Strukturbericht-klassifikasie

Die strukturbericht-klassifikasie is een van die belangrikste maniere om kristalstrukture te klassifiseer. Dit is genoem na die Duitse wetenskaplike tydskrif Strukturbericht wat dit in die 1930s ingevoer het. Hierdie tydskrif is later opgeneem in Acta Crystallografica. Die struktuurbericht-klassifikasie word vandag nie meer voortgesit nie en dit is ver van volledig. Dit word nogtans steeds gebruik omdat dit die volopste en bekendste struktuurtipes behels.

Die B2-struktuur van CsCl en TlCl.

Isotipie[wysig | wysig bron]

Talle stowwe het basies dieselfde kristalstruktuur. Dit word isotipie genoem. Hulle atome beset dieselfde posisies in 'n eenheidsel met dieselfde simmetrie, hoewel die parameters wat die eenheidsel se afmetings bepaal kan verskil. Sesium chloried en tallium(I) chloried het byvoorbeeld altwee 'n eenvoudige kubiese struktuur met chloor-atome op die posisie (0,0,0) van die sel en 'n metaalatoom in die middel van die sel op posisie (½,½,½). Hierdie koördinate is egter fraksioneel: hulle is uitgedruk as fraksie van die eenheidsel se hoogte. In die geval van CsCl is die kubus se hoogte 412 pm, vir TlCl is dit 385 pm.

Elemente[wysig | wysig bron]

Daar is veral talle stowwe met dieselfde struktuur indien die struktuur taamlik eenvoudig is, 'n klein eenheidsel en 'n hoë simmetrie besit. Talle elemente is byvoorbeeld metale wat dieselfde struktuur as koper het, soos Al, Ni, Pd, Pt, In, Ca, Pb ens. 'n Ander groep metale het dieselfde struktuur as wolfram soos Ba, Ra, Fe, Nb ensomeer. Die Duitse wetenskaplike tydskrif Strukturbericht het daarvoor 'n klassifikasie ingevoer. Die kopergroep word "A1" genoem en die wolfram-groep "A2".^[1]

Verbindings[wysig | wysig bron]

Die strukturbericht-klassifikasie word ook op talle verbindings toegepas. Die struktuur van CsCl en TlCl word die B2-struktuur genoem. Indien twee stowwe tot dieselfde struktuurtipe behoort word dikwels ook mengkristalle van hierdie stowwe aangetref.

Die strukturbericht-klassifikasie het in die 1930s ontstaan. Later is talle stowwe gevind wat 'n unieke struktuur het en wat nie meer geklassifiseer word nie.

Pearson[wysig | wysig bron]

'n Ander sisteem is die Pearsonsimbole. Hulle bestaan uit drie dele.

'n skuins kleinletter (a, m, o, t, h, c) wat die kristalstelsel aandui (triklinies, monoklinies, ortorombies, tetragonaal, heksagonaal en kubies).
'n skuins hoofletter (P, S, F, I, R) wat die roostertipe aandui.
'n getal wat die getal atome in die sel weergee.

Ongelukkig is hierdie sisteem nie eenduidig nie. Byvoorbeeld altwee die diamant- en die sfaleriet-struktuur is vlakgesentreerde kubies cF en het 8 atome. Hulle is dus altwee cF8 strukture, maar die strukture is nie dieselfde nie. Hulle het verskillende ruimtegroepe. Die sfalerietstruktuur is nogtans wel van die diamantstruktuur afgelei. Die omringingsgetalle is 4 (tetraëdries) in altwee strukture. In die haliet-struktuur is dit egter glad nie so nie. Die omringinggetalle is 6, maar die Pearsonsimbool is ook cF8. In die strukturbericht-klassifikasie word hule A4, B4 en B1 genoem.

Die IUPAC skryf egter in sy Red Book 2005:^[2]

The use of the Pearson notation […] is recommended for the designation of the structures of metal and solid solutions in binary and more complex systems. The use of Greek letters, which do not convey the necessary information, and of the Strukturbericht designations, which are not self-explanatory, is not acceptable.

A[wysig | wysig bron]

A-strukture betref elemente.

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
A1	Cu	fcc	Fm3m
A2	W	bcc	Im3m
A3	Mg
A3'	α-La
A4	C	diamant	Fd3m
A5	β-Sn
A6	In
A7	α-Arseen		R3m
A8	γ-Se
A9	C	grafiet
A10	α-Hg
A11	α-Ga
A12	α-Mn
A13	β-Mn
A14	I₂
A15	Cr₃Si, β-W
A16	α-S
A17	P	swart P
A20	α-U
A_a	α-Pa
A_b	β-U
A_c	α-Np
A_d	β-Np
A_f	HgSn6-10
A_g	γ-B
A_h	α-Po
A_i	β-Po
A_k	α-Se
A_l	β-Se

B[wysig | wysig bron]

B-strukture betref binêre verbindings wat 'n 1:1 stoigiometrie besit en as AB geskryf kan word

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
B1	NaCl	haliet	Fm3m
B2	CsCl		Pm3m
B3	ZnS	sfaleriet	P43m
B4	ZnS	wurtziet	P6₃mc
B5,6,7	SiC	moissaniet	politipies
B8₁	NiAs	nikkelien	P6₃mc
B8₂	Ni₂In		P6₃mc
B9	α-HgS	kinnabar	P3₁21
B10	PbO	loodglit (lithargiet)	P4/nmm
B13	NiS	milleriet	R3m
B14	MnP	mangaanfosfied	Pnma
B17	PtS	cooperiet	P4₂/mmc
B31	sien ->B14
Bₕ	WC	α-wolframkarbied	P6m2

