Britse en Ierse Leeus

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Jump to navigation Jump to search
Britse en Ierse Leeus
Kenteken van die Britse en Ierse Leeus.png
Bynaam(e) Leeus
Unie Vlag van Engeland Engelse Rugbyvoetbalunie
Vlag van Ierland Ierse Rugbyvoetbalunie
Vlag van Skotland Skotse Rugbyunie
Vlag van Wallis Walliese Rugbyunie
Afrigter(s) Vlag van Nieu-Seeland Warren Gatland (2021-toer)
Kaptein(s) Vlag van Wallis Alun Wyn Jones (2021-toer)
Spankleure


Statistiek
Meeste toetse Vlag van Ierland Willie John McBride (17)[1]
Meeste toetspunte Vlag van Skotland Andy Irvine (281)[2]
Meeste drieë Vlag van Ierland Tony O’Reilly (37)[2]
Eerste wedstryd
Flag of Otago.svg Otago 3–8 Leeus (as Groot-Brittanje) Vlag van Verenigde Koninkryk
(28 April 1888)
Grootste oorwinning
Flag of Western Australia.svg Wes-Australië 10–116 Leeus British and Irish Lions flag.svg
(8 Junie 2001)
Grootste toetsoorwinning
Vlag van Argentinië Argentinië 0–46 Leeus British and Irish Lions flag.svg
(7 Augustus 1927)
Grootste nederlaag
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland 38–6 Leeus British and Irish Lions flag.svg
(16 Julie 1983)

Die Britse en Ierse Leeus[a] (voorheen bekend as die Britse Eilande en tot in 2001 die Britse Leeus genoem; kort “Leeus”) is ’n rugbyspan saamgestel uit spelers wat vir die nasionale rugbyspanne van Engeland, Ierland, Skotland en Wallis mag speel. Al om die vier jaar onderneem die Leeus ’n weeklange toer afwisselend na Australië, Nieu-Seeland of Suid-Afrika, die drie groot rugbylande in die Suidelike Halfrond. Op ’n toer word gewoonlik ’n aantal toetswedstryde teen die onderskeidelike nasionale span en wedstryde teen plaaslike keurspanne gespeel.

Gemeensame spanne van die destydse Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland het sedert 1888 toere in die Suidelike Halfrond onderneem. Die eerste toer was ’n suiwer kommersiële onderneming sonder amptelike goedkeuring deur die beheerliggame. Die ses daaropvolgende toere (voor die Suid-Afrikaanse 1910-toer) het meer en meer goedkeuring deur die nasionale beheerliggame verkry, hoewel net een span spelers uit alle vier lande ingesluit het. Sedert 1910 word die spelers deur ’n komitee met verteenwoordigers uit alle Tuisnasies saamgestel. In 1950 het die span vir die eerste keer uitsluitlik uit internasionaal ervare spelers bestaan.

Gedurende die eerste helfte van die 20ste eeu het die Leeus meestal nie daarin geslaag om ’n toetsreeks te beklink nie. In 1955 het ’n goue tydperk begin, nadat hulle in die toetsreeks teen Suid-Afrika met 2–2 gelykop gespeel het. Hul hoogtepunt het die Leeus gedurende die 1970’s bereik, toe hulle toetsreekse teen Nieu-Seeland en Suid-Afrika beklink het. Ná die professionalisering van rugby in 1995 het die Leeus bly bestaan, maar die toere is as gevolg van die spelers se minder beskikbaarheid duidelik verkort.

Toere[wysig | wysig bron]

Die Leeus is ’n span bestaande uit spelers wat ook vir een van die vier Tuisnasies (Engeland, Ierland, Skotland, Wallis) mag speel en gewoonlik vir een van dié nasionale spanne speel. Gewoonlik toer hulle al om die vier jaar vir ’n aantal weke deur een van die drie vernaamste rugbylande in die Suidelike Halfrond. Dit is afwisselend Australië, Nieu-Seeland en Suid-Afrika. Voor die Tweede Wêreldoorlog het hulle ook toere na Argentinië onderneem. Die mees onlangse toer was in 2021 na Suid-Afrika. Die volgende vind in 2025 na Australië plaas.[3]

’n Komitee bestaande uit verteenwoordigers van die vier betrokke beheerliggame (Engelse Rugbyvoetbalunie, Ierse Rugbyvoetbalunie, Skotse Rugbyunie, Walliese Rugbyunie) is vir die toer se organisasie verantwoordelik en bepaal sekere maande voor die toer se begin die afrigters. Daarna keur die hoofafrigter in afspraak met die komitee die span.[4] Op die toer word gedurende die week wedstryde teen keurspanne en klubs gespeel, terwyl op die naweek toetswedstryde teen die gasheer se nasionale span gespeel word. Daar word minstens drie toetswedstryde gespeel; die Leeus se doelwit is om meer toetswedstryde as die gasheer te wen en sodoende die toetsreeks te beklink. Tuiswedstryde van die Leeus is maar skaars en hulle dien as ’n toervoorbereiding voor die vertrek na die gasheerland. ’n Toer vind gewoonlik in Junie of Julie plaas, wanneer elders die midjaarrugbytoetsreeks gespeel word. Die aktiwiteite van die Tuisnasies se nasionale spanne is in dié tyd ingeperk en hulle maak net staat op reserwes of nuwelinge.

Die Leeus se wedstryde in die week herinner meer aan skougevegte as aan wedstryde en dit het veral die doelwit om die uit vier nasionale spanne bestaande span in taktiese opsig in lyn te bring en die beste span vir die toetswedstryde te bepaal. Dit is egter ook belangrik om die balans te vind tussen die spelers wat gedurende die week ingespan word en dié wat in die toetswedstryd uitdraf. Konflikte in dié verband is nie skaars nie.[5] Ook die aantal spelers vir ’n toer word dikwels debatteer. Byvoorbeeld het tydens die Nieu-Seelandse 2005-toer veral die Skotse pers gekritiseer dat Skotland met net drie spelers in die uit 44 spelers bestaande span duidelik onderverteenwoordig sou wees. Dit het tot die kwessie vir ’n kwota vir elkeen van die nasies gelei. Dit word egter as onwaarskynlik beskou.[6]

Benaming en kentekens[wysig | wysig bron]

Bynaam[wysig | wysig bron]

Van die eerste spanne het onder die benaming British Isles verskyn. Op hul 1950-toer na Nieu-Seeland en Australië het die span die amptelike naam Britse Leeus goedgekeur. Dié naam is in 1924 vir die eerste keer deur Britse en Suid-Afrikaanse joernaliste as bynaam gebruik en dit het na die leeu verwys wat op die trui verskyn het. Die leeu het die destydse vierdelige kenteken vervang, waarop die embleme van die vier betrokke beheerliggame uitgebeeld word.[7]

Toe die span aan die einde van die 19de eeu ontstaan het, was die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland nog een enkele staat. Die span het ná die stigting van die Ierse Vrystaat in 1922 bly bestaan, maar dit is steeds British Isles of British Lions genoem. Deur die loop van die dekades heen het die Iere dié name in ’n toenemende mate as ontoepaslik beskou, aangesien hulle glo nie verteenwoordig is nie. In 2001 is die span amptelik in Britse en Ierse Leeus hernoem. Die meeste ondersteuners verwys na die span steeds kort as “Leeus”.

Himne[wysig | wysig bron]

Aangesien die Leeus geen nasie verteenwoordig nie, beskik hulle nie oor nasionale kentekens soos ’n vlag of volkslied nie. Op die 1989-toer na Australië is die Britse volkslied God Save the Queen gespeel, wat in sport veral met Engeland geassosieer word. Veral die spelers uit Ierland was daarmee ontevrede, maar dit het ook kritiek uit Skotland en Wallis ontlok.[8] Vervolgens het hulle daarvan afgesien om hoegenaamd ’n volkslied te speel.[9] Vir die 2005-toer na Nieu-Seeland het die Leeuskomitee die musikus Neil Myers opdrag gegee om ’n lied vir die span te komponeer. Sy titel was The Power of Four en dit sou voor die wedstryde pleks van ’n volkslied gesing word. Die première was op 23 Mei 2005 op die Millennium-stadion in Cardiff voor die openingswedstryd teen Argentinië en dit is deur die Walliese operasanger Katherine Jenkins gesing.[10] Dié lied is egter deur die spelers, ondersteuners en pers verwerp; dit het hulle glo laat “sidder” en is as nie inspirerend genoeg beskou nie.[11] Sedertdien word dit nie meer gebruik nie.

