Gebruiker:Liami Smith/Muntstuk

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie


'n Muntstuk is 'n klein, plat (afhangend van die land of waarde) ronde stuk metaal of plastiek wat hoofsaaklik as ruilmiddel of wettige betaalmiddel gebruik word. Dit word in gewig gestandaardiseer en word in groot hoeveelhede by 'n munt geproduseer (geslaan) om handel te vergemaklik en word meestal deur 'n regering uitgereik. Muntstukke bevat dikwels prente, syfers of teks. Muntstukke en medaljes het 'n voor - en agterkant. Die voorkant van 'n muntstuk word soms die kop genoem, omdat dit dikwels die kop van 'n prominente persoon is en die agterkant van die muntstuk word ook na verwys as die stert.

Muntstukke is gewoonlik metaal of 'n legering (allooi) of soms van mensgemaakte materiale en is gewoonlik 'n skyfvorm. Muntstukke wat van waardevolle metaal gemaak is, word in groot hoeveelhede as stawe geberg. Ander muntstukke word as geld gebruik in alledaagse transaksies wat ook saam met banknote sirkuleer. Gewoonlik is die muntstuk met die hoogste waarde in omloop (uitsluitlik goudmuntstukke) minder werd as die noot en het die laagste waarde. Die afgelope honderd jaar was die sigwaarde van sirkulasie-muntstukke soms laer as die waarde van die metaal wat hulle bevat as gevolg van inflasie. As die verskil beduidend word, kan die uitgawesowerheid besluit om hierdie muntstukke aan die sirkulasie te onttrek en moontlik nuwe ekwivalente met 'n ander samestelling uit te reik, of kan die publiek besluit om die muntstukke af te smelt of te bewaar (sien die wet van Gresham).

Uitsonderings op die reël dat sigwaarde hoër is as die inhoud, vind ook by sommige goudmuntstukke van koper, silwer of goud (selde, ander metale, soos platinum of palladium), bedoel vir versamelaars of beleggers in edelmetale. Voorbeelde van moderne goue versamelaar- / beleggersmuntstukke is die Sovereign Britse munt wat deur die Verenigde Koninkryk gemunt is, die Amerikaanse Goue Arend wat deur die Verenigde State van Amerika gemunt word, die Kanadese Goue Esdoornblaar wat deur Kanada gemunt word, en die Krugerrand wat deur Suid-Afrika gemunt word. Terwyl die Arend-, Esdoornblaar- en Sovereign-muntstukke nominale (suiwer simboliese) gesigswaardes het, doen die Krugerrand dit nie.

Vroeër is 'n groot hoeveelheid muntmetale (insluitende legerings) en ander materiale (bv. Porselein) gebruik om muntstukke vir sirkulasie, versameling en metaalbelegging te produseer: goudmuntstukke dien dikwels as geriefliker winkels met 'n versekerde hoeveelheid en suiwerheid as ander goud. [1]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Goue en ongemerkte metale[wysig | wysig bron]

'n Gietblok van beesleer van Kreta. Metaalvate van die laat-Bronstydperk het standaardvorms gekry, soos die vorm van 'n 'beesvel', wat daarop dui dat dit gestandaardiseerde waardes verteenwoordig.

Metaal gietblokke, silwer stawe of ongemerkte stawe is waarskynlik gebruik vir die uitruil tussen baie van die beskawings wat metallurgie bemeester het. Die gewig en die suiwerheid van hegting is die belangrikste bepaling van die waarde. In die Achaemenidiese Ryk in die vroeë 6de eeu v.C., was die munt nog onbekend, en tot 'n mate was silwer stawe gebruik in plaas van handel. Die gebruik van silwerstawe vir geldeenhede blyk ook sedert die 6de eeu v.C. in Sentraal-Asië te wees.

Muntstukke was 'n evolusie van geldwaarde stelsels uit die Laat Bronstydperk, waar blokke van standaardgrootte, en ruilmiddels soos messegeld, gebruik is om waarde op te slaan en oor te dra. In die laat Chinese Bronstydperk is gestandaardiseerde ruilmiddels gemaak, soos dié wat in 'n graf naby Anyang ontdek is. [2] Dit was replikas in brons van 'n vroeë Chinese geldeenheid, kauri doppe, daarom die benaming <i>Bronze Shell</i>. [3]

Lidiënse en Ioniese elektromuntstukke (ongeveer 600 v.C.)[wysig | wysig bron]

Muntstuk van Alyattes van Lydië. Circa 620 / 10-564 / 53 VHJ.
Die vroegste ingeskrewe munt: Elektrum muntstuk van Phanes van Efese, 625-600 v.C.

Die vroegste muntstukke word meestal geassosieer met Anatolië van die Ystydperk van die laat 7de eeu v.C. en veral met die koninkryk van Lidië. [4] Vroeë elektromuntstukke ('n veranderlike mengsel van goud en silwer, tipies met 'n verhouding van ongeveer 54% goud tot 44% silwer), is nie in gewig gestandaardiseer nie en in hul vroegste stadium is daar moontlik rituele voorwerpe, soos kentekens of medaljes, uitgereik deur priesters. Die onvoorspelbaarheid van die samestelling van die natuurlike voorkoms impliseer dat dit 'n veranderlike waarde het, wat die ontwikkeling baie belemmer het.