C[wysig | wysig bron]

C-strukture betref AB₂-verbindings

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
C1	CaF₂	fluoriet	Fm3m
C2	FeS₂	piriet	Pa3
C3	Cu₂O	kupriet	Pn3m
C4	TiO₂	rutiel	P4₂/mnm
C5	TiO₂	anataas	P4₁/amd
C6	CdI₂	kadmiumjodied	P3m1
C7	MoS₂	molibdeniet	P6₃/mmc
C8	SiO₂	β-kwarts	P6₂22
C9	SiO₂	β-kristobaliet	Fd3m
C13	HgI₂	cocciniet	P4₂/nmc
C14	MgZn₂	Lavesfase (heksagonaal)	P6₃/mmc
C15	MgCu₂	Lavesfase (kubies)	Fd3m
C34	AuTe₂	calaveriet	C 2/m
C43	ZrO₂	baddeleyiet	P2₁/c
C46	Au_1-xAg_xTe₂	krenneriet	Pma2

D[wysig | wysig bron]

D-strukture betref A_mB_n-verbindings

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
D0₂	CoAs₃	skutterudiet	Im3
D0₃	BiF₃	gananiet	Fm3m
D0₆	LaF₃	tysoniet	P3c1
D0₉	ReO₃		Pm3m
D0ₑ	Ni₃P		I4
D5₁	Al₂O₃	korund	R3c
D5₃	Mn₂O₃	bixbyïet	Ia3 cI80^[3]
D5₁₁	Sb₂O₃	valentiniet^[4]	Pccn oP20^[3]
D8₁₀	(Fe,Ni)₉S₈	pentlandiet	Fm3m

E tot met K[wysig | wysig bron]

Hierdie strukture verteenwoordig minder eenvoudige strukture van ternêre verbindings.

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
E0₁	PbFCl	matlockiet	P4/nmm
E0₇	FeAsS	arsenopiriet	P2₁/b
E1₁	CuFeS₂	chalkopiriet	I42d
E2₁	CaTiO₃	perovskiet	Pm3m (ideaal)
E2₂	FeTiO₃	ilmeniet	R3
E3₃	FeSb₂S₄	berthieriet
F0₁	NiSbS	ullmaniet	P2₁3
F5₁	NaCrS₂	caswellsilveriet	R3m hR4^[3]
F5₆	CuSbS₂	wolfsbergiet	I4/mcm
G0₁	CaCO₃	kalsiet	R3c
G0₂	CaCO₃	aragoniet	Pmcn
G3₂	Na₂SO₃		P3
G7₁	CeCO₃F	bastnäsiet-Ce	P6c2
H0₁	CaSO₄	anhidriet	Cmcm
H0₂	BaSO₄	bariet	Pnma
H0₅	KClO₄	kaliumperchloraat	~~F43m~~ --> Pnma
H1₁	MgAl₂O₄	spinel	Fd3m
H2₄	Cu₃VS₄	sulvaniet	P43m
H2₅	Cu₃AsS₄	enargiet	Pnm2₁
H4	CaWO₄	scheeliet	^[5]
H5₇	Ca₅(PO₄)₃F,Cl,OH	apatiet	^[5]P6₃/m

L[wysig | wysig bron]

L-strukture is allooie

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
L1₂	Cu₃Au	ourikupried	Pm3m

O[wysig | wysig bron]

O-tipes is organiese verbindings. Dit word nouliks gebruik.

S[wysig | wysig bron]

Die S-tipe is vir silikate gereserveer.

Kode	Argetipe	Naam	Ruimtegroep
S1₁	ZrSiO₄	sirkoon	I4₁/amd
S1₂	Mg₂SiO₄	olivien	Pbnm
S1₄	Ca₃Al₂Si₃O₁₂	granaat	Ia3d
S2₁	Sc₂Si₂O₇	thortveitiet	C2/m

Bronne[wysig | wysig bron]

TYPIX Standardized Data and Crystal Chemical Characterization of Inorganic Structure Types, Springer Science & Business Media, Erwin Parthé, Louise Gelato, Bernard Chabot, Marinella Penzo, Karin Cenzual, Roman Gladyshevskii, 2013, ISBN 3-662-10641-8, ISBN 978-3-662-10641-9
A Handbook of Lattice Spacings and Structures of Metals and Alloys: International Series of Monographs on Metal Physics and Physical Metallurgy, Deel 4 W. B. Pearson Elsevier, 2013, ISBN 1-4832-2661-1, ISBN 978-1-4832-2661-3

Verwysings[wysig | wysig bron]

↑ Structure of Materials: An Introduction to Crystallography, Diffraction and Symmetry, Marc De Graef, Michael E. McHenry, Cambridge University Press, 2012, ISBN 1-107-00587-6, ISBN 978-1-107-00587-7
↑ IUPAC Red Book 2005.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 "argiefkopie" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2018. Besoek op 14 Augustus 2017.
↑ "webmineral" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 November 2019. Besoek op 14 Augustus 2017.
↑ ^5,0 ^5,1 Lewis S. Ramsdell. Studies on silicon carbide.

[1] Structure of Materials: An Introduction to Crystallography, Diffraction and Symmetry, Marc De Graef, Michael E. McHenry, Cambridge University Press, 2012, ISBN 1-107-00587-6, ISBN 978-1-107-00587-7

[2] IUPAC Red Book 2005.

[Wene-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 "argiefkopie" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2018. Besoek op 14 Augustus 2017.

[4] "webmineral" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 November 2019. Besoek op 14 Augustus 2017.

[Ramsdell-5] 5,0 ^5,1 Lewis S. Ramsdell. Studies on silicon carbide.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]