Kleure[wysig | wysig bron]

Vlag van die Britse en Ierse Leeus

Die Leeus dra sedert 1950 ’n rooi trui met ’n vierdelige embleem wat die vier beheerliggame verteenwoordig. Buitendien dra hulle wit broeke met blou lang sokkies met ’n groen kleuraksent. Op dié manier word die sportkleure van alle vier Tuisnasies gebruik (rooi vir Wallis, wit vir Engeland, blou vir Skotland en groen vir Ierland). Voor 1950 het die kleredrag verskeie aansienlike veranderinge ondergaan.[12]

In 1888 het Arthur Shrewsbury, die eerste toer se organiseerder, aangedring op “iets wat goeie materiaal sou wees en hulle tog met storm hier uithaal” (something that would be good material and yet take them by storm out here). Die resultaat was ’n rooi-wit-blou-gestreepte trui met wit broeke en donker sokkies. Vir die Suid-Afrikaanse 1891- en 1896-toere het hulle dié kleure behou, maar dié keer as ’n rooi-wit-gestreepte trui met donkerblou broeke en sokkies. Vir die Australiese 1899-toer het die span weer die rooi-wit-blou-gestreepte trui gedra, maar met breë blou strepe asook rooi en wit dun strepe. Die broeke was steeds blou, só ook die sokkies, wat ’n wit kleuraksent bygekry het. Tydens die Suid-Afrikaanse 1903-toer het hulle rooi-wit-gestreepte truie gedra. Die enigste veranderinge was ietwat breër rooi as wit strepe (die teenoorgestelde as in 1896) en die wit kleuraksent op die 1896-sokkies is gedeeltelik behou.[13] Op die Australiese 1904-toer het hulle dieselfde trui as vyf jaar voorheen gedra. In 1908, toe die Skotse en Ierse beheerliggame geen spelers beskikbaar gestel het nie, het die Anglo-Walliese keurspan op hul toer na Australië en Nieu-Seeland rooi truie met ’n breë wit streep gedra.[12] Die blou broek is behou, maar die sokkies was vir die eerste keer rooi met ’n wit kleuraksent.

In 1910 was die Skotte weer deel van die Suid-Afrikaanse toer. Vervolgens het die spelers donkerblou truie met wit broeke en die rooi 1908-sokkies gedra.[13] Op die truie het ook ’n groot leeu verskyn. In 1924 het die span weer deur Suid-Afrika getoer en die blou truie is behou, maar dié keer het die broek by die kleur gepas. Die 1924-toer was die eerste, waartydens die span Leeus genoem is. Ironies genoeg het hulle tydens dié toer die leeu-embleem met die voorganger van die huidige kenteken met die vier simbole vir die vier beheerliggame vervang. Die leeu het op die truie ontbreek, maar die spelers het tydens hul aankoms in Suid-Afrika dasse met ’n leeumotief gedra, waarvolgens die pers en die publiek na die span as Leeus verwys het.[14]

Tydens die nieamptelike Argentynse 1927-toer het hulle dieselfde truie en kentekens gebruik, terwyl die drie gestileerde leeus in 1930 as ’n truikenteken teruggekeer het.[12] Tydens dié Nieu-Seelandse toer het die gaste se blou trui baie opskudding veroorsaak. Dit is algemeen in rugby dat die tuisspan die besoekers tegemoet kom, as die kleure baie naby aan mekaar is. Die Nieu-Seelandse span, wat reeds as All Blacks bekend gestaan het, het ’n swart trui gedra, wat met die Leeus se blou trui gebots het. Ná ’n lang huiwering en baie debatte het die Nieu-Seelandse beheerliggaam ingestem en die All Blacks het in die toetswedstryde vir die eerste keer geheel en al in wit gespeel. Tydens hierdie toer het ’n aantal spelers rondom die Ierse slot George Beamish hul misnoeë daaroor uitgespreek dat Skotland se blou, Engeland se wit en Wallis se rooi verteenwoordig is, maar nie Ierland se groen nie. Vervolgens het die sokkies ’n groen kleuraksent bygekry, wat sedertdien ’n vaste bestanddeel in die kleredrag vorm.[15] Op die Argentynse 1936-toer het die vierdelige wapen op die trui teruggekeer en dit word sedertdien gebruik.[12]

Die rooi trui se invoering op die 1950-toer het gepaard gegaan met die wens om die 1930-kontroversie te vermy. Saam met die wit broeke en die groen-blou sokkies vorm dit sedertdien die algemene kleredrag.[16] Die enigste verandering is in 1993 gemaak, toe hulle die truiverskaffer se kenteken prominent bygevoeg het. Umbro het in 1989 gevra om “die handelsmerk besmoontlik te wys” wat die truiontwerp egter nie beïnvloed het nie. Sedertdien het Nike, Adidas en Canterbury met groot kentekens op die truie verskyn, saam met die borge Scottish Provident (1997), NTL (2001), Zurich (2005), HSBC (2009 en 2013),[15][17] Standard Life Investments (2017) en Vodafone (2021).[18]

Ontwikkeling van die spanklere
1888
1891–1896
1899–1904
1908
1910–1938
sedert 1950


Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Nieamptelike voorgangertoere[wysig | wysig bron]

Die Britse 1888-span
Die Britse 1891-span

Die eerste toer het in 1888 plaasgevind, toe 22 spelers na Australië en Nieu-Seeland getoer het. Die meeste van hulle was Engelse, maar ook Walliesers en Skotte het saamgetoer. Aangesien dié toer privat gereël is, het die Engelse Rugbyvoetbalunie amptelike patronaatskap geweier,[19] maar dit goedgekeur en vereis dat die streng amateurreëls nie oorskry word nie.[20] Die span het in 35 wedstryde teen provinsiale keurspanne, asook stad- en studentespanne gespeel, van wie hulle 27 gewen het. Toetswedstryde was nog nie deel van dié toer nie.[21] Hulle het egter 19 bykomende wedstryde volgens die Victoriaanse reëls (vandag se Australiese voetbal) gespeel, hoewel die span voor die toer geen ervaring met dié stel reëls gehad het nie.[22] Die toer is oorskadu deur die dood van die spankaptein Robert Seddon wat verdrink het terwyl hy in die Hunterrivier geroei het.[23]

Ten spyte van die gebrek aan ondersteuning deur amptelike instellings het dit die tradisie gevestig dat spanne van die Noordelike Halfrond die suide besoek. Drie jaar later het die Westelike Provinsie Rugbyunie die Britte vir ’n toer na Suid-Afrika uitgenooi. Die 1891-span is soms as ’n Engelse nasionale span beskou, aangesien dit deur die Engelse Rugbyvoetbalunie ondersteun is. Op dié toer is 20 wedstryde gespeel, van wie drie toetswedstryde teen die gesamentlike span van die Britse kolonies in Suider-Afrika – die staat Suid-Afrika het destyds nog nie bestaan nie. Alle wedstryde het in ’n Britse oorwinning geëindig.[24] Volgens die borg Donald Currie se instruksies het die Britse span ’n goue beker, die Curriebeker, aan die provinsiale span van Griekwaland-Wes oorhandig, aangesien hulle die beste presteer het. Sedertdien ding die Suid-Afrikaanse provinsies jaarliks om dié beker mee.[25][26]

Vyf jaar later het weer ’n keurspan van die Britse Eilande na Suid-Afrika getoer. Vir die eerste keer was ook Iere deel van die span; hulle het nie minder as nege van die 21 spelers uitgemaak nie. Tydens die toer is 21 wedstryde gespeel, van wie vier toetswedstryde teen Suid-Afrika. Die wenrekord teen die provinsiale keurspanne was oorweldigend; net die Westelike Provinsie het daarin geslaag om teen die besoekers gelykop te speel. Die eerste drie toetswedstryde het in ’n Britse oorwinning geëindig. In die vierde toetswedstryd, waarmee die toer in Kaapstad afgesluit is, het die gasheer met 5–0 geseëvier en sodoende sy eerste oorwinning nog op internasionale vlak aangeteken.[27]

Vir 1898 was ’n toer na Australië beplan, maar dit moes om organisatoriese redes met een jaar uitgestel word. In 1899 kon die Engelse Rugbyvoetbalunie ’n nuwe Australiese uitnodiging eindelik aanvaar, terwyl hulle ’n gelyktydige Suid-Afrikaanse uitnodiging moes verwerp. Die uit 23 spelers bestaande span het vir die eerste keer spelers uit alle vier Tuisnasies ingesluit. In 17 wedstryde teen plaaslike keurspanne het hulle twee nederlae gely. Buitendien het hulle in vier toetswedstryde teen die Wallabies, die Australiese nasionale span, gespeel. Die besoekers het die eerste toetswedstryd verloor, maar hulle het die ander drie toetswedstryde gewen en sodoende die toetsreeks met 3–1 beklink.[28]