Die meeste van die vroeë Lidiënse muntstukke bevat geen skrif ('legende' of 'inskripsie') nie, slegs 'n beeld van 'n simboliese dier. Daarom is die datering van hierdie muntstukke hoofsaaklik afhanklik van argeologiese bewyse, met die algemeenste aangehaalde getuienis afkomstig van opgrawings by die Tempel van Artemis in Efese, (wat later sou ontwikkel tot een van die Sewe Wonders van die Antieke Wêreld), die grond van die vroegste bekende vonds van elektromuntstukke. Omdat die oudste leeukop 'muntstukke' in die tempel ontdek is, lyk dit nie of dit in die handel gebruik is nie [verwysing benodig], hierdie voorwerpe was moontlik nie muntstukke nie, maar kentekens of medaljes wat deur die priesters van die tempel uitgereik is [verwysing benodig]. Anatoliese Artemis was die Πὀτνια Θηρῶν (Potnia Thêrôn, "Meesteres van Diere"), wie se simbool die takbok was. Dit het 'n tydjie geduur voordat antieke muntstukke vir koop en verkoop gebruik is [verwysing benodig]. Selfs die kleinste waarde van elektromuntstukke, wat miskien vir 'n dag se bestaan werd is, sou te waardevol gewees het om 'n brood mee te koop. [5] Miskien is die eerste muntstukke wat op grootskaalse basis vir kleinhandel gebruik is, waarskynlik klein silwerfraksies, Hemiobol, Antieke Griekse muntstuk wat deur die Ioniese Grieke in die laat 6de eeu v.C. gemunt is. [6]

"So far as we have any knowledge, they [the Lydians] were the first people to introduce the use of gold and silver coins, and the first who sold goods by retail"
—Herodotus, I94[7]

Baie vroeë Lydiese en Griekse muntstukke is onder die gesag van privaat individue gemunt en is dus meer verwant aan tekens of kentekens as moderne muntstukke, [8] hoewel dit blyk dat sommige van hulle amptelike staatskwessies was. Die vroegste ingeskrewe munte is dié van Phanes, gedateer tot 625–600 v.C. uit Efese in Ionië, met die legende ΦΑΝΕΟΣ ΕΜΙ ΣΗΜΑ (of soortgelyk) (“Ek is die kenteken van Phanes”), of net die naam ΦΑΝΕΟΣ “van Phanes".

Die eerste elektromuntstukke wat deur 'n monarg uitgereik is, is die muntstukke deur koning Alyattes van Lidië (oorlede ongeveer 560 v.C.), om hierdie rede word hierdie koning soms genoem as die ontwerper van muntstukke. [9]

Croesus: Suiwer goue en silwer munte[wysig | wysig bron]

Die opvolger van Alyattes, koning Croesus (560–546 v.C.), het in die Griekse historiografie met groot rykdom verband gehou. Hy word gekrediteer deur die uitreiking van die Croeseid, die eerste ware goue muntstukke met 'n gestandaardiseerde suiwerheid vir algemene sirkulasie en die wêreld se eerste bimetaal monetêre stelsel 550 v.C.

Muntstukke het vinnig versprei in die 6de en 5de eeu v.C., wat gelei het tot die ontwikkeling van die Antieke Griekse muntstukke en Achaemenidiese muntstukke, en verder na Illyriese muntstukke. [10]

'n Gestandaardiseerde Romeinse geldeenheid is dwarsdeur die Romeinse Ryk gebruik, belangrike Romeinse goud- en silwermuntstukke is tot in die Middeleeue voortgesit. Antieke en vroeë Middeleeuse muntstukke het, in teorie, die waarde van hul metaalinhoud gehad, hoewel daar deur die geskiedenis heen baie gevalle was waar regerings hul geldeenhede verhoog het deur die metaalinhoud van hul muntstukke te verminder, sodat die muntstukke minder in metaal werd was as hul gesig waarde. Papiergeld het eers in die Middeleeuse China ontstaan, met die jiaozi- papiergeld. Vroeë papiergeld is in die latere Middeleeue in Europa ingevoer, maar sommige muntstukke het steeds die waarde gehad van die goud of silwer wat hulle gedurende die vroeë moderne periode bevat het, die sent is tot in die 17de eeu as 'n silwer muntstuk gemunt.

Achaemenidiese muntstuk (546–330 v.C.)[wysig | wysig bron]

Toe Kores die Grote (550–530 v.C.) aan bewind kom, was muntstukke nie bekend in sy wêreld nie. Ruilhandel en tot 'n mate silwerstawe is gebruik as handel. Die gebruik van silwerstawe vir geldeenhede blyk ook sedert die 6de eeu in Sentraal-Asië te wees.

Kores die Grote het muntstukke na die Persiese Ryk ingevoer na 546 v.C., na sy verowering van Lidië en die nederlaag van die koning Croesus, wat die eerste muntstuk in die geskiedenis op die been gebring het. Met sy verowering van Lidië het Kores 'n gebied bekom waar die munstelsel uitgevind is en ontwikkel deur middel van gevorderde metallurgie, dit was reeds ongeveer 50 jaar in omloop, wat die Lidiese Koninkryk een van die toonaangewende handelsmagte van die tyd gemaak het. Dit wil voorkom asof Kores aanvanklik die Lidiese muntstuk as sodanig aangeneem het en voortgegaan het om Lidië se leeu-en-bul-muntstuk te slaan.

