Sesdaagse Oorlog

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Sesdaagse Oorlog
Deel van die Arabies-Israeliese konflik

Kaart van die gebiede wat Israel (geel) tydens die oorlog verower het (ligoranje).
Datum 5-10 Junie 1967 (6 dae)
Ligging Midde-Ooste
Resultaat Israeliese oorwinning
Gebieds-
veranderinge
Israel verower die Gazastrook en Sinaiskiereiland van Egipte, die Wesoewer (insluitende Oos-Jerusalem) van Jordanië en die Golanhoogland van Sirië[1][2]
Strydende partye
Vlag van Israel Israel Vlag van Egipte Egipte
Vlag van Sirië Sirië
Vlag van Jordanië Jordanië
Vlag van Irak Irak[3]
Aanvoerders
Vlag van Israel Levi Eshkol
Vlag van Israel Moshe Dayan
Vlag van Israel Yitzhak Rabin
Vlag van Israel Uzi Narkiss
Vlag van Israel Motta Gur
Vlag van Israel Israel Tal
Vlag van Israel Mordechai Hod
Vlag van Israel Yeshayahu Gavish
Vlag van Israel Ariel Sharon
Vlag van Israel Ezer Weizman
Vlag van Israel Shlomo Erell
Vlag van Israel David Elazar
Vlag van Egipte Gamal Abdel Nasser
Vlag van Egipte Abdel Hakim Amer
Vlag van Egipte Abdoel Moenim Riad
Vlag van Jordanië Hoessein
Vlag van Jordanië Zaid ibn Sjaker
Vlag van Jordanië Asad Ghanma
Vlag van Sirië Noereddin al-Atassi
Vlag van Irak Abdoel Rahman Arif
Sterkte
50 000 troepe
214 000 reserwes
250[4]-300 vegvliegtuie[5]
800 tenks[6]

Totale troepe: 264 000
100 000 ontplooi

Egipte: 240 000
Sirië, Jordanië en Irak: 307 000
957 vegvliegtuie
2 504 tenks[6]
Libanon: 2 vegvliegtuie[7]

Totale troepe: 547 000
240 000 ontplooi

Ongevalle en verliese
776-983[8][9] gedood
4 517 gewond
15 gevang[9]
400 tenks vernietig[10]
46 vliegtuie vernietig
Egipte: 10 000-15 000 gedood of vermis[11]
4 338 gevang[12]
Jordanië: 696 gedood of vermis[13][14][15]
533 gevang[12]
Sirië: 2 500 gedood[16][17][18]
591 gevang
Irak: 10 gedood
30 gewond
Libanon: 1 vliegtuig verloor[7]
Honderde tenks vernietig
452+ vliegtuie vernietig
20 Israeliese burgers gedood[19]
34 VSA-vlootsoldate, -seesoldate en NSA-personeellede gedood[20]
17 Sowjetse seesoldate gedood (na bewering)[21]

Die Sesdaagse Oorlog (Hebreeus: מִלְחֶמֶת שֵׁשֶׁת הַיָּמִים, Milhemet Sjesjet Ha Jamim; Arabies: النكسة, an-Naksah, "Die Terugslag", of حرب 1967, Ḥarb 1967, "Oorlog van 1967") het tussen 5 en 10 Junie 1967 plaasgevind tussen Israel en die naburige state Egipte en Sirië (toe bekend as die Verenigde Arabiese Republiek), asook Jordanië.

Betrekkinge tussen Israel en sy buurlande het in 1967 nog nie heeltemal herstel ná die Arabies-Israeliese Oorlog van 1948 nie. In 1956 het Israel die Sinaiskiereiland in Egipte binnegeval; een van sy doelwitte was om die Straat van Tiran te heropen wat Egipte sedert 1950 vir Israeliese skepe geblokkeer het. Israel moes eindelik noodgedwonge terugtrek, maar is verseker die Straat van Tiran sal oopbly. ’n VN-noodmag is aan die grens ontplooi, maar daar was geen demilitarisasie-ooreenkoms nie.[22]

In die maande voor Junie 1967 het spanning gevaarlik toegeneem. Israel het sy posisie voor 1956 herhaal dat die sluiting van die Straat van Tiran vir Israeliese skepe ’n oorlog sou veroorsaak. In Mei het die Egiptiese president, Gamal Abdel Nasser, aangekondig die straat gaan vir Israeliese skepe gesluit word en hy het Egiptiese magte aan die grens met Israel gemoboliseer. Op 5 Junie het Israel ’n reeks lugaanvalle op Egiptiese vliegvelde uitgevoer. Die vraag oor watter kant die oorlog begin het, is een van ’n paar omstrede kwessies van die konflik.

Die stertgedeelte van 'n Egiptiese MiG-19 wat in die lugaanval vernietig is.

Die Egiptenare is onkant betrap en feitlik die hele Egiptiese Lugmag is vernietig, terwyl Israel net ’n paar verliese gely het. Die land het terselfdertyd ’n grondaanval op die Gazastrook en die Sinaiskiereiland van stapel gestuur, wat die Egiptenare ook onkant betrap het. Ná aanvanklike teenstand het Nasser gelas dat die Sinai ontruim word. Israeliese magte het weswaarts agter die Egiptenare aangestorm. Die Israeli's het hulle groot verliese toegedien en die Sinai verower.

Jordanië het ’n week voor die oorlog ’n verdedigingsverdrag met Egipte gesluit; die ooreenkoms het voorsiening daarvoor gemaak dat Jordanië in geval van oorlog nie ’n aanvallende rol sou speel nie, maar sou probeer om Israeliese magte te keer om grondgebied te verower.[23]

Sowat ’n uur ná die Israeliese lugaanval het Kaïro die bevelvoerder van die Jordaniese weermag opdrag gegee om Israel te begin aanval; in die aanvanklik verwarrende situasie is aan die Jordaniërs gesê Egipte het die Israeliese lugaanvalle afgeweer.

Egipte en Jordanië het op 8 Junie op ’n wapenstilstand besluit en Sirië op 9 Junie. ’n Ooreenkoms is op 11 Junie met Israel onderteken. Israel het die Egiptiese, Siriese en Jordaniese weermagte verlam – hulle het meer as 20 000 soldate gedood en self minder as 1 000 verloor. Die Israeliese sukses was die gevolg van ’n goed voorbereide en uitgevoerde strategie, die swak leierskap van die Arabiese state en slegte militêre leierskap en strategie. Israel het die Gazastrook en Sanaiskiereiland van Egipte afgeneem, die Wesoewer insluitende Oos-Jerusalem van Jordanië en die Golanhoogland van Sirië. Israel se internasionale aansien het in die daaropvolgende jare baie gestyg. Sy oorwinning was ’n vernedering vir Egipte, Jordanië en Sirië, en het daartoe gelei dat Nasser verleë bedank het; hy is later in sy amp herstel ná protesoptogte in Egipte oor sy bedanking.

Die spoed en gemak van die Israeliese oorwinning het later gelei tot ’n gevaarlike oormoed in die Israeliese weermag, wat bygedra het tot aanvanklike Arabiese suksesse in die daaropvolgende Jom Kippoeroorlog, hoewel Israeliese magte eindelik sukses behaal en die Arabiere verslaan het. Die ontheemding van burgerlike bevolkings weens die oorlog sou langtermyngevolge hê, want 300 000 Palestyne het uit die Wesoewer gevlug en sowat 80 000 Siriërs het die Golanhoogland verlaat. Joodse minderheidsgemeenskappe dwarsoor die Arabiese wêreld het gevlug of is verban.

Agtergrond[wysig | wysig bron]

Ná die Suezkrisis in 1956 het Egipte ingestem tot die vestiging van ’n VN-noodmag (UNEF) op die Sinai om te verseker alle partye gehoorsaam die 1949-wapenstilstandsooreenkoms.[24]

President Nasser het op 22 Mei 1967 sy vlieëniers op die Sinai toegespreek en gesê: "Die Jode dreig met oorlog – ons sê vir hulle ahlan wa-sahlan (welkom)!"[25]

In die volgende paar jaar was daar talle klein botsings tussen Israel en sy Arabiese buurlande, veral Sirië. Vroeg in November 1966 het Sirië ’n wedersyde verdedigingsooreenkoms met Egipte onderteken.[26] Kort hierna, in reaksie op guerrillabedrywighede deur die Palestynse Bevrydingsorganisasie (PBO),[27][28] insluitende ’n mynaanval waarin drie mense dood is,[29] het die Israeliese weermag die dorp as-Samoe in die Jordanies besette Wesoewer aangeval.[30] Jordaniese magte wat gereageer het, is vinnig teruggedryf.[31] Koning Hoessein van Jordanië het die Egiptiese president Nasser gekritiseer omdat hy Jordanië nie tot hulp gesnel het nie en "agter UNEF-rokspante weggekruip het".[32][33][34]

In Mei 1967 het Nasser valse verslae van die Sowjetunie ontvang dat Israel aan die Siriese grens begin versamel het.[35] Nasser het sy troepe in twee verdedigingslyne aan die Israeliese grens op die Sinaiskiereiland opgestel[36] (16 Mei), UNEF-magte uit Gaza en die Sinai gesit (19 Mei) en UNEF-posisies ingeneem by Sjarm el-Sjeich, wat oor die Straat van Tiran uitkyk.[37][38] Israel het verklarings wat hy in 1957 gemaak het, herhaal: dat die sluiting van die straat as ’n oorlogsdaad beskou sou word of regverdiging vir ’n oorlog sou wees.[39][40] Nasser het egter die straat op 22-23 Mei vir Israeliese skepe gesluit.[41][42][43] Ná die oorlog het president Lyndon B. Johnson van Amerika gesê:[44]

As ’n enkele dwase daad meer verantwoordelik vir hierdie ontploffing was as enige ander, was dit die wispelturige en gevaarlike aankondiging dat die Straat van Tiran gesluit sou word. Die reg van onskuldige seedeurgang moet vir alle nasies beskerm word.

Op 30 Mei het Jordanië en Egipte ’n verdedigingsverdrag gesluit. Die volgende dag het die Irakse weermag op Jordanië se uitnodiging troepe en gepantserde eenhede in Jordanië begin ontplooi.[45] Hulle is later deur ’n Egiptiese afdeling versterk. Op 1 Junie het Israel ’n nasionale eenheidsregering gevorm deur sy kabinet te vergroot en op 4 Junie is besluit om oorlog te maak. Die volgende oggend het Israel Operasie Fokus van stapel gestuur – ’n grootskaalse verrassingslugaanval wat die begin van die Sesdaagse Oorlog was.

Militêre voorbereiding[wysig | wysig bron]

Voor die oorlog het Israeliese vlieëniers en grondpersoneel deeglik geoefen om vliegtuie wat van krygsvlugte af terugkeer te herstel. ’n Enkele vliegtuig kon tot vier keer per dag op sendings gestuur word, teenoor die Arabiese norm van een of twee vlugte per dag. Die Israeliese lugmag kon dus op die eerste dag van die oorlog verskeie vlae aanvalle op Egiptiese vliegvelde doen en ook ander Arabiese lugmagte uitskakel. Dit het bygedra tot die Arabiese mening dat Israel deur buitelandse lugmagte gehelp is.