In 1903 het die Britse span vir 22 wedstryde na Suid-Afrika teruggekeer. Dié toer het egter erg afgeskop, nadat hulle drie agtereenvolgende nederlae teen spanne uit die Westelike Provinsie gely het. Ook in die toer se verdere verloop het hulle swakker as verwag presteer: Twee wedstryde elk teen die keurspanne uit Griekwaland-Wes en Transvaal het ook in nederlae geëindig. Die toetsreeks teen die Springbokke, die Suid-Afrikaanse nasionale span, wat aan die einde van die toer geskeduleer is, het glo niks goeds voorspel nie. Ondanks die verwagtinge het die Britse keurspan goed tred gehou. In die eerste en derde toetswedstryd het hulle in ’n gelykop gespeel, terwyl die tweede toetswedstryd in ’n 0–8-nederlaag geëindig het. Die Suid-Afrikaners het sodoende die toetsreeks met 1–0 beklink.[27][29]

Wedstryd teen die Canterbury RVU in Christchurch, 1908

Skaars twaalf maande later het ’n verdere keurspan na Oseanië opgeruk. Die Australiese been van die toer was baie suksesvol: Alle 13 wedstryde is gewen, van wie drie toetswedstryde teen die Wallabies.[30] Die tweede been van die toer in Nieu-Seeland het ses wedstryde bevat. Van die wedstryde teen provinsiale spanne het hulle drie gewen, in een gelykop gespeel en een verloor. Die enigste toetswedstryd teen die All Blacks, die Nieu-Seelandse nasionale span, het in ’n 3–9-nederlaag geëindig. Hoewel die Britse keurspan in Nieu-Seeland teen sterk opponente te staan gekom het, is die toer as ’n groot sportiewe sukses beskou.[31]

In 1908 het ’n verdere toer in die twee Oseaniese lande gevolg, maar dié keer met meer wedstryde in Nieu-Seeland as in Australië. Hierdie besluit was waarskynlik te danke aan die Nieu-Seelandse spanne se sterkte en die Australiërs se minder weerstand tydens die vorige toer. Die uitsluitlik uit Engelse en Walliesers bestaande keurspan het alle sewe wedstryde in Australië gewen, terwyl hulle teen die Nieu-Seelandse provinsiale spanne nege oorwinnings aangeteken en sewe nederlae gely het. Die toetsreeks teen die All Blacks is met ’n gelykop en twee nederlae verloor. Die toer het in Wallis min ondersteuning geniet, aangesien uitsluitlik spelers uit die hoër klas gekeur is. Die Walliese Rugbyunie het amptelike ondersteuning geweier en verduidelik dat vir toekomstige toere die spelers “ongeag van hul sosiale status” gekies moes word.[32]

Vestiging van die Britse keurspan[wysig | wysig bron]

Die Britse keurspan in Argentinië, 1927
Wedstryd teen Argentinië in 1936
Wedstryd teen die Springbokke op Ellispark-stadion in 1938

Die Suid-Afrikaanse 1910-toer word beskou as die amptelike begin van die Leeus se geskiedenis, aangesien die span vir die eerste keer deur verteenwoordigers uit alle vier beheerliggame saamgestel is. Die Australiër Tom Richards, wat in Suid-Afrika gewoon het, was ook deel van die span. Hy het in Engeland klubrugby gespeel en in 1908 saam met die Australiese span Olimpiese goud gewen. Ná ’n aantal beserings het hy homself vir die Britte as plaasvervanger beskikbaar gestel en vir hulle in ’n aantal wedstryde gespeel.[33] Na hom genoem is die Tom Richards-beker, wat sedert 2001 tussen Australië en die Leeus uitgespeel word. Die toer van 24 wedstryde was redelik suksesvol. Teen die plaaslike keurspanne het hulle twaalf oorwinnings aangeteken, in drie gelykop gespeel en ses nederlae gely. Die toetsreeks gedurende die tweede toerhelfte is met 1–2 verloor.[34]

Byna gelyktydig met die amptelike toer het ’n nieamptelike Anglo-Skotse keurspan ter geleentheid van die Meirewolusie se eeufees na Argentinië getoer. Die Argentynse koerante het na hulle as Combinado Británico (“Gekombineerde Britte”) verwys, vandag word dit as ’n reserwespan van die amptelike keurspan beskou. Hulle het alle ses wedstryde gewen, van wie die eerste toetswedstryd van die Poemas, die Argentynse nasionale span.[35] Vir die Argentyne het onder andere Barry Heatlie gespeel, wat in 1896 en 1903 vir Suid-Afrika teen die Britte gespeel het.[36]

Dit het 14 jaar vir die daaropvolgende toer geneem, wat hulle in 1924 vir 21 wedstryde na Suid-Afrika geneem het. Teen die plaaslike keurspanne het die Britse keurspan gesukkel; hulle het nege oorwinnings aangeteken, in twee gelykop gespeel en ses nederlae gely. Weens die buitengewoon taai speelvelde het die Britte verskeie beserings opgedoen en die plaasvervangers moes soms op posisies speel waarmee hulle nie vertroud was nie. Hulle het in die eerste toetswedstryd gelykop gespeel en die ander drie verloor.[37]

Op uitnodiging deur die Argentynse Rugbyunie het die Britse keurspan in 1927 weer na Argentinië getoer. Hulle het in nege wedstryde gespeel, van wie vier toetswedstryde teen die Poemas. Die keurspan het alle wedstryde gewen, van wie die 14–0-oorwinning teen die CA San Isidro die minder duidelikste was; alle toetswedstryde is met meer as 30 punte gewen. Ten spyte van die groot klasverskil het die Argentynse rugby beide finansieel en sportief baat gevind, omdat dié toer aansienlik bygedra het tot die popularisering van die sport.[38]

Ná ’n onderbreking van meer as twee dekades het die Britse keurspan in 1930 weer Oseanië besoek, waar hulle in 28 wedstryde gespeel het. Dié toer het in Nieu-Seeland afgeskop, waar hulle 14 van hul 17 wedstryde teen provinsiale keurspanne gewen het. Terwyl die besoekers in die eerste toetswedstryd teen die All Blacks geseëvier het, het hulle die ander twee verloor, waarvolgens die gasheer die toetsreeks met 2–1 beklink het. Aansluitend het hulle Australië besoek. Daar het die Britte vyf van ses wedstryde teen plaaslike keurspanne gewen. Die enigste toetswedstryd teen die Wallabies het in ’n naelskraapse nederlaag geëindig. Op hul terugreis na Groot-Brittanje het die span vir ’n tussenstop in Ceylon, die huidige Sri Lanka, aangedoen en die nieamptelike toetswedstryd teen die nasionale span duidelik gewen.[39]

In 1936 het hulle vir die tot dusver laaste keer Argentinië besoek. Hulle het alle tien wedstryde gewen en in dié proses net nege punte afgestaan. Onder andere het hulle ’n wedstryd teen die Poemas gespeel, wat ondanks die toer se goedkeuring deur die Internasionale Rugbyraad (IRR) nie as ’n toetswedstryd erken is nie.[40] In 1938 het ’n Suid-Afrikaanse toer vir altesaam 24 wedstryde gevolg. Die Britse keurspan het 16 wedstryde teen provinsiale keurspanne gewen en vyf nederlae gely. Die twee toetswedstryde teen die Springbokke het ook in nederlae geëindig, wat sodoende die toetsreeks vroeg beklink het. In die derde wedstryd het die Britte en Iere egter wraak geneem, waardeur hulle vir die eerste keer sedert 1910 ’n toetswedstryd op Suid-Afrikaanse bodem gewen het.[41]

Eerste toere onder die naam Leeus[wysig | wysig bron]

Toetswedstryd teen Nieu-Seeland in Christchurch in 1966

Nadat die bynaam Britse Leeus (of kort Leeus) in die media reeds in 1924 wyd gebruik is, het die span van 1950 af amptelik dié naam gebruik. Die destyds bekend gestelde kleredrag – ’n rooi trui, wit broeke en blou-groen sokkies – is sedertdien behou. Die eerste toer ná die Tweede Wêreldoorlog het weer na Oseanië vertrek, met 23 wedstryde in Nieu-Seeland en ses wedstryde in Australië. Teen die Nieu-Seelandse provinsiale keurspanne het die Leeus 17 oorwinnings aangeteken en twee nederlae gely. In die eerste van vier toetswedstryde teen die All Blacks het hulle met 9–9 gelykop gespeel, terwyl hulle die drie ander (en sodoende die toetsreeks) verloor het. Die vier wedstryde teen Australiese plaaslike keurspanne het in drie oorwinnings en een nederlaag geëindig, terwyl hulle albei toetswedstryde teen die Wallabies gewen het. Die Leeus het op hul terugreis weer Ceylon besoek en ’n nieamptelike toetswedstryd gewen.[42]

