die verkiesings van 1948 probeer ontwrig[76] en 300 000 Berlyners het betoog en versoek dat die Lugbrug voortgaan.[77] In Mei 1949 het Stalin die blokkade beëindig.[58][78]

Die begin van Navo

Brittanje, Frankryk, Amerika, Kanada en agt ander Westerse lande het in April 1949 die Noord-Atlantiese Verdrag geteken en so die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (Navo) gestig.[58] In Augustus van daardie jaar het Stalin beveel dat die eerste Sowjet-kerntoestel ontplof.[18] Ná die land se weiering om deel te neem aan die heropbou van Duitsland, het Amerika, Brittanje en Frankryk in Mei 1949 begin met die stigting van Wes-Duitsland uit hul drie besettingsones.[43] Die USSR het sy sone in Oktober verklaar tot die Duitse Demokratiese Republiek (Oos-Duitsland).[43]

In die vroeë 1950's het Amerika hom beywer vir die herwapening van Wes-Duitsland en in 1955 volle limaatskap van Navo aan die land toegestaan.[43] In Mei 1953 het Beria ’n onsuksesvolle poging aangewend om die hereniging van ’n neutrale Duitsland te verseker om te keer dat Wes-Duitsland lid van Navo word.[79]

Die Sjinese Burgeroorlog

In 1949 het Mao Zedong se Volkbevrydingsleër die Amerikaans gesteunde nasionalistiese regering in Sjina verslaan en die Sowjetunie het gou ’n bondgenootskap met die nuwe Volksrepubliek van Sjina gesluit.[80] Die nasionalistiese regering het na die eiland Taiwan uitgewyk. In die lig van die kommunistiese oorname van Sjina en die einde van Amerika se monopolie in kernwapens in 1949, het Amerika dadelik begin om die indammingsbeleid uit te brei.[18] Die Nasionale Veiligheidsraad het voorgestel dat pro-Westerse betrekkinge versterk word en verdedigingsuitgawes vervierdubbel word.[18]

Amerika het ook sy indamming na Asië, Afrika en Latyns-Amerika uitgebrei om rewolusionêre nasionalistiese bewegings te stuit wat dikwels gelei is deur Kommunistiese partye wat deur die USSR gefinansier is.[81] In die vroeë 1950's het Amerika ’n reeks bondgenootskappe gevorm met Japan, Australia, Nieu-Seeland, Thailand en die Filippyne en so verskeie langtermyn- militêre basisse vir Amerika verseker.[43]

Koreaanse Oorlog

Een van die belangrikste gevolge van indamming was die uitbreek van die Koreaanse Oorlog. In Junie 1950 het Kim Il-Soeng se Koreaanse Volksleër Suid-Korea binnegeval.[82] Die VN-veiligheidsraad het Suid-Korea gesteun en ’n VN-mag van Suid-Korea, Amerika, Brittanje, Turkye, Kanada, Australië, Frankryk, Suid-Afrika, die Filippyne, Nederland, België, Nieu-Seeland en ander lande het saamgespan om die inval te stuit.[83] Die Koreaanse Oorlog het Navo aangespoor om ’n militêre struktuur te ontwikkel.[84]

Hoewel die oorlog Sjina en Noord-Korea uitgemergel het en hulle dit teen laat 1952 wou beëindig, het Stalin daarop aangedring dat hulle aanhou veg en ’n skietstilstand is eers in Julie 1953, ná Stalin se dood, aangekondig.[43] In Noord-Korea het Kim Il Soeng ’n hoogs gesentraliseerde en wrede diktatorskap gevestig, homself ombeperkte mag gegee en ’n formidabele persoonlikheidskultus daargestel.[85][86]

Krisis en die toename van spanning (1953–62)

Chroesjtsjof, Eisenhower en destalinisasie

In 1953 het veranderinge in leierskap aan albei kante die dinamiek van die Koue Oorlog verander.[65] Dwight D. Eisenhower is in Januarie as Amerikaanse president beëdig. Tydens die laaste maande van die Truman-administrasie is die Amerikaanse verdedigingsbegroting vervierdubbel, en Eisenhower het beplan om militêre uitgawes met ’n derde te sny terwyl hy steeds die Koue Oorlog doeltreffend kon volhou.[18]

Ná Stalin se dood het Nikita Chroesjtsjof die Sowjet-leier geword. Op 25 Februarie 1956 het hy afgevaardigdes na die 20ste Kongres van die Kommunistiese Party van die Sowjetunie geskok deur Stalin se misdade te kritiseer.[87] As deel van ’n veldtog van destalinisasie het hy gesê die enigste manier om te hervorm en van Stalin se beleidrigtings weg te beweeg, sou wees om die foute van die verlede te erken.[65]

Op 18 November 1956 het hy Westerse ambassadeurs geskok in ’n toespraak op ’n onthaal by die Poolse ambassade in Moskou toe hy gesê het: "Of julle daarvan hou of nie, die geskiedenis is aan ons kant. Ons sal julle begrawe.[88] Hy het later gesê hy het nie van ’n kernoorlog gepraat nie, maar van die oorwinning van kommuniste oor kapitalisme, wat histories bepaal is.[89] In 1961 het hy gesê hoewel die USSR agter is by die Weste, sal sy land se behuisingstekort verdwyn, daar sal volop verbruikersgoedere wees, en die Sowjetunie sou die kapitalistiese lande ver agterlaat.[90]

Warskou-verdrag en die Hongaarse Rewolusie

Kaart van die Warskou-verdragslande.

Hoewel Stalin se dood in 1953 die spanning effens laat afneem het, het die situasie in Europa ’n ongemaklike gewapende vrede gebly.[91] Die USSR, wat teen 1949 reeds ’n netwerk van wedersydse-hulp-verdrae in die Oosblok gesluit het,[92] het in 1955 ’n amptelike alliansie in die Oosblok gevorm, naamlik die Warskou-verdrag.[43]

Die Hongaarse Rewolusie van 1956 het plaasgevind net nadat Chroesjtsjof gereël het dat die land se Stalinistiese leier, Mátyás Rákosi, uit sy amp onthef word.[93] Ná ’n opstand deur die volk het die nuwe regering die geheime polisie amptelik ontbind en verklaar dat hy van plan is om aan die Warskou-verdrag te onttrek en weer vrye verkiesings in te stel. Die USSR het die land binnegeval.[94] Duisende Hongare is gearresteer, in die tronk gegooi en na die Sowjetunie verban,[95] en sowat 200 000 Hongare het in die chaos uit die land gevlug.[96] Die Hongaarse leier, Imre Nagy, en ander is tereggestel ná geheime verhore.[97]

Van 1957 tot in 1961 het Chroesjtsjof die Weste herhaaldelik gedreig met kernuitwissing. Hy het beweer die vermoëns van Sojet-missiele is ver verhewe bo dié van Amerika en dat dit enige Amerikaanse of Europese stad van die kaart kon vee. Hy het egter nie soos Stalin geglo ’n oorlog is onafwendbaar nie en het gesê hy is vir ’n "vreedsame naasbestaan".[98]