Die Egiptenare het verdedigingsversterkings op die Sinaiskiereiland opgestel. Dit is gedoen met die veronderstelling dat ’n aanval sou kom vanuit die rigting van die paar paaie deur die woestyn, eerder as oor die onbegaanbare woestynterrein. Die Israeli's het egter besluit om die Egiptiese verdediging uit ’n onverwagte hoek aan te val.

James Reston het op 23 Mei 1967 in The New York Times geskryf: "Wat dissipline, opleiding, moreel, toerusting en algemene bevoegdheid betref, is sy [Nassar se] weermag en ander Arabiese magte, sonder die regstreekse hulp van die Sowjetunie, geen gelyke vir die Israeli's nie . . . Selfs met 50 000 troepe en die beste generaals en lugmag in Jemen kon hy niks uitrig in daardie klein en primitiewe land nie, en selfs sy pogings om die Kongorebelle te help het misluk."[46]

Aan die vooraand van die oorlog het Israel gedink hy sal ’n oorlog binne drie tot vier dae kan wen. Die Verenigde State en Brittanje het gereken dit sou sewe tot tien dae verg om te wen.[47][48]

Weermagte en wapens[wysig | wysig bron]

Weermagte[wysig | wysig bron]

Die Israeliese weermag het altesaam 264 000 soldate gehad (reserviste ingesluit), hoewel dié getal nie volgehou kon word nie omdat die reserviste lewensbelangrik was vir die burgerlike lewe.[49]

’n Dassault Mirage in die Israeliese Lugmagmuseum. Veral Frans geboude vliegtuie is in Operasie Fokus gebruik.
’n AMX-13-tenk in die Yad la-Shiryon-museum, Israel.

Israel het sowat 40 000 troepe en 200 tenks (agt brigades) gebruik teen Jordanië se magte op die Wesoewer.[50] Die magte van Israel se Sentrale Bevel het uit vyf brigades bestaan. Die eerste twee is permanent naby Jerusalem gestasioneer: die Jerusalem- en gemeganiseerde Harel-brigade. Mordechai Gur se 55ste Valskermbrigade is van die Sinaifront af teruggeroep. Die 10de Pantserbrigade is noord van die Wesoewer gestasioneer. Die Israeliese Noordelike Bevel het uit drie brigades onder generaalmajoor Elad Peled bestaan; hulle is in die Jezreelvallei noord van die Wesoewer gestasioneer.

Aan die vooraand van die oorlog het Egipte sowat 100 000 van sy 160 000 troepe op die Sinai ontplooi, insluitende al sewe sy divisies (vier infanterie-, twee pantser- en een gemeganiseerde divisie), asook vier onafhanklike infanteriebrigades en vier onafhanklike pantserbrigades. Meer as ’n derde van hierdie soldate was veterane van Egipte se voortdurende inmenging in die Noord-Jemense Burgeroorlog en nog ’n derde was reserviste. Hierdie magte het 950 tenks, 1 100 gepantserde troepedraers en meer as 1 000 stukke artillerietoerusting gehad.[51]

Sirië se leër was 75 000 man sterk en is aan die grens met Israel ontplooi.[52] Professor David W. Lesch het geskryf "’n mens sal moeilik ’n weermag kry wat minder voorberei op oorlog teen ’n ooglopend meerderwarige vyand is", want Sirië se weermag is in die voorafgaande maande en jare afgetakel deur staatsgrepe en pogings tot staatsgrepe wat gelei het tot ’n reeks suiwerings, verdelings en opstande in die weermag.[53]

Die Jordaniese weermag het bestaan uit 11 brigades met altesaam 55 000 troepe.[54] Nege brigades (45 000 troepe, 270 tenks, 200 stukke artillerietoerusting) is op die Wesoewer ontplooi, insluitende die elite- 40ste Pantserbrigade, en twee in die Jordaanvallei. Hulle het aansienlike getalle M113- gepantserde troepedraers ingesluit en was toegrus met sowat 300 moderne Westerse tenks, waarvan 250 Amerikaanse M48-Pattons was. Hulle het ook 12 artilleriebataljons, ses batterye 81 mm- en 120 mm-mortiere,[55] ’n valskermbataljon en ’n nuwe bataljon gemeganiseerde infanterie gehad. Die Jordaniese weermag, toe bekend as die Arabiese Legioen, was ’n professionele langtermyndiensweermag wat relatief goed toegrus en opgelei was. Israel het ná die oorlog gesê Jordaniese staf het professioneel opgetree, maar was altyd "’n halwe tree" agter die Israeliese maneuvers. Die klein Jordaniese lugmag het net 24 Brits vervaardigde Hawker Hunter-vegvliegtuie, 6 troepedraers en twee helikopters gehad.

Omtrent 100 Irakse tenks en ’n infaterieafdeling is naby die Jordaniese grens ontplooi, asook twee eskaders vegvliegtuie, Hawker Hunters en MiG-21's, daarnaby.[55]

Die Arabiese lugmagte is versterk met ’n paar vliegtuie van Libië, Algerië, Marokko, Koeweit en Saoedi-Arabië om op te maak vir die enorme verlies wat op die eerste dag van aanvalle gely is. Hulle is ook in ’n persoonlike hoedanigheid gehelp deur vrywilligervlieëniers van die Pakistanse lugmag. Hulle het verskeie Israeliese vliegtuie neergeskiet.[56][57]

Wapens[wysig | wysig bron]

Buiten Jordanië het die Arabiese lande hoofsaaklik op Sowjetse wapens staatgemaak. Eersgenoemde land se leër was toegerus met Amerikaanse wapens en sy lugmag met Britse vliegtuie.

Van al die Arabiese lugmagte het Egipte s’n verreweg die modernste vliegtuie gehad, insluitende sowat 420 vegvliegtuie,[58] wat almal deur die Sowjetunie gebou is. ’n Groot deel daarvan was top-MiG-21's. Israel was veral bekommerd oor die 30 Toepolef Tu-16 "Badger"-mediumbomwerpers, wat groot skade aan Israeliese militêre en burgerlike sentrums sou kon aanrig.[59]

Israel se wapens was hoofsaaklik van Westerse oorsprong. Die meeste van sy lugmag se vliegtuie was Franse produkte, en sy gepantserde eenhede was meestal Brits en Amerikaans ontwerp en vervaardig. Van die infanteriewapens, soos die Uzi, was van Israeliese oorsprong.

Soort Arabiese magte Israel
Gepantserde
vegvoertuie
Egipte, Sirië en Irak het T-34/85-, T-54-, T-55-, PT-76- en SU-100-/152- Tweede Wêreldoorlogse, Sowjetse selfaangedrewe geskut gehad. Jordanië het Amerikaanse M47-, M48- en M48A1-Pattontenks gebruik. Panzer IV, Sturmgeschütz III en Jagdpanzer IV is Duitse voertuie wat deur Sirië gebruik is.[60][61] M50- en M51-Shermans, M48A3-Patton, Centurion, AMX-13. Die Centurion is voor die oorlog met Britse 105 mm-L7-geskut opgegradeer. Die Sherman het ook groot modifikasies ondergaan, insluitende groter Franse 105 mm-mediumsnelheidsgeskut, breër kruipbande, ’n beter enjin en beter vering.
GTD's/IVV's[nota 1] BTR-40-, BTR-152-, BTR-50- en BTR-60-GTD's M2-, M3-halfkruipbandvoertuie, Panhard AML90
Artillerie M1937-, BM-21-, D-30 (2A18)-houwitser, M1954-veldgeskut, M-52- selfaangedrewe houwitser (Jordanië) M50- selfaangedrewe houwitser en Makmat-160 mm- selfaangedrewe mortier, Obusier de 155 mm Modèle 50-, AMX 105 mm- selfaangedrewe houwitser
Vliegtuie MiG-21, MiG-19, MiG-17, Su-7B, Tu-16, Il-28, Il-18, Il-14, An-12, Hawker Hunter (Jordanië en Irak) Dassault Mirage III, Dassault Super Mystère, Sud Aviation Vautour, Mystere IV, Dassault Ouragan, Fouga Magister-opleidingsvliegtuig toegrus vir aanvalsendings, Nord 2501IS- militêre vragvliegtuig
Helikopters Mi-6, Mi-4 Super Frelon, Sikorsky S-58
LAW's [nota 2] SA-2 Guideline, ZSU-57-2- mobiele lugafweerkanon MIM-23 Hawk, Bofors 40 mm
Infanterie-
wapens
Port Said-handmasjiengeweer, AK-47, RPK, RPD, DShK HMG, B-10- en B-11- skopvrye geskut Uzi, FN FAL, FN MAG, AK-47, M2 Browning, Cobra, Nord SS.10, RL-83 Blindicide-tenkafweergeskut, Jeep-gemonteerde 106 mm- skopvrye geskut
  1. GTD's: gepantserde troepedraers; IVV's: infanterievegvoertuie
  2. LAW's: Lugafweerwapens

Oorlogsfronte[wysig | wysig bron]

Lugaanval[wysig | wysig bron]

Die eerste en belangrikste skuif in die konflik was ’n Israeliese verrassingsaanval op die Egiptiese lugmag. Beide Egipte en Israel het aanvanklik aangekondig dat hulle deur die ander land aangeval is.[62]

Op 5 Junie om 07:45 Israeliese tyd het die Israeliese lugmag Operasie Fokus (Moked) van stapel gestuur terwyl burgerlikeverdedigingsirenes dwarsoor Israel geloei het. Al 200 sy operasionele stralers buiten 12[63] het ’n massa-aanval op Egiptiese vliegvelde gedoen.[64] Die Egiptiese verdedigingsinfrastruktuur was baie swak en geen van sy vliegvelde was al toegerus met goeie beskutting wat gevegsvliegtuie kon beskerm nie. Die meeste Israeliese vliegtuie het laag oor die Middellandse See gevlieg om radaropsporing te verhoed voordat hulle in Egipte se rigting gedraai het. Ander het oor die Rooisee gevlieg.[65]

Israeliese soldate bekyk ’n vernietigde Egiptiese vliegtuig.