Die Suid-Afrikaanse 1955-toer vir 25 wedstryde was selfs meer suksesvol. Die Leeus het verkies om by elke geleentheid met die bal te hardloop eerder as om met die Springbokke se voorspelers slaags te raak. Met dié taktiek het hulle in die wedstryde teen provinsiale spanne 17 oorwinnings aangeteken en in een gelykop gespeel, met net drie wedstryde wat in nederlae geëindig het. Die toetsreeks van vier toetswedstryde het gelykop geëindig (met twee oorwinnings en nederlae elk). Op hul terugreis het hulle ’n tussenstop in Nairobi gemaak en ’n nieamptelike toetswedstryd teen Oos-Afrika gewen.[43][44]

Toe die Leeus in 1959 na Australië en Nieu-Seeland vertrek het, het hulle in altesaam 33 wedstryde gespeel. Met een uitsondering (die wedstryd teen Waratahs) het hulle alle ses wedstryde op Australiese bodem gewen. Onder andere het hulle albei toetswedstryde teen die Wallabies gewen. Teen die Nieu-Seelandse provinsiale keurspanne het hulle 19 oorwinnings aangeteken en twee nederlae gely. In die toetsreeks teen die All Blacks het die Leeus drie deels naelskraapse nederlae gely en een oorwinning aangeteken. Aansluitend het die span oor Kanada teruggereis, waar hulle in Vancouver twee wedstryde teen provinsiale keurspanne uit Brits-Columbië gewen het.[45]

Op die suksesse gedurende die 1950’s het ’n redelik ontnugterende tydperk gevolg. In 1962 het die Leeus weer Suid-Afrika besoek. Die wedstryde teen die provinsiale keurspanne het baie suksesvol verloop (met 15 oorwinnings, drie gelykopuitslae en twee nederlae), maar in die toetsreeks teen die Springbokke was hulle sonder enige kans; op ’n gelykop in die eerste wedstryd het drie nederlae gevolg, waardeur die gasheer die toetsreeks met 3–1 beklink het. Aansluitend het hulle weer Nairobi besoek, waar die Leeus die Oos-Afrikaanse span met 50–0 oorrompel het.[46] Hul wenrekord op hul Oseaniese 1966-toer was gemeng. In al hul sewe wedstryde in Australië het die Leeus onoorwonne gebly, van wie albei toetswedstryde teen die Wallabies. Daarteenoor het die Nieu-Seelandse provinsiale keurspanne heelwat meer weerstand ontbied en die Leeus het van hul 21 wedstryde vier verloor en in twee gelykop gespeel. Die All Blacks het alle vier toetswedstryde gewen. Soos vier jaar voorheen is die toer in Kanada afgesluit. Die Leeus het ’n verrassende nederlaag teen Brits-Columbië se span gely, terwyl hulle die Kanadese nasionale span geklop het.[47] Op hul Suid-Afrikaanse 1968-toer het die Leeus 15 van 16 wedstryde teen provinsiale keurspanne gewen (met een nederlaag teen die Transvaalse span), maar in die toetsreeks van vier toetswedstryde teen die Springbokke het hulle net een gelykop gehaal.[48]

Die Leeus se bloeitydperk[wysig | wysig bron]

Gedurende die eerste helfte van die 1970’s het die Leeus ’n soort herlewing ondergaan. In 1971 het die span vir 26 wedstryde na Oseanië getoer, van wie hulle 24 wedstryde in Nieu-Seeland gespeel en wedstryde teen die Wallabies ontbreek het. Die Leeus is in die eerste wedstryd in Brisbane deur die Queensland Reds naelskraap verslaan, maar daarna het hulle in al hul ander wedstryde teen keur- en provinsiale spanne onoorwonne gebly. Die eerste helfte van die toetsreeks was gelykop, met een oorwinning en nederlaag elk. In die derde wedstryd het die Leeus geseëvier en met die gelykopuitslag in die vierde toetswedstryd het hulle dié toetsreeks met 2–1 beklink. Tot op hede is dit die Leeus se enigste toetsreeks in Nieu-Seeland wat hulle kon wen.[49]

Toetswedstryd tussen Nieu-Seeland en die Leeus op die Athletic Park in 1977

Die glo bekendste en suksesvolste Leeuspan is dié wat in 1974 na Suid-Afrika getoer het, aangevoer deur die Ierse slot Willie John McBride. In 22 wedstryde het die Leeus onoorwonne gebly, waarby hulle die provinsiale spanne deels duidelik oorheers het. Hulle het drie van vier toetswedstryde teen die Springbokke gewen en net in die laaste gelykop gespeel. Vir die eerste keer sedert 1896 het die Leeus ’n toetsreeks in Suid-Afrika beklink. Dié toer was om twee redes omstrede, enersyds weens die internasionaal toenemend veroordeelde apartheidsbeleid, andersyds weens die geweld op die veld. Die Leeus se verantwoordelikes het opgemerk dat die Springbokke hul vroeër teenstanders met fisiese aggressie oorheers het. Destyds is die toetswedstryde se skeidsregter deur die gasheer benoem en spelers is net vervang as ’n dokter bevind het dat ’n speler fisies nie meer in staat was om aan te speel nie. Die destyds min kameras het die skeidsregter se opsies vir ingryping beperk. Die Leeus het daarop besluit om met hul berugte 99 call (afkorting vir 999, die noodnommer in Groot-Brittanje en Ierland) „hulle vergelding eerste in te kry“ (to get their retaliation in first). Die idee was dat ’n skeidsregter waarskynlik nie al die Leeus sou afstuur as hulle almal “teen klaarblyklike roekeloosheid” (blatant thuggery) „teruggeveg“ het nie. Van die derde toetswedstryd in Port Elizabeth, een van die mees geweldadige gevegte in die rugbygeskiedenis, het ’n opname behou gebly, waarin JPR Williams ná so ’n roep oor die helfte van die veld hardloop, die slot Johannes van Heerden aanval en hom bewusteloos slaan.[50]

Sedert 1977 het die Oseaniese toere nie meer na Australië én Nieu-Seeland gegaan nie, maar altyd net in een van albei lande. Nieu-Seeland het begin, waar 25 wedstryde gespeel is. Die Leeus se wenrekord was dubbelsinnig. Teen die provinsiale keurspanne het hulle 20 oorwinnings aangeteken en net een nederlaag gely. Die Leeus het egter nie daarin geslaag om soos in 1971 die toetsreeks te wen nie. Hulle het net die tweede toetswedstryd gewen, terwyl die ander drie in nederlae geëindig het. Aan die einde van die toer het die Leeus Suva besoek, waar hulle deur die Fidjiaanse nasionale span verwelkom en verrassend met 21–25 verloor het.[51] ’n Uit die toerspan gekeurde span het op 10 September 1977 ter geleentheid van konigin Elizabeth II se silwer troonjubileum ’n bykomende wedstryd teen die Barbarians op die uitverkope Londense Twickenham-stadion gespeel. Die Leeus het hul eerste “tuiswedstryd”, wie se inkomste aan liefdadigheidsprojekte geskenk is, met 23–14 gewen.[52]

Kontroversies rondom Apartheid en oorgang na professionalisering[wysig | wysig bron]

Die Apartheidsregime is solank al hoe meer onder internasionale druk geplaas – nie net danksy die Gleneagles-ooreenkoms wat in 1977 onderteken is nie, waarin die lidlande van die Britse Statebond ingestem het om enige sportiewe kontakte met Suid-Afrika te verbied. Ten spyte van duidelike protes deur beide die Britse en Ierse regerings wat geen wetlike beheer gehad het nie, het die Tuisnasies se beheerliggame besluit om in 1980 ’n toer na Suid-Afrika te reël. Die Leeus se wenrekord teen die provinsiale keurspane was oorweldigend, alle 14 wedstryde is gewen. In die toetsreeks teen die Springbokke het die Leeus goed presteer, maar hulle het die drie eerste toetswedstryde naelskraap verloor. Hul oorwinning in die laaste toetswedstryd was nie meer van belang nie.[53] Die Nieu-Seelandse 1983-toer het teleurstellend verloop. Die Leeus het twaalf van 14 wedstryde teen provinsiale keurspanne gewen, maar in die toetsreeks teen die All Blacks was hulle sonder enige kans en hulle is in alle vier toetswedstryde verslaan.[54]