Wêreldwye mededinging

Nasionalistiese bewegings in sommige lande soos Guatemala, Indonesië en Indosjina het dikwels bande gehad met kommunistiese groepe – of so het dit ten minste vir die Weste gelyk.[65] Amerika en die Sowjetunie het toenemend meegeding om invloed in die Derde Wêreld namate dekolonialisasie in die 1950's en vroeë 1960's momentum gekry het.[99]

Amerika het die CIA gebruik om van verskeie vyandiggesinde Derde Wêreld-regerings ontslae te raak en regerings wat hy goedgekeur het te ondersteun.[65] Die spanning tussen die twee lande is nie beïnvloed toe Amerika in 1953 gehelp het om die sjah van Iran terug op die troon te plaas nie, maar wel toe die weermag in Guatemala pres. Jacobo Arbenz Guzmán in 1954 afgesit het.[100] Tussen 1954 en 1961 het Amerika ekonomiese hulp en militêre raadgewers gestuur om Suid-Viëtnam se pro-Westerse regering te help teen kommunistiese pogings om dit te destabiliseer.[18]

Baie opkomende lande in Asië, Afrika en Latyns-Amerika het die druk verwerp om kant te kies in die stryd tussen Oos en Wes. Dit het gelei tot die stigting van die Onverbonde Beweging in 1961.[65] Intussen het Chroesjtsjof bande met Indië en ander neutrale lande versterk. Pro-onafhanklikheidsbewegings in die Derde Wêreld het die naoorlogse orde verander in ’n pluralistiese wêreld van gedekolonialiseerde Afrika- en Midde-Oosterse lande en toenemende nasionalisme in Asië en Latyns-Amerika.[18]

Sowjet-Sjinese konflik, die ruimtewedloop, IKBM's

Die tydperk ná 1956 is gekenmerk deur ersntige terugslae vir die Sowjetunie, veral die beëindiging van die Sowjet-Sjinese verbond. Mao het Stalin verdedig toe Chroesjtsjof hom in 1956 ná sy dood aangeval het en het die nuwe Sowjet-leier met wantroue bejeën. Hy het hom daarvan beskuldig dat hy sy rewolusionêre aanslag verloor het.[101]

Chroesjtsjof het hierna sy bes gedoen om betrekkinge tussen die twee lande te verbeter, maar Mao het nie belanggestel nie[101] en Sjina en die USSR het ’n intra-kommunistiese propaganda-oorlog begin.[102] Die lande was in ’n bitter stryd gewikkel om leierskap in die globale kommunistiese beweging,[103] en die twee het in 1969 militêr gebots oor ’n grenskonflik.[104]

Aan die kernfront het die VSA en USSR hul stryd voortgesit en langafstandwapens ontwikkel wat tot in mekaar se gebied kon reik.[43] In Augustus 1957 het die USSR die wêreld se eerste interkontinentale ballistiese missiel (IKBM) afgevuur[105] en in Oktober die aarde se eerste ruimtesatelliet, Spoetnik.[106] Met Spoetnik is die ruimtewedloop amptelik begin en die Apollo-maanlandings het gevolg.[107] Die veronderstelling was dat hoe beter jou ruimtetuie, hoe beter jou IKBM's.

Berlynse Krisis van 1961

Sowjet-tenks op 27 Oktober 1961 by Checkpoint Charlie tydens die Berlynse Krises.

Die Berlynse Krisis van 1961 was die laaste groot voorval in die Koue Oorlog oor die status van Berlyn en die naoorlogse Duitsland. Teen die vroeë 1950's is die Sowjetunie se beleid om emigrasie te stuit deur die meeste van die Oosbloklande gevolg.[108] Honderdduisende Oos-Berlyners het egter elke jaar na Wes-Duitsland geëmigreer deur ’n "skuiwergat" in die stelsel tussen Oos- en Wes-Berlyn.[109]

Talle professionele jong mense het Oos-Duitsland verlaat, en teen 1961 het byna 20% van die bevolking na die Weste geëmigreer.[110] In Junie van daardie jaar het die Sowjetunie weer ’n ultimatum uitgereik waarin hy die onttrekking van Geallieerde soldate uit Wes-Berlyn eis.[111] Die versoek is geweier en in Augustus het Oos-Duitsland ’n grens van doringdraad opgestel wat later opgevolg is deur die bou van die Berlynse Muur. So is die skuiwergat toegestop.[112]

Kubaan Missielkrisis en uitsetting van Chroesjtsjof

Die Sowjetunie het ná die Kubaanse Rewolusie in 1959 ’n verbond gesluit met die Kuba van Fidel Castro.[113] In 1962 het pres. John F. Kennedy van Amerika gereageer op die opstelling van kernmissiele in Kuba met ’n vlootblokkade. Die Kubaanse Missielkrisis het die wêreld tot op die rand van ’n kernoorlog gedryf soos nog nooit tevore nie.[114] Dit het egter ook bewys dat nie een van die kernmoondhede bereid was om kernwapens te gebruik nie uit vrees vir wedersydse kernuitwissing.[115] Dit het gelei tot die eerste pogings tot kernontwapening en die verbetering van betrekkinge.[91]

In 1964 het Chroesjtsjof se kollegas in die Kremlin hom ontsetel en hy is toegelaat om in vrede af te tree.[116] Hy is beskuldig van onbeskoftheid en onbevoegdheid, dat hy die Sowjet-landbou geruïneer het en die wêreld tot op die rand van ’n kernoorlog gedryf het.[116] Hy het ’n internasionale verleentheid geword met die bou van die Berlynse Muur, ’n openbare verleentheid vir Marxisme-Leninisme.[116]

Konfrontasie deur détente (1962–79)

Die Amerikaanse Apollo 11 in 1969 op die maan – ’n belangrike mylpaal in die Ruimtewedloop.

In die loop van die 1960's and 1970's moes die Koue Oorlog-magte gewoond raak aan ’n nuwe, ingewikkelder patroon van internasionale betrekkinge waarin die wêreld nie meer verdeel was in twee duidelik teenoorgestelde blokke nie.[65] Wes-Europa en Japan het begin herstel van die Tweede Wêreldoorlog en hul ekonomieë het al hoe sterker geword, terwyl die Oosbloklande gestagneer het.[65][117]

Vanweë die 1973-oliekrisis en die toename in Derde Wêreld-alliansies soos die Organisasie van Petroleumuitvoerlande (Opul) en die Onverbonde Lande, het swakker lande ruimte gehad om hul stem dik te maak en dikwels druk van die twee supermoondhede te weerstaan.[81] Die USSR moes intussen aandag gee an sy binnelandse ekonomiese probleme.[65] In dié tyd het Sowjet-leiers soos Brezjnef en Aleksei Kosigin die idee van détente begin steun.[65]

Tsjeggo-Slowaakse inval

In 1968 het ’n tydperk van politieke bevryding in Tsjeggo-Slowakye bekend as die Praagse Lente, gelei tot vryheid van die pers, spraak en beweging, ekonomiese klem op verbruikersgoedere, asook die moontlikheid van ’n veelpartyregering, beperkte mag aan die geheime polisie[118][119] en onttrekking aan die Warskou-verdrag.[120]

Die Sowjetunie en die meeste van die lande van die Warskou-verdrag het Tsjeggo-Slowakye binnegeval.[121] Dit is gevolg deur ’n vlaag van emigrasie, met tot 300 000 Tsjegge wat gevlug het.[122] Joego-Slawië, Roemenië, Sjina en Wes-Europese Kommunistiese partye het beswaar teen die inval gemaak.[123]

Brezjnef-doktrine

Leonid Brezjnef en Richard Nixon tydens Brezjnef se besoek in Junie 1973 aan Washington.