Intussen het Egipte sy eie verdediging in die wiele gery deur sy hele lugverdedigingstelsel effektiewelik af te skakel: Hulle was bang Egiptiese rebellemagte skiet die vliegtuig neer met veldmaarskalk Abdel Hakim Amer en luitenantgeneraal Sidqi Mahmoud, wat van al Maza op pad was na Bir Tamada op die Sinaiskiereiland om bevelvoerders van die troepe daar te ontmoet. Dit sou in elk geval geen groot verskil gemaak het nie, want die Israeliese vlieëniers het laer gevlieg as die laagste punt waar Egipte se SA-2-lugafweerbatterye ’n vliegtuig kon neerskiet.[66]

Hoewel die kragtige Jordaniese radarfasiliteit by Ajloun vlae vliegtuie op pad na Egipte opgespoor het en die kodewoord vir "oorlog" na Egipte gestuur het, het die waarskuwings nie die geteikende vliegvelde bereik nie weens Egiptiese bevels- en kommunikasieprobleme.[65]

Die Israeli's het ’n veelvoudige aanvalstrategie gehad: Hulle het vliegtuie op die grond gebombardeer en ook spesiale bomme, wat in samewerking met Frankryk ontwikkel is, op die aanloopbane gegooi om dit te vernietig en te keer dat Egiptiese vliegtuie kan opstyg. Die aanloopbaan by die Arisj-vliegveld is nie gebombardeer nie, want die Israeli's wou dit ná die oorlog as ’n militêre lughawe vir hul transportvliegtuie gebruik. Oorblywende vliegtuie is in latere vlae aanvalle buite werking gestel. Die operasie was suksesvoller as wat verwag is en het die Egiptenare heeltemal onverhoeds betrap. Feitlik die hele Egiptiese lugmag is lamgelê, terwyl Israel min verliese gely het. Net vier ongewapende opleidingsvliegtuie van Egipte was met die begin van die aanval in die lug.[67] Altesaam 338 Egiptiese vliegtuie is vernietig en 100 vlieëniers gedood,[68] hoewel die getal vliegtuie wat die Egiptenare verloor het, betwis word.[69]

Onder die Egiptiese vliegtuie wat vernietig is, was al 30 Tu-16-bomwerpers, 27 van 40 Il-28-bomwerpers, 12 Su-7-bomwerpers, meer as 90 MiG-21's, 20 MiG-19's, 25 MiG-17's en sowat 32 verskillende soorte transportvliegtuie en helikopters. Daarbenewens is Egiptiese radars en SAM-missiele ook aangeval en vernietig. Israel het 19 vliegtuie verloor.[70] Een is deur ’n ontploffende Egiptiese bomwerper vernietig.[71]

Die aanval het Israel vir die res van die oorlog heerskappy in die lug gegee. Ander Arabiese lugmagte is later die dag aangeval namate vyandelikhede na ander fronte uitgebrei het.

Die Westerse pers het aanvanklik Israel se bewerings oor hoeveel vliegtuie hy vernietig het, met agterdog bejeën. Die feit dat die Egiptiese lugmag, asook ander Arabiese lugmagte wat Israel aangeval het, feitlik glad nie later in die oorlog ’n rol gespeel het nie het egter bewys die getalle is waarskynlik waar. Dwarsdeur die oorlog het Israel voortgegaan om Egiptiese vliegvelde te bombardeer om te keer dat hulle weer in werking gestel word. Intussen het die Egiptiese staatsbeheerde radio berig Egipte het die stryd gewen en 70 Israeliese vliegtuie op die eerste dag vernietig.[72]

Gazastrook en Sinaiskiereiland[wysig | wysig bron]

Die verowering van Sinai, 5-6 Junie 1967.

Israel het die aand voor die oorlog by die grens met Egipte versamel en hulle gekamoefleer. Hulle plan was om die Egiptiese magte te verras wat betref tyd (die aanval het presies ooreengestem met die lugaanval op Egiptiese vliegvelde), plek (aanvalle deur Noord- en Sentraal-Sinai, terwyl Egipte ’n herhaling van die 1956-oorlog verwag het toe Israel hulle deur die sentrale en suidelike roetes aangeval het) én metode (deur die gebruik van ’n gekombineerde mag wat van die kante af aanval in plaas van direkte tenkaanvalle).

Noordelike Israeliese divisie[wysig | wysig bron]

Die grens tussen Egipte en Israel naby Eilat, 2008.

Op 5 Junie om 07:50 het die noordelikste Israeliese divisie, wat uit drie brigades onder generaalmajoor Israel Tal bestaan het, die grens op twee plekke oorgesteek. Hulle het vinnig beweeg en nie geskiet nie om die verrassingsoomblik uit te stel. Tal se magte het die "Rafahgaping" aangeval – ’n ent van sowat 11 km met die kortste van drie hoofroetes deur die Sinai na El-Qantarah el-Sjarqijja en die Suezkanaal. Egipte het vier divisies in die gebied gehad, gerugsteun deur mynvelde, veld- en ondergrondse bunkers, versteekte geskut en loopgrawe. Die terrein weerskante van die roete was onbegaanbaar.

Israel se plan was om die Egiptenare by geselekteerde sleutelpunte met pantsereenhede aan te val.[73] Die 7de Pantserbrigade onder kolonel Shmuel Gonen sou Chan Joenis uit die noorde nader en die 60ste Pantserbrigade onder kolonel Menachem Aviram uit die suide. Die twee brigades sou Chan Joenis omsingel en die valskermsoldate sou Rafah inneem. Aanvanklik het hulle nie veel teenstand ervaar nie, want die Egiptiese intelligensie het gedink dit was ’n plan om hulle aandag van die hoofaanval af te trek. Daarna het die Israeli's se 7de Brigade egter skielik onder intense vuur gekom en baie verliese gely. ’n Tweede bataljon se hulp is ingeroep, maar het ook groot weerstand ervaar. Intussen het die 60ste Brigade in die sand vasgeval en die valskermsoldate het probleme gehad om deur die duine te navigeer. Die Israeli's het egter ondanks groot verliese aanhou aanval, die Egiptenare oorrompel en die Chan Joenis-spooraansluiting in net meer as vier uur bereik.[74]

Gonen se brigade het daarna in twee kolomme na Rafah beweeg en Sjeich Zoeweid, 13 km suidwes daarvan, aangeval. Dié plek is deur twee Egiptiese brigades verdedig en hoewel hulle minderwaardig was wat getalle en toerusting betref, was hulle goed gekamoefleer en verskans. Hulle het sterk weerstand gebied en die Israeli's moes lug- en artilleriehulp inroep sodat hulle kon verder vorder.

Die Israeli's het eindelik met tenks deurgebreek. Aviram se magte het hulle egter met die Egiptiese flank misgis en is tussen bolwerke vasgekeer voordat hulle eers ná verskeie ure kon uitkom. Teen die aand het die Israeli's alle teenstand uitgewis. Hulle het egter aansienlike verliese gely. Egipte het sowat 2 000 gesneuweldes gehad en 40 tenks verloor.[74]

Aanval op Arisj[wysig | wysig bron]

Israeliese verkenningsmagte van die "Shaked"-eenheid in Sinai tydens die oorlog.

Op 5 Junie, met die pad oop, het Israeliese magte na Arisj opgeruk. Reeds teen laat die middag het elemente van die 79ste Patserbataljon gebars deur die 11 km lange Jiradikloof, ’n smal pas wat deur goed geplaaste soldate van Egipte se 112de Infanteriebrigade bewaak is. In die vurige gevegte, waarin die pas verskeie kere van hande verwissel het, het Egipte swaar verliese gely, terwyl aan die Israeliese kant 66 soldate dood en 93 gewond is, en 28 tenks verloor is. Nadat die Israeli's deur die pas is, het hulle die buitewyke van Arisj bereik.[75]

Die volgende dag, op 6 Junie, is die Israeliese soldate aan die buitewyke van Arisj deur die 7de Brigade versterk nadat hulle hulle pad deur die Jiradikloof oopgeveg het. Nadat hulle voorraad deur valskerms uit die lug aangevul is, het die Israeli's die lughawe om 07:50 oorgeneem. Om 08:00 het hulle die stad binnegegaan. Die aanvoerder, Yossi Peled, het agterna vertel hoe alles doodstil was. Skielik het die stad mal geraak. Die inwoners het van dakke of, deur vensters en uit gangetjies op hulle geskiet. Hulle het handgranate in die Israeliese tenks gegooi en die strate met trokke afgesper. "Ons manne het die handgranate teruggegooi en die trokke met hulle tenks platgery."[76][77] Gonen het nog eenhede na die stad gestuur en Arisj is eindelik ingeneem.

Brigadegeneraal Avraham Yoffe se taak was om Sinai suid van Tal se magte en noord van generaalmajoor Ariel Sharon s’n (sien onder) binne te dring. Yoffe se aanval het Tal in staat gestel om die verowering van Jiradikloof af te handel. Gonen het daarna ’n mag van tenks, infanterie en ingenieurs onder kolonel Yisrael Granit gestuur om met die kus van die Middellandse See af te beweeg na die Suezkanaal, terwyl ’n tweede mag onder Gonen self suid gedraai en Bir Lahfan en Jabal Libni oorgeneem het.

Middelvoorste Israeliese divisie[wysig | wysig bron]

Op 6 Junie het Israel se 38ste Pantserdivisie (onder Sharon) Oem-Katef, verder suid, aangeval. Dit was ’n goed gefortifiseerde gebied wat deur Egipte se 2de Infanteriedivisie onder generaalmajoor Sa'adi Nagib verdedig is; dié het uit sowat 16 000 troepe bestaan. Egipte het ook ’n bataljon tenkaanvallers en ’n tenkregiment gehad wat uit Tweede Wêreldoorlogse, Sowjetse tenks en 16 000 soldate bestaan het. Israel het sowat 14 000 soldate en 150 naoorlogse tenks gehad, onder meer die AMX-13, Centurion en M50 Super Sherman.

Intussen het twee pantserbrigades onder Avraham Yoffe die grens oorgesteek oor ’n sanderige wildernis wat nie verdedig is nie omdat Egipte dit as onbegaanbaar beskou het. Terselfdertyd moes Sharon se tenks uit die weste op die Oem-Katefrif met Egiptiese magte slaags raak en enige versterkings blokkeer. Israeliese infanteriesoldate sou die drie rye Egiptiese loopgrawe leegmaak, terwyl valskermsoldate agter Egiptiese linies sou land en hulle artillerie aanval.

Die 82ste Pantserbataljon in Aboe Ageila.

Die Israeli's, wat hul pad deur mynvelde moes baan, het aansienlike verliese gely. ’n Groep tenks het daarin geslaag om die noordelike flank van Aboe Ageila te penetreer en teen skemer was alle eenhede in posisie. Altesaam 90 105 mm- en 155 mm-kanonne is gebring, burgerlike busse het infaneriesoldate onder Yekutiel Adam aangery en helikopters het gearriveer om die valskermsoldate te vervoer. Die Egiptenare was nie hiervan bewus nie, want Israeliese aanvalle het hulle elders besig gehou.[78]

Om 22:00 het Israeliese artillerie ’n spervuuraanval op Oem-Katef gedoen; sowat 6 000 rondtes is in minder as 20 minute gevuur. Dit was die mees gekonsentreerde artillerievuur in Israel se geskiedenis.[79][80] Israeliese tenks het die noordelikste Egiptiese verdedigingsoldate aangeval en was grootliks suksesvol, al is ’n hele pantserbrigade deur myne opgehou en het die Israeli's net een mynveetenk gehad. Infanteriesoldate het die drie rye loopgrawe in die ooste aangeval. In die weste het valskermsoldate onder kolonel Danny Matt agter Egiptiese linies geland, heowel die helfte van die helikopters verdwaal en nooit by die slagveld aangekom het nie, terwyl ander weens mortiervuur nie kon land nie.[81][82] Dié wat suksesvol geland het, het die Egiptiese artillerie vernietig en kanonbemanning van hulle batterye geskei. So is genoeg verwarring veroorsaak dat dit die Egiptiese artillerievuur aansienlik verminder het. Egiptiese versterkings is van Jabal Libni na Oem-Katef gestuur, maar is deur Israeliese lugaanvalle en skanse op die pad gekeer om hulle bestemming te bereik. Die Israeli's het teen die volgende dag groot sukses behaal. Egipte het swaar verliese gely, terwyl 40 Israeliese soldate dood en 140 gewond is.[81][82] Yoffe het teen dié tyd ook die gebied bereik en aangeval. Dit het Sharon in staat gestel om die verowering van Oem-Katef te voltooi.