Vir 1986 het hulle ’n toer na Suid-Afrika beplan, wat onvermydelik tot verdere omstredenheid sou gelei het, veral nadat ’n noodtoestand in dié land afgekondig is. In Desember 1985 het Danie Craven, die Suid-Afrikaanse beheerliggaam se president, aangekondig dat die besluit om ’n amptelike uitnodiging te stuur onbepaald uitgestel is. Daar was nie genoeg tyd om ’n ander toer te reël nie, waarvolgens die vier Tuisnasies se komitee pleks daarvan ’n wedstryd ter geleentheid van die Internasionale Rugbyraad (IRR, nou Wêreldrugby) se eeufees gereël het. Op 16 April 1986 het ’n amptelike Leeuspan in Cardiff teen ’n wêreldspan “Die Res” (The Rest) te staan gekom, wat van die wêreld se destyds beste spelers ingesluit het; die wêreldspan het dié wedstryd met 15–7 gewen.[55]

Die 1989-toer het na Australië gegaan, waar hulle in altesaam twaalf wedstryde gespeel het. Die nege wedstryde teen plaaslike keurspanne het die Leeus almal gewen. Nadat die eerste toetswedstryd teen die Wallabies in ’n duidelike nederlaag geëindig het, het die Leeus herstel en ná twee oorwinnings dié toetsreeks met 2–1 beklink.[56] Ter geleentheid van die Franse Rewolusie se tweede eeufees het die Leeus op 4 Oktober 1989 in ’n vriendskaplike wedstryd teen die Franse nasionale span gespeel en op die Paryse Parc des Princes met 29–27 gewen; tot op hede is dit die enigste wedstryd tussen die Leeus en die Franse.[57] Die Nieu-Seelandse 1993-toer van 13 wedstryde was die laaste gedurende die amateurtyperk en dit het teleurstellend verloop. Teen die provinsiale keurspanne het hulle ses oorwinnings aangeteken en vier nederlae gely. Die toetsreeks was ná twee toetswedstryde gelykop, maar dit is nogtans verloor, nadat die All Blacks die derde en laaste toetswedstryd duidelik met 30–12 gewen het.[58]

Toe die Leeus in 1997 (twee jaar ná die rugbysport se professionalisering) vir elf wedstryde na Suid-Afrika getoer het, is hulle as buiteperde beskou. Die Leeus het egter alle verwagtinge oortref en hulle het van die tien wedstryde teen provinsiale keurspanne net een verloor. Hulle het ook die eerste twee toetswedstryde teen die Springbokke (die 1995-wêreldkampioen) gewen en die derde verloor, waardeur hulle die toetsreeks met 2–1 beklink het.[59] Twee jaar later is die dokumentêre rolprent Living with Lions uitgereik, wat oor die oefenkamp en die 1997-toer handel.[60]

Ontwikkelinge in die 21ste eeu[wysig | wysig bron]

Nederlaag teen die Nieu-Seeland Māori in 2005
Nederlaag teen die Blues in 2017

Die Leeus se eerste toer in die nuwe millennium was in 2001 vir tien wedstryde na Australië. Van die sewe wedstryde teen plaaslike keurspanne het hulle ses gewen. Die toetsreeks teen die Wallabies (die 1999-wêreldkampioen) het glo ook goed verloop, nadat die Leeus die eerste van drie toetswedstryde gewen het. Maar ná twee nederlae het hulle dié toetsreeks met 1–2 verloor en vir die eerste keer het Australië ’n toetsreeks beklink.[61]

Die Leeus se 2005-toer het met ’n “opwarmingswedstryd” in Cardiff teen Argentinië afgeskop wat met 25–25 gelykop geëindig het.[62] Daarna het die Leeus deur Nieu-Seeland getoer, waar hulle daarin geslaag het om alle sewe wedstryde teen provinsiale keurspanne te wen. Hulle is egter nie net deur die Nieu-Seeland Māori geklop nie, maar hulle was ook in die toetsreeks teen die All Blacks sonder enige kans en hulle het drie duidelike nederlae gely. Die erge toetsuitslae het tot skerp kritiek aan die afrigter Clive Woodward gelei, veral oor sy spelerkeuring, en dit het deskundiges die Leeus se toekoms laat bevraagteken.[63]

Die Leeus se 2009-toer het na Suid-Afrika vertrek, waartydens die Skot Ian McGeechan vir die vierde keer ná 1989, 1993 en 1997 as hoofafrigter gedien het. Die Leeus het in alle sewe wedstryde teen provinsiale keurspanne onoorwonne gebly. Die twee eerste toetswedstryde teen die Springbokke (die 2011-wêreldkampioen) is naelskraap verloor. Sodoende het die gasheer dié toetsreeks reeds vroeg beklink. Die Leeus het in die derde en laaste toetswedstryd met ’n duidelike oorwinning wraak geneem en dié toetsreeks met 1–2 verloor.[64]

Aan die begin van hul 2013-toer het die Leeus in Hongkong vir die eerste keer sedert 1977 teen die Barbarians te staan gekom en hulle duidelik met 58–9 verslaan.[65] In Australië, dié toer se eindelike bestemming, het hulle ook die plaaslike keurspanne deels duidelik oorheers. Net teen die Brumbies uit Canberra het hulle ’n naelskraapse nederlaag gely. In die toetsreeks teen die Wallabies het hulle die eerste toetswedstryd naelskraap met 23–21 gewen, terwyl hulle die tweede met 15–16 verloor het. In die derde en beslissende toetswedstryd het die Leeus met 41–16 geseëvier (gelykstaande aan die Leeus se hoogste oorwinning nog) en sodoende dié toetsreeks met 2–1 beklink.[66]

In 2017 het die Leeus na Nieu-Seeland getoer, waarby die sewe wedstryde teen provinsiale spanne taai was. Die Leeus het teen beide die Blues uit Auckland en die Highlanders uit Dunedin naelskraapse nederlae gely, terwyl hulle teen die Hurricanes uit Wellington gelykop gespeel het. Die toetsreeks teen die All Blacks (die 2015-wêreldkampioen) was ook gebalanseerd. Nadat die Leeus in die eerste toetswedstryd verslaan is, het hulle die tweede gewen. Die gasheer het in die laaste toetswedstryd teen halftyd voorgeloop, maar die Leeus het in die doodsnikke van dié wedstryd ’n gelykop behaal. Vervolgens het ook die toetsreeks gelykop geëindig.[67]

As gevolg van die wêreldwye Covid-19-pandemie moes alle wedstryde in Suid-Afrika tydens die 2021-toer agter geslote deur plaasvind. Vir die derde agtereenvolgende keer is die Leeus deur Warren Gatland afgerig.[68] Voor hul vertrek het die Leeus in Edinburg vir die eerste keer teen Japan gespeel en met 28–10 gewen. Die Leeus het die Suid-Afrikaanse provinsiale keurspanne in die vyf wedstryde oorheers, maar hulle is deur die Springbokke se reserwespan geklop. Nadat hulle die eerste toetswedstryd gewen het, is die Leeus in die tweede geklop. Die toetsreeks is in die derde toetswedstryd se twee laaste minute beslis, toe die Suid-Afrikaners (die 2019-wêreldkampioen) ’n strafdoel aangeteken het, waardeur hulle die wedstryd met 19–16 gewen en die toetsreeks met 2–1 beklink het.[69]

Toekoms[wysig | wysig bron]

In die verlede is dit as ’n groot eer vir ’n speler beskou om vir die Leeus gekeur te word – selfs groter as om vir een van die vier nasionale spanne te speel. Vir die onderskeidelike opponent was dit ook ’n unieke gebeurtenis. Die Leeus se toekoms word egter in ’n toenemende mate deur spelers, verantwoordelikes en die pers bevraagteken, veral ná die deels swak prestasies op die Australiese 2013- en Nieu-Seelandse 2017-toere. Die weeklange toere word dikwels as ’n oorblyfsel uit die amateurtydperk in die hoogs professionele rugbywêreld beskou. Aan die ander kant verteenwoordig die Leeus vir baie die ou rugbytradisie, waarom die Leeustoere onveranderd moet voortgaan en die toetswedstryde amptelike status moet hê. ’n Minderheid is van mening dat die Leeus moet voortbestaan, maar eerder nes ander keurspanne soos die Barbarians meer vir die pret van die spel as as ’n ernstige span met internasionale status. Met die opkoms van Argentinië as een van die beste rgubylande word daar ook meer gepleit vir toere of minstens toetswedstryde teen die Poemas, die Argentynse nasionale span.[70][71]

In 2021 het die Leeus se bestuurders aangekondig dat die moontlikhede van ’n vrouespan van die Britse en Ierse Leeus ondersoek sal word.[72][73]