In September 1968, ’n maand ná die inval in Tsjeggo-Slowakye, het Brezjnef op die Vyfde Kongres van die Poolse Verenigde Werkersparty die Brezjnef-doktrine uiteengesit waarin hy die USSR die reg toeëien om enige land se soewereiniteit te skend wat Marxisme-Leninisme met kapitalisme probeer vervang.[120] Die doktrine se oorsprong lê in die mislukking van Marxisme-Leninisme in lande soos Pole, Hongarye en Oos-Duitsland, waar die lewenstandaard al hoe meer afgeneem het in vergelyking met die vooruitgang van Wes-Duitsland en die res van Wes-Europa.[124]

Die Derde Wêreld

Die VSA het sy hulp aan vriendskaplike lande in Asië voortgesit. Konflikte in randgebiede, veral Viëtnam, het voortgeduur.[125] Johnson het 575 000 troepe in Suidoos-Asië gestasioneer om die Nasionale Front vir die Bevryding van Suid-Viëtnam (NBF) en hul Noord-Viëtnamese bondgenote in die Viëtnamoorlog te verslaan, maar sy duur beleid het die Amerikaanse ekonomie verswak, en teen 1975 gelei tot wat die grootste deel van die wêreld beskou het as ’n vernederende neerlaag van die wêreld se magtigste supermoondheid teen een van die wêreld se armste lande.[18]

Intussen het Brezjnef probeer om die Sowjet-ekonomie te herstel wat ’n knou gekry het weens groot militêre uitgawes.[18]

Sjinees-Amerikaanse betrekkinge

Lêer:Nixon Mao 1972-02-29.png
Nixon ontmoet Mao Zedong in 1972.

Die spanning tussen Sjina en die USSR oor hul grensverskil het in 1969 ’n hoogtepunt bereik en pres. Richard Nixon van Amerika het besluit om die konflik te gebruik om die magsbalans in die Koue Oorlog na die Weste te verskuif.[126] Sjina wou sy betrekkinge met Amerika versterk in ’n poging om ’n houvas op die Sowjetunie te kry.

In Februarie 1972 het Nixon na Beijing gereis en met Mao Zedong vergader. Teen dié tyd was die Sowjetunie min of meer op gelyke voet met Amerika wat kernwapens betref terwyl die Viëtnamoorlog Amerika se invloed in die Derde Wêreld en sy betrekkinge met Wes-Europa geskaad het.[127] Hoewel onregstreekse konflik tussen die supermoondhede in die laat 1960's en vroeë 1970's voortgeduur het, het die spanning begin verlig.[91]

Nixon, Brezjnef en détente

Brezjnef en Jimmy Carter onderteken die SALT II-verdrag, 18 Junie 1979, Wene.

Ná sy besoek aan Sjina het Nixon met Sowjetleiers, onder andere Brezjnef, in Moskou vergader.[128] Dit het gelei tot twee belangrike wapenbeheerverdrae: SALT I, die eerste omvattende beheerooreenkoms wat deur albei supermoondhede onderteken is,[129] en die Anti-Ballistiese Missielverdrag.[65]

Nixon en Brezjnef het ’n nuwe tydperk van "vreedsame naasbestaan" afgekondig en ’n nuwe beleid van détente gevestig. Tussen 1972 en 1974 het die twee lande ook ooreengekom om hul ekonomiese bande te versterk,[18] insluitend ’n toename in handel. Ná hul ontmoeting is die vyandelikheid van die Koue Oorlog vervang deur détente.[128]

Laat 1970's, verslegting van toestande

In die 1970's het die KGB onder Joeri Andropof voortgegaan met sy vervolging van bekende Sowjet-persoonlikhede soos Aleksandr Solzhenitsyn en Andrei Sakharov wat die Sowjet-leierskap gekritiseer het.[130] Onregstreekse konflik tussen die twee supermoondhede het in dié tydperk van détente in die Derde Wêreld voortgeduur, veral tydens politieke krisisse in die Midde-Ooste, Chili, Ethiopië en Angola.[131]

Hoewel pres. Jimmy Carter die kernwedloop verder wou stuit met ’n SALT II-ooreenkoms,[132] is sy pogings in die wiele gery deur ander gebeure in die jaar, onder andere die Iranse Rewolusie en die Nicaragua-rewolusie, waartydens pro-Amerikaanse regerings afgesit is, en sy weerwraak teen die Sowjet-inmenging in Afganistan in Desember.[18]

Tweede Koue Oorlog (1979–85)

Die term "tweede Koue Oorlog" word deur sommige historici gebruik vir die tydperk toe konflik in die Koue Oorlog in die laat 1970's en vroeë 1980's weer opgevlam het. Terwyl spanning toegeneem het, het albei kante meer militaristies geword.[12]

Afgaanse Oorlog

In Desember 1979 het sowat 75 000 Sowjet-soldate Afganistan binnegeval om die Marxistiese regering te steun wat gevorm is deur oud-premier Nur Muhammad Taraki, wat in September deur een van sy teenstanders in die party vermoor is.[133] As gevolg daarvan het Carter die SALT II-verdrag aan die Senaat onttrek, beperkinge op die uitvoer van graan en tegnologie na die Sowjetunie ingestel, ’n aansienlike toename in militêre uitgawes gevra en aangekondig dat Amerika die Olimpiese Somerspele in 1980 in Moskou sou boikot. Hy het die Sowjet-inval beskryf as "die ernstigste bedreiging vir die vrede sedert die Tweede Wêreldoorlog".[134]

Reagan en Thatcher

In 1980 is Ronald Reagan tot Amerikaanse president verkies. Hy het belowe om militêre uitgawes te vergroot en die Sowjetunie oral te konfronteer.[135] Hy en die nuwe Britse premier, Margaret Thatcher, het hulle albei uitgespreek teen die Sowjetunie en sy ideologie. Reagan het die USSR ’n "bose ryk" genoem en voorspel dat kommunisme op die "ashoop van die geskiedenis" sou beland.[136]

Solidariteit in Pole

Pous Johannes Paulus II het sy vaderland, Pole, in 1979 besoek en so ’n godsdienstige en nasionaliste oplewing veroorsaak wat gesentreer was om die Poolse vakbond Solidariteit. Dit kon gelei het tot die poging tot ’n sluipmoord op die pous in 1981.[137] Reagan het ook ekonomiese sanksies teen Pole ingestel uit beswaar teen die onderdrukking van Solidariteit.[138] Michail Soeslof, die Kremlin se top-ideoloog, het Sowjet-leiers gewaarsku om nie in te meng as Solidariteit beheer oor Pole oorneem nie uit vrees dat dit kon lei tot swaar ekonomiese sanksies, wat ’n katastrofe sou beteken het vir die Sowjet-ekonomie.[138]

Militêre en ekonomiese probleme in die VSA en USSR

Die Sowjetunie se militêre uitgawes was so groot (tot 25 persent van die land se bruto nasionale produk) dat dit die ekonomie geskaad en gelei het tot minstens ’n dekade van ekonomiese stagnasie in die laat Brezjnef-tydperk.