Ander Israeliese magte[wysig | wysig bron]

Verder suid het die 8ste Pantserbrigade onder kolonel Albert Mandler, wat aanvanklik Egipte se aandag van die werklike invalsroetes moes aflei, op 5 Junie die versterkte bunkers aangeval by Koentilla, ’n strategies belangrike posisie. As dit verower kon word, sou dit Mandler in staat stel om versterkings te keer om Oem-Katef te bereik en om by Sharon se komende aanval op Nachl aan te sluit. Die verdedigende Egiptiese bataljon, wat heelwat minder soldate en wapens as Israel gehad het, het sterk weerstand gebied en ’n paar Israeliese tenks getref. Die meeste van hulle is egter gedood en net drie Egiptiese tenks, waarvan een beskadig was, het oorgebly. Teen die aand het Mandler se magte Koentilla verower.[76]

Met die uitsondering van Rafah en Chan Joenis het die Israeliese magte dit aanvanklik vermy om die Gazastrook te betree. Die Israeliese minister van verdediging, Moshe Dayan, het opdrag gegee dat hulle uit die gebied bly. Nadat Palestynse posisies in Gaza egter op die Negef-nedersettings Nirim en Kissoefim losgebrand het, het die stafhoof, Yitzhak Rabin, Dayan se opdrag verwerp en opdrag gegee dat die 11de Gemeganiseerde Brigade onder kolonel Yehuda Reshef die strook binnegaan. Die mag het onmiddellik kwaai artillerievuur en teenstand van Palestynse magte en oorblyfsels van die Egiptiese magte van Rafah ondervind.

Teen sonsondergang het Israel die strategies belangrike Ali Moentarrif, wat oor Gazastad uitkyk, oorgeneem. Hulle is egter uit die stad self verdryf. Sowat 70 Israeliese soldate is gedood, asook ’n Israeliese en ’n Amerikaanse joernalis. Op die tweede dag van die oorlog, 6 Junie, is die Israeli's ondersteun deur die 35ste Valskermbrigade onder kolonel Rafael Eitan en het hulle Gazastad en die hele res van die strook oorgeneem. Die gevegte was heftig en het byna die helfte van Israel se verliese aan die suidelike front tot gevolg gehad. Die Israeli's het Gaza egter vinnig oorgeneem.

Die Egiptiese weermag[wysig | wysig bron]

Tydens die grondgevegte het oorblyfsels van die Egiptiese lugmag Israeliese grondmagte aangeval, maar verliese gely onder die Israeliese lugafweereenhede. In die laaste vier dae van die oorlog het Egiptiese vliegtuie 150 krygsvlugte teen Israeliese eenhede op die Sinai onderneem.

Baie van die Egiptiese eenhede was ongeskonde en kon probeer het om Israel te keer om die Suezkanaal te bereik. Toe die Egiptiese veldmaarskalk Abdel Hakim Amer egter hoor van die val van Aboe-Ageila, het hy paniekbevange geword en alle eenhede op die Sinai opdrag gegee om terug te val. Dit het effektiewelik Egipte se nederlaag beteken.

Intussen het president Nasser, nadat hy van die gevolge van die Israeliese lugaanvalle verneem het, saam met Amer besluit om die Sinai binne 24 uur te ontruim. Geen gedetailleerde instruksies is vir die terugval gegee nie.[83]

Volgende dae van die oorlog[wysig | wysig bron]

Die verowering van Sinai, 7-8 Junie 1967.

Terwyl die Egiptenare op die Sinaiskiereiland in die rigting van die Suezkanaal gevlug het, het Israeliese vliegtuie en artillerie hulle aangeval. Israeliese vliegtuie het napalmbomme tydens hulle krygsvlugte gebruik. Die aanvalle het honderde voertuie vernietig en baie Egiptenare se dood veroorsaak. By Jabal Libni is op Egiptiese soldate geskiet met hulle eie wapens. By Bir Gafgafa het die Egiptenare heftig weerstand gebied en 11 Israeliese tenks vernietig en 20 soldate gedood. Die Israeli's het eindelik besluit om nie die vlugtende Egiptenare te agtervolg nie, maar hulle verby te steek en in die bergpasse van die Wes-Sinai aan te val.

’n Lugfoto van die pad deur Mitlapas, wat vol Egiptiese voertuigwrakke lê ná aanvalle deur die Israeliese lugmag.

In die volgende twee dae (6 en 7 Junie) het Israeliese magte hulle dus na die bergpasse gehaas. Passe soos die Mitla- en Gidipas het doodsterreine vir die Egiptenare geword; hulle het reg in wagtende Israeliese posisies inbeweeg en geweldige verliese gely. Volgens die Egiptiese diplomaat Mahmoed Riad is 10 000 soldate in net een dag gedood, en baie het van honger en dors omgekom.

’n Israeliese oorlogskip vaar deur die Straat van Tiran naby Sjarm el-Sjeich.

Israel se blokkeringsaksie was gedeeltelik suksesvol. Net die Gidipas was beset voordat die Egiptenare dit bereik het, maar op ander plekke het hulle deur die pas gekom en die kanaal na veiligheid oorgesteek. In hul haas het hulle wapens, militêre toerusting en honderde voertuie agtergelaat. Baie Egiptenare is van hulle eenhede afgesny en moes omtrent 200 km in intense hitte loop voordat hulle die Suezkanaal bereik het, met beperkte voorrade kos en water. Duisende soldate is as gevolg daarvan dood. Baie het eerder aan die Israeli's oorgegee.

Volgens sommige verslae het ’n eenheid Sowjetse seesoldate op ’n oorlogskip in Port Said aan wal gegaan tydens die Egiptiese terugval en probeer om die Suezkanaal oor te steek. In ’n Israeliese lugaanval is na bewering 17 gedood en 34 gewond.[21]

Op 7 Junie het Israel begin met sy verowering van Sjarm el-Sjeich. In ’n lugverkenningsvlug is waargeneem dat die gebied nie so goed verdedig is as wat aanvanklik geglo is nie. Omstreeks 04:30 het drie Israeliese missielbote op Egiptiese strandbatterye begin vuur. Terselfdertyd het valskermsoldate in helikopters en transportvliegtuie geklim vir ’n aanval op Al-Toer, omdat stafhoof Rabin oortuig daarvan was dat dit te gevaarlik is om direk in Sjarm el-Sjeich te land.[84] Die stad is egter die dag tevore grootliks ontruim en verslae van lug- en vlootmagte het Rabin eindelik oortuig om die vliegtuie eerder na Sjarm el-Sjeich te stuur. In hulle oorname van die stad het die Israeli's 20 Egiptiese soldate gedood en 8 gevange geneem. Om 12:15 het minister Dayan aangekondig die Straat van Tiran is ’n internasionale seeweg wat sonder beperking oop is vir alle skepe.[84]

Die Wesoewer[wysig | wysig bron]

Die Jordaniese uitloper, 5-7 Junie.

Egiptiese beheer oor Jordaniese magte[wysig | wysig bron]

Koning Hoessein het op 1 Junie die beheer van sy weermag aan Egipte oorgegee. Op dié dag het generaal Abdoel Moenim Riad van Egipte in Amman aangekom om beheer van die Jordaniese weermag oor te neem.[85]

Die Egiptiese veldmaarskalk Hakim Amer het die verwarring wat in die eerste ure van die konflik geheers het, gebruik om ’n kabelgram na Amman te stuur dat hy geseëvier het; as bewys het hy ’n radaropsporing gebruik van ’n eskader Israeliese vliegtuie wat van bomaanvalle op Egipte terugkeer en gesê dit is ’n Egiptiese vliegtuig op pad om Israel aan te val.[86] In die kabelgram, wat net voor 09:00 gestuur is, was ’n opdrag aan Riad om Israel aan te val.[87]

Aanvanklike aanval[wysig | wysig bron]

Onderbroke masjiengeweervuur het om 09:30 in Jerusalem begin en het geleidelik toegeneem namate die Jordaniërs mortiere en skopvryegeweervuur begin gebruik het. In opdrag van generaal Uzi Narkiss het die Israeli's net met kleingeweervuur gereageer en probeer om nie burgerlikes, heilige terreine of die Ou Stad te tref nie.

Koning Hoessein en sy jonger broer, prins Hassan, in 1960.

Om 10:00 het die Jordaniese weermag Israel begin bombardeer. Twee batterye 155 mm-Long Toms het op die voorstede van Tel Aviv en die Ramat David-lugbasis losgebrand. Die aanvoerders van die batterye het opdrag gekry vir ’n twee uur lange spervuur op militêre en burgerlike teikens in Sentraal-Israel. Van die bomme het die buitewyke van Tel Aviv getref.[88]

Teen 10:30 het Israel se derde premier, Levi Eshkol, ’n boodskap aan koning Hoessein gestuur waarin hy belowe om nie teen Jordanië op te tree as dié land uit die oorlog bly nie.[89] Hoessein het geantwoord dat dit te laat is.[90] Om 11:15 het Jordaniese houwitsers ’n spervuur op Israeliese Jerusalem begin, eers op gebiede buite die stad en naderhand op die middestad en voorstede. Militêre instellings, die premier se woning en die Knesset is ook geteiken. Altesaam 20 Israeliese burgerlikes is gedood en sowat 1 000 gewond. Omtrent 900 geboue is beskadig, insluitende ’n hospitaal.[19]

Om 11:50 het 16 Jordaniese Hawker Hunters Netanya, Kfar Sirkin en Kfar Saba begin aanval. Drie Irakse Hawker Hunters het laag oor nedersettings in die Jezreelvallei gevlieg en op burgerlikes losgebrand. ’n Irakse Toepolef Tu-16 het Afula aangeval en is neergeskiet. Net ’n paar burgerlike huise is getref en min skade is aangerig maar 16 Israeliese soldate is gedood, die meeste toe die vliegtuig neerstort.[19]

Israeliese kabinet vergader[wysig | wysig bron]

Toe die Israeliese kabinet vergader om te besluit wat om te doen, het Yigal Allon en Menahem Begin gereken dit is ’n geleentheid om die Ou Stad van Jerusalem oor te neem, maar Eshkol het besluit om met Moshe Dayan en Yitzhak Rabin te beraadslaag.[91] Dayan het verskeie versoeke van Narkiss geweier om ’n infanterie-aanval in die rigting van Berg Scopus te doen, maar het toestemming gegee vir ’n paar vergeldingsaksies.[92]

Aanvanklike reaksie[wysig | wysig bron]

Kort voor 12:30 het die Israeliese lugmag Jordanië se twee lumagbasisse aangeval. Die Hawker Hunters was in dié stadium besig om brandstof in te neem. Die Israeliese vliegtuie het twee vlae aanvalle gedoen – in die eerste vlaag is die aanloopbane vernietig en die beheertorings buite werking gestel; in die tweede vlaag is al 21 Hawker Hunters van Jordanië vernietig, asook ses transportvliegtuie en twee helikopters. ’n Israeliese vliegtuig is van die grond af neergeskiet.[92]

Israel het ook H-3, ’n Irakse lugmagbasis in Wes-Irak, aangeval. In die aanval is 12 MiG-21's, 2 MiG-17's, 5 Hunter F6's en 3 Il-28-bomwerpers vernietig of neergeskiet. ’n Pakistanse vlieënier wat by die basis gestasioneer was, het ’n Israeliese vliegtuig en ’n bomwerper neergeskiet. In nog ’n Israeliese lugaanval is die Jordaniese radarfasiliteit in Ajloun vernietig. Ook Jordanië se 40ste Brigade is aangeval. Dosyne tenks en ’n konvooi van 26 ammunisietrokke is vernietig. In Jerusalem het Israel met missiele op die Jordaniese aanval gereageer en Jordaniese posisies uitgewis. Daarvoor het Israel die L-missiel, ’n oppervlak-tot-oppervlakmissiel, gebruik wat hulle in die geheim saam met Frankryk ontwikkel het.[92]

Jordaniese bataljon by die Goewerneurswoning[wysig | wysig bron]

’n Jordaniese bataljon het die Goewerneurswoning, die hoofkwartier van die Verenigde Nasies se waarnemers in Jerusalem,[93][94][95] ingeneem en met mortiere en skopvrye gewere losgebrand op die kibboets Ramat Rachel en die Joodse seksie van die gemengde buurt Abu Tor. VN-waarnemers het heftig beswaar aangeteken teen die oortreding in ’n neutrale sone. Nadat die Jordaniërs Jabel Mukaber beset het, is ’n patrollie vooruitgestuur na Ramat Rachel, waar vier burgerlikes met ou Tsjeggies vervaardigde wapens op hulle geskiet het, onder andere die vrou van die direkteur van die kibboets.[96][97]

Israeliese soldate maak Jordaniese loopgrawe leeg tydens die Slag van Ammunisieheuwel.
Ammunisieheuwel soos dit nou lyk.