Oorspronklike munte van die Achaemenidiese Ryk is van 520 v.C. - 450 v.C. tot 330 v.C. uitgereik. Die Persiese Daric (muntstuk) was die eerste ware Achaemenidiese goue muntstuk, wat saam met 'n soortgelyke silwer muntstuk, die Siglos, die bimetalliese monetêre standaard van die Achaemenidiese Persiese Ryk verteenwoordig het. [11]

Muntstukke van Suid-Asië onder die Achaemenidiese Ryk[wysig | wysig bron]

In Siglos gevind in die Kaboelvallei, 5de eeu v.C. Hierdie muntstukke is ook in die Bhir Heuwel gevind. [12] [13]

Die Achaemenidiese Ryk het reeds die deure van Indië bereik tydens die oorspronklike uitbreiding van Kores die Grote, en die Achaemenidiese verowering van die Indusvallei is gedateer tot c. 515 v.C. onder Darius I. 'n Achaemenidiese administrasie is in die gebied opgerig. Die Kaboel-hoop, ook genoem die Chaman Hazouri-hoop, [14] is 'n muntstuk wat in die omgewing van Kaboel, Afghanistan, ontdek is en bevat talle Achaemenid-munte sowel as baie Griekse munte uit die 5de en 4de eeu v.C. [13] Die storting van die hoop word gedateer na die Achaemenid-tydperk, ongeveer 380 v.C. [15] Die hoop bevat ook baie plaaslik vervaardigde silwermuntstukke wat deur die owerhede onder Achaemenid-heerskappy gemunt is. Verskeie van hierdie kwessies volg op die 'westerse ontwerpe' van die voorste bokkoppe, of 'n takbok aan die voorkant, en die inslaan van die munt aan die agterkant.

Volgens die numismatikus, Joe Cribb, dui hierdie bevindings daarop dat die idee van die muntstuk en die gebruik van stempel-gemerkte tegnieke gedurende die 4de eeu voor Christus van die Indië ingevoer is. [16] Meer Achaemenid-munte is ook in Pushkalavati en in die Bhir-heuwel gevind.

  • Gemerkte muntstuk, gemunt in die Kabulvallei onder Achaemenidiese administrasie. Omstreeks 500–380 v.C. [17] [13]
    Gemerkte muntstuk, gemunt in die Kabulvallei onder Achaemenidiese administrasie. Omstreeks 500–380 v.C. [17] [13]
  • Gandharanse "gebuigde staaf" -muntstuk gemunt onder Achaemenid-administrasie, van die soort wat in groot hoeveelhede in die Chaman Hazouri en die Bhir Mound-heuwels aangetref word.
    Gandharanse "gebuigde staaf" -muntstuk gemunt onder Achaemenid-administrasie, van die soort wat in groot hoeveelhede in die Chaman Hazouri en die Bhir Mound-heuwels aangetref word.

Indiese muntstukke (ongeveer 400 v.C. tot 100 n.C.)[wysig | wysig bron]

Hoop van meestal Mauryan- ryk muntstukke, 3de eeu v.C.

Die Karshapana is die vroegste stempel-gemerkte muntstuk wat in Indië gevind is, vervaardig vanaf minstens die middel van die 4de eeu v.C. en moontlik so vroeg as 575 v.C., [18] beïnvloed deur soortgelyke muntstukke wat in Gandhara onder die Achaemenidiese ryk geproduseer is, soos dié van die Kaboel-tak, [19] of ander voorbeelde gevind by Pushkalavati en in die Bhir-heuwel.

Griekse argaïese muntstuk (tot ongeveer 480 v.C.)[wysig | wysig bron]

Silwer stater van Aegina, 550–530 v.C. Voorkant: Seeskilpad met groot korrels in die middel. Agterkant: 'n Vierkant ingeslaan met agt afdelings.
Atheense-muntstuk (ongeveer 500 / 490–485 v.C.) ontdek in die Shaikhan Dehri-heuwel in Pushkalavati, Antieke Indië. Hierdie muntstuk is die vroegste voorbeeld van sy soort wat tot dusver in die ooste gevind is. [20]

Volgens Aristoteles (fr. 611,37, red. V. Rose) en Pollux (Onamastikon IX.83), die eerste uitreiker van Griekse muntstuk, was Hermodike van Kyme.

'n Klein persentasie vroeë Lydiese/Griekse munte het 'n legende aan die voorkant. [21] 'n Bekende vroeë elektromuntstuk, die oudste ingeskrewe muntstuk wat tans bekend is, is van die nabygeleë Karië. Hierdie muntstuk het 'n Griekse legende met die teks van: phaenos emi sema [22] wat op verskillende maniere geïnterpreteer word as "Ek is die kenteken van Phanes", of "Ek is die teken van die lig", [23] of "Ek is die graf van die lig", of " Ek is die graf van Phanes". Dit is bekend dat die munte van Phanes een van die vroegste Griekse munte is. 'n Hemihekte (twee gesigte wat na links kyk) is gevind in die fondament van die tempel Artemis in Ephesos (die oudste vonds van elektromuntstukke wat ontdek is). Een aanname is dat Phanes 'n ryk handelaar was, 'n ander dat hierdie muntstuk verband hou met Apollo- Phanes en, as gevolg van die Deer, met Artemis (tweelingsuster van die god van lig Apollo -Phaneos). Alhoewel slegs sewe muntstukke van die Phanes-tipe ontdek is, is dit ook opmerklik dat 20% van alle vroeë elektromuntstukke ook die leeu van Artemis en die sonstrale van Apollo-Phaneos het.