Teen die vroeë 1980's het die USSR ’n militêre arsenaal en weermag opgebou wat groter as die VSA s’n was. Voorheen het Amerika staatgemaak op die veel beter gehalte van sy wapens, maar dié gaping het ook intussen vernou.[139] Reagan het begin om die Amerikaanse weermag te versterk kort nadat hy president geword het. Dit het gelei tot die grootste versterking van die Amerikaanse weermag in vredestyd.[140]

Spanning het toegeneem in die vroeë 1980's toe Reagan die B-1 Lancer-program weer in werking gestel het wat deur die Carter-administrasie gekanselleer is, die LGM-118 Peacekeepers laat vervaardig het,[141] Amerikaanse kruismissiele in Europa ontplooi het en sy eksperimentele Strategiese Verdedigingsinisiatief, wat die media "Star Wars" gedoop het, bekendgestel het – ’n verdedigingsprogram om missiele in midvlug af te skiet.[142]

Teen die agtergrond van toenemende spanning tussen die Sowjetunie en Amerika en die ontplooiing van die Sowjetunie se ballistiese missiel RSD-10 Pioneer, met Wes-Europa as teiken, het Navo besluit om die MGM-31 Pershing te ontplooi asook kruismissiele in Europa, veral Wes-Duitsland.[143] Hierdeur kon missiele Moskou binne net 10 minute bereik.[144]

Die Sowjetunie het nie gereageer op Reagan se militêre versterking nie[145] aangesien sy groot militêre uitgawes, ondoeltreffend beplande vervaardiging en kollektivistiese landbou reeds ’n swaar las op die Sowjet-ekonomie geplaas het. Terselfdertyd het Reagan Saoedi-Arabië oorreed om meer olie te vervaardig,[146] al het ander nie-Opul-lande hulle produksie verhoog.[147] Dit het gelei tot ’n oorlading van olie in 1980, wat die Sowjetunie geskaad het aangesien olie sy belangrikste uitvoerproduk was.

Al hierdie faktore het die Sowjet-ekonomie eindelik laat stagneer.

On 1 September 1983 het die Sowjetunie ’n Koreaanse vliegtuig afgeskiet met 269 mense aan boord nadat dit sonder toestemming in die Sowjet-lugruim naby die eiland Sachalin gevlieg het. Reagan het dit as ’n slagting beskryf. Die voorval het steun vir militêre ontplooiing laat toeneem, en dit was van krag tot met latere ooreenkomste tussen Reagan en Gorbatsjof.[148]

Amerika het voortgegaan om in buitelandse konflikte in te meng,[149] onder andere in 1983 in Libanon, Grenada, Libië en Nicaragua.[81]

Intussen het die Sowjetunie duur betaal vir sy eie inmenging. Brezjnef was oortuig daarvan dat die Sowjet-oorlog in 1979 in Afganistan kort sou duur, maar Moslemse vegters, gerugsteun deur Amerika an ander lande, het groot weerstand gebied teen die inval.[150] Die Kremlin het byna 100 000 troepe gestuur om sy marionet-regering te steun en baie waarnemers het dit "die Sowjetunie se Viëtnam" genoem.[150]

Laaste jare (1985–91)

Michail Gorbatsjof en Ronald Reagan onderteken die INF-verdrag in die Withuis, 1987.
Lêer:Evstafiev-afghan-apc-passes-russian.jpg
Sowjet-onttrekking aan Afganistan in 1988.
Die val van die Berlynse Muur in 1989.

Chroesjtsjof-hervormings

Teen die tyd dat die redelike jong Michail Gorbatsjof in 1985 die hoofsekretaris van die Kmmunistiese Party geword het,[136] was die Sowjet-ekonomie stagnant en is dit verder geraak deur die lae oliepryse in die 1980's.[151] Dit het Gorbatsjof genoop om maatreëls te ondersoek om toestande te verbeter.[151]

Ná aanvanklik onsuksesvolle veranderings het Gorbatsjof in Junie 1987 ’n agenda van ekonomiese hervormings aangekondig met die naam perestroika, of herstrukturering.[152] Met perestroika is die vervaardigingskwotastelsel verslap, private eienaarskap van besighede toegelaat en die weg geopen vir buitelandse beleggings.

Ondanks aanvanklike skeptisisme in die Weste, het Gorbatsjof bewys dat dit sy erns was om die Sowjet-ekonomie te herstel eerder as om die wapenwedloop met die Weste voort te sit.[91][153] Deels in ’n poging om teenstand uit sekere gevestigde kringe binne die party te beveg, het Gorbatsjof terselfdertyd glasnost, of openheid, bekendgestel waarmee die vryheid van die pers en die deursigtigheid van staatsinstellings vergroot is.[154] Dit het ook groter kontak tussen Sowjet-burgers en die Weste, veral die VSA, bewerkstellig en bygedra tot die toename in détente tussen die twee lande.[155]

Ontdooiing in betrekkinge

Reagan en Gorbatsjof het drie spitsberade gehou, in 1985 in Genève, Switserland; in 1988 in Reykjavik, Ysland; en in 1987 in Washington, VSA. Laasgenoemde spitsberaad het gelei tot die ondertekening van die Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty (INF).

Die spanning tussen Oos en Wes het in die middel tot laat 1980's vinnig afgeneem en in 1989 is ’n laaste spitsberaad in Moskou gehou. Daar het Gorbatsjof en George H.W. Bush die START I-wapenbeheerverdrag onderteken.[156] In die volgende jaar het die Sowjetunie al hoe meer besef sy gas- en oliesubsidies en talle soldate plaas groot druk op die sukkelende ekonomie.[157] Die veiligheidsvoordeel van die bufferlande om die Sowjetunie was ook irrelevant en die land het amptelik aangekondig dat hy nie meer sal inmeng in die binnelandse sake van Oos-Europese state nie.[158]

In 1989 is Sowjet-soldate aan Afganistan onttrek[159] en teen 1990 het Gorbatsjof ingestem tot die hereniging van Duitsland.[157]

Op 3 Desember 1989 het Gorbatsjof en George H.W. Bush by die Malta-spitsberaad verklaar dat die Koue Oorlog verby is.[160] ’n Jaar later het die twee eertydse vyande saamgespan in die Golfoorlog teen Irak, ’n voormalige bondgenoot van die Sowjetunie.[161]