Toetswedstryde[wysig | wysig bron]

Die Britse en Ierse Leeus het 54 van hul 127 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 42,52%. Die Leeus se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek op 31 Julie 2021):[74]

Teen Gespeel Gewen Verloor Gelykop % Gewen
Vlag van Argentinië Argentinië 7 6 0 1 85,71
Vlag van Australië Australië 23 17 6 0 73,91
Vlag van Fidji Fidji 1 0 1 0 0,00
Vlag van Frankryk Frankryk 1 1 0 0 100
Vlag van Japan Japan 1 1 0 0 100
Vlag van Kanada Kanada 1 1 0 0 100
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland 41 7 30 4 17,07
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika 49 18 25 6 36,73
Vlag van Sri Lanka Sri Lanka 1 1 0 0 100
Algeheel 127 54 62 11 42,52

Toere[wysig | wysig bron]

Teen Gespeel Gewen Verloor Gelykop % Gewen
Vlag van Argentinië Argentinië 3 3 0 0 100
Vlag van Australië Australië 9 7 2 0 78
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland 12 1 10 1 8
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika 13 4 8 1 31
Algeheel 37 15 20 2 41

Uitslae[wysig | wysig bron]

O = Oorwinning; G = Gelykop; N = Nederlaag; * as toetswedstryd erken

Toer Bestemming Kaptein Afrigter Aantal
wedstryde		 Toetswedstryde Ander wedstryde Ander toetswedstryde
Reeks Uitslag Meeste punte aangeteken
1888 Nieu-Seeland
en Australië 		Vlag van Engeland Robert Seddon
Sjabloon:Vlagikon Andrew Stoddart 		Vlag van Engeland Alfred Shaw
Vlag van Engeland Arthur Shrewsbury 		35 geen toetswedstryde gespeel nie 27 O – 6 G – 2 N
1891 Suid-Afrika Vlag van Skotland William Maclagan Vlag van Engeland Edwin Ash 29 Gewen 3 O Vlag van Engeland Arthur Rotherham (4) 17 O
1896 Suid-Afrika Vlag van Engeland Johnny Hammond
Vlag van Ierland Thomas Crean 		Vlag van Engeland Roger Walker 21 Gewen 3 O – 1 N Vlag van Engeland J. F. Byrne (12) 16 O – 1 G
1899 Australië Vlag van Engeland Matthew Mullineux
Vlag van Engeland Frank Stout 		Vlag van Engeland Matthew Mullineux 21 Gewen 3 O – 1 N Vlag van Engeland Charlie Adamson (17) 15 O – 2 N
1903 Suid-Afrika Vlag van Skotland Mark Morrison Vlag van Engeland Johnny Hammond 22 Verloor 2 G – 1 N Vlag van Skotland John Gillespie (4) 11 O – 1 G – 7 N
1904 Australië en
Nieu-Seeland 		Vlag van Skotland David Bedell-Sivright
Vlag van Wallis Teddy Morgan 		Vlag van Nieu-Seeland Arthur O’Brien 19 Gewen (AUS)
Verloor (NZL) 		3 O
1 N 		Vlag van Wallis Percy Bush (20) 13 O – 1 G – 1 N
1908 Nieu-Seeland
en Australië 		Vlag van Wallis Arthur Harding Vlag van Engeland George Harnett 26 Verloor (NZL)
geen toetswedstryd teen AUS nie 		1 G – 2 N
– 		Vlag van Wallis Reggie Gibbs (3)
Vlag van Wallis Jack Jones (3) 		16 O – 7 N
1910 Suid-Afrika Vlag van Ierland Tommy Smyth
Vlag van Wallis Jack Jones 		Vlag van Engeland William Cail
Vlag van Wallis Walter E. Rees 		24 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Engeland Jack Spoors (9) 12 O – 3 G – 6 N Vlag van Suid-Rhodesië Suid-Rhodesië
1910 Argentinië Vlag van Engeland John Raphael Vlag van Engeland R. V. Stanley 6 Gewen 1 O Vlag van Engeland Harold Monks (10) 5 O
1924 Suid-Afrika Vlag van Engeland Ronald Cove-Smith Vlag van Wallis Harry Packer 21 Verloor 0 O – 3 G – 1 N Vlag van Engeland Tim Voyce (6) 9 O – 2 G – 6 N Vlag van Suid-Rhodesië Suid-Rhodesië
1927 Argentinië Vlag van Skotland David MacMyn Vlag van Engeland James Baxter 9 Gewen 4 O Vlag van Engeland Ernest Hammett (40) 5 O
1930 Nieu-Seeland
en Australië 		Vlag van Engeland Doug Prentice
Vlag van Engeland Carl Aarvold 		Vlag van Engeland James Baxter 29 Verloor (NZL)
Verloor (AUS) 		1 O – 3 N
1 N 		Vlag van Engeland Carl Aarvold (9) 20 O – 4 N Vlag van Sri Lanka Ceylon
1936 Argentinië Vlag van Engeland Bernard Gadney Vlag van Engeland Doug Prentice 10 Gewen 1 O Vlag van Engeland John Brett (7) 9 O
1938 Suid-Afrika Vlag van Ierland Sam Walker Vlag van Engeland Bernard Hartley 24 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Wallis Vivian Jenkins (9) 16 O – 5 N Vlag van Suid-Rhodesië Suid-Rhodesië (2×)
1950 Nieu-Seeland
en Australië 		Vlag van Ierland Karl Mullen
Vlag van Wallis Bleddyn Williams 		Vlag van Engeland Leslie Osborne 30 Verloor (NZL)
Gewen (AUS) 		1 G – 3 N
2 O 		Vlag van Wallis Lewis Jones (26) 22 O – 2 N Vlag van Sri Lanka Ceylon
1955 Suid-Afrika Vlag van Ierland Robin Thompson
Vlag van Wallis Cliff Morgan 		Vlag van Ierland Jack Siggins 25 Gelykop 2 O – 2 N Vlag van Engeland Jeff Butterfield (12) 17 O – 1 G – 3 N Vlag van Suid-Afrika Suidwes-Afrika
Vlag van Suid-Rhodesië Suid-Rhodesië (2×)
Vlag van Kenia Oos-Afrika
1959 Australië en
Nieu-Seeland 		Vlag van Ierland Ronnie Dawson Vlag van Ierland O. B. Glasgow 33 Gewen (AUS)
Verloor (NZL) 		2 O
1 O – 3 N 		Vlag van Ierland David Hewitt (16) 24 O – 3 N
1962 Suid-Afrika Vlag van Skotland Arthur Smith
Vlag van Engeland Dickie Jeeps 		Vlag van Ierland Harry McKibbin 25 Verloor 1 G – 3 N Vlag van Engeland John Willcox (5) 16 O – 3 G – 2 N Vlag van Suid-Afrika Suidwes-Afrika
Vlag van Suid-Rhodesië Suid-Rhodesië
Vlag van Kenia Oos-Afrika
1966 Australië en
Nieu-Seeland 		Vlag van Wallis David Watkins
Vlag van Skotland Mike Campbell-Lamerton 		Vlag van Wallis John Robins 35 Gewen (AUS)
Verloor (NZL) 		2 O
4 N 		Vlag van Skotland Stewart Wilson (30) 21 O – 3 G – 5 N Vlag van Kanada Kanada
1968 Suid-Afrika Vlag van Ierland Tom Kiernan
Vlag van Engeland Dickie Jeeps 		Vlag van Ierland Ronnie Dawson 20 Verloor 1 G – 3 N Vlag van Ierland Tom Kiernan (35) 15 O – 1 N Vlag van Suid-Afrika Suidwes-Afrika
Vlag van Rhodesië Rhodesië
1971 Nieu-Seeland Vlag van Wallis John Dawes Vlag van Wallis Carwyn James 26 Gewen 2 O – 1 G – 1 N Vlag van Wallis Barry John (30) 21 O – 1 N Vlag van Suid-Afrika Suidwes-Afrika
1974 Suid-Afrika Vlag van Ierland Willie John McBride Vlag van Ierland Syd Millar 22 Gewen 3 O – 1 G Vlag van Wallis Phil Bennett (26) 18 O Vlag van Rhodesië Rhodesië
1977 Nieu-Seeland Vlag van Wallis Phil Bennett Vlag van Wallis John Dawes 26 Verloor 1 O – 3 N Vlag van Wallis Phil Bennett (18) 20 O – 2 N Vlag van Fidji Fidji
Barbarians
1980 Suid-Afrika Vlag van Engeland Bill Beaumont Vlag van Ierland Noel Murphy 18 Verloor 1 O – 3 N Vlag van Ierland Tony Ward (18) 14 O
1983 Nieu-Seeland Vlag van Ierland Vlag van Skotland Jim Telfer 18 Verloor 4 N Vlag van Ierland Ollie Campbell (15) 12 O – 2 N
1989 Australië Vlag van Skotland Finlay Calder Vlag van Skotland Ian McGeechan 12 Gewen 2 O – 1 N Vlag van Skotland Gavin Hastings (28) 9 O
1993 Nieu-Seeland Vlag van Skotland Gavin Hastings Vlag van Skotland Ian McGeechan 13 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Skotland Gavin Hastings (38) 6 O – 4 N
1997 Suid-Afrika Vlag van Engeland Martin Johnson Vlag van Skotland Ian McGeechan 13 Gewen 2 O – 1 N Vlag van Wallis Neil Jenkins (41) 9 O – 1 N
2001 Australië Vlag van Engeland Martin Johnson Vlag van Nieu-Seeland Graham Henry 10 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Engeland Jonny Wilkinson (36) 6 O – 1 N
2005 Nieu-Seeland Vlag van Ierland Brian O’Driscoll
Vlag van Wallis Gareth Thomas 		Vlag van Engeland Clive Woodward 11 Verloor 3 N Vlag van Wallis Stephen Jones (14) 7 O – 1 N Vlag van Argentinië Argentinië *
2009 Suid-Afrika Vlag van Ierland Paul O’Connell Vlag van Skotland Ian McGeechan 10 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Wallis Stephen Jones (39) 6 O – 1 U
2013 Australië Vlag van Wallis Sam Warburton
Vlag van Wallis Alun Wyn Jones 		Vlag van Nieu-Seeland Warren Gatland 10 Gewen 2 O – 1 N Vlag van Wallis Leigh Halfpenny (49) 6 O – 1 N Barbarians
2017 Nieu-Seeland Vlag van Wallis Sam Warburton
Vlag van Ierland Peter O’Mahony 		Vlag van Nieu-Seeland Warren Gatland 10 Gelykop 1 O – 1 G – 1 N Vlag van Engeland Owen Farrell (31) 4 O – 1 G – 2 N
2021 Suid-Afrika Vlag van Wallis Alun Wyn Jones Vlag van Nieu-Seeland Warren Gatland 9 Verloor 1 O – 2 N Vlag van Wallis Dan Biggar (23) 5 O – 1 N Vlag van Japan Japan *
2025 Australië
2029 Nieu-Seeland