Alternatiewelik kan Phanes die Halikarnassos huursoldaat van Amasis wees wat deur Herodotos genoem is, wat na die hof van Kambuses ontsnap het en sy leidraad geword het met die inval by Egipte in 527 of 525 v.C. Volgens Herodotus is hierdie Phanes lewendig begrawe deur 'n sandstorm, tesame met 50 000 Persiese soldate, terwyl hulle probeer het om die tempel van Amoen - Zeus in Egipte te verower. [24] Die feit dat die Griekse woord 'Phanes' ook lig (of lamp) beteken, en die woord 'sema' beteken ook graf maak hierdie muntstuk 'n beroemde en kontroversiële een. [25]

'n Ander kandidaat vir die terrein van die vroegste munte is Aegina, waar Chelone ('skilpad') muntstukke eers ongeveer 700 v.C. gemunt is. [26] Muntstukke uit Athene en Korinte het kort daarna verskyn, wat minstens sedert die laat 6de eeu v.C. bestaan het. [27]

  • Muntstuk van Phaselis, Licië. Circa 550–530 / 20 v.C.
    Muntstuk van Phaselis, Licië. Circa 550–530 / 20 v.C.
  • Muntstuk van Licië. Circa 520–470 / 60 v.C.
    Muntstuk van Licië. Circa 520–470 / 60 v.C.
  • Licië-muntstuk. Circa 520-470 v.C. [28]
    Licië-muntstuk. Circa 520-470 v.C. [28]
  • Muntstuk van Lesbos, Ionië. Circa 510–80 VHJ.
    Muntstuk van Lesbos, Ionië. Circa 510–80 VHJ.

Klassieke Griekse oudheid (480 v.C. ~)[wysig | wysig bron]

In die Klassieke periode het Griekse muntstukke 'n hoë vlak van tegniese en estetiese gehalte bereik. Groter stede het nou 'n reeks fyn silwer- en goue muntstukke opgelewer, waarvan die meeste 'n portret van hul beskermgod of godin of 'n legendariese held aan die een kant het en 'n simbool van die stad aan die ander kant. Sommige munte het 'n visuele woordspeling gehad, sommige munte uit Rhodos het 'n roos, omdat die Griekse woord vir roos rhodon is. Die gebruik van inskripsies op munte het ook begin, meestal die naam van die stad wat die munt uitgereik het.

Die ryk stede van Sisilië het 'n goeie fyn munte opgelewer. Die groot silwer dekadrachm (10-drachm) munt uit Sirakuse word deur baie versamelaars beskou as die beste muntstuk wat in die antieke wêreld vervaardig is, miskien ooit. Sirrakese muntstukke was taamlik standaard in hul indrukke, die een kant dra die hoof van die nimf Arethusa en die ander is gewoonlik 'n perdekar gesleep deur vier perde (kwadriga). Die tiranne van Sirakuse was buitengewoon ryk, en deel van hul openbare betrekkinge- beleid was om kwadrigas te finansier vir die Olimpiese wa-wedloop, 'n baie duur onderneming. Aangesien hulle dikwels meer as een kwadriga op 'n slag kon finansier, was hulle gereeld oorwinnaars tydens hierdie uiters gesogte byeenkoms. Sirakruse was een van die kern figure van numismatiese kuns gedurende die klassieke periode. Onder leiding van die graveerders Kimon en Euainetos, het Sirakuse van die beste muntstukontwerpe in die antieke tye vervaardig.

Van die eerste sentra wat muntstukke tydens die Griekse kolonisasie van die vasteland van Suid-Italië (Magna Graecia) vervaardig het, was Paestum, Crotone, Sybaris, Caulonia, Metapontum en Taranto. Hierdie antieke stede het muntstukke van 550 v.C. tot 510 v.C. begin vervaardig. [29] [30]

Voorkoms van dinastiese portrette (5de eeu v.C.)[wysig | wysig bron]

Die Achaemenidiese ryk Satraps en Dynasts in Klein-Asië het die gebruik van portrette vanaf ongeveer 420 v.C. ontwikkel. Portret van die Satrap van Lidië, Tissaphernes (c.445–395 v.C).

Alhoewel baie van die eerste muntstukke die beelde van verskillende gode geïllustreer het, verskyn die eerste portret van die heersers met die muntstuk van Lisië in die 5de eeu v.C. Geen heerser het gewaag om sy eie portret op 'n muntstuk te laat illustreer nie. Die Achaemeniede was die eerste om hul koning of 'n held op stereotipiese wyse te illustreer, met 'n borsbeeld of die hele liggaam, maar nooit 'n werklike portret nie, op hul Sigloi- en Daric- muntstukke vanaf ongeveer 500 v.C. [31] [32] 'n Vroeëre kandidaat vir die eerste portretmuntstuk is Themistokles, die Atheense generaal, wat 'n goewerneur van Magnesia geword het op die Meander- sirkel 465–459 v.C. vir die Achaemenidiese Ryk, hoewel daar twyfel bestaan dat sy muntstukke Zeus voorgestel het eerder as homself. Themistokles was miskien in 'n unieke posisie waarin hy die idee van individuele portrette, wat reeds in die Griekse wêreld bestaan het, kon oordra en terselfdertyd die dinastiese mag van 'n Achaemenidiese dinastie kon oordra wat sy eie muntstukke kon uitreik en illustreer soos hy gewens het. Van die tyd van Alexander die Grote sou die portret van die regerende heerser 'n standaard, veralgemeende kenmerk van 'n muntstuk word.