Israel se onmiddellike reaksie was ’n aanval om die Goewerneurswoning en omgewing terug te verower. Die Jerusalembrigade se Reserwebataljon 161, onder luitenantkolonel Asher Dreizin, het opdrag gekry om dit te doen. Dreizin het twee infanteriekompanjies en agt tenks beskikbaar gehad. Verskeie van die tenks het in modder by Ramat Rachel vasgeval, en net drie het vir die aanval oorgebly. Die Jordaniërs op die terrein het heftige weerstand gebied en twee van die tenks vernietig.[98]

Hulle het die gebou egter reeds verlaat en die Israeli's het die Jordaniërs op Antennaheuwel daarnaby aangeval. Die geveg het vier uur geduur voordat die oorlewende Jordaniërs na loopgrawe van die Hittinbrigade teruggeval het, en dié is eindelik deur die Israeli's oorgeneem. Teen 18:30 het die Jordaniërs na Betlehem teruggetrek nadat 100 van hulle gedood is. Al Dreizin se soldate buiten 10 is gedood en hy is self drie keer gewond.[98]

Israeliese inval[wysig | wysig bron]

Laat die middag van 5 Junie het Israel ’n aanval geloods om Jerusalem te omsingel. Dit het tot die volgende dag geduur. Soekligte op die hoogste gebou in Israeliese Jerusalem het gewys waar die Jordaniërs is en het hulle verblind. Die Jerusalembrigade het suid om die stad beweeg en die gemeganiseerde Harelbrigade en die 55ste Valskermbrigade onder Mordechai Gur het dit van die noorde af omsingel.[99]

’n Gekombineerde mag het die gefortifiseerde Polisieakademie oorgeneem en nadat hulle versterkings gekry het, na Ammunisieheuwel opgeruk. Die Jordaniërs, wat daar ingegrawe was, het heftig weerstand gebied. Al die Israeliese offisiere behalwe twee aanvoerders is gedood en die aanval is meestal deur individuele soldate gelei. Die gevegte was op ’n kort afstand en soms van hand tot hand. Israel het die posisie ná vier uur oorgeneem; 36 Israeli's en 71 Jordaniese soldate is in die verbete stryd dood.[99] Gur se ander bataljons het die orige Jordaniese posisies in die omgewing oorgeneem.

Terselfdertyd het die Harelbrigade die dorp Har Adar aangeval. Ná gevegte waarin ’n paar soldate dood is, het die Jordaniërs teruggeval en die Israeliese magte het deur Beit Horon na Ramallah beweeg. Hulle het die aand in Ramallah aangekom nadat hulle op hul pad vier gefortifiseerde dorpe ook oorgeneem het. Intussen het die 163ste Infanteriebataljon Abu Tor ná ’n hewige geveg oorgeneem en die Ou Stad van Betlehem en Hebron afgesluit.

Intussen het 600 Egiptiese kommandosoldate wat in die Wesoewer gestasioneer was, Israeliese vliegvelde begin oorneem. Saam met Jordaniese verkenners het hulle die grens oorgesteek en na Ramla en Hatzor beweeg. Hulle is gou opgemerk en het skuiling gesoek in nabygeleë velde, wat die Israeli's aan die brand gesteek het. Sowat 450 kommandosoldate is dood en die res het na Jordanië ontsnap.[100]

Jordanië se verdediging in Jerusalem het begin verbrokkel en versterkings is van Jericho af gestuur. Hulle het opdrag gekry om Berg Scopus van die Arabiese buurte af aan te val. Infanteriesoldate is ook na Issawiya gestuur. Israeliese vliegtuie het die brigades gewaar en uitgewis. Ook ander pogings deur Jordanië om sy posisie in Jerusalem te versterk het misluk weens Israeliese lokvalle en lugaanvalle.

Omdat Dayan bang was heilige terreine word beskadig, het hy Israeliese soldate opdrag gegee om nie die Ou Stad binne te gaan nie.[91] Hy was ook bang vir internasionale reaksie, veral van Christene, as Israel sy pad na die Ou Stad oopveg.

Die Wesoewer[wysig | wysig bron]

’n Egiptiese opdrag dat Jordaniese magte tot oorkant die Jordaanrivier terugtrek, is op 6 Junie om 10:00 uitgereik. Daardie middag het koning Hoessein egter gehoor van die hangende resolusie 233 van die VN se Veiligheidsraad dat alle gevegte gestaak moet word, en hy het besluit om uit te stel in die hoop dat ’n skietstilstand gou ingestel sou word.

Stafhoof luitenantgeneraal Yitzhak Rabin (regs) in die ingang na die Ou Stad van Jerusalem tydens die oorlog, saam met Moshe Dayan en Uzi Narkiss (links).

Dayan het weer nadat hy van die resolusie gehoor het, besluit om wel die Ou Stad te verower.[91] Twee valskermbataljons het Augusta-Victoria-heuwel, wat uit die ooste oor die Ou Stad uitkyk, aangeval. Een bataljon het van Berg Scopus aangeval en die ander een vanuit die vallei tussen die berg en die Ou Stad. ’n Ander valskermbataljon onder Gur het die Ou Stad binnegegaan en die ander twee bataljons het by hulle aangesluit nadat hulle hulle sendings voltooi het. Daar was min weerstand en geen geskut is gebruik nie uit vrees dat die Ou Stad beskadig sou word.

’n Brigade van Peled se divisie het die westelike deel van die Wesoewer oorgeneem en ’n ander het Jordaniese artillerieposisies om Jenin aangeval wat besig was om die Ramat David-lugbasis te bombardeer. Die Jordaniese 12de Pantserbataljon het verskeie Israeliese pogings om Jenin te verower afgeweer. Eindelik het die Israeli's, wat minder soldate gehad het, geseëvier nadat 12 Jordaniese tenks vernietig is en net ses oorgebly het.[100]

Net ná skemer het Israeliese versterkings opgedaag. Die Jordaniërs het steeds weerstand gebied, maar het eindelik na Jenin teruggetrek, waar hulle deur die 25ste Infanteriebrigade versterk is. Die Jordaniërs was effektiewelik omsingel in Jenin.[100] Hulle het die Israeli's tot vieruur die volgende oggend afgeweer en verskeie van hulle voertuie vernietig. Ná sonsopkoms het Israel ’n twee uur lange bombardement op die Jordaniërs uitgevoer. Tien soldate is gedood en 250 gewond. Die Israeli's het toe hulle pad in Jenin in oopgeveg.[101]

Nadat die Ou Stad oorgeneem is, het die Jerusalembrigade by die valskermsoldate aangesluit en suidwaarts beweeg, waar hulle Judea en Gush Etzion verower het. Hebron is sonder weerstand oorgeneem. Op 7 Junie het Israel Betlehem verower ná ’n kort geveg waarin 40 Jordaniërs gedood is. Die res het gevlug.

Terwyl Israel sy aanvalle op 7 Junie voortgesit en hulle nie aan die VN se skietstilstandresolusie gesteur het nie, is die Jordaniese soldate vir die tweede keer gelas om aan die Wesoewer te onttrek uit vrees dat die hele Jordaniese weermag uitgewis sou word.[102] Die onttrekking is dié nag voltooi.

Golanhoogland[wysig | wysig bron]

Die Slag van die Golanhoogland, 9-10 Junie.

Vals Egiptiese verslae van ’n oortuigende oorwinning oor die Israeliese weermag[72] en voorspellings dat Egiptiese magte kort daarna Tel Aviv sou aanval, het Sirië beïnvloed om by die oorlog betrokke te raak.[103]

Mense in ’n bomskuiling by die kibboets Dan, een van drie plekke waar Sirië wateraanlegte probeer verower het.

Siriese artillerie het Noord-Israel begin bombardeer en 12 Siriese vliegtuie het Israeliese nedersettings in Galilea aangeval. Israel het drie van die vliegtuie neergeskiet en die res weggedryf.[104] Ook twee van Libanon se 12 Hawker Hunters het die Israeliese lugruim betree en Israeliese posisies in Galilea gebombardeer. Israel het hulle onderskep en die een neergeskiet.[105][7]

Die aand van 5 Junie het Israel Siriese vliegvelde aangeval. Die Siriese lugmag het 32 MiG-21's, 23 MiG-15's en MiG-17's verloor, asook twee Il-28-bomwerpers – tweederdes van sy vliegtuie. Die ander derde is ná die aanval na verafgeleë basisse verskuif en is nie weer in die oorlog gebruik nie.

Op 6 Junie het ’n klein Siriese mag probeer om die wateraanlegte by drie plekke in Israel oor te neem. Die aanvalle is afgeweer, met die verlies van 20 soldate en sewe tenks. ’n Israeliese offisier is ook dood. ’n Groter Siriese aanval is ook gou afgeweer.[104] Ander probleme wat Sirië ondervind het, is tenks wat te breed vir brûe was, ’n gebrek aan radiokommunikasie tussen tenks en soldate en eenhede wat opdragte om te beweeg geïgnoreer het.[106]

Israelse debat oor die Golanhoogland[wysig | wysig bron]

Op 7 en 8 Junie het Israeliese leiers beraadslaag om te besluit of hulle die Golanhoogland ook moes aanval. Sirië het voor die oorlog strooptogte gesteun wat spanning help veroorsaak het en het Israel soms van die hoogland af gebombardeer; sommige Israeliese leiers wou dus toesien dat Sirië gestraf word.[107] Die militêre standpunt was dat dit baie duur sou wees, aangesien die Israeli's opdraand sou moes veg teen ’n sterk gefortifiseerde vyand. Die westelike deel van die hoogland bestaan uit ’n rotsagtige platorand wat 500 m bo die See van Galilea en die Jordaan uitstyg. Verder was daar die moontlikheid van ingryping deur die Sowjetunie. Dayan het die idee teengestaan, maar eerste minister Eshkol en David Elazar, hoof van die Noordelike Bevel, was daarvoor.