Verbrokkeling van die Sowjetunie

Teen 1989 het Kommunistiese leiers van die Warskou-verdragsland al hoe meer steun verloor sonder hulp van die Sowjetunie.[159] In die USSR self het glasnost die bande laat verslap wat die land aanmekaargebind het[158] en teen Februarie 1990, met die verbrokkeling van die Sowjetunie ’n voldonge feit, moes die Kommunistiese Party afstand doen van sy monopolie op mag.[162]

Al hoe meer Sowjet-republieke het hul onafhanklikheid van Moskou aangekondig en in die res van Oos-Europa is kommunistiese regerings vreedsaam omvergewerp, soos in Pole, Hongarye, Tsjeggo-Slowakye en Bulgarye.[163] Net Roemenië het sy kommunistiese regering met geweld omvergewerp en sy staatshoof tereggestel.[164]

Verwysings

  1. ↑ Kort, Michael (2001). The Columbia Guide to the Cold War. Columbia University Press. p. 3.
  2. ↑ Geiger, Till (2004). Britain and the Economic Problem of the Cold War. Ashgate Publishing. p. 7.
  3. ↑ Orwell, George, The Observer, 10 Maart 1946
  4. ↑ Gaddis 2005, p. 54
  5. ↑ Safire, William (1 Oktober 2006). "Islamofascism Anyone?". The New York Times. The New York Times Company. Besoek op 25 Desember 2008.
  6. ↑ 'Bernard Baruch coins the term "Cold War"', history.com, 16 April 1947. Besoek 2 Julie 2008.
  7. ↑ Lippmann, Walter (1947). Cold War. Harper. Besoek op 2 September 2008.
  8. ↑ Lee 1999, p. 57
  9. ↑ Tucker 1992, p. 34
  10. ↑ Tucker 1992, p. 46
  11. ↑ Tucker 1992, p. 47-8
  12. ↑ 12,0 12,1 Halliday 2001, p. 2e
  13. ↑ Tucker 1992, p. 74
  14. ↑ Tucker 1992, p. 75
  15. ↑ Tucker 1992, p. 98
  16. ↑ Communism: A History (Modern Library Chronicles) by Richard Pipes, pg 67
  17. ↑ Christenson 1991, p. 308
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 LaFeber 1991, p. 194–197
  19. ↑ Leffler 1992, p. 21
  20. ↑ Day, Alan J.; East, Roger; Thomas, Richard. A Political and Economic Dictionary of Eastern Europe, p. 405
  21. ↑ Roberts 2006, p. 43-82
  22. ↑ 22,0 22,1 Kennedy-Pipe, Caroline, Stalin's Cold War, New York : Manchester University Press, 1995, ISBN 0719042011
  23. ↑ Ericson 1999, p. 1-210
  24. ↑ Shirer 1990, p. 598-610
  25. ↑ Roberts 2006, p. 82
  26. ↑ Gaddis 1990, p. 151
  27. ↑ Norman Davies, "Rising'44", Pan Macmillan, 2004
  28. ↑ Neil Orpen, "Airlift to Warsaw", University of Oklahoma Press, 1984
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Gaddis 2005, p. 13–23
  30. ↑ Gaddis 1990, p. 156
  31. ↑ Gaddis 2005, p. 7
  32. ↑ "Leaders mourn Soviet wartime dead", BBC News, 9 Mei 2005. Besoek op 2 Julie 2008.
  33. ↑ Gaddis 1990, p. 176
  34. ↑ 34,0 34,1 Gaddis 2005, p. 21
  35. ↑ Gaddis 2005, p. 22
  36. ↑ Bourantonis 1996, p. 130
  37. ↑ Garthoff 1994, p. 401
  38. ↑ Roberts 2006, p. 43
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 Wettig 2008, p. 21
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 Senn, Alfred Erich, Lithuania 1940 : revolution from above, Amsterdam, New York, Rodopi, 2007 ISBN 9789042022256
  41. ↑ Roberts 2006, p. 55
  42. ↑ Shirer 1990, p. 794
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 43,5 43,6 43,7 Byrd, Peter (2003). "Cold War (hele hoofstuk)". The concise Oxford dictionary of politics. Ed. McLean, Iain; McMillan, Alistair. Oxford University Press. ISBN 0192802763. URL besoek op 2008-06-16. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Gaddis 2005, p. 25–26
  45. ↑ LaFeber 2002, p. 28
  46. ↑ Kennan 1968, p. 292–295
  47. ↑ Kydd 2005, p. 107
  48. ↑ Gaddis 2005, p. 94
  49. ↑ Harriman, Pamela C. (Winter 1987–1988). "Churchill and...Politics: The True Meaning of the Iron Curtain Speech". Winston Churchill Centre. Besoek op 22 Junie 2008.
  50. ↑ 50,0 50,1 Schmitz, David F. (1999). "Cold War (1945–91): Causes [hele hoofstuk]". The Oxford Companion to American Military History. Ed. Whiteclay Chambers, John. Oxford University Press. ISBN 0195071980. URL besoek op 2008-06-16. 
  51. ↑ Wettig 2008, p. 96-100
  52. ↑ van Dijk, Ruud, Encyclopedia of the Cold War, Volume 1, p. 200. Taylor & Francis, 2008. ISBN 0-41597-515-8
  53. ↑ Grenville 2005, p. 370-71
  54. ↑ Cook 2001, p. 17
  55. ↑ Roht-Arriaza 1995, p. 83
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 Gaddis 2005, p. 32
  57. ↑ Carabott & Sfikas 2004, p. 66
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 Gaddis 2005, p. 34
  59. ↑ Gaddis 2005, p. 100
  60. ↑ 60,0 60,1 Gaddis 2005, p. 28–29
  61. ↑ Gaddis 2005, p. 38
  62. ↑ 62,0 62,1 Miller 2000, p. 16
  63. ↑ Gaddis 1990, p. 186
  64. ↑ "Pas de Pagaille!". Time. 28 Julie 1947. Besoek op 28 Mei 2008.
  65. ↑ 65,00 65,01 65,02 65,03 65,04 65,05 65,06 65,07 65,08 65,09 65,10 65,11 Karabell 1999, p. 916 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "Karabell" defined multiple times with different content
  66. ↑ Wettig 2008, p. 86
  67. ↑ Patterson 1997, p. 132
  68. ↑ Miller 2000, p. 19
  69. ↑ Gaddis 2005, p. 162
  70. ↑ Cowley 1996, p. 157
  71. ↑ Miller 2000, p. 13
  72. ↑ Miller 2000, p. 18
  73. ↑ Miller 2000, p. 31
  74. ↑ Gaddis 2005, p. 33
  75. ↑ Miller 2000, p. 65-70
  76. ↑ Turner, Henry Ashby, The Two Germanies Since 1945: East and West, Yale University Press, 1987, ISBN 0300038658, page 29
  77. ↑ Fritsch-Bournazel, Renata, Confronting the German Question: Germans on the East-West Divide, Berg Publishers, 1990, ISBN 0854966846, page 143
  78. ↑ Miller 2000, p. 180-81
  79. ↑ Gaddis 2005, p. 105
  80. ↑ Gaddis 2005, p. 39
  81. ↑ 81,0 81,1 81,2 Gaddis 2005, p. 212
  82. ↑ Stokesbury, James L (1990). A Short History of the Korean War. New York: Harper Perennial. ISBN 0688095135. {{cite book}}: Onbekende parameter |pg= geïgnoreer (hulp)