  • Munt van Themistokles as goewerneur van Magnesia. Agterkant: graankorrel. Voorkant: moontlike portret van Themistokles. Circa 465–459 v.C. [33]
    Munt van Themistokles as goewerneur van Magnesia. Agterkant: graankorrel. Voorkant: moontlike portret van Themistokles. Circa 465–459 v.C. [33]
  • Portret van die Lysiese heerser Kherei wat die Persiese hoed aan die agterkant van sy muntstukke dra (regeer 410–390 v.C).
    Portret van die Lysiese heerser Kherei wat die Persiese hoed aan die agterkant van sy muntstukke dra (regeer 410–390 v.C).
  • Portret van die Lysiese heerser Erbbina wat die Persiese hoed aan die agterkant van sy muntstukke dra (regeer 390–380 v.C).
    Portret van die Lysiese heerser Erbbina wat die Persiese hoed aan die agterkant van sy muntstukke dra (regeer 390–380 v.C).
  • Portret van die Lysiese heerser Perikles in die gesig (regeer 380-360 v.C).
    Portret van die Lysiese heerser Perikles in die gesig (regeer 380-360 v.C).

Chinese ronde munte (350 v.C. ~)[wysig | wysig bron]

Chinese ronde muntstukke, Oosterse Zhou-dinastie - Tydperk van die Strydende State. Omstreeks 300–220 v.C. Vier Hua (四化, 30 mm, 6,94 g). Legende Yi Si Hua ([Stad van] Yi Four Hua).

In China verskyn vroeë ronde munte in die 4de eeu v.C. en is aan die einde van die 3de eeu v.C. deur die keiser Qin Shi Huang Di vir die hele China aangeneem. Die ronde muntstuk, die voorloper van die bekende kontantmuntstuk, het in die gebied van die graaf- en messegeld in die Zhou-tydperk, vanaf ongeveer 350 v.C., gesirkuleer. Afgesien van twee klein en vermoedelik laat munte uit die Staat Qin, het munte uit die graafgeld-gebied 'n ronde gat en verwys dit na die jin- en liang- eenhede. Die uit die mesgeldarea het 'n vierkantige gat en word in hua (化) gedenomineer.

Alhoewel die Zhou-muntstukke vir besprekingsdoeleindes verdeel is in kategorieë van messe, grawe en ronde muntstukke, blyk dit uit argeologiese bevindings dat die meeste verskillende soorte saam sirkuleer. 'n Vonds wat in 1981 gevind is, naby Hebi in die noorde van Henan, het bestaan uit: 3.537 Gong-grawe, 3 Anyi-boogvoetbalke, 8 Liang Dang Lie- grawe, 18 Liang-vierkantige voet-grawe en 1.180 Yuan-ronde muntstukke, wat alles in drie kleipotte was.

Hellenistiese periode (320 v.C. - 30 n.C.)[wysig | wysig bron]

Poshumous Alexander the Great tetradrachm from
Alexander die Grote tetradragme uit Temnos, Aeolis. Gedateer 188-170 v.C. Voorkant: Alexander die Grote soos Herakles regs geklee in die leeuvel. Agterkant: Zeus sit links van die troon en hou 'n arend in sy regterhand en septer links.

Die Hellenistiese periode is gekenmerk deur die verspreiding van die Griekse kultuur oor 'n groot deel van die bekende wêreld. Griekssprekende koninkryke is in Egipte en Sirië gevestig en 'n tyd lank ook in Iran en so ver oos as wat nou Afghanistan en noordwes van Indië is. Griekse handelaars het Griekse munte oor hierdie uitgestrekte gebied versprei, en die nuwe koninkryke het spoedig hul eie muntstukke begin produseer. Aangesien hierdie koninkryke baie groter en ryker was as die Griekse stadstate van die klassieke periode, was hul munte geneig om meer massavervaardig te word, en was ook meer gereeld in goud. Hulle het dikwels nie die estetiese delikaatheid van munte uit die vroeëre tydperk gehad nie.

Nog steeds word sommige van die Grieks-Baktriese muntstukke, en dié van hul opvolgers in Indië, die Indo-Grieke, beskou as die beste voorbeelde van Griekse numismatiese kuns met "'n goeie mengsel van realisme en idealisering", insluitend die grootste muntstukke wat gemunt moet word in die Hellenistiese wêreld: die grootste goue muntstuk is deur Eucratides gemunt (regeer 171-145 v.C.), die grootste silwer muntstuk deur die Indo-Griekse koning Amyntas Nikator (regeer ongeveer 95–90 v.C). Die portrette "toon 'n mate van individualiteit wat nooit ooreenstem met die dikwels sluwe uitbeeldings van hul koninklike tydgenote verder wes nie" (Roger Ling, "Griekeland en die Hellenistiese wêreld").

Romeinse periode (290 v.C. ~)[wysig | wysig bron]

Sjabloon:Coin image box 2 singles

Muntstukke het die Griekse kolonisasie en invloed eers rondom die Middellandse See gevolg en kort daarna na Noord-Afrika (Egipte ingesluit), Sirië, Persië en die Balkan. Mense het laat na die Romeinse Republiek gekom in vergelyking met die res van die Middellandse See, veral Griekeland en Klein-Asië, waar muntstukke in die 7de eeu v.C. uitgevind is. Die geldeenheid van sentrale Italië is beïnvloed deur sy natuurlike hulpbronne, met brons in oorvloed (die Etruskers was bekende metaal werkers in brons en yster) en silwer erts was skaars. Die muntstukke van die Romeinse Republiek het begin met 'n paar silwer muntstukke wat blykbaar bedoel was vir handel met Kelties in Noord-Italië en die Griekse kolonies in Suid-Italië, en swaar gegote bronsstukke vir gebruik in Sentraal-Italië. Die eerste Romeinse muntstukke, wat ru en swaar gegote brons was, is uitgereik c. 289 VHJ. [35] Amisano, in 'n algemene publikasie, maak melding van die Etruskiese muntstuk en skryf dat dit die begin van ongeveer 550 v.C. in Populonië in gebruik was, 'n chronologie wat die bydrae van die Grieke van Magna Graecia sou laat vaar en aan die Etruskiërs die las van die invoering van die muntstuk in Italië sal toeskryf. In hierdie werk word voortdurend verwys na klassieke bronne en daar word erkenning gegee aan die oorsprong van die Etruskiese Lidië, 'n bron wat deur Herodotus ondersteun is, en ook aan die uitvinding van munt in Lidië. [36]