Eindelik het intelligensieverslae aangedui die moontlikheid is skraal dat die Sowjetunie sou ingryp en verkenningsverslae het getoon sommige Siriese verdedigingsposisie in die Golanstreek is aan die ineenstort. ’n Kabelgram wat onderskep is, het ook onthul dat Nasser die president van Sirië aanmoedig om dadelik ’n skietstilstand te aanvaar. Op 9 Junie om 03:00 het Sirië sy aanvaarding van die skietstilstand aangekondig. Dayan het egter geesdriftiger oor die aanval geraak en vier uur later opdrag gegee dat teen Sirië opgetree word,[107] sonder beraadslaging met of toestemming van die regering.[108]

Die Siriese weermag het uit sowat 75 000 soldate in nege brigades bestaan. Israeliese magte wat by die aanval betrokke was, het bestaan uit twee brigades in die noordelike deel van die front en nog twee in die middel. Die Golanhoogland se unieke terrein (berghange wat gekruis word deur parallelle strome elke paar kilometer van oos na wes) en die algemene gebrek aan paaie het albei magte gedwing om met oos-wes-asse langs te beweeg en het eenhede se vermoë beperk om ander eenhede aan die flanke te ondersteun. Die Siriërs kon dus net op die plato self tussen noord en suid beweeg, en die Israeli's net aan die voet van die platorand.

In teenstellings met Israel se ander veldtogte het die een op die Golanhoogland net gedeeltelik geslaag omdat die Siriërs se uitgebreide verdedigingsfortifikasies so doeltreffend was. Die Siriërs se verdediging self was egter nie so goed nie omdat die Siriese offisiere swak leiers was wat hulle soldate sleg behandel het. In gevegte van naby was die Israeli's ook beter af met hulle Uzi, ’n handmasjiengeweer wat spesifiek daarvoor ontwerp is, terwyl die Siriërs swaarder AK-47-aanvalsgewere gehad het wat vir oper gebiede ontwerp is.

Israeliese aanval: eerste dag[wysig | wysig bron]

Die oggend van 9 Junie het Israeliese vliegtuie dosyne krygsvlugte na Siriese posisies van Berg Hermon tot Tawfiq begin uitvoer. Artilleriebatterye en stoorkamers is vernietig en transportkolomme is van die paaie af gedwing. Die Siriërs het baie ongevalle gehad en hul moreel het gedaal; ’n paar senior offisiere en soldate het gedros. Die Siriese bunkers en loopgrawe is egter nie beskadig nie en die meeste Siriese magte het in hulle posisies gebly.[109]

Israeliese tenks in Junie 1967 op die Golanhoogland.
Universal-nuusdekking op 9 Junie van die oorlog en die VN se reaksie.

Sowat twee uur nadat die lugaanval begin het, het Israel se 8ste Pantserbrigade onder kolonel Albert Mandler die Golanhoogland inmarsjeer. Sappeurs en stootskrapers het die doringdraad en landmyne uit die weg geruim. Hulle het onder vuur gekom en die Israeliese tenks, waarvan die beweegbaarheid deur die terrein belemmer is, het stadig onder vuur na die gefortifiseerde dorp Sir al-Dib beweeg in ’n poging om by die fort by Qala uit te kom.

Israel se ongevalle het toegeneem. ’n Deel van die mag het verdwaal en by Za'ura beland, wat goed verdedig was. Omdat die situasie kritiek was, het Mandler opdrag gegee dat beide Za'ura en Qala aangeval word. Hewige en verwarde gevegte het uitgebreek en die Siriërs het groot skade aangerig, maar eindelik het Israel hulle oorrompel deur hulle op ’n kort afstand met hulle kanonne te bestook. Ook in Qala het hulle hewige weerstand ondervind, maar hulle kon nie omdraai nie omdat ander magte hulle gevolg het en die smal pad weerskante met landmyne besaai was. Die Israeli's het hulp uit die lug ontbied en Israeliese vliegtuie het twee Siriese tenks verwoes. Die res het onttrek. Die oorblywende verdedigers van Qala het teruggeval nadat hulle aanvoerder gedood is. Intussen het Israel ook Za'ura en die 'Ein Fit-fort verower.[110]

In die sentrale sektor het Israel se 181ste Bataljon Dardara en Tel Hillal oorgeneem. Op die operasie se noordelike as, waar 13 Siriese posisies aangeval is, het navigasiefoute veroorsaak dat Israel direk onder Siriese soldate beland het. In die daaropvolgende gevegte het albei kante swaar verliese gely – die Israeli's het al 19 hulle tenks verloor.[111] Die bataljonaanvoerder het sy oorblywende manskappe toe opdrag gegee om in twee groepe te verdeel en hulle het die noordelike en suidelike flank van Tel Fakhr aangeval. Daarna het hulle ook die ander Siriese posisies aangeval.[111]

Op die noordelike flank het die Israeli's binne minute deurgebreek. In die geveg van sewe uur wat daarop gevolg het, is 31 Israeli's gedood en 82 gewond, terwyl 62 Siriërs gedood en 20 gevange geneem is. Die Golanibrigade se 51ste Bataljon het Tel 'Azzaziat verower, en Darbashiya is ook ingeneem.[111]

Die aand van 9 Junie was al vier Israeliese brigades op die plato, waar hulle versterkings kon kry en vervang kon word. Duisende soldate het die front bereik en die gewondes is weggeneem. Teen dagbreek was daar agt Israeliese brigades in die sektor.

Sirië se eerste verdedigingslyn was verwoes, maar die agterste verdedigingsposisies was in ’n groot mate ongeskonde. Siriese leiers het besluit om dié posisies te versterk en voort te gaan met die bombardering van Israeliese burgerlike nedersettings.

Israeliese aanval: tweede dag[wysig | wysig bron]

Dwarsdeur die nag het die Israeli's bly beweeg. Hoewel hulle sterk teenstand gekry het, het ’n verwagte Siriese teenaanval nooit gematerialiseer nie. By Jalabina is die Israeli's vier uur lank op ’n afstand gehou voordat hulle die dorp kon verower.

Die volgende dag, 10 Junie, het die sentrale en noordelike groepe by mekaar aangesluit vir ’n knyptangbeweging, maar die Siriërs het intussen teruggeval. Hulle het om 08:30 begin om hulle eie bunkers op te blaas, dokumente te verbrand en te vlug. Toe die 8ste Brigade Mansura bereik, het hulle geen weerstand ondervind nie en afgekom op verlate toerusting, insluitende tenks, in ’n perfekte werkende toestand.

Volgens die tydskrif Time het Radio Damaskus sy eie weermag ondergrawe in ’n poging om druk op die VN uit te oefen om ’n skietstilstand af te dwing: Hulle het die val van die stad Quneitra aangekondig drie uur voordat dit werklik gebeur het. "Dié voortydige aankondiging van die oorgawe van hulle hoofkwartier het die moreel van die Siriese soldate wat in die Golangebied agtergebly het, vernietig."[112]

Slotsom[wysig | wysig bron]

Die noodlottige veldtog het ’n week gelede begin. Die voortbestaan van die staat Israel was in die weegskaal, die hoop van generasies en die visie wat in ons tyd ’n werklikheid geword het... Gedurende die konflik het ons magte sowat 450 vyandelike vliegtuie en honderde tenks vernietig. Die vyandelike magte is in gevegte beslissend verslaan. Baie het vir hulle lewe gevlug of is gevange geneem. Vir die eerste keer sedert die stigting van die staat is die bedreiging vir ons sekuriteit terselfdertyd verwyder uit die Sinaiskiereiland, die Gazastrook, Jerusalem, die Wesoewer en die noordelike grens.

Levi Eshkol, 12 Junie 1967
(toespraak voor die Israeliese parlement)[113]

Teen 10 Junie het Israel sy laaste aanval op die Golanhoogland uitgevoer en die dag daarna is ’n skietstilstand onderteken. Israel het beslag gelê op die Gazastrook, Sinaiskiereiland, Wesoewer en Jordaanrivier (insluitende Oos-Jerusalem) en die Golanhoogland.[114] Sowat ’n miljoen Arabiere is in die nuut verowerde gebiede onder regstreekse Israeliese beheer geplaas. Israel se strategiese diepte het toegeneem tot minstens 300 km in die suide, 60 km in die ooste en 20 km uiters ruwe terrein in die noorde, ’n veiligheidsbate wat goed te pas gekom het in die Jom Kippoeroorlog ses jaar later.

Yitzhak Rabin tydens sy toespraak by die Hebreeuse Universiteit van Jerusalem.

Drie weke ná die oorlog het Yitzhak Rabin ’n eregraad van die Hebreeuse Universiteit van Jerusalem ontvang. In sy toespraak het hy oor Israel se sukses gesê:

"Ons lugsoldate, wat die vyand se vliegtuie so akkuraat getref het dat niemand ter wêreld kan verstaan hoe dit gedoen is nie en mense tegnologiese verduidelikings of geheime wapens soek; ons pantsertroepe wat oor die vyand geseëvier het selfs wanneer hulle toerusting minderwaardig was; ons soldate in alle ander takke. . . wat ons vyande oral oorwin het, ondanks laasgenoemde se groter getalle en beter versterkings – dit alles openbaar nie net kalmte en moed in gevegte nie, maar . . . die begrip dat net hulle persoonlike weerstand teen die grootste gevare oorwinning vir hulle land en hulle families sou behaal, en as hulle nie oorwinning behaal het nie was die alternatief uitwissing."[115]

Uit erkenning vir sy bydrae is die eer aan Rabin toegeken om die oorlog vir die Israeli's ’n naam te gee. Uit die voorstelle wat ingedien is, het hy die "Sesdaagse Oorlog" gekies, wat die dae van die Skepping oproep.[116]

Volgens die Egiptiese joernalis Mohamed Hassanein Heikal het Nasser in Egipte sy verantwoordelikheid vir die militêre nederlaag erken.[117] Volgens die historikus Abd al-Azim Ramadan het Nasser se verkeerde besluite om in 1967 die internasionale vredesmag uit die Sinaiskiereiland te sit en die Straat van Tiran te sluit gelei tot ’n staat van oorlog met Israel, al was Egipte nie militêr voorbereid nie.[118]

Ongevalle[wysig | wysig bron]

Tussen 776[8] en 983 Israeli's is in die oorlog gedood en 4 517 gewond. Vyftien soldate is gevange geneem. Die Arabiere het baie groter verliese gely. Tussen 9 800[11] en 15 000[119] Egiptiese soldate is gedood of vermis. Nog 4 338 is gevange geneem.[12] Van die Jordaniese soldate 700 gedood en 2 500 gewond,[9][13] en van die Siriese soldate is tussen 1 000[120] en 2 500[16][18] gedood. Tussen 367[12] en 591[17] Siriërs is gevange geneem.