  83. ↑ Fehrenbach, T. R., This Kind of War: The Classic Korean War History, Brasseys, 2001, ISBN 1574883348, bl. 305
  84. ↑ Isby & Kamps 1985, p. 13–14
  85. ↑ Oberdorfer, Don, The Two Koreas: A Contemporary History, Basic Books, 2001, ISBN 0465051626, page 10-11
  86. ↑ No, Kum-Sok and J. Roger Osterholm, A MiG-15 to Freedom: Memoir of the Wartime North Korean Defector who First Delivered the Secret Fighter Jet to the Americans in 1953, McFarland, 1996, ISBN 0786402105
  87. ↑ Gaddis 2005, p. 107
  88. ↑ "We Will Bury You!", Time magazine, 26 November 1956. Besoek op 26 Junie 2008.
  89. ↑ Gaddis 2005, p. 84
  90. ↑ Taubman 2004, p. 427 & 511
  91. ↑ 91,0 91,1 91,2 91,3 Palmowski
  92. ↑ Feldbrugge, p. 818
  93. ↑ "Soviet troops overrun Hungary". BBC News. 4 November 1956. Besoek op 11 Junie 2008.
  94. ↑ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) PDF-dokument
  95. ↑ "Report by Soviet Deputy Interior Minister M. N. Holodkov to Interior Minister N. P. Dudorov (15 November 1956)" (PDF). The 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents. George Washington University: The National Security Archive. 4 November 2002. Besoek op 2 September 2006.
  96. ↑ Cseresnyés, Ferenc (Somer 1999). "The '56 Exodus to Austria". The Hungarian Quarterly. Society of the Hungarian Quarterly. XL (154): 86–101. Besoek op 9 Oktober 2006. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  97. ↑ "On This Day 16 June 1989: Hungary reburies fallen hero Imre Nagy" British Broadcasting Corporation (BBC) reports on Nagy reburial with full honors. (Besoek op 13 Oktober 2006)
  98. ↑ Gaddis 2005, p. 70
  99. ↑ Gaddis 2005, p. 121–124
  100. ↑ Stone, The Atlantic and Its Enemies (2010) pp 199, 256
  101. ↑ 101,0 101,1 Gaddis 2005, p. 142
  102. ↑ Jacobs, p. 120
  103. ↑ Gaddis 2005, p. 140–142
  104. ↑ Gaddis 2005, p. 149
  105. ↑ Lackey, p. 49
  106. ↑ "Sputnik satellite blasts into space". BBC News. 4 Oktober 1957. Besoek op 11 Junie 2008.
  107. ↑ Klesius, Michael (19 Desember 2008). "To Boldly Go". Air & Space. Besoek op 7 Januarie 2009. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (hulp)
  108. ↑ Dowty 1989, p. 114
  109. ↑ Harrison 2003, p. 99
  110. ↑ Dowty 1989, p. 122
  111. ↑ Gaddis 2005, p. 114
  112. ↑ Pearson 1998, p. 75
  113. ↑ Gaddis 2005, p. 76
  114. ↑ Gaddis 2005, p. 82
  115. ↑ Gaddis 2005, p. 80
  116. ↑ 116,0 116,1 116,2 Gaddis 2005, p. 119–120
  117. ↑ Hardt & Kaufman 1995, p. 16
  118. ↑ Ello (ed.), Paul (April 1968). Control Committee of the Communist Party of Czechoslovakia, "Action Plan of the Communist Party of Czechoslovakia (Prague, April 1968)" in Dubcek’s Blueprint for Freedom: His original documents leading to the invasion of Czechoslovakia. William Kimber & Co. 1968, pp 32, 54
  119. ↑ Von Geldern, James; Siegelbaum, Lewis. "The Soviet-led Intervention in Czechoslovakia". Soviethistory.org. Besoek op 7 Maart 2008.
  120. ↑ 120,0 120,1 Gaddis 2005, p. 150
  121. ↑ "Russia brings winter to Prague Spring". BBC News. 21 Augustus 1968. Besoek op 10 Junie 2008.
  122. ↑ Čulík, Jan. "Den, kdy tanky zlikvidovaly české sny Pražského jara". Britské Listy. Besoek op 23 Januarie 2008.
  123. ↑ Gaddis 2005, p. 154
  124. ↑ Gaddis 2005, p. 153
  125. ↑ Gaddis 2005, p. 133
  126. ↑ Dallek, Robert (2007), p. 144.
  127. ↑ Buchanan, pp. 168–169
  128. ↑ 128,0 128,1 "President Nixon arrives in Moscow". BBC News. 22 Mei 1972. Besoek op 10 Junie 2008.
  129. ↑ "The President". Richard Nixon Presidential Library. Besoek op 27 Maart 2009.
  130. ↑ Gaddis 2005, p. 186
  131. ↑ Gaddis 2005, p. 178
  132. ↑ "Leaders agree arms reduction treaty". BBC News. 18 Junie 2008. Besoek op 10 Junie 2008.
  133. ↑ Gaddis 2005, p. 210
  134. ↑ Gaddis 2005, p. 211
  135. ↑ Gaddis 2005, p. 189
  136. ↑ 136,0 136,1 Gaddis 2005, p. 197
  137. ↑ Smith, p. 182
  138. ↑ 138,0 138,1 Gaddis 2005, p. 219–222
  139. ↑ Hamm, Manfred R. (23 Junie 1983). "New Evidence of Moscow's Military Threat". The Heritage Foundation. Besoek op 13 Mei 2007.
  140. ↑ Feeney, Mark (29 Maart 2006). "Caspar W. Weinberger, 88; Architect of Massive Pentagon Buildup". The Boston Globe. Encyclopedia.com. Besoek op 21 Junie 2008.
  141. ↑ "LGM-118A Peacekeeper". Federation of American Scientists. 15 Augustus 2000. Besoek op 10 April 2007.
  142. ↑ Lakoff, p. 263
  143. ↑ Gaddis 2005, p. 202
  144. ↑ Garthoff, p. 88
  145. ↑ Lebow, Richard Ned and Janice Gross Stein (Februarie 1994). "Reagan and the Russians". The Atlantic. Besoek op 28 Mei 2010.
  146. ↑ Gaidar, Yegor. "Public Expectations and Trust towards the Government: Post-Revolution Stabilization and its Discontents". The Institute for the Economy in Transition. Besoek op 15 Maart 2008.
  147. ↑ "Official Energy Statistics of the US Government", EIA — International Energy Data and Analysis. Besoek op 4 Julie 2008.
  148. ↑ Talbott, Strobe; Hannifin, Jerry; Magnuson, Ed; Doerner, William R.; Kane, Joseph J. (12 September 1983). "Atrocity in the skies". Time. Besoek op 8 Junie 2008.
  149. ↑ LaFeber 2002, p. 323
  150. ↑ 150,0 150,1 LaFeber 2002, p. 314
  151. ↑ 151,0 151,1 LaFeber 2002, p. 331–333
  152. ↑ Gaddis 2005, p. 231–233
  153. ↑ LaFeber 2002, p. 300–340
  154. ↑ Gibbs 1999, p. 7
  155. ↑ Gibbs 1999, p. 61
  156. ↑ Gaddis 2005, p. 255
  157. ↑ 157,0 157,1 Shearman 1995, p. 76
  158. ↑ 158,0 158,1 Gaddis 2005, p. 248
  159. ↑ 159,0 159,1 Gaddis 2005, p. 235–236
  160. ↑ Malta summit ends Cold War, BBC News, 3 Desember 1989. Besoek op 11 Junie 2008.
  161. ↑ Goodby, p. 26
  162. ↑ Gorbachev, pp. 287, 290, 292
  163. ↑ Lefeber, Fitzmaurice & Vierdag 1991, p. 221
  164. ↑ Gaddis 2005, p. 247