Spelers[wysig | wysig bron]

Bekende spelers[wysig | wysig bron]

Clive Woodward
Brian O’Driscoll
Ieuan Evans
Gavin Hastings

Baie spelers van die Britse en Ierse Leeus is vir hul uitstekende prestasies in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem. Van hulle het ook vir hul onderskeidelike nasionale span gespeel. Daarbenewens is die span van die 1888-toer ingeskryf.[75]

Die volgende lys bevat dié lede in die Heldesaal wat vir die Leeus gespeel het. In hakkies die jaar van hul deelname aan ’n Leeustoer.[76]

Engeland

Ierland

Skotland

Wallis

Spelerstatistieke[wysig | wysig bron]

Vervolgens die belangrikste statistieke van die Leeus se spelers. Die spelers wat met * gekenmerk is, is nog aktief en kan hul statistieke verbeter.

(Korrek teen Augustus 2021)

Meeste wedstryde in die toerspan[77]
Rang Naam Land Tydperk Wedstryde
01 Willie John McBride Ierland 1962–1974 17
02 Dickie Jeeps Engeland 1955–1962 13
03 Mike Gibson Ierland 1966–1971 12
04 Alun Wyn Jones * Wallis 2010–2021 12
05 Graham Price Wallis 1977–1983 12
06 Tony O’Reilly Ierland 1955–1959 10
07 R. H. Williams Wallis 1955–1959 10
08 Gareth Edwards Wallis 1968–1974 10
09 Syd Millar Ierland 1955–1959 09
10 Mako Vunipola * Engeland 2013–2021 09
Meeste wedstryde as kaptein[78]
Rang Naam Land Tydperk Wedstryde
01 Ronnie Dawson Ierland 1959 6
02 Martin Johnson Engeland 1997–2001 6
03 Bill Beaumont Engeland 1980 4
04 Phil Bennett Wallis 1977 4
05 Mike Campbell-Lamerton Skotland 1966 4
06 Ronald Cove-Smith Engeland 1924 4
07 John Dawes Wallis 1971 4
08 Ciaran Fitzgerald Ierland 1983 4
09 Tom Kiernan Ierland 1968 4
10 Willie John McBride Ierland 1974 4
Meeste punte aangeteken[2]
Rang Naam Land Tydperk Punte
01 Andy Irvine Skotland 1974–1980 281
02 Phil Bennett Wallis 1974–1977 236
03 Bob Hiller Engeland 1968–1971 214
04 Gavin Hastings Skotland 1989–1993 192
05 Barry John Wallis 1968–1971 188
06 Ollie Campbell Ierland 1980–1983 184
07 Malcolm Thomas Wallis 1950–1959 152
08 Leigh Halfpenny Wallis 2009–2017 145
09 Neil Jenkins Wallis 1997–2001 142
10 Charles Adamson Engeland 1899 136
Meeste drieë gedruk[2]
Rang Naam Land Tydperk Drieë
01 Tony O’Reilly Ierland 1955–1959 37
02 Randolph Aston Engeland 1891 30
03 Jim Unwin Engeland 1938 23
04 Andrew Stoddart Engeland 1959 22
05 J. J. Williams Wallis 1974–1977 22
06 Mike Gibson Ierland 1966–1971 22
07 Andy Irvine Skotland 1974–1980 21
08 Carl Aarvold Engeland 1927–1930 20
09 Lawrence Bulger Ierland 1896 19
10 Peter Jackson Engeland 1959 19

Notas[wysig | wysig bron]

a. geen Naam van die Britse en Ierse Leeus in die tale van die deelnemende lande:

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ (en) "Most matches". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 (en) "Player Stats". Britse en Ierse Leeus. Besoek op 22 Mei 2022.
  3. ↑ (en) "Lions Tour to Australia 2025". Britse en Ierse Leeus. Besoek op 22 Mei 2022.
  4. ↑ (en) "The nine men deciding the fate of the 2021 Lions tour as Warren Gatland returns to UK". Wales Online. 25 Januarie 2021. Besoek op 22 Mei 2022.
  5. ↑ (en) Gerry Thornley (6 Julie 2021). "Fewer midweek games could cause trouble in Lions camp". The Irish Times. Besoek op 22 Mei 2022.
  6. ↑ (en) Richard Seeckts (19 Desember 2013). "Why the Lions quota system will never happen". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.
  7. ↑ (en) Terry Godwin; Chris Rhys (1981). The Guinness Book of Rugby Facts & Feats. Londen: Guinness Superlatives. p. 231. ISBN 0-85112-214-0.AS1-onderhoud: meer as een naam: authors list (link)
  8. ↑ (en) Donal Lenihan (2016). Donal Lenihan: My Life in Rugby. Random House. p. 214. ISBN 1-84827-225-1.
  9. ↑ (en) Tryst Williams (21 Mei 2005). "Lions still mulling stadium anthems". Western Mail. Besoek op 22 Mei 2022.
  10. ↑ (en) Phil Harlow (23 Mei 2005). "Sing when you're winning". BBC. Besoek op 22 Mei 2022.
  11. ↑ (en) "Boot that anthem into touch – but less so the ball". The Guardian. 19 Junie 2005. Besoek op 22 Mei 2022.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 (en) "Lions change stripes". Britse en Ierse Leeus. 17 April 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Junie 2008. Besoek op 22 Mei 2022.
  13. ↑ 13,0 13,1 (en) Richard Bath (2008). The British & Irish Lions Miscellany. Londen: Vision Sports Publishing. p. 76.
  14. ↑ (en) Richard Bath (2008). The British & Irish Lions Miscellany. Londen: Vision Sports Publishing. p. 1.
  15. ↑ 15,0 15,1 (en) Richard Bath (2008). The British & Irish Lions Miscellany. Londen: Vision Sports Publishing. p. 77.
  16. ↑ (en) "Lions name is a source of great pride". The Times. 19 Junie 2009. Besoek op 22 Mei 2022.
  17. ↑ (en) "2013 British Lions Shirt Launched". Rugby Shirts. 29 Oktober 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 November 2012. Besoek op 22 Mei 2022.
  18. ↑ (en) "Pics: Lions Release New Jersey Ahead of 2017 Tour To New Zealand". Pundit Arena. 1 November 2016. Besoek op 22 Mei 2022.
  19. ↑ (en) John Griffiths (1987). The Phoenix Book of International Rugby Records. Londen: Phoenix House. pp. 9:3. ISBN 0-460-07003-7.
  20. ↑ (en) John Griffiths (1987). The Phoenix Book of International Rugby Records. Londen: Phoenix House. p. 15. ISBN 0-460-07003-7.
  21. ↑ (en) Phil Gifford (2004). The Passion: The Stories Behind 125 years of Canterbury Rugby. Christchurch: Wilson Scott Publishing. pp. 29–30. ISBN 0-9582535-1-X.
  22. ↑ (en) Alex McClintock (27 Junie 2013). "The forgotten story of … the 1888 Lions tour". The Guardian. Besoek op 22 Mei 2022.
  23. ↑ (en) "First Lions captain Robert Seddon remembered". BBC. 12 Junie 2013. Besoek op 22 Mei 2022.
  24. ↑ (en) "1888-1899 – Touring tradition begins in 19th century". Britse en Ierse Leeus. Besoek op 22 Mei 2022.
  25. ↑ (en) "1891 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  26. ↑ (en) "Sir Donald Currie and his Cup". rugby365.com. 25 Oktober 2017. Besoek op 22 Mei 2022.
  27. ↑ 27,0 27,1 (en) "1896 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  28. ↑ (en) "1899 – Australia". Britse en Ierse Leeus. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2007. Besoek op 22 Mei 2022.
  29. ↑ (en) Dean Allen (2007). "Tours of Reconciliation: Rugby, War and Reconstruction in South Africa, 1891–1907". Sport in History, 27:2, 172 – 189. Besoek op 22 Mei 2022.
  30. ↑ (en) "British & Irish Lions Results: 1904 Australia & New Zealand". rugbyfootballhistory.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  31. ↑ (en) "The Lions Down Under: 1904". Britse en Ierse Leeus. 2021. Besoek op 22 Mei 2022.
  32. ↑ (en) David Smith, Gareth Williams (1980). Fields of Praise, The Official History of the Welsh Rugby Union 1881–1981. Cardiff: University of Wales Press. p. 175. ISBN 0-7083-0766-3.
  33. ↑ (en) John Griffiths (2008). British Lions. Swindon: Crowood Press. p. 52. ISBN 1-85223-541-1.
  34. ↑ (en) "1910 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  35. ↑ (es) "El centenario del debut". Clarín. 13 Junie 2010. Besoek op 22 Mei 2022.
  36. ↑ (en) "The Captian who gave South Africa it's National Colours". Angelfire. Besoek op 22 Mei 2022.
  37. ↑ (en) "1924 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  38. ↑ (en) "1927 Argentina". Britse en Ierse Leeus. 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Januarie 2012. Besoek op 22 Mei 2022.
  39. ↑ (en) Winston McCarthy (1968). Haka! The All Blacks Story. Londen: Pelham Books. pp. 132–134.
  40. ↑ (en) "1936 Argentina". Britse en Ierse Leeus. 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 November 2012. Besoek op 22 Mei 2022.
  41. ↑ (en) "1938 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  42. ↑ (en) "The Lions Down Under: 1950". Britse en Ierse Leeus. 2021. Besoek op 22 Mei 2022.
  43. ↑ (en) "1955 South Africa". Lions-Tour.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 September 2007. Besoek op 22 Mei 2022.
  44. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. pp. 100–117. ISBN 1-84018-498-1.
  45. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. pp. 117–125. ISBN 1-84018-498-1.
  46. ↑ (en) "1962 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  47. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. pp. 133–141. ISBN 1-84018-498-1.
  48. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. pp. 141–148. ISBN 1-84018-498-1.
  49. ↑ (en) "Match Centre – British Isles in New Zealand". All Blacks. Besoek op 22 Mei 2022.
  50. ↑ (en) "JPR Williams". The Guardian. 25 Augustus 2007. Besoek op 22 Mei 2022.
  51. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. pp. 175–183. ISBN 1-84018-498-1.
  52. ↑ (en) Richard Seeckts (31 Mei 2013). "Lions prevail in Queen's silver jubilee celebrations". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.
  53. ↑ (en) "1980 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  54. ↑ (en) "1983 New Zealand". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  55. ↑ (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburgh: Mainstream Books. p. 202. ISBN 1-84018-498-1.
  56. ↑ (en) "1989 Australia". Lions-Tour.com. 6 Junie 2012. Besoek op 22 Mei 2022.
  57. ↑ (en) Alan Dymock (13 Maart 2021). "Remembering the day France played the Lions". Rugby World. Besoek op 22 Mei 2022.
  58. ↑ (en) "Lions tour 1993". Sky Sports. 22 April 2013. Besoek op 22 Mei 2022.
  59. ↑ (en) "1997 South Africa". Lions-Tour.com. Besoek op 22 Mei 2022.
  60. ↑ (en) Bradley West (2 Oktober 2020). "Living with Lions: A special lookback at the Second Test of the 1997 Tour". Britse en Ierse Leeus. Besoek op 22 Mei 2022.
  61. ↑ (en) "2001 Australia". Lions-Tour.com. 6 Junie 2012. Besoek op 22 Mei 2022.
  62. ↑ (en) "Lions 25–25 Argentina". BBC. 23 Mei 2005. Besoek op 22 Mei 2022.
  63. ↑ (en) Sean Davies (20 Junie 2008). "History of the Lions: New Zealand 2005". BBC. Besoek op 22 Mei 2022.
  64. ↑ (en) "South Africa 9–28 Lions". BBC. 4 Julie 2009. Besoek op 22 Mei 2022.
  65. ↑ (en) Bryn Palmer (1 Junie 2013). "Barbarians 8–59 Lions". BBC. Besoek op 22 Mei 2022.
  66. ↑ (en) "British and Irish Lions run up record points total as series is secured in Sydney". Sky Sports. 6 Julie 2013. Besoek op 22 Mei 2022.
  67. ↑ (en) Tom Fordyce (8 Julie 2017). "British and Irish Lions draw 15–15 with New Zealand as series ends level at 1–1". BBC. Besoek op 22 Mei 2022.
  68. ↑ (en) "Gatland 'honoured' after becoming only second man to lead Lions for third time". The Guardian. 19 Junie 2019. Besoek op 22 Mei 2022.
  69. ↑ (en) Becky Grey (7 Augustus 2021). "South Africa 19–16 British and Irish Lions: Morne Steyn's late penalty wins series". BBC. Besoek op 22 Mei 2022.
  70. ↑ (en) Sarah Mockford (12 Julie 2021). "Should the Lions tour different countries?". Rugby World. Besoek op 22 Mei 2022.
  71. ↑ (en) "Argentina vs British & Irish Lions in 2021 and 2025?". Americas Rugby News. 5 Julie 2021. Besoek op 22 Mei 2022.
  72. ↑ (en) Adam Kyriacou (8 Maart 2021). "British & Irish Lions women's team in the pipeline". Planet Rugby. Besoek op 22 Mei 2022.
  73. ↑ (en) "Launch of British & Irish Lions Women's team 'just a matter of time'". Nation Cymru. 10 Augustus 2021. Besoek op 22 Mei 2022.
  74. ↑ (en) "International Rugby Union Statistics – British and Irish Lions". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.
  75. ↑ (en) "1888 British Touring Team". World Rugby Hall of Fame. Wêreldrugby. Besoek op 22 Mei 2022.
  76. ↑ (en) "Inductees". Wêreldrugby. Besoek op 22 Mei 2022.
  77. ↑ (en) "Total matches played (descending)". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.
  78. ↑ (en) "Total matches played as captain (descending)". ESPNscrum. Besoek op 22 Mei 2022.

Verdere leesstof[wysig | wysig bron]

  • (en) Richard Bath (2008). The British & Irish Lions Miscellany. Londen: Vision Sports Publishing. ISBN 978-1-905326-34-1.
  • (en) John Griffiths (2008). British Lions. Swindon: Crowood Press. ISBN 1-85223-541-1.
  • (en) Clem Thomas, Greg Thomas (2001). The History of The British and Irish Lions. Edinburg: Mainstream Books. ISBN 1-84018-498-1.
  • (en) John Griffiths (1987). The Phoenix Book of International Rugby Records. Londen: Phoenix House. ISBN 0-460-07003-7.
  • (en) Terry Godwin; Chris Rhys (1981). The Guinness Book of Rugby Facts & Feats. Londen: Guinness Superlatives. ISBN 0-85112-214-0.AS1-onderhoud: meer as een naam: authors list (link)

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Britse_en_Ierse_Leeus&oldid=2500562"