Gevolge[wysig | wysig bron]

Polities was die Sesdaagse Oorlog uiters belangrik. Israel het weer gewys hy was in staat en bereid om strategiese aanvalle te inisieer wat die streekbalans kon verander. Egipte en Sirië het taktiese lesse geleer en het Israel in 1973 aangeval in ’n poging om verlore gebiede te herwin.[121]

Nadat Mauritanië ander Arabiese lande se voorbeeld gevolg het in die verklaring van oorlog, was dié land en Israel in ’n verklaarde staat van oorlog tot in 1999.[122] Amerika het ’n verbod ingestel op nuwe wapenooreenkomste met alle Midde-Oosterse lande, insluitende Israel. Die verbod het van krag gebly tot aan die einde van die jaar, ondanks dringende versoeke deur Israel dat dit opgehef word.[123]

Israel en Sionisme[wysig | wysig bron]

Israel het ná die oorlog ’n vlaag van nasionale euforie beleef en die pers het die weermag se optrede weke lank geprys. Nuwe "oorwinningsmuntstukke" is gemunt om dit te vier. Die wêreld se belangstelling in Israel het ook toegeneem en die land se ekonomie, wat voor die oorlog ’n krisis beleef het, het floreer danksy die instroming van toeriste en skenkings, sowel as olie uit Sinai.[124]

Daar was ook godsdienstige gevolge. Onder Jordaniese heerskappy is Jode uit Jerusalem gesit en verbied om die Westelike Muur te besoek, ondanks die vredesooreenkoms van 1949 met Jordanië waarvolgens hulle toegang tot die muur gehad het.[125][126] Joodse heilige terreine is nie onderhou nie en Joodse begraafplase is verniel. Jode kon nou, vir die eerste keer sedert 1948, die Ou Stad van Jerusalem besoek en by die Westelike Muur bid; dit is die heiligste terrein waar Jode kan bid.[127] Hoewel Tempelberg die belangrikste heilige terrein in die Joodse tradisie is, was die al-Aqsa-moskee onder administrasie van die Jordaniese Moslemse waqf en Jode mag nie op Tempelberg gebid het nie, maar kon dit besoek.[128][129]

In Hebron het Jode vir die eerste keer sedert die 14de eeu toegang gekry tot die Grot van die Patriarge, die tweede heiligste Joodse terrein (Jode is voorheen net toegelaat om by die ingang te bid).[130] Ander heilige terreine, soos Rachel se graf in Betlehem en Josef se graf in Nablus, was ook nou toeganklik.[131][132]

Die oorlog het die Joodse diaspora geïnspireer en trots gemaak.[133] Duisende Joodse immigrante het van Westerse lande soos die VSA, Brittanje, Kanada, Frankryk en Suid-Afrika na Israel gestroom, al het baie later na hulle land van herkoms teruggekeer.[134][135] Ook in die Sowjetunie het Jode vir visums aansoek gedoen en begin betoog vir hulle reg om na Israel te emigreer. Sowjetse Jode het later visums begin kry danksy diplomatieke druk deur die Weste.

Bannelinge en vlugtelinge[wysig | wysig bron]

In die Arabiese lande het vervolging en verbanning Joodse minderheidsgroepe in die gesig gestaar.[136] Ook in kommunistiese lande het ’n reeks antisemitiese vervolgings plaasgevind.[137][138] Sowat 11 200 Jode het net uit Pole na Israel geïmmigreer tydens 1968 se politieke krisis in dié land en in die jaar daarna.[139]

Daar was ’n uitgebreide ontworteling van bevolkings in die besette gebiede. Volgens die Amerikaanse regering het 300 000 van die miljoen Palestyne in die Wesoewer en Gaza[140] óf gevlug óf hulle is na ander plekke verskuif soos Jordanië, waar hulle tot die toenemende onrus bygedra het.[141] Op die Golanhoogland het ’n geraamde 80 000 Siriërs gevlug,[142] van wie sowat 20 000 van die stad Quneitra was.[143] Israel het net die bewoners van Oos-Jerusalem en die Golanhoogland toegelaat om volle Israeliese burgerskap te kry.

Miskien tot 70 000 Palestyne het tydens die oorlog uit die Jerichogebied gevlug en nog tienduisende het die gebied in die maande daarna verlaat.

Lang termyn[wysig | wysig bron]

Israel het ná die Camp David-ooreenkomste van 1978 vrede met Egipte gesluit en in 1982 in fases aan die Sinai begin onttrek. Die posisie van ander besette gebied was egter dekades lank die oorsaak van ’n bitter en langdurige konflik tussen Israel en die Palestyne, en die Arabiese wêreld in die algemeen. Jordanië en Egipte het eindelik hul aanspraak op die soewereiniteit van onderskeidelik die Wesoewer en Gaza teruggetrek. Israel en Jordanië het in 1994 ’n vredesooreenkoms onderteken.