Verdere leesstof

  • Andrew, Christopher (2000). The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. Basic Books. ISBN 0585418284. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Åslund, Anders (1990). "How small is the Soviet National Income?". The Impoverished Superpower: Perestroika and the Soviet Military Burden''. Ed. Rowen, Henry S.; Wolf, Charles Jr.. California Institute for Contemporary Studies. ISBN 1558150668. 
  • Blum, William (2006). Rogue State: A Guide to the World's Only Superpower. Zed Books. ISBN 1842778277. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Bourantonis, Dimitris (1996). A United Nations for the Twenty-first Century: Peace, Security, and Development. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 9041103120. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Breslauer, George (2002). Gorbachev and Yeltsin as Leaders. Cambridge University Press. ISBN 0521892449.
  • Brinkley, Alan (1995). American History: A Survey. McGraw-Hill. ISBN 0079121195.
  • Buchanan, Tom (2005). Europe's Troubled Peace, 1945-2000. Blackwell Publishing. ISBN 0631221638.
  • Byrd, Peter (2003). "Cold War". The Concise Oxford Dictionary of Politics. Ed. Iain McLean & Alistair McMillan. Oxford University Press. ISBN 0192802763. 
  • Calhoun, Craig (2002). Dictionary of the Social Sciences. Oxford University Press. ISBN 0195123719.
  • Carabott, Philip; Sfikas, Thanasis (2004). The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0754641317. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Christenson, Ron (1991). Political trials in history: from antiquity to the present. Transaction Publishers. ISBN 0887384064.
  • Cowley, Robert (1996). The Reader's Companion to Military History. Houghton Mifflin Books. ISBN 0618127429. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Crocker, Chester; Hampson, Fen; Aall, Pamela (2007). Leashing the Dogs of War: Conflict Management in a Divided World. US Institute of Peace Press. ISBN 192922396X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Dowty, Alan (1989). Closed Borders: The Contemporary Assault on Freedom of Movement. Yale University Press. ISBN 0300044984. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Dobrynin, Anatoly (2001). In Confidence: Moscow's Ambassador to Six Cold War Presidents. University of Washington Press. ISBN 0295980818. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Edelheit, Hershel and Abraham (1991). A World in Turmoil: An Integrated Chronology of the Holocaust and World War II. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313282188.
  • Ericson, Edward E. (1999). Feeding the German Eagle: Soviet Economic Aid to Nazi Germany, 1933–1941. Greenwood Publishing Group. ISBN 0275963373. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Feldbrugge, Joseph (1985). Encyclopedia of Soviet Law. BRILL. ISBN 9024730759. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Friedman, Norman (2007). The Fifty-Year War: Conflict and Strategy in the Cold War. Naval Institute Press. ISBN 1591142873.
  • Gaddis, John Lewis (1990). Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History. McGraw-Hill. ISBN 0075572583. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Gaddis, John Lewis (1997). We Now Know: Rethinking Cold War History. Oxford University Press. ISBN 0198780702.
  • Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 1594200629. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Gaidar, Yegor (2007). Collapse of an Empire: Lessons for Modern Russia (in Russian). Brookings Institution Press. ISBN 5824307598.{{cite book}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link)
  • Garthoff, Raymond (1994). Détente and Confrontation: American-Soviet Relations from Nixon to Reagan. Brookings Institution Press. ISBN 0815730411. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Gibbs, Joseph (1999). Gorbachev's Glasnost. Texas University Press. ISBN 0890968926. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Glees, Anthony (1996). Reinventing Germany: German Political Development Since 1945. Berg Publishers. ISBN 1859731856.
  • Goldgeier, James (2003). Power and Purpose: US Policy toward Russia after the Cold War. Brookings Institution Press. ISBN 0815731744. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Goodby, James (1993). The Limited Partnership: Building a Russian-US Security Community. Oxford University Press. ISBN 0198291612. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Gorbechev, Mikhail (1996). Memoirs. Doubleday. ISBN 0385480199.
  • Granville, Johanna (2004). The First Domino: International Decision Making During the Hungarian Crisis of 1956. Texas A & M University Press. ISBN 1585442984.
  • Hahn, Walter (1993). Paying the Premium: A Military Insurance Policy for Peace and Freedom. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313288496. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Halliday, Fred (2001). Krieger, Joel & Crahan, Margaret E. (red.). Cold War. Oxford University Press. ISBN 0195117395. {{cite book}}: Onbekende parameter |encyclopedia= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link) CS1 maint: postscript (link)
  • Hanhimaki, Jussi (2003). The Cold War: A History in Documents and Eyewitness Accounts. Oxford University Press. ISBN 0199272808. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Harrison, Hope Millard (2003). Driving the Soviets Up the Wall: Soviet-East German Relations, 1953-1961. Princeton University Press. ISBN 0691096783. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Hardt, John Pearce; Kaufman, Richard F. (1995). East-Central European Economies in Transition. M.E. Sharpe. ISBN 1563246120. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Hennessy, Peter. The Secret State: Preparing for the Worst 1945-2010. Penguin, 2010. ISBN 9780141044699 [2002, updated]
  • Higgs, Robert (2006). Depression, War, and Cold War: Studies in Political Economy. Oxford University Press US. ISBN 0195182928. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Hobsbawn, Eric (1996). The Age of Extremes: A History of the World, 1914-1991. Vintage Books. ISBN 0679730052.
  • Isby, David C.; Kamps, Charles Jr (1985). Armies of NATO's Central Front. Jane's Publishing Company Ltd. ISBN 071060341X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Jacobs, Dale (2002). World Book: Focus on Terrorism. World Book. ISBN 071661295X.
  • Joshel, Sandra (2005). Imperial Projections: Ancient Rome in Modern Popular Culture. JHU Press. ISBN 0801882680.
  • Karabell, Zachary (1999). Chambers, John Whiteclas (red.). The Oxford Companion to American Military History. Oxford University Press. ISBN 0195071980. {{cite book}}: Onbekende parameter |unused_data= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Karaagac, John (2000). Between Promise and Policy: Ronald Reagan and Conservative Reformism. Lexington Books. ISBN 0739102966.
  • Kennan, George F. (1968). Memoirs, 1925-1950. Hutchinson. ISBN 009085800X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Kolb, Richard K. (2004). Cold War Clashes: Confronting Communism, 1945-1991. Veterans of Foreign Wars of the United States. ISBN 0974364312.
  • Kumaraswamy, P. R. (2000). Revisiting the Yom Kippur War. Routledge. ISBN 0714650072. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Kydd, Andrew (2005). Trust and Mistrust in International Relations. Princeton University Press. ISBN 0691121702. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Lackey, Douglas P. (1984). Moral principles and nuclear weapons. Totowa, N.J: Rowman & Allanheld. ISBN 084767116x. {{cite book}}: Kontroleer |isbn=-waarde: invalid character (hulp)