Middeleeue[wysig | wysig bron]

Die eerste Europese muntstuk wat Arabiese syfers gebruik het van die datum van die jaar waarin die muntstuk gemunt is, was die St. Gall- silwer Plappart van 1424. [37]

Waarde[wysig | wysig bron]

Vyf miljoen mark muntstuk ( Weimar Republiek, 1923). Ondanks die groot denominasie het die geldwaarde van hierdie muntstuk teen die einde van 1923 tot 'n klein breukdeel van 'n Amerikaanse sent gedaal, wesenlik minder as die waarde van die metaalinhoud.
'n Ongewone kopermuntstuk van Koning George IV met Georgiese inskripsies, 1210.
'n Silwer muntstuk gemaak tydens die regering van die Mughal-keiser Alamgir II.

Geldeenheid[wysig | wysig bron]

Die meeste muntstukke is tans van 'n basismetaal vervaardig, en die waarde daarvan is afkomstig van hul status as fiat-geld. Dit beteken dat die waarde van die muntstuk deur die wetgewing bepaal word en dus slegs deur die vrye mark bepaal word, net soos die nasionale geldeenhede in die binnelandse handel gebruik word en ook internasionaal op die valutamarkte verhandel word. Hierdie muntstukke is dus monetêre tekens, net soos papiergeldeenhede: hulle word gewoonlik nie met metaal ondersteun nie, maar eerder deur een of ander vorm van regeringswaarborg. Sommige het voorgestel dat sulke munte nie as 'ware munte' beskou word nie (sien hieronder). Daar is dus baie min ekonomiese verskil tussen note en muntstukke met 'n gelykwaardige sigwaarde.

Muntstukke kan in omloop wees met fiat-waardes laer as die waarde van hul komponent metale, maar hulle word aanvanklik nooit met so 'n waarde uitgereik nie en die tekort ontstaan net mettertyd as gevolg van inflasie, aangesien markwaardes vir die metaal in die verklaarde sigwaarde inhaal van die muntstuk. Voorbeelde hiervan is onderskeidelik die Amerikaanse sent-, kwart-, halwe dollar- en dollar (normaalweg bevat dit minder as 'n tiende-, kwart-, half- en volle gram silwer), die Amerikaanse nikkel en Amerikaanse sent voor 1982. As gevolg van die toename in die waarde van koper, het die Verenigde State van Amerika die hoeveelheid koper in elke sent aansienlik verminder. Sedert middel 1982 word die pennies van die Verenigde State van 97,5% sink gemaak, met die oorblywende 2,5% 'n koperbedekking. Uiterste verskille tussen muntstukke en metaalwaardes van muntstukke veroorsaak dat munte deur onwettige smelters bewaar of verwyder word om die waarde van hul metaalinhoud te verlaag. Dit is 'n voorbeeld van die wet van Gresham. Die Amerikaanse munt het op 14 Desember 2006 nuwe tussentydse reëls geïmplementeer in 'n poging om dit te vermy, onderworpe aan openbare kommentaar vir 30 dae, wat die smelt en uitvoer van pennies en nikkel kriminaliseer. [38] Oortreders kan tot $ 10 000 beboet word en / of tot vyf jaar tronkstraf opgelê word.

Versamelaarsitems[wysig | wysig bron]

Die waarde van 'n muntstuk as versamelstuk of as 'n belegging hang oor die algemeen af van die toestand, spesifieke historiese belang, seldsaamheid, kwaliteit, prag van die ontwerp en algemene gewildheid by versamelaars. As 'n muntstuk baie ontbreek in al hierdie aspekte, is dit onwaarskynlik dat dit baie werd sal wees. Die waarde van goudmuntstukke word ook tot 'n sekere mate deur hierdie faktore beïnvloed, maar is grootliks gebaseer op die waarde van hul goud-, silwer- of platinuminhoud. Soms word nie-gemonetiseerde goudmuntstukke soos die Kanadese Esdoorn Blaar en die American Goue Arend gemunt met nominale sigwaardes kleiner as die waarde van die metaal daarin, maar aangesien sulke munte nooit bedoel is om te sirkuleer nie, het hierdie sigwaardes geen relevansie nie.

Versamelaars katalogusse bevat dikwels inligting oor muntstukke om versamelaars te help met die identifisering en gradering. Bykomende hulpbronne kan aanlyn gevind word vir versamelaars, hiervoor is daar versamelaarsklubs, versamelingsbestuurinstrumente, markplekke, [39] handelsplatforms en forums.

Ander gebruike[wysig | wysig bron]

Sommige veroordeelde misdadigers van die Britse Eilande wat in die 18de en 19de eeu na Australië geneem is om gevonnis te word, het muntstukke gebruik om boodskappe van herinnering aan geliefdes wat in Brittanje agtergelaat is, te skryf. Die muntstukke is glad gemaak en ingeskryf, hetsy deur te steek of te graveer, met soms aangrypende woorde van verlies. Hierdie muntstukke is 'oortuigende liefdadigheidsteken' of 'loodharte' genoem. [40] 'n Aantal van hierdie tekens is in die versameling van die Nasionale Museum van Australië .