Ná die Israeliese besetting van hierdie gebiede het honderdduisende Jode na die Wesoewer getrek om ’n permanente Israeliese vastrapplek daar te verseker. Hulle was ’n omstrede saak in Israel én Palestina. Die Israeliese nedersettings in Gaza is in Augustus 2005 ontruim as deel van Israel se terugtrekking uit Gaza.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. "Milestones: 1961–1968". Office of the Historian (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2020. Besoek op 30 November 2018. Between June 5 and June 10, Israel defeated Egypt, Jordan, and Syria and occupied the Sinai Peninsula, the Gaza Strip, the West Bank, East Jerusalem, and the Golan Heights
  2. Weill, Sharon (2007). "The judicial arm of the occupation: the Israeli military courts in the occupied territories". International Review of the Red Cross. 89 (866): 401. doi:10.1017/s1816383107001142. ISSN 1816-3831. On 7 June 1967, the day the occupation started, Military Proclamation No. 2 was issued, endowing the area commander with full legislative, executive, and judicial authorities over the West Bank and declaring that the law in force prior to the occupation remained in force as long as it did not contradict new military orders. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  3. Krauthammer 2007.
  4. Oren, Michael B. (2002). Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East (in Engels). Oxford University Press. p. 171. ISBN 9780195151749.
  5. Tucker, Spencer C. (2015). Wars That Changed History: 50 of the World's Greatest Conflicts: 50 of the World's Greatest Conflicts (in Engels). ABC-CLIO. pp. 540–541. ISBN 9781610697866.
  6. 6,0 6,1 Tucker 2004, p. 176.
  7. 7,0 7,1 7,2 Griffin 2006, p. 336.
  8. 8,0 8,1 Israel Ministry of Foreign Affairs 2008.
  9. 9,0 9,1 9,2 Gawrych 2000, p. 3
  10. Zaloga, Steven (1981). Armour of the Middle East Wars 1948–78 (Vanguard). Osprey Publishing.
  11. 11,0 11,1 El Gamasy 1993 p. 79.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Israel Ministry of Foreign Affairs, 2004
  13. 13,0 13,1 The Six Day War 1967: Jordan and Syria. 20 Februarie 2013. ISBN 9781472801975. Besoek op 6 Januarie 2018. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  14. Warfare since the Second World War, deur Klaus Jürgen Gantzel, Torsten Schwinghammer, p. 253
  15. Wars in the Third World since 1945, (NY 1991) Guy Arnold
  16. 16,0 16,1 Tucker, Spencer C. (2010). The Encyclopedia of Middle East Wars. The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts. ABC-CLIO. p. 1198. ISBN 978-1-85109-947-4.
  17. 17,0 17,1 Woolf, Alex (2012). Arab–Israeli War Since 1948. Heinemann-Raintree. p. 27. ISBN 978-1-4329-6004-9.
  18. 18,0 18,1 Sachar, Howard M. (2013). A History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time. Random House. ISBN 978-0-8041-5049-1.
  19. 19,0 19,1 19,2 Oren, pp. 185–87
  20. Gerhard, William D.; Millington, Henry W. (1981). "Attack on a SIGINT Collector, the USS Liberty" (PDF). NSA History Report, U.S. Cryptologic History series. National Security Agency. partially declassified 1999, 2003.
  21. 21,0 21,1 Ginor, Isabella and Remez, Gideon: The Soviet-Israeli War, 1967–1973: The USSR's Military Intervention in the Egyptian-Israeli Conflict, p. 23
  22. Major General Indar Jit Rikhye (28 Oktober 2013). The Sinai Blunder: Withdrawal of the United Nations Emergency Force Leading... Taylor & Francis. pp. 8–. ISBN 978-1-136-27985-0.
  23. Mutawi 2002, p. 183.
  24. "First United Nations Emergency Force (UNEF I) – Background (volle teks)" (in Japannees). Rauschning, Wiesbrock & Lailach 1997, p. 30; Sachar 2007, pp. 504, 507–08. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2018. Besoek op 29 Junie 2017.
  25. Ami Gluska (12 Februarie 2007). The Israeli Military and the Origins of the 1967 War: Government, Armed Forces and Defence Policy 1963–67. Routledge. p. 152. ISBN 978-1-134-16377-9. On the evening of 22 May, President Gamal Abdul Nasser, accompanied by ... Egyptian air force base at Bir Gafgafa in Sinai and addressed the pilots and officers. ... 'The Jews are threatening war – we say to them ahlan wa-sahlan (welcome)!
  26. Gawrych (2000) p. 5
  27. Schiff, Zeev, History of the Israeli Army, Straight Arrow Books (1974) p. 145
  28. Churchill & Churchill, The Six Day War, Houghton Mifflin Company (1967) p. 21
  29. Pollack 2004, p. 290.
  30. Segev, 2007, pp.149–52.
  31. Hart, 1989 p. 226
  32. Oren 2002/2003, p. 312; Burrowes & Douglas 1972, pp. 224–25
  33. Shemesh, Moshe (2007). Arab Politics, Palestinian Nationalism and the Six Day War: The Crystallization of Arab Strategy and Nasir's Descent to War, 1957–1967. Sussex Academic Press. p. 118. ISBN 978-1-84519-188-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015. The Jordanian leadership's appraisal of the repercussions of the Samu' raid was a major factor in King Husayn's decision to join Nasir's war chariot by signing a joint defense pact with Egypt on May 30, 1967. This was the determining factor for Jordan's participation in the war that would soon break out.... Convinced after the Samu' raid that Israel's strategic goal was the West Bank, Husayn allied himself to Nasir out of a genuine fear that, in a comprehensive war, Israel would invade the West Bank whether or not Jordan was an active participant.
  34. Tessler, Mark (1994). A History of the Israeli-Palestinian Conflict. John Wiley & Sons. p. 378. ISBN 978-0-253-20873-6. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015. Towards the War of June 1967: Growing tensions in the region were clearly visible long before Israel's November attack on Samu and two other West Bank towns. An escalating spiral of raid and retaliation had already been set in motion...
  35. Herzog 1982, p. 148
  36. John Quigley, The Six-Day War and Israeli Self-Defense: Questioning the Legal Basis for Preventive War, Cambridge University Press, 2013, p. 32.
  37. Shlaim (2007) p. 238
  38. Mutawi 2002, p. 93.
  39. Cohen, Raymond. (1988), p. 12
  40. "Interference, by armed force, with ships of Israeli flag exercising free and innocent passage in the Gulf of Aqaba and through the Straits of Tiran will be regarded by Israel as an attack entitling it to exercise its inherent right of self-defence under Article 51 of the Charter and to take all such measures as are necessary to ensure the free and innocent passage of its ships in the Gulf and in the Straits." "Statement to the General Assembly by Foreign Minister Meir, 1 March 1957". Israel Ministry of Foreign Affairs – The State of Israel. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Oktober 2007. Besoek op 13 Oktober 2008.
  41. Morris, Benny (1999). Righteous Victims: A History of the Zionist–Arab Conflict, 1881–1998. Random House. p. 306. ISBN 978-0-679-42120-7.
  42. Gat, Moshe (2003). Britain and the Conflict in the Middle East, 1964–1967: The Coming of the Six-Day War. Greenwood Publishing Group. p. 202. ISBN 978-0-275-97514-2.
  43. Colonomos, Ariel (2013). The Gamble of War: Is it Possible to Justify Preventive War?. Palgrave Macmillan. p. 25. ISBN 978-1-137-01894-6.
  44. "LBJ Pledges U.S. to Peace Effort Geargiveer 17 Mei 2017 op Wayback Machine", Eugene Register-Guard (19 Junie 1967). Sien ook Johnson, Lyndon. "Address at the State Department's Foreign Policy Conference for Educators" Geargiveer 27 Desember 2016 op Wayback Machine (19 Junie 1967).
  45. Churchill po. 52 en 77
  46. Reston, James (24 Mei 1967). "Washington: Nasser's Reckless Maneuvers; Cairo and Moscow The U.S. Commitment The Staggering Economy Moscow's Role". The New York Times (in Engels). p. 46. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2020. Besoek op 22 Julie 2018.
  47. Quigley, The Six-Day War and Israeli Self-Defence, p. 60. (Cambridge University Press)
  48. "Foreign Relations of the United States, 1964–1968, Volume XIX, Arab-Israeli Crisis and War, 1967 - Office of the Historian". history.state.gov (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Maart 2020.
  49. Stone 2004, p. 217.
  50. Pollack 2004, p. 294.
  51. Pollack 2004, p. 59.
  52. Ehteshami en Hinnebusch 1997, p. 76.
  53. Shlaim; Louis (2012) pp. 86–87: “Syria was severely unprepared for war. Despite the bombastic and jingoistic rhetoric, the Bathist regime viewed its actions against Israel as low-level warfare that was not meant to lead to all-out war. The months and years prior to the 1967 Arab-Israeli war were filled with military purges associated with actual and attempted coups that decimated and further fractured the military and party, resulting in an inexperienced officer corps as well as a deep distrust between the rank and file and officers in the army. In addition, there were uprisings by discontented elements of the Syrian population, less than satisfactory encounters with Israeli forces, and lukewarm Soviet support... One would be hard-pressed to find a military less prepared for war with a clearly superior foe.”
  54. Mutawi 2002, p. 42.
  55. 55,0 55,1 Segev 1967, pp. 82, 175–91.
  56. "Air Warriors". Pakistan Air Force (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Mei 2019. Besoek op 15 Julie 2017.
  57. "Eagle Biography – Saiful Azam". Air University. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Augustus 2013. Besoek op 15 Julie 2017.
  58. Oren, 176; Benny Morris, Righteous Victims, 318.
  59. Pollack 2004, p. 58.
  60. de Mazarrasa, Javier (1994) (in Spaans). Blindados en España 2ª Parte: La Dificil Postguerra 1939–1960. Valladolid, Spain: Quiron Ediciones. p. 50. ISBN 84-87314-10-4
  61. Perrett, Bryan (1999). Panzerkampfwagen IV medium tank: 1936–1945. Oxford, United Kingdom: Osprey. p. 44. ISBN 978-1-85532-843-3
  62. John Quigley (17 Desember 2012). The Six-Day War and Israeli Self-Defense: Questioning the Legal Basis for Preventive War. Cambridge University Press. p. 135. ISBN 978-1-139-62049-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015. Terence Taylor…wrote in 2004…that "many scholars" considered Israel to have "conducted the (1967) action in anticipatory of self-defense
  63. Oren 2002, p. 172
  64. Bowen 2003, p. 99 (skrywersonderhoud met Moredechai Hod, 7 Mei 2002).
  65. 65,0 65,1 Oren 2002, elektroniese uitgawe, afdeling "The War: Day One, June 5".
  66. Bowen 2003, pp. 114–15 (skrywersonderhoud met generaal Salahadeen Hadidi.
  67. Oren 2002 p. 171
  68. Pollack 2005, p. 474.
  69. Oren, 176, sê 282 van 420. Morris, 318, sê 304 van 419. Mark Tessler, A History of the Israeli–Palestinian Conflict (Indiana, 1994), p. 396, sê meer as 350.
  70. Long 1984, p. 19, Tabel 1.
  71. Oren, p. 175
  72. 72,0 72,1 "Part 4: The 1967 Six Day War" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 20 April 2011.
  73. Oren, p. 178
  74. 74,0 74,1 Oren, p. 180
  75. Oren, p. 181
  76. 76,0 76,1 Oren, p. 202
  77. "Six Day War" (in Engels). Israeli-weapons. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2019. Besoek op 1 Februarie 2012.
  78. Oren, p. 182
  79. Simon Dunstan,The Six Day War 1967: Sinai Geargiveer 1 Januarie 2016 op Wayback Machine, Osprey Publishing, 2012, p. 125
  80. Leslie Stein,The Making of Modern Israel: 1948–1967 Geargiveer 1 Januarie 2016 op Wayback Machine, Polity Press, 2013 p. 181.
  81. 81,0 81,1 Oren, p. 201
  82. 82,0 82,1 Hammel 1992, p. 239
  83. Mubasher, Abdou (7–13 Junie 2007). "The road to Naksa". Al-Ahram. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2017. Besoek op 24 Mei 2017.
  84. 84,0 84,1 Oren, p. 248
  85. Shlaim; Louis (2012) p. 112
  86. Oren 2002, pp. 184–185.
  87. Shlaim; Louis (2012) p. 113
  88. The Six Day War and Its Enduring Legacy {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060216005405/http://www.washingtoninstitute.org/templateC05.php?CID=2080 |date=16 Februarie 2006
  89. Donald Neff (1984). Warriors for Jerusalem: the six days that changed the Middle East. Linden Press/Simon & Schuster. p. 205. ISBN 978-0-671-45485-2. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015.
  90. Shlaim (2000). The Iron Wall: Israel and the Arab World. pp. 243–244.
  91. 91,0 91,1 91,2 Shlaim, 2001, p. 244.
  92. 92,0 92,1 92,2 Oren, pp. 187–88
  93. "United Nations June 5, 1967" (in Engels). VN. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Oktober 2019. Besoek op 1 Februarie 2012.
  94. Oren, p. 187
  95. Shlaim 2001, p. 245.
  96. Oren, p. 188–89
  97. "Pacifica Military History – Free Samples". Pacificamilitary.com. 5 Junie 1967. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2012. Besoek op 1 Februarie 2012.
  98. 98,0 98,1 Oren, pp. 191–92
  99. 99,0 99,1 Oren, p. 222
  100. 100,0 100,1 100,2 Oren, p. 203
  101. Oren, p. 219
  102. Mutawi 2002, p. 140
  103. Shlaim; Louis (2012) pp. 92–93
  104. 104,0 104,1 Sachar 1976. p. 642.
  105. Oren, p. 237
  106. Oren 2002, elektroniese uitgawe, seksie "Damascus and Jerusalem".
  107. 107,0 107,1 Oren 2002, elektroniese uitgawe, seksie "The War: Day Five, June 9".
  108. Morris, 2001, p. 325
  109. Oren, p.280
  110. Oren, pp. 281–82
  111. 111,0 111,1 111,2 Oren, p. 283
  112. "A Campaign for the Books". Time (in Engels). 1 September 1967. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Julie 2013. Besoek op 22 Julie 2010.
  113. Eshkol 1967, pp. 39, 49
  114. "Six-Day War – Middle East [1967]" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020. Besoek op 26 September 2016.
  115. Sachar 1976. p. 660.
  116. Oren 2002, elektroniese uitgawe, seksie "Aftershocks".
  117. Elie Podeh; Onn Winckler (1 Desember 2004). Rethinking Nasserism: Revolution and Historical Memory in Modern Egypt. University Press of Florida. pp. 110, 111. ISBN 978-0-8130-3137-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015.
  118. Elie Podeh; Onn Winckler (1 Desember 2004). Rethinking Nasserism: Revolution and Historical Memory in Modern Egypt. University Press of Florida. pp. 105, 106. ISBN 978-0-8130-3137-8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015.
  119. Herzog 1982, p. 165.
  120. Churchill & Churchill 1967, p. 189
  121. Brams & Togman 1998, p. 243; Youngs 2001, p. 12
  122. Amos Oz-onderhoud met Phillip Adams, Geargiveer 2 Augustus 2015 op Wayback Machine 10 September 1991
  123. William B. Quandt (2001). Peace Process: American Diplomacy and the Arab–Israeli Conflict Since 1967. University of California Press. p. 42. ISBN 978-0-520-22374-5. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 27 Oktober 2015.
  124. Oren, p. 309
  125. "Fact Sheet No. 52, Remembering the Six Day War" (in Engels). 7 Mei 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2018. Besoek op 28 Maart 2008.
  126. Tessler, Mark A. (1994). A History of the Israeli-Palestinian Conflict. Indiana University Press. p. 326. ISBN 978-0-253-35848-6.
  127. Aikman, David (1998). Great Souls: Six Who Changed a Century. Lexington Books. p. 349. ISBN 978-0-7391-0438-5.
  128. The "Status Quo" on the Temple Mount Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine November–Desember 2014
  129. Jerusalem in the unholy grip of religious fervor Geargiveer 16 November 2014 op Wayback Machine, Times of Israel. 6 November 2014
  130. Cave of the Patriarchs Geargiveer 18 Maart 2015 op Wayback Machine Chabad.org
  131. Tom Selwyn. Contested Mediterranean Spaces: The Case of Rachel's Tomb, Bethlehem, Palestine. Berghahn Books. pp. 276–278.
  132. "Archaeology in Israel: Joseph's Tomb" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 November 2016. Besoek op 27 Oktober 2015.
  133. Oren, p. 332
  134. The Rise – and Rise – of French Jewry's Immigration to Israel Geargiveer 8 Oktober 2017 op Wayback Machine Judy Maltz, 13 Januarie 2015. haaretz.com
  135. "The 40th anniversary of the Six-Day War / Rate of return". Haaretz (in Engels). 1 Junie 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Oktober 2015. Besoek op 10 Oktober 2014.
  136. Oren 2002, pp. 306–07
  137. Ringer, Ronald (2006). Excel HSC Modern History. Pascal Press. p. 390. ISBN 9781741252460. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2016. Besoek op 10 September 2013.
  138. Włodzimierz Rozenbaum, CIAO: Intermarium, National Convention of the American Association for the Advancement of Slavic Studies, Atlanta, Ga., 8–11 Oktober 1975.
  139. Communiqué: Investigation regarding communist state officers who publicly incited hatred towards people of different nationality. Geargiveer 28 Oktober 2012 op Wayback Machine Institute of National Remembrance, Warschau. Op Poolse webtuiste van IPN: 25 Julie 2007.
  140. "US State Department" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2019. Besoek op 25 Junie 2017.
  141. "Right of return: Palestinian dream". BBC News. UK. 15 April 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Mei 2011. Besoek op 25 Oktober 2010..
  142. "Golan Heights" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Oktober 2019. Besoek op 8 Oktober 2005.
  143. "Al-Qunayṭirah". Encyclopædia Britannica aanlyn (in Engels). 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2014. Besoek op 18 Julie 2010.
Verwysingfout: <ref> tag with name "npr" defined in <references> group "" has no content.

Verdere leesstof[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]