  • LaFeber, Walter (1991). Foner, Eric; Garraty, John Arthur (reds.). The Reader's Companion to American History. Houghton Mifflin Books. ISBN 0395513723. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • LaFeber, Walter (2002). America, Russia, and the Cold War, 1945-2002. McGraw-Hill. ISBN 0072849037. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Lakoff, Sanford (1989). A Shield in Space?. University of California Press. ISBN 0585043795.
  • Lee, Stephen J. (1999). Stalin and the Soviet Union. Routledge. ISBN 0415185734.
  • Lefeber, R; Fitzmaurice, M.; Vierdag, E. W. (1991). The Changing Political Structure of Europe. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 0792313798. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Leffler, Melvyn (1992). A Preponderance of Power: National Security, the Truman Administration, and the Cold War. Stanford University Press. ISBN 0804722188. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Lewkowicz, Nicolas (2010). The German Question and the International Order, 1943-48. Palgrave Macmillan. ISBN 9780230248120. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Link, William A. (1993). American Epoch: A History of the United States. McGraw-Hill. ISBN 0070379513.
  • Lundestad, Geir (2005). East, West, North, South: Major Developments in International Politics since 1945. Oxford University Press. ISBN 1412907489.
  • McMahon, Robert (2003). The Cold War: A Very Short Introduction. Oxford University Press. ISBN 0192801783. {{cite book}}: Onbekende parameter |lyear= geïgnoreer (hulp)
  • Malkasian, Carter (2001). The Korean War: Essential Histories. Osprey Publishing. ISBN 1841762822. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Maynes, Williams C. (1980). "The world in 1980". Dept. of State. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • McSherry, Patrice (2005). Predatory States: Operation Condor and Covert War in Latin America. Rowman & Littlefield. ISBN 0742536874.
  • Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948-1949. Texas A&M University Press. ISBN 0890969671. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Moschonas, Gerassimos; Elliott, Gregory (2002). In the Name of Social Democracy: The Great Transformation, 1945 to the Present. Verso. ISBN 1859843468. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Muravchik, Joshua (1996). The Imperative of American Leadership: A Challenge to Neo-Isolationism. American Enterprise Institute. ISBN 0844739588.
  • Nashel, Jonathan (1999). "Cold War (1945–91): Changing Interpretations". The Oxford Companion to American Military History. Ed. John Whiteclay Chambers. Oxford University Press. ISBN 0195071980. 
  • National Research Council Committee on Antarctic Policy and Science (1993). Science and Stewardship in the Antarctic. National Academies Press. ISBN 0309049474. {{cite book}}: |last= has generic name (hulp)
  • Njolstad, Olav (2004). The Last Decade of the Cold War. Routledge. ISBN 071468371X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Nolan, Peter (1995). China's Rise, Russia's Fall. St. Martin's Press. ISBN 0312127146.
  • Nye, Joseph S. (2003). The Paradox of American Power: Why the World's Only Superpower Can't Go It Alone. Oxford University Press. ISBN 0195161106.
  • Odom, William E. (2000). The Collapse of the Soviet Military. Yale University Press. ISBN 0300082711. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Palmowski, Jan (2004). A Dictionary of Contemporary World History. Oxford University Press. ISBN 0198608756. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Patterson, James (1997). Grand Expectations: The United States, 1945-1974. Oxford University Press US. ISBN 0585362505. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Pearson, Raymond (1998). The Rise and Fall of the Soviet Empire. Macmillan. ISBN 0312174071. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Perlmutter, Amos (1997). Making the World Safe for Democracy. University of North Carolina Press. ISBN 0807823651. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Porter, Bruce (1984). The USSR in Third World Conflicts: Soviet Arms and Diplomacy in Local Wars. Cambridge University Press. ISBN 0521310644. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Puddington, Arch (2003). Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty. University Press of Kentucky. ISBN 0813190452. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Reagan, Ronald "Cold War". The Reader's companion to American history. Ed. Foner, Eric & Garraty, John Arthur. Houghton Mifflin Books. ISBN 0395513723. 
  • Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. Yale University Press. ISBN 0300112041. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Roht-Arriaza, Naomi (1995). Impunity and human rights in international law and practice. Oxford University Press. ISBN 0195081366. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Rycroft, Michael (2002). Beyond the International Space Station: The Future of Human Spaceflight. Johns Hopkins University Press. ISBN 1402009623.
  • Schmitz, David F. (1999). "Cold War (1945–91): Causes". The Oxford Companion to American Military History. Ed. John Whiteclay Chambers. Oxford University Press. ISBN 0195071980. 
  • Shearman, Peter (1995). Russian Foreign Policy Since 1990. Westview Pess. ISBN 0813326338. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Shirer, William L. (1990). The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany. Simon and Schuster. ISBN 0671728687. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Smith, Joseph (2005). The A to Z of the Cold War. Scarecrow Press. ISBN 0810853841. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  • Stone, Norman. The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War (2010); 668 pages; comprehensive scholarly overview
  • Stone, David (2006). A Military History of Russia: From Ivan the Terrible to the War in Chechnya. Greenwood Publishing Group. ISBN 0275985024.
  • Taubman, William (2004). Khrushchev: The Man and His Era. W. W. Norton & Company. ISBN 0393324842. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Tucker, Robert C. (1992). Stalin in Power: The Revolution from Above, 1928-1941. W. W. Norton & Company. ISBN 0393308693. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Walker, Martin (1995). The Cold War: A History. H. Holt. ISBN 0805031901.
  • Williams, Andrew (2004). D-Day to Berlin. Hodder & Stoughton. ISBN 0340833971.
  • Wettig, Gerhard (2008). Stalin and the Cold War in Europe. Rowman & Littlefield. ISBN 0742555429. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)
  • Wood, Alan (2005). Stalin and Stalinism. Routledge. ISBN 0415307325.
  • Wood, James (1999). History of International Broadcasting. Institution of Electrical Engineers. ISBN 0852969201.
  • Zubok, Vladislav (1996). Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev. Harvard University Press. ISBN 0674455312. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)CS1 maint: postscript (link)

Eksterne skakels

Argiewe
Bibliografieë
Nuus


Hierdie artikel is vertaal vanuit die War Engelse Wikipedia

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Koue_Oorlog&oldid=685443"