Moderne funksies[wysig | wysig bron]

Muntstukke kan opgestapel word.
1884 Amerikaanse doller.
Franse 1992 twintig Franc Trio-Metaal muntstuk.
Bimetalliese Egiptiese muntstuk met een pond met koning Tutankhamen.

Die kant van 'n muntstuk met 'n beeld van 'n monarg, ander gesag, of 'n nasionale embleem, word die voorkant (algemeen, kopp) genoem; die ander kant, wat verskillende soorte inligting bevat, word die omgekeerde genoem (gewoonlik, sterte). Die jaar waarin dit gemunt is, word gewoonlik aan die buitekant aangetoon, hoewel sommige Chinese muntstukke, die meeste Kanadese munte, die Britse 20p- muntstuk voor 2008, die Amerikaanse kwart ná 1999, en al die Japannese munte uitsonderings is.

Die verhouding van die beelde op die voor- en agterkant van 'n muntstuk is die oriëntasie van die muntstuk. As die beeld op die voorkant van die munt regs na bo is en die munt links of regs op sy vertikale as laat blyk dat die agterkant van die munt ook regs na bo is, dan word gesê dat die muntstuk 'n medale oriëntasie het - tipies van die Euro en pond sterling; As die muntstuk egter links of regs gedraai word, wys dat die omgekeerde beeld onderstebo is, dan word gesê dat die muntstuk muntoriëntering het, kenmerkend van die Amerikaanse dollar muntstuk.

Bimetaal muntstukke word soms gebruik vir hoër waardes en vir herdenkingsdoeleindes. In die negentigerjare het Frankryk 'n driemetaal-muntstuk gebruik. Algemene bimetaal voorbeelde sluit die € 1, € 2, Britse £ 1, £ 2 en Kanadese $ 2 en verskeie peso-munte in Mexiko in.

3 Russiese roebelsmuntstuk is in 2008 gemunt.

Nie alle muntstukke is rond nie; hulle kom in verskillende vorms voor. Die Australiese 50-sent-muntstuk het byvoorbeeld twaalf plat sye. Sommige muntstukke het golwende rande, byvoorbeeld die muntstukke van $ 2 en 20 sent van Hong Kong en die 10 sent-munte van Bahamas. Sommige is vierkantig, soos die 15-sent-muntstuk van die Bahamas en die 50-sent-muntstuk van Aruba. Gedurende die 1970's is Swazi- muntstukke in verskillende vorms gemunt, waaronder vierkante, veelhoeke en golwende kringe met 8 en 12 golwe.

  • Geronde muntstuk van Israel.
    Geronde muntstuk van Israel.
  • 1996 een sent munt van Belize.
    1996 een sent munt van Belize.
  • Dekagonale twee Piso Filippynse muntstuk 1990.
    Dekagonale twee Piso Filippynse muntstuk 1990.

Sommige ander muntstukke, soos die Britse 20 en 50 pennie muntstukke en die Kanadese Loonie, het 'n onewe aantal sye met die rande afgerond. Op hierdie manier het die muntstuk 'n konstante deursnee, wat herkenbaar is deur verkoopmasjiene in watter rigting dit ook al ingevoer word.

Die Isle of Man het 'n driehoekige muntstuk met 'n sigwaarde van £ 5 (geproduseer ter herdenking van die Tutankhamun- uitstalling 2007/2008 in Die O2 Arena) in opdrag Ilse of Man, dit het op 6 Desember 2007 wettig geword. [41] Ander driehoekige munte wat vroeër uitgereik is, sluit in: Cabinda- muntstuk, Bermuda- muntstuk, 2 Dollar Cook-eilande 1992 driehoekige muntstuk, Uganda Millennium Coin en Poolse sterling-silwer 10-zloty-muntstuk.

Sommige Middeleeuse muntstukke, genaamd <i>bracteates</i>, was so dun dat hulle net aan die een kant geslaan is.

Baie muntstukke word deur die jare vervaardig met geïntegreerde gate soos Chinese "kontant" -muntstukke, Japannese munte, koloniale Franse muntstukke, ens. Dit is moontlik gedoen om toe te laat dat hulle aan koorde geslinger kon word, om die opberging en die vervoer daarvan te vergemaklik. Deesdae help gate om muntstukke van soortgelyke grootte en metaal te onderskei, soos die Japannese munt van 50 jen en 100 jen.

  • 1917 Franse muntstuk met gat.
    1917 Franse muntstuk met gat.
  • Chinese muntstuk, 1102–1106
    Chinese muntstuk, 1102–1106
  • 1941 Palestynse munstuk.
    1941 Palestynse munstuk.
  • Moderne Japanese 5-yen muntstuk.
    Moderne Japanese 5-yen muntstuk.
  • 1924 Oos-Afrika muntstuk.
    1924 Oos-Afrika muntstuk.
Holografiese muntstuk uit Liberië.

Opmerkings en verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Tony Clayton. "Comprehensive list of metals and their alloys which have been used at various times, in coins for all types of purposes". coinsoftheuk.co.uk. Besoek op 15 Augustus 2018.
  2. ↑ "中國最早金屬鑄幣 商代晚期鑄造銅貝-河南概況". Big5.henan.gov.cn. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Maart 2012. Besoek op 22 Mei 2012.
  3. ↑ YK Kwan. "A snap shot view of The history of China by YK Kwan". Chinesechinese.net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2012. Besoek op 21 Mei 2012.
  4. ↑ M. Kroll, review of G. Le Rider's La naissance de la monnaie, Schweizerische Numismatische Rundschau 80 (2001), p. 526. D. Sear, Greek Coins and Their Values Vol. 2, Seaby, London, 1979, p. 317.
  5. ↑ "Hoards, Small Change, and the Origin of Coinage," Journal of the Hellenistic Studies 84 (1964), p. 89
  6. ↑ M. Mitchiner, Ancient Trade and Early Coinage, Hawkins Publications, London, 2004, p. 214
  7. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named WM49
  8. ↑ G. Hanfmann, pp. 73, 77. R. Seaford, p. 128, points out, "The nearly total lack of … coins in the excavated commercial-industrial areas of Sardis suggests that they were concentrated in the hands of the king and possibly wealthy merchants."
  9. ↑ A. Ramage, "Golden Sardis", King Croesus' Gold: Excavations at Sardis and the History of Gold Refining, edited by A. Ramage and P. Craddock, Harvard University Press, Cambridge, 2000, p. 18.
  10. ↑ "Cent". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2015. Besoek op 7 Maart 2015.
  11. ↑ Michael Alram, "DARIC", Encyclopaedia Iranica, December 15, 1994, last updated November 17, 2011
  12. ↑ Bopearachchi, Osmund, The Crossroads of Asia: transformation in image and symbol in the art of ancient Afghanistan and Pakistan, Ancient India and Iran Trust, ISBN 978-0-9518399-1-1, https://books.google.com/books?id=pfLpAAAAMAAJ 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Bopearachchi & Cribb, Coins illustrating the History of the Crossroads of Asia 1992: "The most important and informative of these hoards is the Chaman Hazouri hoard from Kabul discovered in 1933, which contained royal Achaemenid sigloi from the western part of the Achaemenid Empire, together with a large number of Greek coins dating from the fifth and early fourth century BCE, including a local imitation of an Athenian tetradrachm, all apparently taken from circulation in the region."
  14. ↑ Bopearachchi, Coin Production and Circulation 2000
  15. ↑ Bopearachchi, Coin Production and Circulation 2000
  16. ↑ Cribb, Investigating the introduction of coinage in India 1983, p. 101
  17. ↑ "Extremely Rare Early Silver from the Kabul Valley", CNG 102, Lot:649, CNG Coins
  18. ↑ HARDAKER, TERRY R. (1975). "The origins of coinage in northern India". The Numismatic Chronicle (1966–). 15: 200–203.
  19. ↑ Cribb, Joe (1983). "Investigating the introduction of coinage in India – a review of recent research". Journal of the Numismatic Society of India. xlv: 85–86, 101.
  20. ↑ "A Truly International Currency", Triton XV, Lot: 1163, ATTICA, Athens Geargiveer 25 Desember 2019 op Wayback Machine, CNG Coins
  21. ↑ "Inscriptions and Titles on ancient Greek coins". Snible.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Junie 2012. Besoek op 21 Mei 2012.
  22. ↑ "Electrum stater inscribed with the name of Phanes". British Museum. 29 September 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2012. Besoek op 21 Mei 2012.
  23. ↑ Newton Num. Chron., 1870, p. 238
  24. ↑ "Full text of "The numismatic chronicle and journal of the Royal Numismatic Society"". Besoek op 21 Mei 2012.. Herodotus third book (ch. iv.).
  25. ↑ "Ancient coinage of Ionia". Snible.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Mei 2012. Besoek op 21 Mei 2012.
  26. ↑ British Museum Catalogue 11 – Attica Megaris Aegina, 700 - 550 BCE, plate XXIII Geargiveer 4 Maart 2016 op Wayback Machine.
  27. ↑ C. Kraay, Archaic and Classical Greek Coins, University of California Press, Berkeley, 1976.
  28. ↑ CNG: LYCIA. Circa 520–470/60 BCE. AR Stater (18mm, 9.18 g).
  29. ↑ "Bruttium – Ancient Greek Coins – WildWinds". Besoek op 8 September 2014.
  30. ↑ "Lucania – Ancient Greek Coins – WildWinds.com". Besoek op 8 September 2014.
  31. ↑ "The Persian archer at Persepolis : aspects of chronology, style and symbolism" (in Engels). 1989. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  32. ↑ "Half-figure of the King: unravelling the mysteries of the earliest Sigloi of Darius I" (PDF). Februarie 2012. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  33. ↑ CNG: IONIA, Magnesia ad Maeandrum. Themistokles. Circa 465-459 BC. AR Hemiobol (7mm, 0.37 g, 1h)
  34. ↑ CNG Coin 338684
  35. ↑ W. Sayles, Ancient Coin Collecting III: The Roman World–Politics and Propaganda, Krause Publications, Iola, Wisconsin, 1997
  36. ↑ Giuseppe Amisano, "Cronologia e politica monetaria alla luce dei segni di valore delle monete etrusche e romane", in: Panorama numismatico, 49 (genn. 1992), pp. 15-20
  37. ↑ Early Dated Coins, Accessed December 2009.
  38. ↑ "United States Mint Moves to Limit Exportation & Melting of Coins". The United States Mint. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2016. Besoek op 22 Mei 2012.
  39. ↑ "Colnect Marketplace Has Been Launched". PR.com. Besoek op 20 Februarie 2019.
  40. ↑ "Convict tokens, National Museum of Australia". Nma.gov.au. 25 Januarie 2012.
  41. ↑ It is unlikely to be spent as it costs 15GBP to buy – article Pyramid coin a nightmare for pockets, article by Gary

Bibliografie[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

[[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:Liami_Smith/Muntstuk&oldid=2260205"